Traktat Brukselski- porozumienie o kooperacji w dziedzinie gospodarczej, społecznej, kulturalnej oraz zbiorowej samoobronie.
Składająca się z 10 artykułów umowa międzynarodowa, podpisana 17 marca 1948 przez Wielką Brytanię, Belgię, Francję, Holandię i Luksemburg.
Traktat skierowany był przeciwko wszelkiej agresji na teren któregoś z państw i zobowiązywał resztę do wzajemnej pomocy w takim wypadku.
Traktat rozpoczynał proces integracji europejskiej w zakresie wspólnej polityki obronnej.
Był to pierwszy pakt w Europie po 1945 dotyczący kwestii obronności - przetarł on ścieżki dla powstałej rok później Organizacji Paktu Północnoatlantyckiego NATO.
Oprócz spraw związanych z bezpieczeństwem traktat poruszał kwestie ekonomiczne oraz socjalne. Stanowił rozwinięcie traktatu z Dunkierki, podpisanego 4 marca 1947 między Francją a Wielką Brytanią w świetle rosnącego zagrożenia ze strony Związku Radzieckiego oraz odradzających się Niemiec. Po puczu w Pradze w lutym 1948 sygnatariusze Paktu Dunkierskiego uznali, że ich umowę należy rozszerzyć o kraje Beneluksu.
Unia Zachodnioeuropejska-początkowo Unia Zachodnia, organizacja utworzona na podstawie zmodyfikowanego przez Układy paryskie w 1954, Traktatu brukselskiego z 17 marca 1948 o współpracy ekonomicznej, społecznej, kulturalnej oraz wspólnej samoobronie.
Geneza powstania:
miała pełnić wszystkie zasadnicze funkcje EWO poza integracyjną. Zrezygnowano więc - głównie za sprawą Wielkiej Brytanii - z ponadpaństwowego charakteru nowo utworzonej instytucji. Jednakże, podobnie jak w przypadku Traktatu Brukselskiego i ta organizacja nie odegrała znaczącej roli.
Działania gospodarcze były podejmowane w ramach OEEC(org. europejskiej współpracy gosp.) natomiast centrum aktywności wojskowej stało się NATO.
Mimo tego UZE stała się organizacją bez żadnych funkcji operacyjnych, która nie odegrała prawie żadnej roli z jednej strony nie chcąc dublować uprawnień NATO, z drugiej stając się faktycznie niezobowiązującym forum wymiany sprawozdań na temat potencjału sił narodowych, często i tak nieaktualnych.
UZE jest organizacją polityczno-obronną. Do momentu powstania UE nie odgrywała większej roli. Na mocy Traktatu o Unii Europejskiej uznano UZE za zbrojne ramię Wspólnoty, przyjmując jako dalekosiężny cel UE utworzenie wspólnej armii europejskiej.
W Traktacie z Nicei usunięto zapisy o UZE jako integralnej części unijnych procesów integracyjnych o charakterze polityczno-obronnym
W latach 90. stała się bardziej aktywna, czego przejawem było stworzenie Korpusu Europejskiego, zacieśnianie współpracy z NATO i zaproszenie do współpracy na prawach partnera stowarzyszonego państw stowarzyszonych z Unią Europejską i ubiegających się o członkostwo w tej organizacji.
Cele- współpraca gospodarcza, polityczna, kulturalna, a także zapewnienie bezpieczeństwa zbiorowego. Powstanie UZE związane było z fiaskiem powołania do życia Europejskiej Wspólnoty Obronnej.
Członkowie
Do pierwszych członków: Belgii, Holandii, Francji, Luksemburga i Wielkiej Brytanii dołączyły w 1955 RFN i Włochy, w 1990 - Hiszpania i Portugalia, 1991 - Grecja.
Obserwatorami - Austria, Dania, Finlandia, Irlandia i Szwecja.
Członkami stowarzyszonymi (ang. Associate Members) z organizacją są: Czechy, Polska, Islandia, Norwegia, Turcja i Węgry.
Główne zadanie UZE
to zapewnienie bezpieczeństwa państwom członkowskim - w praktyce realizowało je NATO, a UZE nie miała zdolności obronnych.
Dopiero lata 80. i 90. XX w. przyniosły próbę wzmocnienia roli organizacji poprzez włączenie jej w system wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa Unii Europejskiej.
Zdecydowano m.in. o zwiększaniu zdolności operacyjnych UZE tak, aby mogła ona funkcjonować z użyciem sił zbrojnych poza obszarem państw członkowskich, np. w celu niesienia pomocy humanitarnej lub dla utrzymania bądź przywracania pokoju.
W tym względzie często mówi się o tworzeniu tzw. europejskiej tożsamości obronnej (ang. European Defense Identity - EDI), która może mieć miejsce raczej w ramach NATO niż poza tą organizacją. Krajami inicjującymi nowy kierunek były Francja i Niemcy postulujące utworzenie europejskiego korpusu podlegającego UZE, choć też możliwego do wykorzystania przez NATO.
Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa- drugi z trzech filarów Unii Europejskiej. Została powołana na mocy traktatu z Maastricht, podpisanego 7 lutego 1992 roku, a następnie rozwinięta przez traktat z Amsterdamu (1997 r.) oraz z Nicei (2001 r.)
->W dniach 10-11 grudnia 1999 r. w Helsinkach odbył się kolejny szczyt Rady Europejskiej, na którym oficjalnie ogłoszono ustanowienie Europejskiej Polityki Bezpieczeństwa i Obrony. Jej celami stały się przede wszystkim zwiększenie zdolności UE do prowadzenia samodzielnych działań operacyjnych i podejmowania decyzji w razie zaistnienia kryzysu. Chociaż postanowienia te miały na celu uniezależnienie się od tego, czy NATO podejmuje decyzję w danej sprawie, Sojusz Północnoatlantycki pozostał podstawą wspólnej obronności. Zadeklarowano zwiększenie współpracy z NATO, lepsze wykorzystanie potencjału, jakim UE dysponuje i zwiększenie szybkości reakcji na kryzysy
Zadania
koordynowanie polityki zagranicznej oraz bezpieczeństwa zewnętrznego państw członkowskich Unii Europejskiej w celu ochrony wspólnych wartości, podstawowych interesów, niezawisłości i integralności Unii.
państwa członkowskie starają się wspólnie skuteczniej wpływać na globalną politykę i umacniać pozycję Europy na arenie międzynarodowej, dbając o pokój, przestrzeganie praw człowieka i rządów prawa na całym świecie.
Organy
Rada Europejska jest najważniejszym organem Unii Europejskiej, będącym spotkaniami głów i rządów państw członkowskich oraz przewodniczącego Komisji. Powstała ona z nieformalnych spotkań głów państw EWG, odbywających się od 1974 r. Status formalnoprawny uzyskała na mocy Jednolitego Aktu Europejskiego w 1987, a w 1993 r. zapisami w Traktacie o Unii Europejskiej stała się organem unijnym.
Rada Unii Europejskiej jest głównym organem decyzyjnym w zakresie II filaru. W tej sferze zajmuje się ogólnymi stosunkami zewnętrznymi Unii. Składa się z przedstawicieli szczebla ministerialnego państw członkowskich, którzy mają upoważnienie do zaciągania zobowiązań w imieniu rządu ich państwa oraz z reprezentującego Komisję komisarza ds. stosunków zewnętrznych. W spotkaniach dotyczących WPZiB biorą udział ministrowie spraw zagranicznych państw członkowskich, bądź ich zastępcy. Spotkania takie są nazywane Radą do Spraw Ogólnych i Stosunków Zewnętrznych. Jeśli w ramach II filaru omawiane są kwestie bezpieczeństwa i polityki obronnej, w skład Rady wchodzą ministrowie obrony (czasami z szefami dyplomacji). Wspiera ją w działaniu Komitet Stałych przedstawicieli -a w ramach II filaru to- Coreper II
Urząd Wysokiego Przedstawiciela do spraw Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa został powołany na mocy Traktatu amsterdamskiego. Połączono go z funkcją Sekretarza Generalnego Rady. Zadaniem tego organu jest dowodzenie unijną dyplomacją. Ma on wspierać prezydencję w sprawach WPZiB, wspomagać Radę UE przyczyniając się do formułowania, opracowania i wprowadzania w życie decyzji politycznych, a w przypadku zlecenia prezydencji, działając w imieniu Rady UE, ma także prowadzić dialog polityczny ze stronami trzecimi. Na mocy Traktatu Nicejskiego, Wysoki Przedstawiciel uzyskał kompetencje w ramach wzmocnionej współpracy w zakresie WPZiB, które polegają zapewnianiu pełnego poinformowania Parlamentu Europejskiego i państw członkowskich o realizacji wzmocnionej współpracy. Stanowisko to piastuje obecnie (od 1999 roku) Javier Solana.
Jednostka Politycznego Planowania i Wczesnego Ostrzegania jest umocowana w Sekretariacie Generalnym Rady i podlega Wysokiemu Przedstawicielowi ds. WPZiB. Składa się z 20 specjalistów pochodzących z Sekretariatu Generalnego Rady (3), krajów członkowskich (15), Komisji (1) i Unii Zachodnioeuropejskiej (1). Jej główne zadania dotyczą monitorowania i analizie wydarzeń WPZiB.
Udział Komisji Europejskiej w sprawach II filaru jest nieco bardziej ograniczony, niemniej jednak Traktat z Maastricht przewidywał, że będzie ona w pełni włączana w prace w dziedzinie WPZiB. Przewodniczący Komisji bierze udział w spotkaniach Rady Europejskiej i Rady Unii Europejskiej, uczestniczy również w politycznym dialogu z państwami trzecimi. Komisja wraz z Radą UE razem dbają o zapewnienie spójności unijnej polityki w ramach I i II filaru. O swej działalności i rozwoju WPZiB musi informować Parlament
Rola Parlamentu Europejskiego w kształtowaniu WPZiB jest wyraźnie mniejsza niż pozostałych organów. Jego kompetencje sprowadzają się głównie do funkcji kontrolnych. Prezydencja ma obowiązek konsultowania się z nim w kwestiach dotyczących podstawowych kierunków polityki zagranicznej oraz uwzględniania jego poglądów w należyty sposób. PE ma prawo kierować do Rady UE pytania i zalecenia, a co roku przeprowadza debatę na temat postępów w realizacji i rozwoju WPZiB, o których Komisja i Przewodniczący muszą go regularnie informować. Również Wysoki Przedstawiciel do Spraw Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa ma obowiązek zapewniania pełnego poinformowania członków Parlamentu
Instrumenty WPZiB
zasady i ogólne wytyczne dla Unii określa Rada Europejska. Traktat amsterdamski do wcześniejszych jej kompetencji, dotyczących decydowania w sprawach politycznych, dodał także kwestie wspólnej obronności. Sprawiło to, iż WPZiB otrzymała bardziej dynamiczny charakter, gdyż głowy państw Unii mogą ustalać kierunki rozwoju działalności dyplomatycznej
Wspólne działania zostały wprowadzone traktatem z Maastricht, który uczynił z nich wiążący dla państw członkowskich instrument spajania WPZiB. O ich podjęciu decyduje Rada UE w sytuacjach, w których niezbędne jest podjęcie działań operacyjnych. Traktat o Unii Europejskiej mówi, że wspólne działania określają ich zasięg, cele, zakres i środki, jakie mają być oddane do dyspozycji Unii, warunki wprowadzania ich w życie oraz - w razie potrzeby - czas ich trwania. Wszystkie państwa członkowskie są zobowiązane do ich wypełnia, z wyjątkiem tych, które podczas głosowania zastosują zasadę konstruktywnego wstrzymania się od głosu.
Wspólne stanowiska określają stosunek Unii do danego problemu o charakterze geograficznym lub przedmiotowym. Traktatowo organem odpowiedzialnym za ich ustalanie jest Rada Unii Europejskiej, która podejmuje decyzje na zasadzie jednomyślności, jednak zazwyczaj to prezydencja przygotowuje większość dokumentów, a szczegóły tekstów są ustalane za pośrednictwem Korespondentów Europejskich (COREU). Państwa członkowskie nie mają obowiązku osiągnięcia wspólnego stanowiska, jednak, gdy zostanie ono ustalone, są one zobowiązane do stosowania się do niego poprzez kształtowanie krajowej polityki zagranicznej według unijnych ustaleń.
Traktat z Maastricht jako jeden z instrumentów działania Unii wymienił systematyczną współpracę, co traktat amsterdamski zmienił na umacnianie systematycznej współpracy. Instrument ten, w przeciwieństwie do pozostałych, nie przybiera żadnej konkretnej formy, dlatego bywa różnie rozumiany. Niektórzy uważają, iż chodzi tu o ogólne sposoby osiągania celów Unii, inni widzą w nim bliski związek z wypracowywaniem wspólnych stanowisk
Eurokorpus - Polska
Eurokorpus
wspólna jednostka wojskowa szybkiego reagowania powołana przez Francję, Niemcy, Belgię, Hiszpanię i Luksemburg. Posiada wspólnych dowódców i kwaterę główną w Strasburgu. Utworzona w 1992 przez Niemcy i Francję, aby zainspirować tożsamość obronną UE.
Pod rotacyjnym dowództwem kolejnych państw członkowskich zmieniający się co dwa lata. Kwatera Eurokorpusu znajduje się w Badenii-Wirtembergii. Eurokorpus stał się w pełni operacyjny w roku 1995. W kwietniu 2000 roku Eurokorpus przejął dowództwo nad siłami pokojowymi KFOR w Kosowie. Grecja, Polska(od 2008roku), Turcja i Austria posiadają limitowaną liczbę oficerów w kwaterze głównej w Strasburgu.
Celem Eurokorpusu jest obrona sojuszników, udział w akcjach humanitarnych i pokojowych. Oficjalnie Eurokorpus jest podporządkowany rezolucjom ONZ, UZE, OBWE i znajduje się pod rozkazami Kwatery Głównej NATO w Brukseli.
Ma stanowić zalążek przyszłych oddziałów zbrojnych zjednoczonej Europy. Eurokorpus stał się w pełni operacyjny w roku 1995.
29 maja 1999r. wszedł w skład unijnych sił do operacji reagowania kryzysowego, a w grudniu 1999r. przekształcony został w Korpus Szybkiego Reagowania służący UE i NATO.
W kwietniu 2000 roku przejął dowództwo nad siłami pokojowymi KFOR w Kosowie. W 2002r. otrzymał certyfikat jednostki najwyższej gotowości bojowej.