SZKIELET ptaka charakteryzuje się bardzo niewielkim ciężarem. Jest to konieczne aby ptak mógł latać. Niewielki ciężar szkieletu osiągany jest m.in. dzięki występowaniu kości pneumatycznych, czyli wypełnionych powietrzem. Niektóre z nich komunikują się z workami powietrznymi, np. Kości ramienne. Szkielet jest silnie skostniały, nie występują prawie elementy chrzęstne. Zmniejszenie ciężaru czaszki możliwe było dzięki brakowi zębów i mięśni potrzebnych do ich funkcjonowania. Kości czaszki nie łączą się ze sobą za pomocą szwów tylko ulegają zrośnięciu, dzięki temu mogą być znacznie cieńsze, a co za tym idzie lżejsze.
Kręgosłup ptaków jest bardziej zróżnicowany niż ssaków. Całość konstrukcji wzmacnia zrośnięcie niektórych kręgów.
Kręgów szyjnych mają ptaki od 9 do 25 w zależności od gatunku. Ptasia szyja jest wygięta esowata.
Kręgi piersiowe u różnych gatunków od 3 do 10. Kręgi piersiowe mogą być zrośniete ze sobą i z kością krzyżową. Takie zrośnięte kręgi piersiowe nazywają się notarium i odrgywają istotną rolę podczas lotu, gdyż stanowią dobre oparcie dla kośćca skrzydeł i utrzymują kręgosłup w położeniu poziomym bez żadnego wysiłku mięśni.
Klatkę piersiową wzmacnia niezwykła budowa żeber; posiadają one specjalne wyrostki skierowane do tyłu i zachodzące dachówkowato na następne żebro. Wszystkie ptaki latające mają na mostku grzebień kostny, który stanowi miejsce przyczepu mięśni poruszających skrzydłami.
Ostatni kręg piersiowy zrasta się z odcinkiem lędźwiowo-krzyżowym kręgosłupa. Kręgi tego odcinka tworzą jednolitą kość nazywaną synsakrum; kość tę tworzy od 10 do 22 kręgów. Wyrostki poprzeczne kręgów tego odcinka kręgosłupa zrastają się z miednicą, dzięki czemu synsakrum stanowi mocne oparcie dla tylnych kończyn.
Za kością krzyżową znajduje się 6 swobodnych kręgów ogonowych. Ostatnia kostka-pygostyl sterczy ku górze, jest utworzona z kilku zrośniętych ze sobą kęgów i stanowi podstawę sterówek.
Oparciem dla skrzydeł jest pas barkowy, silnie powiązany z klatką piersiową. Składa się z trzech par kości: kruczej (coracoideum), łopatki (scapula) i obojczyka (clavicula). Dobrze rozwinięte kości krucze łączą się z mostkiem i łopatkami. Łopatki, silnie wydłużone, sięgają często do ostatniego żebra, z którymi są mocno złączone mięśniami. Obojczyki tworzące widełki (furculum), scalają ze sobą prawą i lewą część pasa barkowego. Łopatka swobodnie przesuwająca się nad żebrami nie hamuje ruchu skrzydeł, stanowiąc jednocześnie dodatkowe umocnienei całej klatki piersiowej. Wszystkie kości kończyny zestawiają się z sobą tak że mogą poruszać się tylkow jednej płaszczyźnie. Dzieki takim połączeniam zostaje zachowane usztywnienie skrzydła w czasie lotu.
Skrzydło- Kończyna przednia ptaka przystosowana jest do lotu lub pływania, u ptaków nielotnych może być w formie szczątkowej. Na szkielet skrzydła składają się: kość ramieniowa, kość łokciowa, k. promieniowa, k. nadgarsta, k. śródręcza, paliczki. Do kości ramieniowej wnika worek powietrzny międzyobojczykowy. Spośród kości przedramienia silniej zbudowana jest łokciowa, na wzgórkach której osadzone są lotki drugorzędowe. Ręka ptaka w toku ewolucji uległa wydłużeniu, a nadgarstek składa się praktycznie tylko z dwóch kości promieniowej i łokciowej(radiale i ulnare), pozostałe kości w czasie rozwoju zrastają się w kość nadgarstkowo-śródręczną (carpo-metacarpus). Ptaki posiadają tylko 3 palce. 2. i 3. są wydłużone i zrośnięte obu końcami. Długość i proporcje poszczególnych kości zależą od środowiska życia ptaka.
Noga połączona jest ze szkieletem osiowym poprzez pas miednicowy, który u ptaków składa się z k. biodrowej (ilium), łonowej (pubis) i kulszowej (ischium). Łączą się ze sobą w panewce stawu biodrowego. Miednica jest silnie zespolona z synsakrum. U ptaków kości łonowe nie łączą się ze sobą w spojeniu łonowym co stanowi przystosowanie do znoszenia dużych i twardych jaj.
Tylna kończyna ptaka przystosowana jest głównie do chodzenia lub pływania. W skład tej kończyny wchodzą: kość udowa, k. piszczelowa i strzałkowa oraz kości stopy. Kość udowa jest krótka i znajduje się prawie w całości w obrębie mięśni, które zespalają ją z tułowiem. Kość piszczelowa jest masywna, w przeciwieństwie do bardzo krótkiej k. strzałkowej, która w dużej mierze jest zrośnięta z piszczelą. Szkielet stopy jest silnie zmodyfikowany w porównaniu z innymi kręgowcami. Składa się z kości skokowej oraz szkieletu palców. Większość ptaków ma 4 palce składające się z 2 do 5 paliczków. Ptaki chodząc opierają się tylko na palcach, dlatego klasyfikujemy je do palcochodów. Stopa może ulegać wielu modyfikacjom w zależności od środowiska życia ptaka.U wodnych ptaków palce są zrośnięte błoną pławną.
Czaszka ptaków charakteryzuje się dużą lekkością, co wynika z braku zębów w szczękach, oraz spneumatyzowaniem kości. Kości puszki mózgowej dorosłych ptaków zrastają się z sobą tak że tworzy się jednolite sklepienie czaszki, całkowiecie pozbawione szwów. Dzięki zrastaniu się kości mogą one być znacznie cieńsze, a co za tym idzie lżejsze. Dla ptaków charakterystyczne są silnie wykształcone oczodoły, które oddzielone są od siebie tylko cienką blaszką kostną - przegrodą międzyoczodołową. Czaszka zaopatrzona jest w jeden kłykieć potyliczny.
Górną połowę dzioba tworzą zrastające się kości międzyszczękowe. Ptaki nie mają wtórnego, twardego podniebienia. Przy otwieraniu i zamykaniu szczęk bardzo ważną rolę odgrywa układ kości kontaktujących się z kością kwadratową.
pióra
Zdolność ptaków do lotu wiąże się z powstaniem piór w toku ewolucji. Pióra okrywają całe ciało ptaka; jednak u większości gatunków rosną tylko w pewnych okolicach tworząc pasy zwane pteryliami. Nieopierzone części skóry noszą nazwę apterii. U nielicznych ptaków wodnych cała skóra pokryta jest jednolicie piórami, nie ma apterii.
Pióra wykształciły się z łusek, które pokrywały ciała gadów i dinozaurów. Ptaki mają kilka rodzajów piór, z których każde ma inną budowę w zależności od pełnionych funkcji.
Lotki sterówki i pióra konturowe mają następująca budowę:
Pióro składa się z przebiegającej pośrodku pióra osi (łac. scapus) na której posadzona jest choroągiewka (vexillum). Ta część osi pióra która znajduje się w skórze, nosi nazwę dutki (calamus) na skórą znajduje się stosina (rhachis). Dutka jest cylindryczna wypeniona duszą, czyli rogowymi pozostałościami brodawki pióra, a na jej końcu osadzonym w skórze, znajduje się neiwielkie zagłębienie- pępek. Na boki od stosiny odchodzi chorągiewka pióra, zbudowana z licznych długich blaszek rogowych zwanych promieniami (rami). Od promieni tych wyrastają z kolei na dwie strony promyki (radius, pl. radii), które łączą się ze sobą delikatnymi haczykami (hamulus pl. hamuli).
Lotki i pióra konturowe biorą istotny udział w lataniu. Pióra okrywowe mają tępe zakończenie i zachodzą na siebie dachówkowato, nadaje to ciału ptaka opływowy kształt a jednocześnie zmniejsza turbulencje podczas lotu. U nasady promyki nie mają haczyków, tworzą więc puchową warstwę izolacyjną przy ciele ptaka.
Większe lotki na skrzydłach pełnią rolę sterów i kontrolują aerodynamikę skrzydeł. Sterówki, pióra na ogonie, służą do sterowania, są też pomocne przy hamowaniu. Umocowane są one na pygostylu.
Pióra puchowe to pióra o skróconej stosinie, pęk promieni wyrasta wprost z dudki i nie mają one haczyków na promykach. Miękkie pióra puchowe zapewniają ptakom ciepło, zatrzymując powietrze blisko ciała. Puch jest warstwą izolacyjną i zabezpiecza przed utratą ciepła. Większość piskląt pokryta jest puchem, ale kiedy ptaki dorastają, puch chowa się pod piórami konturowymi.
Pióra szczeciniaste i nitkowate sa przekształconymi piórami puchowymi. Zbudowane sa z samej stosiny na której nie rozwijają się promienie.
Pióra ptaków sa wymieniane, a okres wymiany piór nosi nazwe pierzenia. Pierzenie może zachodzić dwa razy w roku (wróblowate, blaszkodziobe); raz w roku (gołębie, ptaki drapieżne); raz na dwa lata(brodzące i żurawie).
Pióra odgrywają bardzo ważną rolę w ptasich zachowaniach. Samce wielu gatunków mogą poszczycić się wymyślnymi czubami i ogonami z kolorowych piór, które wykorzystują jako sygnały podczas zalotów i rytuałów godowych. Najlepszym przykładem jest paw ze swoimi dużymi, pięknymi i misternymi piórami na ogonie. Natomiast upierzenie samic jest często nijakie i nieefektowne. Jest to forma kamuflażu, dzięki której ptasie mamy nie przyciągają uwagi drapieżników, chroniąc swoje gniazda i potomstwo.