Wychowanie w ujęciu koncepcji psychologicznych.(behawiorystyczna, humanistyczna, psychospołeczna).
Behawiorystyczna
Istnieje co najmniej kilka odmian koncepcji behawiorystycznej. Na ogół mówi się o skrajnej lub umiarkowanej jej wersji. Przy czym wszystkie możliwe odmiany tej koncepcji łączy przekonanie, że każdy człowiek jest istotą zewnątrzsterowną czy — dobitniej mówiąc — reaktywną, tzn. że jego zachowanie zależy w szczególności od uwarunkowań zewnętrznych. Wychowanie zaś — stosownie do powyższego stwierdzenia — jest przede wszystkim bezpośrednim oddziaływaniem na wychowanków w formie np. różnego rodzaju manipulacji i indoktrynacji połączonych z bogatym zestawem nagród lub kar albo jednocześnie jednych i drugich. , przeżycia wewnętrzne jednostki są jej sprawą osobistą i jako takie nie powinny interesować innych, co więcej, może nawet w ogóle nie istnieją. Wszelkie zachowanie człowieka jest w istocie jedynie reakcją na bodźce z zewnątrz — tj. na środowisko lub otoczenie — które mogą być pojedyncze lub mogą stanowić pewien ich układ. Są to zazwyczaj rzeczy, zjawiska, zdarzenia i ludzie, z którymi jednostka bezpośrednio się styka. Bodźce te wyznaczaj ą określone reakcje, czyli sposoby zachowania
Humanistyczna
Protestem przeciwko głoszonej przez zwolenników koncepcji behawiorystycznej wizji człowieka reaktywnego czy zgoła „człowieka-robota", a zarazem przeciwko pesymistycznemu i pełnemu rozpaczy poglądowi podzielanemu np. przez rzeczników teorii psychoanalitycznej, jest koncepcja humanistyczna. Nawiązują oni do założeń fenomenologii, która opisuje to, co się znajduje w bezpośrednim doświadczeniu badacza, i postuluje raczej rozumienie niż wyjaśnienie badanego zjawiska. Zgodnie z koncepcją humanistyczną, każdy człowiek jest ze swej istoty jednostką aktywną i samodzielną, a nie bezwolnie ulegającą wpływom środowiska fizycznego i społecznego oraz podatną jedynie na zachowania reaktywne. Jest w pełnym znaczeniu tego słowa podmiotem działania, odpowiedzialnym za kierowanie własnym życiem i zdolnym do decydowania o swoim losie. Dlatego odrzuca się tu wszelkie próby degradowania człowieka do roli przedmiotu. Każdy człowiek ma zatem prawo i obowiązek ponoszenia odpowiedzialności za własny rozwój oraz aktualizowanie drzemiących w nim możliwości. Jest nim w szczególności postępowanie niedyrektywne, tj. wykluczające wszelkiego rodzaju narzucanie dzieciom i młodzieży czegokolwiek i celowo rezygnujące z jakiejkolwiek formy przymusu, w tym także wymuszania na nich posłuszeństwa lub bezwzględnego podporządkowania się dorosłym. Wychowanie w takim rozumieniu ma stwarzać przede wszystkim odpowiednie warunki, sprzyjające samorealizacji wychowanków, tzn. ma im pomagać w ich rozwoju i dojrzewaniu.
Psychospołeczna
Zwolennicy tej koncepcji twierdzą, że lęk jest wytworem przede wszystkim interakcji społecznych. To znaczy, jego głównej przyczyny upatrują w niepomyślnych warunkach życia. Z zasygnalizowanych założeń koncepcji psychospołecznej wynikają wiążące wnioski osobliwego rozumienia wychowania. Przede wszystkim nie jest ono — jak sugerują owe założenia — wyłącznym czynnikiem rozwoju człowieka. Na rozwój ten bowiem znaczący wpływ wywierają także warunki życia społecznego, w jakich żyją dzieci, młodzież i dorośli. Skuteczność oddziaływań wychowawczych zależy również od zaspokajania indywidualnych potrzeb psychospołecznych wychowanków, jak potrzeby bezpieczeństwa, przynależności, miłości. Poza tym wychowanie — zgodnie z założeniami koncepcji psychospołecznej — polega w szczególności na podejmowaniu odpowiednich starań o przykładne współżycie i współdziałanie zarówno wśród dzieci i młodzieży jak "i dorosłych. Słowem, postuluje się zabieganie w procesie wychowania o poprawne stosunki interpersonalne, a zwłaszcza nacechowane życzliwością i zrozumieniem interakcje w formie porozumiewania słownego i bezsłownego.