PRZYGOTOWANIE POLSKIEGO ROLNICTWA

DO INTEGRACJI Z UNIĄ EUROPEJSKĄ

Spis treści

1. Unia Europejska i jej główne cele ............................................................................... 3

2. Polskie rolnictwo a Unia Europejska ........................................................................... 3

3. Wspólna Polityka Rolna - pakiet reform ..................................................................... 4

a) Rynek wołowiny i cielęciny

b) Rynek mleka

c) Rynek upraw polowych

d) Polityka rozwoju obszarów wiejskich

4. Korzyści dla Polski z osiągniętego kompromisu w Radzie Ministrów rolnictwa .......... 6

5. Liberalizacja obrotów towarami rolnymi między Polską a UE ..................................... 7

6. Echa propozycji reform WPR ...................................................................................... 7

Bibliografia .................................................................................................................. 9

1. Unia Europejska i jej główne cele

Unia Europejska - jest dobrowolnym stowarzyszeniem państw, którego celem są wspólne działania mające na celu przyspieszony i zrównoważony rozwój każdego z członków, oraz umocnienie konkurencyjnej pozycji wspólnoty na rynkach świata. Droga do tak sformułowanego celu wiedzie przez umocnienie ekonomicznej spójni zrzeszonych państw, a przede wszystkim wewnętrznego rynku Unii Europejskiej.

Wychodząc z takich założeń określono cele w zakresie wspólnej polityki rolnej i żywnościowej. Można je określić następująco: samowystarczalność żywnościowa zrzeszonych państw, stabilne ceny żywności, zwiększenie produktywności rolnictwa, finansowanie rolnictwa zapewniające jego opłacalność, zapewnienie ludności rolniczej godziwych warunków życia, doskonalenie struktury społeczno-ekonomicznej w rolnictwie oraz rozwinięty system polityki społecznej i kulturalnej wobec wsi.

2. Polskie rolnictwo a Unia Europejska

Porównując przytoczone główne cechy polityki rolnej UE do warunków polskich można stwierdzić występowanie dużych różnic. Tak np. w Polsce mniejszy nacisk kładzie się na samowystarczalność żywnościową, warunki ekonomiczne rolnictwa, system polityki społecznej wobec wsi itp. Formułujemy tezę, że w procesie przygotowania do wstąpienia do UE Polska musi precyzyjnie określić swoją politykę rolną oraz funkcje, jakie ma spełniać rolnictwo w całokształcie gospodarki narodowej. Rozstrzygnięcia wymaga następujący dylemat: czy dla Polski UE jest celem finalnym samym w sobie, czy też środkiem do osiągnięcia wyznaczonych celów. Opowiadamy się za drugą alternatywą. Z tego wynika konkretna filozofia myślenia o sprawach rolnictwa w zbliżeniu do Unii. Przyłączenie się do społeczności UE powinno przyspieszyć awans cywilizacyjny i produkcyjny polskiej wsi i rolnictwa. Mogą to zabezpieczyć tylko partnerskie stosunki o wzajemnych korzyściach.

Polskę zalicza się do znaczących producentów żywności w Europie. Posiadamy trzecie miejsce pod względem powierzchni użytków rolnych w Europie, szóste miejsce w produkcji pszenicy, pierwsze w produkcji żyta, drugie w produkcji ziemniaków, trzecie w produkcji trzody chlewnej, a także czołowe miejsca w produkcji owoców, truskawek itp. Podkreślenie produkcyjnego potencjału posiada duże znaczenie, gdyż określa partnerską pozycję Polski w europejskiej produkcji żywności. Polska zatem nie powinna być traktowana jako rynek konsumenta dla europejskiej żywności, lecz stanowić ogniwo europejskiego programu żywnościowego, którego celem jest nie tylko zaspokojenie wewnętrznego rynku, ale aktywne uczestniczenie światowym w handlu żywnością. Takie postawienie problemu nieco inaczej określa pozycję polskiego rolnictwa w aspekcie przystąpienia do U.E.

Historycznym faktem odstawanie polskiej gospodarki żywnościowej, a więc rolnictwa, przemysłu przetwórczego i dystrybucji od większości wysoko rozwiniętych państw Unii. Dzieli nas około 20-25 lat. Wyrównanie różnic wymaga przede wszystkim klarownego programu ze strony rządu, a następnie konsekwentnej realizacji niezależnie od opcji politycznej sprawującej władzę. To musi się stać problemem narodowym, a nie politycznym.

Wiele nadziei wiąże się z przystąpieniem do UE, że ona sfinansuje nasze potrzeby w zakresie restrukturyzacji i modernizacji rolnictwa. To błędny i szkodliwy pogląd. Zmiany mogą być dokonane tylko wysiłkiem polskiej gospodarki, oraz samoorganizacją się wsi i całego kompleksu żywnościowego. Mam na myśli samorząd, spółdzielczość, kooperację itp., a więc te działania, które zespalają rozproszone środki i siły dla osiągnięcia zamierzonego celu. Środki UE mogą być istotnym wsparciem, nie zastąpią jednak naszego wysiłku.

Problemem wzbudzającym emocje są przemiany w strukturze polskiego rolnictwa. Dotyczy to zwłaszcza struktury agrarnej, wysokiego zatrudnienia w rolnictwie i inne. Niektóre prognozy zapowiadają zmiany w ciągu 2-5 lat. To poważne nieporozumienie. Mamy ponad 2 mln gospodarstw chłopskich; 81% znajduje się w grupie do 10 ha. Jedynym środkiem decydującym o zmniejszeniu liczby gospodarstw, a więc i równoczesnej koncentracji jest odpływ ludności rolniczej do innych zawodów. Wobec upadku części przemysłu, oraz dalszego jego kurczenia się, nie należy oczekiwać poważniejszych dynamicznych zmian w tym zakresie, tym bardziej, że industrializację Polska ma już za sobą. Powstawanie nowych miejsc pracy na wsi to długi proces i na żadne zmiany rewolucyjne w tej dziedzinie nie należy liczyć.

Przygotowując się do integracji z UE, niezwykle ważnym zadaniem jest stopniowe przechodzenie do stosowania obowiązujących w Unii wszelkich przepisów, norm i zasad, które obowiązują w zakresie gospodarki żywnościowej. Przyjęcie tych zasad (m.in. Biała Księga) pozwoli stopniowo zmieniać polską świadomość i kształtować ogólnoeuropejskie wzorce.

3. Wspólna Polityka Rolna - pakiet reform

Rada Ministrów Rolnictwa Unii Europejskiej osiągnęła porozumienie w sprawie pakietu reform Wspólnej Polityki Rolnej. Po długich debatach przyjęto kompromisowe stanowisko zaproponowane przez prezydenturę niemiecką. Uzgodniono propozycje dotyczące zmian we wspólnej organizacji rynku upraw polowych, cielęciny i wołowiny, mleka, win a także zasad finansowania rozwoju obszarów wiejskich oraz regulowań horyzontalnych.

a) Rynek wołowiny i cielęciny

Przyjęte rozwiązania mają zapewnić przywrócenie równowagi na unijnym rynku wołowiny i cielęciny. Przewiduje się stopniowe obniżanie ceny interwencyjnej z obecnej 3475 euro/t o 20% tj. do 2780 euro/t, w okresie od 1 lipca 2000 do 1 lipca 2002r. Spowoduje to spadek rzeczywistego wsparcia rynku wołowiny z 2780 do 2224 euro/tonę. Przyjęto dalej, że wsparcie rynku wołowiny od lipca 2002 roku, od powyższej ceny 2224 euro/tonę będzie prowadzone nie poprzez skup interwencyjny ale poprzez uruchamianie dopłat do prywatnego składowania wołowiny. Będzie ono uruchamiane, gdy ceny rynkowe wołowiny spadną poniżej 103% tej ceny (bazowej), tj. poniżej 2290 euro/tonę.

Od 1 lipca 2002r. interwencyjny skup wołowiny będzie prowadzony (w ramach tzw. siatki bezpieczeństwa) w przypadku gdy ceny rynkowe spadną poniżej 1560 euro/t (tj. 56% ceny interwencyjnej roku 2002). Zakłada się, że obecnie stosowane dopłaty do zwierząt zostaną zwiększone do 200 euro/szt rocznie do krów mamek, do 210 euro/szt (jednorazowo) do buhajów oraz do 150 euro/szt (dwukrotnie w ciągu życia) do wolców. Przewiduje się wprowadzenie nowej premii za ubój wszystkich zwierząt od 8 m-ca życia (łącznie z krowami i jałówkami) w wysokości 80 euro za szt oraz 50 euro/szt oraz w przypadku cieląt - w wieku od 1 do 7 m-ca życia i wagi tusz 160 kg. Limit liczby krów mamek uprawnionych do premii został dla Szwecji, Austrii i Finlandii ustalony na poziomie wynikającym z traktatów akcesyjnych do UE. Dla pozostałych 12 państw limit ten ustalono na podstawie najwyższej liczby premii wypłacanych w latach 1995-1997 i powiększonych dodatkowo o 3%.Zwiększono (z 30,19 euro do 50 euro na sztukę) górny limit stawki dotacji do krów mamek i jałówek, jakie mogą dopłacać z własnych środków państwa członkowskie. Maksymalnie do 20% środków przysługujących na dotacje do krów mamek może być wykorzystane przez państwa członkowskie na dotacje do jałówek. Każde państwo członkowskie ma ustalony górny limit liczby uprawnień do dotacji do bydła opasowego. Limity te ustalono na poziomie liczby wniosków o dotacje z roku 1996. Graniczny wiek uprawniający do dopłat dla bydła opasowego ustalono na 9 miesięcy dla buhajów i na 9 i 21 miesięcy dla wolców. Producenci uzyskujący dopłaty do krów mamek lub bydła opasowego mogą uzyskać dopłatę dodatkową, gdy obsada w gospodarstwie wynosi poniżej 1,4 sztuk dużych na ha powierzchni paszowej. Uprawnienia do dopłat do krów mamek, buhajów i wolców przysługują do limitu 2 sztuki duże na ha powierzchni paszowej. Państwa członkowskie mogą ustalić górny limit liczby sztuk bydła uprawnionych do dotacji, inny niż dotychczas ustalony na poziomie 90 sztuk na gospodarstwo. Każde państwo będzie dysponowało określoną kwotą, która może podzielić dotacje na dopłaty do przyznanych dotacji np. Francja będzie dysponowała kwotą 93,4 mln euro, Hiszpania 33,1 mln euro.

b) Rynek mleka

Kontyngenty mleka będą powiększone w trzech etapach począwszy od roku 2003/2004 o 1,5% dla każdego państwa członkowskiego. Dodatkowo Grecja, Hiszpania, Włochy i Irlandia uzyskają zwiększenie kontyngentów powyżej wspomnianego 1.5%.Cena interwencyjna mleka zostanie obniżona o 15% w 3 etapach począwszy od 2003/2004. Kompensatą za obniżkę cen ma być dotacja ustalana na podstawie poziomu kontyngentu posiadanego przez gospodarstwo przez 12 miesiąc w roku gospodarczym 1999/2000. Dotacja do 1 tony kontyngentu wzrastać będzie w latach 2003-2005 z 5,75 do 17,24 euro/tonę.

Państwa członkowskie będą mogły dopłacać dodatkowo do dotacji dla producentów mleka zgodnie z propozycjami Komisji Europejskiej z Agendy 2000. Komisja przewiduje dokonanie przeglądu funkcjonowania systemu kontyngentowania produkcji mleka w roku 2003 z zamiarem odejścia od systemu kwotowania produkcji mleka po 2006r.

c) Rynek upraw polowych

Przewiduje się 20% redukcję cen interwencyjnych zbóż (z 119,19 do 95,35 euro za tonę) w dwóch etapach.

Dotacje wyrównawcze zostaną zwiększone z 54 do 66 euro za tonę. Przy ustalaniu poziomu dotacji dla producentów zbóż i oleistych zostanie uwzględniony dodatkowy koszt dosuszania zbóż i oleistych uprawianych w strefach arktycznych w Finlandii i Szwecji. Obowiązkowa stopa odłogowania została ustalona na 10% do roku 2001/2002 i 0% od roku 2002/2003.

Stawkę dotacji do ziemniaków wykorzystywanych do produkcji skrobi proponuje się na poziomie 118,41 za tonę przy jednoczesnym obniżeniu kwot produkcji skrobi tak, by podniesienie stawki dotacji nie powodowało zwiększenia wydatków budżetowych.

W państwach, gdzie kukurydza jest uprawiana głównie na kiszonkę, będzie możliwe uzyskiwanie dotacji wyrównawczych także dla rolników uprawiających kukurydzę na kiszonkę.

Dotacje wyrównawcze do oleistych zostaną w 3 etapach zrównane z dotacjami do zbóż.

Dotacje wyrównawcze do upraw polowych będą wypłacane w okresie 16 listopada do 31 stycznia.

Powierzchnię referencyjną stanowiącą podstawę ustalania uprawnień do dotacji do upraw polowych dla terenów byłej NRD powiększono o 150 tys. ha.

d) Polityka rozwoju obszarów wiejskich

Nowością jest zaproponowanie szeregu instrumentów wsparcia rozwoju obszarów wiejskich w ramach pojedynczego spójnego pakietu. Wsparcie rozwoju obszarów wiejskich ma się odbywać przez:

Wzmocnienie sektora rolnictwa i leśnictwa. Przewiduje się wsparcie procesu modernizacji gospodarstw rolnych, marketingu i przetwórstwa towarów rolno-spożywczych oraz podnoszenia ich jakości. Przewiduje się pakiet pomocy dla młodych rolników, system wsparcia wcześniejszych emerytur.

Poprawę konkurencyjności obszarów wiejskich. Celem jest poprawa warunków życia na wsi i promowanie różnicowania działalności gospodarczej ludności wiejskiej. Przewiduje się wspieranie tworzenia nowych miejsc źródeł zatrudnienia i dochodów ludności wiejskiej.

Ochronę środowiska naturalnego i zachowanie unikalnego europejskiego dziedzictwa europejskiej wsi. Wspierane będą praktyki przyjazne środowisku naturalnemu. Przewiduje się rozszerzenie dotychczasowego wsparcia dla obszarów gospodarujących w trudnych warunkach na obszary, w których wymogi ochrony środowiska ograniczają swobodę gospodarowania rolników.

Zasady wsparcia rozwoju obszarów wiejskich w miejsce dotychczasowych 9 rozporządzeń zostaną określonej w jednym rozporządzeniu.

4. Korzyści dla Polski wynikające z osiągniętego kompromisu w Radzie Ministrów rolnictwa

• Osiągnięcie kompromisu stwarza możliwość dotrzymania planowanego kalendarza ostatecznego zatwierdzenia pakietu Agendy 2000. Elementem tego pakietu są, m.in. nie budzące wątpliwości, rozporządzenia dotyczące pakietu przedakcesyjnej pomocy dla rolnictwa i obszarów wiejskich państw kandydujących do UE (program SAPARD). Realna staje się możliwość uruchomienia finansowania SAPARD od 1 stycznia 2000r.

• Po wprowadzeniu reform Wspólna Polityka Rolna UE będzie nadal zapewniała istotnie wyższe wsparcie dla rolnictwa, niż na to stać dziś Polskę. WPR będzie więc atrakcyjna dla polskich środowisk rolniczych.

• Zmniejszenie skali obniżek cen i przez to skali podwyżek dotacji wyrównawczych może pośrednio sprzyjać polskim rolnikom ? szczególnie, gdy w trakcie negocjacji wystąpią trudności w przekonaniu partnerów z UE, że polscy rolnicy powinni być objęci na zasadach ogólnych dotacjami wyrównawczymi. Korzystanie przez polskich rolników ze wsparcia cenowego na zasadach ogólnych sprawi, że ich pozycja konkurencyjna wobec partnerów z UE będzie korzystniejsza, niż w przypadku dużego obniżenia przez UE cen przy zagwarantowaniu jedynie dotychczasowym państwom UE dotacji wyrównawczych.

• Istotnym sygnałem jest zapowiedź przeglądu systemu funkcjonowania kwotowania produkcji mleka z zamiarem jego ewentualnego zaniechania po roku 2006. Jest to wskazówka dla Polski, w jaki sposób prowadzić przygotowania do systemu administrowania kontyngentami mlecznymi. Krótki żywot tego systemu nie uzasadnia jego rozbudowy a raczej wskazuje na potrzebę poszukiwania rozwiązań przejściowych.

• Istotne powiększenie kontyngentów i limitów dotacji dla wybranych państw wskazuje, że w przyszłości już jako członek UE Polska, jako istotny partner na unijnym rynku rolnym, będzie miała możliwość wynegocjowania w poszczególnych sektorach korzystniejszych rozwiązań, niż wynikać to może z traktatu akcesyjnego.

5. Liberalizacja obrotów towarami rolnymi między Polską a UE

W dniu 27.09.2000r. zostało podpisane porozumienie między Polską i Komisją Europejską, kończące trwające od ponad roku negocjacje ws. wzajemnej liberalizacji obrotów towarami rolnymi. Negocjacje te prowadzone były na podstawie artykułu 20 Układu Europejskiego, którego zapisy umożliwiają dalszą wzajemnej liberalizację handlu rolnego. Porozumienie zawiera postanowienia dotyczące liberalizacji wzajemnych obrotów poszcególnymi grupami produktów. Dokładniejsze dane zamieszczone zostały w załączniku 1.

6. Echa propozycji reform WPR

(wg Przedstawiciela RP w Brukseli - Władysława Piskorza)

Kompromis Rady Ministrów rolnictwa UE został osiągnięty na zakończenie sesji ciągnącej się od 25 lutego do 11 marca br. Uzgodnienia trwały dopóty, dopóki udało się uzyskać poparcie kwalifikowanej większości dla propozycji kompromisu. Porozumienie polityczne dotyczące części rolnej Agendy 2000 musi być zatwierdzone przez nadzwyczajny szczyt 24 i 25 marca br w Berlinie. Ostatnią przeszkodą na drodze do ostatecznego przyjęcia pakietu reform Wspólnej Polityki Rolnej pozostanie uzyskanie zgody na przekroczenie o 6,9 miliarda euro wyznaczonego podczas nieformalnego szczytu w Petersbergu, limitu wydatków budżetowych na rolnictwo.

Podczas debaty Francja nalegała na większe podwyżki premii do krów mamek, usiłowała też zapobiec zrównaniu dotacji do oleistych z dotacjami do zbóż. Spełnienie tych żądań pociągnęłoby za sobą trudne do zaakceptowania wydatki budżetowe.

Portugalski minister rolnictwa wyraził sprzeciw wobec propozycji reform WPR uznając, że propozycje te nie uwzględniają interesów jego kraju.

W trakcie negocjacji Irlandia uzyskała dodatkowo 50 mln euro na dotacje do bydła opasowego, godząc się jednocześnie na zmniejszenie o 30 mln euro dotacji do rynku mleka i 20 mln euro do rynku upraw polowych. Pierwsze szacunki wskazują, że włoscy rolnicy zyskają dodatkowo 750 mln euro do rynku win, 500 mln euro do rynku wołowiny i 200 mln euro do rynku mleka.

Niemiecki minister rolnictwa Karl-Heinz Funke stwierdził, że w przyjętej wersji pakietu reform WPR uwzględniono szereg niemieckich propozycji. Funke stwierdził, że bez reformy rynku mleczarskiego nie byłoby mowy o osiągnięciu porozumienia. Zwrócił uwagę, że obniżka cen gwarantowanych wołowiny będzie znacznie mniejsza od pierwotnie planowanej przez Komisję. Jako istotne Niemcy uznają:

- Uruchomienie od 2002 r. skupu interwencyjnego wołowiny w przypadku spadku cen rynkowych poniżej granicy bezpieczeństwa ? którą określono na 1560 euro/t.

- Pozostawienie państwom członkowskim swobody w określaniu górnej granicy pogłowia bydła uprawniającej do uzyskania premii ? dotychczas obowiązuje limit 90 sztuk na gospodarstwo.

- Zwiększenie liczby krów mamek uprawnionych do premii o 639 535 sztuk.

- Zwiększenie udziału Niemiec w ogólnych unijnych wypłatach premii do bydła z dotychczasowych 9 do 14 procent.

• Przedłużenie zgodnie z niemieckim życzeniem systemu kontyngentowania produkcji mleka do roku 2006.

• * Zwiększenie kontyngentu mlecznego dla Niemiec o 418 tys. ton.

• Rozłożenie obniżki cen zbóż na dwa etapy.

• * Rozłożenie procesu obniżania dotacji wyrównawczych, do poziomu dotacji do zbóż, na trzy lata.

• Przewodniczący COPA - organizacji zrzeszającej unijne organizacje rolnicze - stwierdził, że lobbowanie jego organizacji na rzecz sektora wołowiny przyniosło pozytywne rezultaty. Pozytywnie ocenił także zmiany we wsparciu wspólnej organizacji rynku win.

• Minister rolnictwa USA Glickman wyraził rozczarowanie ograniczoną skalą uzgodnionych przez ministrów rolnictwa UE zmian we WPR. Stwierdził, że ministrowie rolnictwa mieli szansę przeprowadzić niezwykle potrzebne reformy polityki rolnej. Skłania to USA do podejmowania przygotowań do dyskusji na temat tych reform na forum zbliżającej się kolejnej rundy rokowań Światowej Organizacji Handlu. Zdaniem Glickmana osiągnięte przez ministrów rolnictwa UE porozumienie, jest niczym więcej jak utrzymaniem status quo. Wskazuje, że przez szereg najbliższych lat nie należy oczekiwać zmian w polityce wobec sektora mleczarskiego a zaproponowane obniżki cen są umiarkowane. Brak zdecydowanych reform pozwala przypuszczać, że UE nadal będzie stosowała niszczące konkurentów dotacje do eksportu. Kluczem do uzyskiwania przez rolników wyższych dochodów jest zdaniem amerykańskiego ministra rolnictwa tworzenie wydajnego, konkurencyjnego i otwartego na świat sektora rolnego.

Krytyczną wypowiedź Glickmana unijny komisarz ds. rolnictwa Franz Fischler skomentował, jako godną pożałowania nie opartą o dokładne przeanalizowanie pakietu reform WPR. Zdaniem Fischlera dokładniejsza analiza wykazałaby, że przyjęte propozycje zakreślają ramy najbardziej radykalnych zmian we WPR od czasu jej utworzenia. Obecna reforma w połączeniu z reformą z roku 1992 doprowadzi do obniżenia cen gwarantowanych zbóż o ponad 50%, wołowiny o ponad 40%, mleka o 18%.

Komisarz Franz Fischler stwierdził, że reforma WPR zmierza w kierunku wspierania ludzi a nie produktów i przewiduje wypłaty kompensat rolnikom, nie tylko za ich produkcję, lecz również za ich świadczenia na rzecz zachowania krajobrazu.

Mimo reformy WPR rolnicy z UE nadal będą mieli zapewniony preferencyjny dostęp do unijnego rynku rolnego.

Fischler stwierdził, że USA zawsze miały trudności w zrozumieniu uwarunkowań unijnej polityki rolnej. Wielofunkcyjne aspekty WPR kształtujące europejski model rolnictwa nie są do negocjacji i nie zostaną poświęcone na "ołtarzu wolnego handlu".

Fischler podkreślił, że USA kierują znacznie większe wsparcie dla swych rolników, niż UE w ramach WPR. Różnica polega na tym, że wsparcie stosowane przez USA jest mniej przejrzyste od unijnego. UE nie jest także fortecą zamkniętą dla importu rolnego - jako, że jest największym na świecie importerem towarów rolno-spożywczych.

Bibliografia

Pr. zbior. pod red. Adamowicz „Dostosowanie podstawowych rynków rolnych w Polsce do integracji z Unią Europejską”, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski

E. Kawecka-Wyrzykowska „Polska w drodze do Unii Europejskiej”, Wyd. PWE, Warszawa 1999

E. Skawińska „Spółdzielczość wiejska w warunkach integracji rynku produktów żywnościowych Polski i UE”, Wyd. Uniw. Mikołaja Kopernika, Toruń 1997

Informacje Polskiego Przedstawicielstwa w Brukseli

Zasoby sieci Internet

Szukasz gotowej pracy ?

To pewna droga do poważnych kłopotów.

Plagiat jest przestępstwem !

Nie ryzykuj ! Nie warto !

Powierz swoje sprawy profesjonalistom.

Szukasz gotowej pracy ?

To pewna droga do poważnych kłopotów.

Plagiat jest przestępstwem !

Nie ryzykuj ! Nie warto !

Powierz swoje sprawy profesjonalistom.

---