WYKŁAD 1

Wykładowca: dr hab. Piotr Sobkowicz, prof. nadzw.

Katedra Kształtowania Agroekosystemów i Terenów Zieleni

Wydział Przyrodniczo-Technologiczny

Pl. Grunwaldzki 24a, pok. 204

0 71 320 1670

RODZAJE PRODUKCJI ROŚLINNEJ

Rolnictwo:

Działalność człowieka nastawiona głównie na produkcję żywności oraz włókna naturalnego przy udziale roślin uprawnych i zwierząt

Gospodarstwo rolnicze może też być miejscem:

- produkcji roślin energetycznych, np. kukurydza, wierzba, burak cukrowy

- ochrony środowiska

- wypoczynku i rekreacji(agroturystyka)

Agronomia:

Całość teoretycznej i praktycznej wiedzy o rolnictwie łącznie ze znajomością zarządzania gospodarstwem.

Wraz z rozwojem nauk rolniczych zakres agronomii uległ zwężeniu do uprawy roli i roślin.

Użytkowanie obszarów lądowych w Polsce - 61%

Rodzaje produkcji roślinnej:

1. Polowa produkcja roślinna na gruntach ornych.

2. Produkcja pasz na łąkach i pastwiskach

3. Produkcja ogrodnicza, obejmująca:

- sadownictwo

- warzywnictwo

- kwiaciarstwo

4. Produkcja roślin leczniczych

5. Produkcja roślin wodnych w naturalnych i sztucznych zbiornikach.

6. Produkcja leśna

Struktura użytków rolnych w PL w 2008:

75% - grunty orne

20% - łąki i pastwiska

2% - sady

3% - inne

Specyfika polowej produkcji roślinnej:

- produktem końcowym są różne organy roślin. Ilość tego produktu zależy od genotypu rośliny i układu czynników zewnętrznych

- odbywa się pod gołym niebem i zależy od obiektywnie istniejących warunków przyrodniczych, do których należy dobrać gatunki i odmiany: pszenica, kukurydza i ryż - najważniejsze rośliny rolnicze na świecie(?)

- cechuje się sezonowością prac polowych

- w uprawie każdej rośliny należy brać pod uwagę jej przedplon oraz wpływ, jaki ma uprawiana roślina na środowisko glebowe, zachwaszczanie i warunki fitosanitarne.

- charakteryzuje się zmienną wysokością plonu i zmiennym kosztem jednostkowym produkcji takiego samego plonu

- w produkcji roślinnej dla wykonania tej samej czynności w zależności od warunków należy posłużyć się różnym sprzętem

Oziminy:

- rośliny siane przed zimą: musza przezimować, aby wydać plony

SŁOWNICZEK

ROLA - powierzchowna warstwa gleby na którą działają bezpośrednio narzędzia i maszyny uprawne

UPRAWKA(ZABIEG UPRAWOWY) - każda czynność wykonywana narzędziem lub maszyną uprawową, np.: orka pługiem

ZMIANOWANIE - następstwo roślin na danym polu w kolejnych latach, które uwzględnia ich wymagania i warunki przyrodnicze siedliska oraz jest gospodarczo uzasadnione

PŁODOZMIAN - zmianowanie zaplanowane z góry na szereg lat dla określonego obszaru gospodarstwa(na szereg pól; zmianowanie w czasie i przestrzeni na różnych polach)

MONOKULTURA - uprawa jednego gatunku na tym samym polu przez szereg lat (np. 2-letnia monokultura pszenicy albo 40-letnia monokultura żyta)

GOSPODARSTWO ROLNICZE JAKO AGROEKOSYSTEM

SYSTEM - zbiór wzajemnie powiązanych ze sobą elementów wyodrębnionych z otoczenia ze względu na te powiązania

BIOSYSTEM - system zawierający część ożywioną i nieożywioną

Systemy związane z krajobrazem na kuli ziemskiej (Odum 1989)

- systemy naturalne/naturalne ekosystemy, np.: PUSZCZE, górskie łąki PODTRZYMUJĄCE

- systemy rolnicze/agroekosystemy, np.: gospodarstwa polno-uprawne????? ŻYCIE

- systemy miejsko-przemysłowe/techno ekosystemy

CECHY EKOSYSTEMÓW:

CECHA EKOSYSTEM NATURALNY AGROEKOSYSTEM SYSTEM MIEJSKO-PRZEM

Autotrofy tak tak nie

Gęstość zaludnienia brak mała b.duża

Rodzaj zużytej en. Słoneczna słon+paliw kopalnych paliw kopalnych

Il. Zużytej en/m2 b.mała mała b.duża

EKOSYSTEM - układ, w którym organizmy żywe w warunkach siedliska mogą żyć, rozwijać się, rozmnażać i uczestniczyć w przemianie materii, a przez nią korzystać z przepływającej przez system energii

Struktura ekosystemu składa się z 2 bazowych komponentów:

- części ożywionej - wszystkie żywe organizmy

- części nieożywionej - fizyczne i chemiczne czynniki środowiska(gleba, światło, temperatura, wilgotność, pierwiastki, związki chemiczne)

AGROEKOSYSTEM - różni się od ekosystemu naturalnego tym, że głównymi producentami biomasy są rośliny uprawne przez człowieka, a jej główna część stanowiąca produkt towarowy konsumowana jest poza agroekosystem

Agroekosystem może być postrzegany jako:

- gospodarstwo rolnicze

- pojedyncze pole uprawne

Poziomy organizacji (Agro)ekosystemu:

- organizmy, pojedyncze osobniki

POPULACJA - zbiór osobników jednego gatunku wzajemnie na siebie działających i zajmujących wspólną przestrzeń

ZBIOROWISKO - zbiór różnych gatunków roślin i zwierząt zajmujących wspólną przestrzeń i oddziałujących ze sobą

EKOSYSTEM - jest kolejnym jeszcze wyższym stopniem organizacji obejmującym przyrodę ożywioną i nieożywioną występującą na danym obszarze

Struktura troficzna ekosystemu:

SUBSTANCJE ABIOTYCZNE - podstawowe nieorganiczne i organiczne związki chemiczne

PRODUCENCI - rośliny zielona, autotroficzne, mające zdolność wytwarzania materii organicznej z prostych związków nieorganicznych

KONSUMENCI - organizmy heterotroficzne: zwierzęta roślinożerne(konsumenci I rz) i mięsożerne(konsumenci II rz) oraz człowiek

REDUCENCI - organizmy saprofityczne: grzyby, bakterie, rozkładające wszelkie obumarłe organizmy do prostych substancji abiotycznych

---