Patriotyzm - (łac. patria = ojczyzna) - postawa charakteryzująca się poczuciem szacunku, umiłowania oraz oddaniem względem własnej ojczyzny i możliwością ponoszenia ofiar. Charakteryzuje się też przedkładaniem celów ważnych dla ojczyzny nad osobistymi, a w skrajnych przypadkach gotowością do poświęcenia własnego zdrowia lub życia. Patriotyzm w Polsce często od czasów potopu szwedzkiego łączono lub utożsamiano z religijnością katolicką (por. kult Maryi Królowej Polski), stąd patriotyczna, narodowa rola przypisywana jest często wybranym świątyniom - Jasnej Górze i Ostrej Bramie. Patriotyzm przeciwstawia się nacjonalizmowi albo szowinizmowi. Tłumaczy się to tym, że patriotyzm odróżnia się otwartością na inne narody, uznaniem ich prawa do suwerenności i niepodległości. Co więcej, patriotyzm zazwyczaj opiera się na pojęciu obywatela i na rozumieniu narodu w sensie kulturowo-politycznym
Nacjonalizm - (łac. natio 'urodzenie; rasa; lud; naród) - postawa społeczno-polityczna,
przekonanie, że naród jest najważniejszą formą uspołecznienia, a tożsamość nar. najważniejszym składnikiem tożsamości jednostki, połączone z nakazem przedkładania solidarności narodowej. nad wszelkie inne związki i zobowiązania oraz wszystkiego, co narodowe., nad to, co cudzoziemskie lub kosmopolityczne; ideologia polityczna., wg której podstawowym zadaniem państwa jest obrona interesów narodowych., a jego zasięg terytorialny winien odpowiadać obszarom zamieszkanym przez dany naród; w praktyce oznacza to albo dążenie do posiadania przez naród własnego państwa, albo (jeśli państwo narodowe już istnieje) dążenie do maks. ujednolicenia jego populacji przez asymilację lub eliminację grup narodowo obcych; skrajna postać tej ideologii jest zw. przez jej krytyków szowinizmem. Nacjonalizm rozwinął się bujnie dopiero w ciągu 2 ostatnich stuleci, stanowi wytwór nowoczesnych narodów i nie należy go utożsamiać ani z istniejącym od zarania dziejów etnocentryzmem, ani ze znacznie starszym od niego patriotyzmem Nacjonalizm występował w różnych postaciach zależnie od warunków hist., zwł. od tego, jak kształtował się dany naród. Zachodzi więc np. głęboka różnica między nacjonalizmem w krajach, w których narody powstawały z niejednorodnych elementów dzięki długotrwałemu procesowi centralizacji władzy państw. (tzw. nacjonalizm polityczny lub nacjonalizm obywatelski), i nacjonalizmem w krajach, w których rodząca się tożsamość narodowa. była pochodną odrębności grupy etnicznej, nie znajdującej dla siebie miejsca w istniejącym państwie i dążącej do tego, aby się politycznie usamodzielnić (tzw. etnonacjonalizm). Jeszcze inny charakter miał nacjonalizm tam, gdzie naród powstawał z populacji mającej od dawna wspólną kulturę, ale podzielonej pomiędzy różne państwa i dążącej do politycznego. zjednoczenia (tzw. nacjonalizm kulturowy). W pierwszym przypadku nacjonalizm odwoływał się do narodu jako wspólnoty politycznej., w drugim i trzecim — do narodu jako wspólnoty pochodzenia, języka, obyczaju, kultury itd., a nierzadko także rasy lub „krwi”. Inna ważna różnica to rozróżnienie między nacjonalizmem dopuszczającym lub nawet zalecającym asymilację ludzi spoza wspólnoty nar., żyjących w granicach tego samego państwa nar., i nacjonalizmem zorientowanym na ich odrzucenie, wysiedlenie lub nawet eksterminację. Zróżnicowanie nacjonalizmu wynika także stąd, że nierzadko wchodzi on w związki z innymi ideologiami. Pod koniec XIX w. nacjonalizm zakładał coraz częściej nieuchronność konfliktu pomiędzy narodami, służąc jako uzasadnienie wojny i ekspansji przez wykazywanie wyższości danego narodu jako „lepszego” pod względem cywilizacyjnym lub rasowym. Integralną częścią takiego nacjonalizmu był antydemokratyzm. W następstwie pojawienia się tzw. nacjonalizmu integralnego, termin nacjonalizm nabrał tego pejoratywnego znaczenia, jakie miewa obecnie
IDEE NACJONALISTYCZNE
XvII i XiXw zakładają, że każdy naród powinien tworzyć niezależne panstwo relacje miedzy państwem a narodem sprowadzają się do 2 rodzajów:
narodotwórcza rola państwa - młode państwo za pomocą działań polit.ekonom. doprowadza do zjednoczenia rożnych grup etnicznych w 1 zintegr. naród
państwowotwórcza rola narodu - naród jako grupa społ. Dąży za pomocą określonych działań do stworzenia przez niego suwerennego państwa
Gdy zrozumiemy ze posiadanie własnego państwa ma decydujące znaczenie dla istnienia i rozwoju to naród jako ludzie dążą do obrony swojej państwowości. Państwo w zamian ma służyć obywatelom, tworzy strukturę administracyjno-terytorialna która tworzy ramy życia zbiorowego.
Państwo narodowe ma zapewnić swoim obywatelom możliwość rozwoju spełnienia aspiracji narodowych itd.
A Giddens” Naród jest wtedy gdy państwo posiada ujednolicony zasięg terytorialny nad całym terytorium w którym obowiązuje zasada suwerenności”
W polskiej historiografii można wyróżnić pięć koncepcji genezy myśli nacjonalistycznej:
1.nacjonalizm jako ideologia burżuazji - historycy marksistowscy uważali nacjonalizm za ideologiczną reakcję
burżuazji na marksistowski internacjonalizm. Głosząc solidaryzm międzyklasowy miała ona służyć
odciągnięciu proletariatu od realizacji rewolucyjnych celów.
2.nacjonalizm jako antysocjalizm - według tej koncepcji nacjonalizm intelektualną reakcją konserwatystów na propozycje socjalistów.
3.nacjonalizm jako ideologiczna emanacja procesu narodowotwórczego - nacjonalizm jest
intelektualnym zwieńczeniem procesu narodowotwórczego, powstanie ideologii narodowej jest
wyrazem uzyskania przez społeczeństwo narodowej samoświadomości;
4.nacjonalizm jako ideologia eklektyczna - nacjonalizm jest zbitką różnych XIX wiecznych idei, np. darwinizmu
społecznego, nietschanizmu, filozofii czynu i innych koncepcji, które miały służyć apoteozie
narodu;
5. nacjonalizm jako antyliberalizm - nacjonalizm jest reakcją na kryzysy liberalizmu, który
nastąpił na przełomie XIX i XX wieku.
PRZYKŁADY WSPOLCZESNYCH NACJONALIZMOW
Nacjonalizm baskijski - założyciel Sabino Arana, przełom XIX i XX w. Wróg wszystkiego co hiszpańskie. Od XiVw na terenie Hiszp. Wyodrębniły się kulturowo-historyczne regiony o różnicach etnicznych językowych. Działalność ETA
Irlandia północna - konflikt nasilił się w 1989r kiedy nabrał charakteru zbrojnej walki. Konflikt trwał już od XII w kiedy to normańskie najazdy Henryka II przerywają idylle złotego wieku celtyckiej kultury. Źródłem konfliktu są stosunki miedzy katolikami a protestantami.
Hiszpania - ruchy nacjonalistyczne obserwuje się tez w regionie Katalonii-od 15 lat jest prowincja autonomiczna, ale żąda pełnej izolacji.
Z kolei w Galicji podpisano w 1998 „Deklaracje z Barcelony” wzywająca do zwiększenia niepodległości i nie wykluczające w przyszłości sięgnięcia po pełną niepodległość.
Francja-Front Wyzwolenia Narodowego Korsyki FLNC
Włochy - region płd Tyrolu, zamieszkały przez ludność niemieckojęzyczna. Mimo szerokiej autonomii językowej i kulturowej wciąż powstają tam nowe konflikty.
Cypr - Turcy nie zgadzają się na połączenie obu części wyspy bez zagwarantowania swoim obywatelom szerokiej autonomii i blokują możliwość wejścia Cypru Południowego do UE lub jego połączenie z Grecja. Z kolei Grecja blokuje wejście Turcji do UE
Patriotyzm
Prawdziwy patriota kocha swoją Ojczyznę i jest w stanie dla niej poświęcić swoje życie. Rozumie potrzeby jej mieszkańców, jej historię, (choć niekoniecznie musi ją dokładnie znać) i stara się aktywnie uczestniczyć w jej rozwoju, traktując to działanie, jako służbę dla niej. Doskonale rozpoznaje zagrożenia dla jej bytu. Zależy mu na rozwoju kulturalnym i oświatowym społeczeństwa. Bardzo boli go wszelka niesprawiedliwość społeczna, a szczególnie, gdy krajem rządzą karierowicze, nieudacznicy, aferzyści i osoby odpowiedzialne za prześladowanie, torturowanie i mordowanie niewinnych ludzi.
W jego oczach Ojczyzna powinna być suwerenna i sprawiedliwa, a rządzący nią patriotyczni, szlachetni, mądrzy i o wysokim marale, a słowa "Bóg, Honor, Ojczyzna", ich wewnętrznym przykazaniem.
Nacjonalizm, tak samo, jak faszyzm, komunizm, socjalizm, rasizm itd., są narzuconymi człowiekowi i obcymi jego naturze - ideologiami. Przy czym nie ideologie są tu najważniejsze, a ludzie, którzy je reprezentują. Ludzie pozbawieni wyobraźni, łatwo mogą ulec każdej ideologii w tym, nacjonalizmowi, socjalizmowi czy różnym sektom. Jest to pogląd uznający suwerenne państwo narodowe za najwłaściwszą formę organizacji danej społeczności, złączonej wspólnotą pochodzenia, języka, historii, kultury. Rozróżniany jest nacjonalizm obronny (narodów uciskanych), ekspansywny oraz nacjonalizm polityczny.
Podobnie jak poczucie bezpieczeństwa w życiu codziennym daje rodzina, tak w skali globalnej bezpieczeństwo daje państwo narodowe. Państwa agresywne stawiały sobie za cel nie tylko wzmocnienie swojego nacjonalizmu, lecz zniszczenie innych narodów. Polska nigdy nie należała do agresorów, a nacjonalizm pozwolił jedynie przetrwać i przeciwstawić się wrogom. Patriotyzm jest uczuciem. Nacjonalizm - światopoglądem