Scenariusz zajęć edukacyjnych
z języka polskiego w klasie III gimnazjalnej
TEMAT: Oni polegli dla nas - w osiemdziesiątą czwartą rocznicę odzyskania niepodległości.
CELE: - ukazanie ogromu ofiary i patriotyzmu naszych pradziadków,
uczuciowe związanie młodzieży z przeszłością i teraźniejszością naszego narodu,
METODA: Praca indywidualna z tekstem, słuchanie pieśni, pogadanka, dyskusja.
ŚRODKI DYDAKTYCZNE: teksty pieśni żołnierskich z okresu I wojny światowej, nagranie pieśni żołnierskich, wycinki z gazet z ubiegłego roku mówiące o Święcie Niepodległości.
CZAS TRWANIA: 45 minut.
TOK ZAJĘĆ:
Na klasowej tablicy przed lekcją wywieszam wycinki z różnych gazet: artykuły, fotografie, wspomnienia. Dla wywołania odpowiedniego nastroju i klimatu sprzyjającego realizacji tematu, który zapiszemy na tablicy i w zeszytach później, słuchamy kilku pieśni żołnierskich wykonanych przez Zespół Pieśni i Tańca Wojska Polskiego (m.in. „Pierwszą Brygadę”). Po wysłuchaniu pieśni odczytuję wiersze uczestnika wydarzeń lat 1914-1918 Józefa Mączki - „Kiedyś” i „Matuli mojej”.
Kiedyś...po latach, gdy ścichną te fale'
Które nas w wirów porwały odmęty,
Kiedy opadnie huragan krwi wzdęty
I łzy obeschną, i znikną już żale -
Ze czcią ujmiecie pogięte pałasze
I zawiesicie na ścianach wysoko,
I łzą serdeczną zabłyśnie wam oko,
Gdy wam powiadać będą dzieje nasze.
I będzie pełen znów każdy zakątek,
Polskich relikwii i polskich pamiątek,
I znowu ogniem zapłoną wam lice
W te narodowe, żałosne rocznice.
I w niebo pieśni popłynie orędzie...
Kiedyś - po latach - gdy nas tu nie będzie.
==========================================================
A kiedy przyjdzie zbożny czas, A kiedy przyjdzie zbożny czas,
Że zmilkną już armaty - Że zmilkną już armaty -
Może powrócim obaj wraz Może choć jeden wróci z nas
Do progów twojej chaty... Do progów twojej chaty...
Jako z rodzinnych ongiś niw „Nie przyjdzie - rzecze - brat ze żniw
Wracalim w czas spokojny, Całować twoje dłonie...
Powiadać dzieje kłośnych żniw, Powalił ci go sen wśród niw,
Gdy dzień się kończył znojny! Na zżętym hen zagonie...
I radość z nami wejdzie w próg, W dalekim polu brat śpi mój,
I zmilknie łez niedola - W skrwawionej legł koszuli...
Jeśli pozwoli dobry Bóg, I medalionik - i list twój
Że wrócim razem z pola... Do piersi zimnej tyli...”
Lecz kiedy przyjdzie zbożny czas,
Że ścichną armat grzmoty -
A w dom nie wróci żaden z nas
W dożynek dzień on złoty...
O matko, ucisz łzy i ból,
A pomyśl w onej chwili:
Zapracowali się wśród pól,
Toż słodko będą śnili...
Bo skoro snem ich złożył trud,
Na krwawej śpiącym grzędzie
Twojego serca jasny cud
Przez wieki śnić się będzie...
Po odczytaniu tych wierszy zadaję pytanie: Jakiego okresu naszej historii dotyczyły zaprezentowane pieśni i wiersze? (Spodziewana odpowiedź: czas walki o niepodległość, pierwsza wojna światowa).
Zapisujemy temat na tablicy i w zeszytach. Następuje krótka pogadanka o losach żołnierzy Pierwszej Kadrowej, Legionów Piłsudskiego, Polskiej Organizacji Wojskowej, o trudnych latach wojny, w czasie której Polacy wcieleni do wrogich armii, często zmuszeni byli walczyć przeciwko sobie.
Aby uczniowie mogli się o tym przekonać, rozdaję powielone wiersze Edwarda Słońskiego „Ta, co nie zginęła” i „Sen o szpadzie (do mojego synka). Uczniowie skupiają się na lekturze tych tekstów, po czym wymieniamy spostrzeżenia. Pomocne okażą się prawdopodobnie pytania: Do kogo skierowane są słowa Mączki z wiersza „Kiedyś” (Spodziewana odpowiedź: do nas). A do kogo zwracają się autorzy w wierszach „Sen o szpadzie” i „Matuli mojej”? (Spodziewana odpowiedź: do ich najbliższych). Czy tylko do nich? (może także do nas, do wszystkich matek, które na wojnie straciły synów?...) Co jest treścią tych wierszy? (wojna, nadzieje z nią związane, śmierć, przyszłość).
Pisemne sformułowanie - w indywidualnej pracy - odpowiedzi na pytanie: Czy czuję się spadkobiercą pokolenia walczącego o niepodległość w roku 1918? Odpowiedź ma być krótka i zwięzła: tak lub nie, z krótkim uzasadnieniem. Przeglądam wykonane prace, odczytanie kilku ciekawszych wypowiedzi kończy zajęcia.
Zadanie domowe: Poszukaj w aktualnej prasie materiałów rocznicowych. Przynieś je do szkoły. Zrobimy z nich gazetkę.
Opracowała: Wiesława Tubek