Korygowanie wymowy głosek szumiących. Wywoływanie głoski "sz" - konspekt zajęć logopedycznych
Cel: usprawnienie narządów mowy i przygotowanie ich do prawidłowego wywołania głoski „sz”.
Metody: usprawniania narządów mowy,
słuchowa,
wzrokowa,
substytucyjna,
Pomoce: świeczki, wiaderko plastikowe, szybka, cukierki „ mordoklejki”,
słomki, patyczek, jednakowe klocki, łyżeczka, szklanka, filiżanka, gliniany dzbanuszek, zegarek tykający, papierowa kula, kasta z rytmiczna muzyką,
I Układ narządów artykulacyjnych podczas artykulacji głoski „sz”
Wargi lekko zaokrąglone, wysunięte do przodu. Artykulacja spółgłoski szczelinowej „sz” polega na wytworzeniu szczeliny między czubkiem języka a najbardziej wystającą częścią dziąseł tzw. wałkiem dziąsłowym. Szczelina jest większa i szersza, niż przy s i z. Boki języka przylegają do dziąseł i zębów górnych. Zbliżone do siebie siekacze oraz wysunięte do przodu wargi wzmacniają szmer powstający przy przeciskaniu się powietrza przez szczelinę.
II Ćwiczenia usprawniające narządy artykulacyjne
1.Ćwiczenia języka:
a)pokaż język ( tak, jak czasami robią niegrzeczne dzieci),
b)policz językiem po kolei zęby (górne i dolne),
c)mlaskaj czubkiem języka,
d)sięgnij językiem do nosa, poliż miejsce ponad górną wargą,
e)spróbuj zrobić językiem kółko, potem dużo kółek (wiele ruchów okrężnych języka),
f)pomasuj czubkiem języka wałek dziąsłowy,
g)ssanie cukierków „mordoklejek”.
2.Ćwiczenia warg:
a)utrzymywanie przy pomocy warg słomki lub patyczka,
b)rozciągnij mocno usta (jak przy głosce e),
c)ściągnij usta, zbliż do siebie kąciki ust ( jak przy głosce u),
d)pokaż jak wygląda ryjek świnki (wargi wysunięte do przodu, ściągnięte).
e)wysuń zaokrąglone wargi do przodu i cofnij, powtórz,
3.Ćwiczenia policzków:
a)na pewno widziałeś chomika, jak trzyma w policzkach swoje zapasy, spróbuj pokazać jak wyglądał,
b)zrób z buzi duży, duży balon, powoli wypuszczaj z niego powietrze
c)rybce brakuje powietrza (przy zaciśniętych zębach maksymalnie otwieramy i zamykamy wargi).
4.Ćwiczenia podniebienia miękkiego:
a)zaziewaj szeroko,
b)wypłucz gardło (naśladowanie),
c)połykanie pastylek (naśladowanie).
II Ćwiczenia oddechowe
1.Chuchamy na zmarznięte ręce: chuuu, chuuu,
2.Dmuchamy na gorąca herbatę : fffff,
3.Lokomotywa wypuszcza parę: psss...
a)jedzie : cz-cz-cz-cz
b)pędzi: tuf,tuf,
c)hamuje: pssss...
4.Bawimy się z płomieniem świecy:
a)dmuchamy leciutko, aby płomień drgał, ale nie zgasł,
b)dmuchamy rytmicznie tak, aby płomień drgał rytmicznie, ale nie zgasł,
c)zdmuchujemy płomień z bliska,
d)zdmuchujemy płomień z dużą siłą z dalszej odległości,
e)zdmuchujemy dwie, trzy, cztery.... świeczki jednocześnie.
III Ćwiczenia rytmizujące
1.Marsz w rytm muzyki.
2.Mlaśnij tyle razy, ile widzisz przedmiotów na obrazku.
3.Wyklaskiwanie rytmu. Układamy jednakowej wielkości klocki w odpowiednich odstępach. Klaszczemy zgodnie z układem.
IV Ćwiczenia słuchowe
1.Nauczyciel stuka, np. łyżeczką w szklankę, filiżankę, gliniany dzbanek, biurko, książkę, ścianę, szybę, plastikowe wiaderko itd. Dziecko odgaduje w co uderzał nauczyciel.
2.Szukanie ukrytego zegarka (głośno tykającego).
3.Logopeda wypowiada naprzemiennie „s” i „sz”, dziecko przybliża dłoń do ust logopedy, wyczuwa różnice w strumieniu wydychanego powietrza ( przy „s” strumień powietrza jest łagodniejszy a przy „sz”
wyraźniejszy).
4.Zabawa „Papierowa kula”:
a)logopeda wypowiada naprzemiennie „s” i „sz” , gdy dziecko usłyszy „sz” szeleści papierowa kulą,
b)nauczyciel wypowiada naprzemiennie sylaby z „s” i z „sz”( sa, sza, so, szo, se, sze, ) gdy dziecko usłyszy sylabę z „sz” szeleści papierowa kulą,
c)nauczyciel wymawia wyrazy z głoską „s” lub „sz”. Dziecko szeleści papierową kulą, gdy słyszy wyraz z głoską „sz”.
Przykłady wyrazów:
sanki, sowa, szklanka, szyja, sukienka, samolot, kasztan, kosz, mysz, stół, sosna, szkoła,
V Wywoływanie zaburzonej głoski „sz”
1.Opis artykulacyjny
Ze względu na:
a)ruch wiązadeł głosowych - bezdźwięczna,
b)ruch podniebienia miękkiego - ustna,
c)stopień zbliżenia i otwarcia narządów artykulacyjnych - szczelinowa,
d)główne miejsce artykulacji - przedniojęzykowo - dziąsłowa,
e)ruch środka języka - twarda,
2.Wywołanie głoski „sz”
a)ćwiczenia wstępne:
·ćwiczenia w szybkim powtarzaniu głoski llllll..., przy szeroko otwartych ustach,
·ćwiczenia w szybkim powtarzaniu głosek: ttttt..., dddd..., nnnn..., (przypominamy dziecku, że czubek języka ma uderzać o wałek dziąsłowy), uświadamiamy różnicę w sposobie wymawiania głosek t,d,n zębowych i t,d,n dziąsłowych.
b)etap wywoływania głoski:
·zbliż zęby, wysuń wargi, podnieś czubek języka do wałka dziąsłowego, który wyczujesz językiem i dmuchaj przez zęby( pierwszy sposób),
·spółgłoskę „sz” można otrzymać z przedłużonego „cz”,
c)wymowa głoski „sz” w sylabach:
·spółgłoska „sz” w nagłosie:
szu szo sza szy sze
·spółgłoska „sz” w śródgłosie:
uszu oszo asza esze yszy iszy
·spółgłoska „ sz” w wygłosie:
usz osz asz esz ysz isz
d)głoska „sz” w wyrazach:
·uczeń powtarza wyrazy po nauczycielu (jeśli dziecko ma trudności, to dzieli wyraz na sylaby),
·nazywanie obrazków , w których „sz” występuje na początku, w środku, na końcu wyrazu,
·wyszukiwanie rysunków, których nazwy zawierają głoskę „sz”,
·czytanie całościowe sylab i przepisywanie ich poniżej:
sza sze szo szu szy szą szę
·czytanie zestawień samogłosek z dwuznakiem „sz”:
asz esz osz isz usz ysz ąsz ęsz
asza osze asze iszę ęszą uszą yszy aszu
·czytanie wyrazów z „sz”
szablon, szachy, szary, szafka, szampon, szałwia, szarfa, szatyn, szelki, szereg, szopa, szosa, szumi, szuka, szyja,
piszę, noszę, wiszę, proszą, koszą, piszą, młodszy, starszy,
·tworzenie i odczytywanie wyrazów:
szy-deł-ko, szu-fla-da,
szy-bo-wiec,szysz - ka ·tworzenie , odczytywanie i zapisywanie wyrazów z końcówką - szek:
fartu
wuja
pu
łańcu szek
palu
braci
okru
Podsumowanie zajęć. Wyjaśnienie ćwiczeń do wykonywania w domu.