wykład 08.11.2010

Psychologia zajmuje się badaniem zachowania człowieka i wpływem środowiska oraz stanu psychicznego na zachowanie człowieka.

Początki psychologii (październik XIX w)

Wilhelm Wundt - laboratorium w Lipsku, metodą introspekcji - relacjonowanie przeżyć i odczuć związanych z daną sytuacją.

Kierunki psychologii

Podejście biologiczne - wyjaśniało zaburzenia w zachowaniu - przypadki kliniczne (jak funkcjonują układy, genetyka, główna rola = mózg)

Broca, Sparry

Badania Brocki - nasze zachowanie uwarunkowane jest fizjologicznie.

Na to jak spostrzegamy, myślimy, pamiętamy wpływ mają określone, dziejące się w nas procesy chemiczne, np. schizofrenia = zaburzenia procesów biochemicznych w mózgu.

Nie mamy na to wpływu.

Ocena:

Redukcjonizm: niektórzy badacze są przekonani, że wszystkie zjawiska psychiczne można opisać jako procesy fizjologiczne.

Możemy zrozumieć czym są czynności psychiczne badając takie elementarne zjawiska jak: procesy nerwowe, ruchy mięśni, procesy chemiczne. Bada się także wpływ wyposażenia genetycznego na zachowanie.

Behawiorystyczny sposób widzenia

Pawłow, Watson, Skinner

Totalne odrzucenie introspekcji jako metody badawczej

Jeżeli psychologia ma być naukowa, to musi badać to, co może być obserwowalne i mierzalne = zachowanie i jego uwarunkowania

Człowiek jest kształtowany przez interakcję z otoczeniem

Rozwoju psychicznego człowieka nie można tłumaczyć warunkami wewnętrznymi

Watson: „dajcie mi 12 dzieci i 1 świat, a będą kim będę chciał.”

Człowiek to bierna istota, której zachowanie pozostaje pod wyłączną kontrolą środowiska. Ludzie i zwierzęta działają jak maszyna, automatycznie reagują na bodźce, nie mają myśli, uczuć lub poglądów, które można by uczynić przedmiotem badań psychologicznych

Podejście to nie zwraca uwagi na dziedzinę świadomości i subiektywnego doświadczenia

Zbyt duże uogólnienie wniosków z badań prowadzonych na zwierzętach

Praktyczne zastosowanie w psychoterapii

Psychoanalityczny sposób widzenia

Zygmunt Freud

Początkowo interesował go biologiczny punkt widzenia - niemoralne zachowanie wynika z nieprawidłowości w układzie nerwowym

Badał w innych warunkach (własna praktyka)

It - potrzeby (głód, ciepło, bezpieczeństwo, miłość), popędy

Ego - charakter, to co nas odróżnia od innych

Superego - morale, zasady etyczne

Przyczyn objawów należy szukać w nieświadomości

Świadomość to zaledwie wierzchołek góry lodowej

Nieświadomość: nie ujawnione pragnienia, ambicje, namiętności

Olbrzymia władza nad człowiekiem

Założenie: człowiek rodzi się z nieuświadomionymi popędami, nad którymi ma niewielką kontrolę

2 podstawowe to Eros (miłość), Thanatos (śmierć)

Bardzo podkreślał wpływ dzieciństwa na rozwój osobowości

Człowiek nie kieruje się wyłącznie rozsądkiem

Fizyczne objawy choroby, niecodzienne zachowania nie są uwarunkowane jedynie fizjologiczne

Zarzuty: metodologiczne, nie jest w stanie przewidywać przyszłych zachowań

Metody badawcze:

Hipnoza (nie na wszystkich działa)

Swobodne skojarzenia

Analiza snów

Przejęzyczenia i pomyłki językowe

Poznawczy sposób widzenia

Komputery zrewolucjonizowały myślenie o człowieku

By zrozumieć człowieka, trzeba zbadać, co dzieje się w jego wnętrzu

Mózg=komputer

Procesy psychiczne przypominają oprogramowanie komputera. Pośredniczą pomiędzy bodźcem a zachowaniem. Składają się na nie:

Percepcja, myślenie, rozwiązywanie problemów, procesy językowe

Stosowanie komputerów = reudycja poznawcza

Ludzie widziani są jako jednostki przetwarzające informacje, urządzenia pobierające informacje z zewnątrz, kodujące, interpretujące, magazynujące i wytwarzające dane.

Jean Piaget: interakcjonistyczne podejście do człowieka, co oznacza wzajemne współoddziaływanie człowieka i otoczenia. Badał, jak rozwija się nasze myślenie od dzieciństwa do dorosłości

Podejście to nieco za mocno poszukiwało analogii pomiędzy komputerem a człowiekiem

Nie zawsze były one trafne:

Ludzie popełniają błędy a komputery nie

Ludzie są emocjonalni a komputery nie

Neuronauka: połączenie psychologii poznawczej i badań nad funkcjonowaniem mózgu, które ma na celu określenie w jaki sposób mózg przechowuje i przetwarza informacje => nauka o mózgu. Jedna z najszybciej rozwijających się dyscyplin naukowych

Wykład 15.11.2010

Humanistyczny sposób widzenia\psychologia humanistyczna

Zakłada, że człowiek sam w sobie jest wartością, posiada wolna wolę i głęboki wewnętrzny potencjał twórczy, co ostatecznie pozwala mu wybierać prowadzące do spełnienia ścieżki wzrostu osobowego

Zupełnie nowe i inne podejście, zdecydowanie bardziej optymistyczne

Maslow, Rogers

Studiowanie ludzi ułomnych, zmarniałych, niedojrzałych i niezdrowych doprowadzić może tylko do ułomnej psychologii i marnej filozofii (Maslow 1970)

Celem życia jest samorealizacja. Społeczeństwo nie powinno krępować obywateli. Powinni oni się swobodnie rozwijać i realizować. Człowiek z natury jest dobry

Olbrzymi wkład w techniki terapeutyczne „je”

Maslow wyróżnia także potrzeby: poznawczą i estetyczną

Piramida potrzeb Maslowa:

Samo-realizacja

Szacunek, uznanie

Afiliacja

Bezpieczeństwo

Fizjologiczne

Uczenie się

Podejście behawioralne

Warunkowanie klasyczne ( pies Pawłowa)

Bw Bb Rw

Światło jedzenie

Warunki dla reakcji skojarzenia bodźca warunkowego z bezwarunkowym:

Bodziec warunkowy (Bw) musi być przed bezwarunkowym (Bb)

Kilkakrotne powtórzenie schematu

Krótki odstęp czasowy między bodźcem warunkowym a bezwarunkowym

Odpowiednie warunki - wyeliminowanie bodźców zakłócających

a) odpowiednia siła bodźców warunkowych

b)odpowiednia siła reakcji bezwarunkowej

Można uwarunkować awersję do różnych smaków.

Warunkowanie emocji - generalizacja bodźca - ta sama reakcja na bodźce podobne

Agorafobia - lęk przed wychodzeniem z domu, bo może wystąpić dana reakcja niepożądana

Przeciwną reakcja do generalizacji jest różnicowanie bodźca, rozróżnianie bodźców wymagających różnych reakcji.

Wygasanie reakcji - oduczanie reakcji

Warunkowanie instrumentalne zwane sprawczym

-wykorzystanie wzmocnień pozytywnych i pozytywnych

-zastosowanie wzmocnienia zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia danej reakcji

-Thorndicke - badacz

- wykorzystywane jest prawo efektu - eliminowane są różne reakcje nie prowadzące do celu, a utrwalane są te właściwe

Skinner

- wzmocnienie pozytywne regularne działa gorzej niż nieregularne

- wzmocnienia pierwotne (potrzeby pierwotne)

-wzmocnienia wtórne

- wzmocnienia negatywne

Wykład 20.12.2010

Kary i nagrody powinny być adekwatne do czynów. Trzeba być konsekwentnym: jak się karze to zawsze za dany czyn.

Uczenie się przez wgląd - nagłe zrozumienie problemu; sam w wyniku wnioskowania znajdujesz rozwiązanie problemu; nie wymaga działania metodą prób i błędów. Przedstawiciel: Kühler - prowadził badania na szympansach. Stawiał przed nimi problemy, gdy małpy siedziały w klatce. Żeby uczyć się przez wgląd trzeba mieć doświadczenie z podobnymi sytuacjami. Podejście poznawcze;

Uczenie przez obserwację i naśladowanie

Podejście humanistyczne; Bandura - przedstawiciel; powielanie obserwowanych zachowań;

Warunkowanie klasyczne	Warunkowanie instrumentalne
Reakcja warunkowa ściśle związana z reakcją bezwarunkową; Reakcje są zależne od wegetatywnego układu nerwowego; Pojawienie się wzmocnienia jest niezależne od tego co czyni organizm; Podział wzmocnień na pozytywne i negatywne nie powoduje wyraźnych różnic w przebiegu warunkowania;	Reakcja warunkowa jest różna od reakcji bezwarunkowej; Reakcje są zależne od ośrodkowego układu nerwowego; Wzmocnienie jest wynikiem określonej reakcji organizmu - zależne; Podział wzmocnień na pozytywne i negatywne wpływa na warunkowanie;

PAMIĘĆ

Wyróżniamy pamięć krótkoterminową, długoterminową, wzrokową, słuchową, węchową, dotykową itd.

Pamięć wzrokowa rozwija się wraz ze zbieranym doświadczeniem. Aby zmierzyć ile zostało zapamiętane wykorzystuje się technikę przypominania = odtwarzanie wyuczonego materiału.

Przypominanie dzieli się na:

- mechaniczne (dosłowne) - słowo w słowo, nr. telefonu itd.

- rekonstruowanie - na podstawie zagadnienia odtwarzanie o czym to było

- rozpoznawanie - np. pisanie testu (na podstawie odpowiedzi wiem co zaznaczyć)

Pamięć odtwórcza i twórcza

Ebbinghaus - pierwszy badacz pamięci; pamięć jest odtwórcza;

Pamięć wytwórcza - wyciąganie informacji w tej samej postaci jak została zapamiętana;

Barlett - wytwórcza - aktywnie rekonstruujemy to, co sobie przypominamy;

Bezsensowne sylaby i słowa były materiałem badawczym Ebbinghausa. Techniki: uczenie się szeregów; metoda antycypacji (przewidywania) - badany przypatruje się liście słów, daje się mu jedno i zadaniem badanego jest przewidzieć ciąg dalszy szeregu. Działa efekt pierwszeństwa i efekt świeżości; uczenie się skojarzeń parami - zjawisko interferencji (hamowania): proaktywnej lub retroaktywnej.

Proaktywna - pamiętanie wcześniej wyuczonego materiału przeszkadza w pamiętaniu materiału przyswajanego później;

Retroaktywna - pamiętanie materiału przyswojonego później przeszkadza w pamiętaniu materiału wyuczonego wcześniej;

Badania Barletta

Zniekształcamy informacje przez nas zapamiętane. Barlett stosował materiał badawczy werbalny i obrazki; metoda kolejnego odtwarzania.

Teorie zapominania:

Zanikania śladów- wyuczony materiał zostawia w mózgu ślad; informacje, z których się nie korzysta zanika.

Interferencji - interferencja proaktywna i retroaktywna;

Usuwania - magazyn pamięci w mózgu ma ograniczoną pojemność;

Zapominania jako utraty dostępu - nigdy nie zapominamy niczego; informacja na pozór zapomniana stała się jedynie niedostępna. Wszystkie te informacje są w magazynie pamięciowym, lecz są niedostępne ze względu na brak odpowiednich sygnałów umożliwiających ich odszukanie.

Motywacyjne - czasami zapominamy cos intencjonalnie, np. przez stosowanie mechanizmów obronnych;

Kurt Levin

Efekt Zeigarnik - motywacja powoduje, że lepiej pamiętamy zadania niewykonane niż wykonane, działa gdy nie ma stresu;

Myślenie jest łańcuchem operacji umysłowych, za pomocą których przetwarzamy informacje zakodowane w spostrzeżeniach, wyobrażeniach i pojęciach.

W strukturę czynności myślenia wchodzą:

Informacje - na czym bazujemy

Operacje - przetwarzanie informacji

Reguły - metody, strategie, dzięki którym operacje mają prawidłowy przebieg

Rozumowanie, czyli celowa aktywność umysłowa mająca na celu wyciągnięcie wniosków.

Wyróżniamy rozumowanie:

Dedukcyjne - od ogółu do szczegółu

Indukcyjne - od szczegółu do ogółu

Diaelektryczne - porównywanie przeciwstawnych faktów, idei

Dywergencyjne - (charakterystyczne dla rozumowania twórczego), rozważanie niekonwencjonalnych metod rozwiązań

Konwergencyjne - znalezienie jednego prawidłowego rozwiązania

Przełamywanie fiksacji funkcjonalnej - rozumowanie twórcze

Piaget - uznał, że funkcjonowanie umysłu zależy od 2 procesów:

Organizacji - organizowanie obserwacji i doświadczeń w spójny układ znaczeń

Adaptacji - przystosowanie do nowych obserwacji i doświadczeń

1. Asymilacja - dopasowanie nowych informacji do istniejących schematów poznawczych

2. Akomodacja - zmiana lub przekształcenie istniejących schematów poznawczych

4 stadia rozwoju poznawczego (wg Piaget)

1. Etap sensoryczno - motoryczny (do 2 roku życia) - myślenie polega na koordynowaniu informacji sensorycznych z ruchami ciała - odkrycie trwania przedmiotów, czyli zrozumienie, że coś jest nawet gdy nie można tego uchwycić lub zobaczyć; myślenie wyobrażeniowo - pojęciowe;

2. Etap przedoperacyjny (2-7 rok życia) - dzieci myślą, a nie rozumują; nie rozumieją abstrakcyjnych zasad, przyczyn i skutków; myślenie egocentryczne, brak poczucia stałości, czyli rozumienia, że właściwości fizyczne nie zmieniają się gdy zmienia się kształt lub wygląd;

3. Operacje konkretne (7-11 rok życia) - dzieci pojmują naturę tożsamości, umiejętność porządkowania seryjnego, myślenie konkretne;

4. Operacje formalne (12-doroslość) - rozumowanie abstrakcyjne, zdolność planowania, przewidywania, porównywania i klasyfikowania idei.

---