Czemu służy przyimek?

CELE I WYNIKI

- POZNAWCZE

a) wprowadzenie nieodmiennej i niesamodzielnej części mowy ~ przyimka,
b) rozpoznawanie oraz stosowanie przyimków w zdaniu,
c) poznanie roli przyimków w zdaniu

- KSZTAŁCĄCE

a) kształcenie umiejętności poprawnego pisania: stosowania przyimków
b) wdrażanie do umiejętnego i prawidłowego wypowiadania się w formie wniosków

- WYCHOWAWCZE

a) współpraca nauczyciela z uczniami, wzajemna życzliwość
b) odkrywanie wiedzy przez uczniów i związane z tym zadowolenie, radość, duma.

I CZĘŚĆ

ĆWICZENIE 1

Lubicie zwierzęta, czy w domu macie zwierzę, jak się nim opiekujecie, gdzie te zwierzęta przebywają?

Uczniowie wypowiadają się, tworząc jednozdaniowe lub kilkuzdaniowe wypowiedzi.

ĆWICZENIE 2

Głośno przeczytam wiersz Juliana Kornhausera, a wy uważnie słuchajcie i wzrokiem śledźcie tekst.

Julian Kornhauser

"LEKCJA O PRZYIMKU"

Ptaszek siedzi w klatce.
Ptaszek wychodzi z klatki.
Ptaszek chodzi po klatce.
Ptaszek fruwa nad klatką.
Ptaszek wchodzi do klatki.
Ptaszek bije skrzydłami o klatkę.
Ptaszek siedzi przed klatką.
Ptaszek siedzi przy klatce.
Ptaszek trzyma łapki na klatce.
Ptaszek wychodzi za klatkę.
Biedny ptaszek.

ĆWICZENIE 3

Nauczyciel odsłania tablicę, na której napisane są następujące pytania:
1) Kto jest bohaterem w tym wierszu?
2) Jaki jest bohater wiersza, dlaczego?
3) Co wydarzyło się w życiu bohatera?







Nauczyciel głośno je odczytuje.
Uczniowie odpowiadają na pytania, przekształcają tekst autora na własny język
(w celu sprawdzenia, jak wiersz został zrozumiany oraz w celu przygotowania materiału do ćwiczeń).

ĆWICZENIE 4

Uczniowie wykonują ćwiczenie analityczne; zebranie materiału do ćwiczeń.
Jak wiersz jest zbudowany?
Zwracają uwagę na to, że powtarza się wyraz "ptaszek", o nim mówią kolejne zdania; każdy wers zaczyna się od tego słowa.
Następnie po tym wyrazie - w kolejnych wersach - pojawia się szereg czynności, uczniowie wyróżniają je, a nauczyciel zapisuje czasowniki na tablicy.
Potem uczniowie zwracają uwagę na powtarzający się rzeczownik "klatka"
(w różnych przypadkach) - łączy się on z czasownikiem za pomocą różnych wyrazów.
=> Nauczyciel informuje, że są to przyimki, zapisuje je z rzeczownikiem obok czasowników.

II C Z Ę Ś Ć

Nauczyciel za pomocą wykresów przedstawia zależności między wyrazami w zdaniach.

ĆWICZENIE 5

Ptaszek siedzi w czym?
↓
w klatce

Ptaszek chodzi po czym?
↓
po klatce

Ptaszek fruwa nad czym?
↓
nad klatką
itd.

1. Uczniowie ustalają, o kim się mówi w tych zdaniach, co się mówi o ptaszku.
2. Uczniowie formułują pytania, którymi połączą czasowniki z rzeczownikiem
(dojdą do wniosku, że pytanie stawia czasownik i jest nadrzędną częścią zdania).
3. Uczniowie określają przypadki rzeczowniki "klatka" w poszczególnych zdaniach;
zauważą, że wyrazy, które stoją przy rzeczowniku - przyimki -narzuciły
czasownikom przypadek; przyimki rządzą określonymi przypadkami.

ĆWICZENIE 6

Jaką funkcję pełnią przyimki?
- Sprawdźcie, czy te wyrazy (przyimki) odmieniają się przez osoby, liczby, przypadki. (Czy można opisać formy gramatyczne tych wyrazów?)

Nauczyciel rozdaje kartki z rysunkiem klatki, uczniowie wpisują przyimki, które wskazują na różne położenie ptaszka, uwzględniają stosunki przestrzenne.
Kontrola i korekta wykonanej pracy.
Następnie uczniowie sprawdzają, czy przyimki się odmieniają; stwierdzają, że przyimki są nieodmienne (nie można opisać form gramatycznych tych wyrazów).

ĆWICZENIE 7

Uczniowie układają zdania, w których określają różne położenie jednego przedmiotu względem drugiego. Przyimki podkreślają dwa razy, rzeczownik raz.

Książka leży na ławce.
Książka leży pod ławką.
Książka leży obok ławki.
Książka leży przy ławce.
Książka leży za ławką.

Uczniowie wskazują przyimki i wyrazy, z którymi się łączą.
Nauczyciel na tablicy sporządza wykresy w celu podania uczniom nowych wiadomości o przyimku.




ĆWICZENIE 8

Utrwalenie pojęcia "wyrażenie przyimkowe".

Na biurku nauczyciel ustawia kilka rożnych przedmiotów.

Opiszcie położenie tych przedmiotów, użyjcie przyimków: na, z, obok, przy, w.
W wypowiedziach podkreślcie wyrażenia przyimkowe.




Na biurku stoi doniczka z kwiatami.

Obok kwiatów leży dziennik.

itd.

ĆWICZENIE 9

Pewien uczeń opuścił przyimki. Pomóżcie mu i uzupełnijcie braki (dopiszcie przyimki do rzeczowników lub rzeczowniki do przyimków).
 

(wisi) na	...............
(leży)	............stołem
(rośnie)	...... ogrodzie
(myśli) o	...............
(studnia)	.........wodą
(ławka) wśród	.........
(ryby) w	...............
(boisko)	.........szkołą

Następnie uczniowie obserwują i analizują związki wyrazowe i dochodzą do wniosku , że przyimek może łączyć dwa rzeczowniki.

III C Z Ę Ś Ć


Podsumowujemy wiedzę odkrytą na lekcji. Odpowiedzcie na pytania:

1. O czym uczyliśmy się na lekcji?
2. Co zapamiętamy?

Ocena pracy uczniów na lekcji, podsumowanie wyników pracy z uczniami.


PRACA DOMOWA

Uczniowie otrzymują ilustrację - półka z zabawkami, książkami
Napiszcie, gdzie znajdują się różne przedmioty. Zastosujcie przyimki.

---