PRAWO OCHRONY KONKURENCJI WYKŁAD 3 30.10.2011
Modele konkurencji doskonałej
Mamy typowe modele prawne ochrony konkurencji i modele pozaprawne, które uzupełniają modele prawne. Niektóre systemy prawne opierają ochronę konkurencji o model sądowy. Jego istotą jest to, że sądy swoim orzecznictwem zapewniają ochronę. Jeśli przedsiębiorcy zauważają, że pogarsza się sytuacja konkurencyjna to kierują skargę do sądu. Model sądowy występuje w Wielkiej Brytanii. W Europie kontynentalnej dominuje model instytucjonalny (administracyjno-prawny), polegający na tym, że ochronę konkurencji ma zapewniać specjalny organ, usytuowany w strukturze administracji państwa (częściej w rządowej).
Model instytucjonalny jest znacznie szybszy. Jednak w wypadku zagrożenia, naruszenia konkurencyjnego mamy do czynienia ze szkodą dla przedsiębiorcy (zachowaniem innego przedsiębiorcy). Sądy są opieszałe dla eliminacji zagrożeń dla konkurencji.
Sprawniej i efektywniej działa.
Żaden z tych modeli w czystej postaci nie występuje. Z reguły wybieramy rozwiązanie mieszane. W Polsce - prezes UOIKIK (centralny organ administracji rządowej) a dla sprawdzenia mamy możliwość wniesienia odwołania od decyzji prezesa, które rozpatruje sąd. Potem możliwość apelacji i skarga kasacyjna w SN.
Ochrona prywatno prawna - przede wszystkim działają sądy powszechne. Istnieją poza tym powiatowi rzecznicy konsumentów. Wyrok jaki wydaje sąd ochrony konkurencji i konsumentów (klauzule abuzyswne) jest wpisywany do rejestru prowadzonego przez prezesa UOIKIK.
W USA - mimo że jest to domena sądów to są instytucje federalne działające na rzecz ochrony konkurencji, wspomagają sądy, tropią zagrożenia konkurencji. Ostatecznie jednak stanowisko zajmuje władza sądownicza.
Modele pozaprawne - nie mają charakteru autonomicznego, nie można oprzeć ochrony konkurencji tylko o te rozwiązania. One wzbogacają, uzupełniają modele prawne.
Chodzi o 2 obszary:
1 - model samoograniczenia - sami przedsiębiorcy mocą swoich samodzielnych decyzji rezygnują z pewnych działań zagrażających konkurencji. Tego rodzaje sytuacje mamy w tych krajach, w których istnieje samorząd gospodarczy.
2 - model samoobrony konsumenckiej - uzupełniający względem podstawowych (prawnych) modeli ochrony konkurencji. Chodzi o to aby popierać, promować i rozwijać ruch konsumencki (konsumeryzm). W pewnym momencie konsumenci uświadomili sobie jaką mają wartość na rynku (traktowanie podmiotowe) i coraz bardziej zaczęli domagać się poszanowania swoich praw. Federacja Ochrony Konsumentów - 1982 r. Pierwsza organizacja (pożytku publicznego), która zaczęła chronić interes konsumencki.
Dwie silne organizacje działające obecnie - Federacja Konsumentów i Związek konsumentów polskich.
Samoobrona konsumencka doprowadziła do tego, że konsumenci wywalczyli sobie tę kwestie na gruncie prawa.
„Konsumentami jesteśmy wszyscy”.
Rezolucja ONZ - wymagania potrzeby ochrony konsumenta w formule prawnej.
EWG - w latach 80 istniały już podstawy traktatowe.
Powiatowi rzecznicy konsumentów - Federacja konsumentów wydała broszurę informacyjną dla nowych rzeczników, który pokazywał stan prawa polskiego w zakresie ochrony konsumentów.
4 elementy (działy) prawa ochrony konkurencji:
1 - prawo antymonopolowe - ma swoją genezę już w czasach Imperium Rzymskiego. Nie miało to jednak charakteru odrębnego. Za ojczyznę prawa antymonopolowego uważa się sławną ustawę Shermana z 1890 r. Krótka, lapidarna i rygorystyczna regulacja. Była ona reakcją na potężną koncentrację gospodarczą, która opanowała USA. Zakaz koncentracyjny (fuzji, połączeń).
Kolejna ustawa Kleytona ucięła praktyki monopolistyczne, w tym praktyki funkcjonalne (porozumienia). W 1914 powstaje Federalna Komisja Handlu.
Prawo antymonopolowe zapewnia ochronę konkurencji a co za tym idzie wolność konkurowania. Każdy powinien mieć wolny dostęp do współzawodnictwa. Jak nie uda się ochronić konkurencji w trybie antymonopolowym to nie mamy „co bawić się” w zwalczanie nieuczciwej konkurencji, bo tej konkurencji po prostu może nie być.
Monopolista nie jest poddany presji konkurencyjnej.
2 - prawo zwalczające nieuczciwą konkurencję - zadaniem tych przepisów o nieuczciwej konkurencji jest ochrona konkurencji od strony jakościowej. Musimy pewną ocenę niemalże etyczną ocenić czy działania przedsiębiorcy są uczciwe czy też nie. Pod koniec XIX w założono ochronę aby wyeliminować niegodziwe praktyki.
1 i 2 są ze sobą bardzo silnie powiązane. Łączne ich traktowanie i ocena daje pogląd na sprawność ochrony konkurencji.
3 - zakazy konkurencji - ograniczenia dla przedsiębiorcy. Nie zapewniają ochrony jak 1 i 2.