WYKŁAD 16.01.2005

KULTURA POLITYCZNA

Przykłady:

Clinton i Levinsky - sensacja dla mediów; Mitterand i pozamałżeńska córka - sprawa cicha, media wspomniały o tym dopiero po śmierci prezydenta.

Parlamenty w Europie - posłowie zasypiają; Tajwan lub Korea Pd - częste bójki między posłami.

Francja - bardzo częste strajki, np. na kolei lub w Air France; Japonia - znajomość tego słowa, jednak nigdy tam strajki nie występują.

Kultura polityczna - termin użyty po raz pierwszy przez E. Banfielda, rozpowszechniony w 1963r. poprzez publikację G. Almonda i S. Verbę „Kultura obywatelska ….. w pięciu krajach” (chodziło o Meksyk, USA, RFN, Wielka Brytania, Włochy)

Reguły zachowania nie są wyznaczane tylko przez normy prawne, ale w grę wchodzi tu również właśnie kultura polityczna.

Kultura polityczna - wzorzec indywidualnych postaw i orientacji polityki występujących wśród członków systemu politycznego. Jest ona sferą subiektywną leżącą u podstaw działań politycznych i nadająca tym działaniom znaczenie.

SKŁADNIKI KULTURY POLITYCZNEJ:

1. wiedza o polityce - zależy od tego czy ktoś interesuje się polityką

2. sądy wartościujące - np. demokracja w Ameryce jest najlepszym systemem politycznym (wg Amerykanów)

3. emocje i uczucia - np. łzy wzruszenia na widok A. Małysza na podium

4. utrwalone wzorce zachowań - np. uczestnictwo w wyborach, protestach itd.

CZYNNIKI KSZTAŁTUJĄCE KULTURĘ POLITYCZNĄ:

• Proces socjalizacji - chodzi o oddziaływanie instytucji społecznych (Kościół, szkoła), najważniejszą taką instytucją jest rodzina. Im wcześniej ten proces jest rozpoczęty, tym mocniej utrwala się kultura polit.

Przykład: 55% dzieci, których rodzice popierają demokratów, również popiera demokratów. To samo dotyczy poparcia republikanów.

• Trwałość

Można mówić o kulturze politycznej z punktu widzenia:

- tradycji religijnej (Przykład: budowa Nowej Huty jako miasta socjalistycznego pozbawionego kościołów. Jednak dzięki tej tradycji doszło do zamieszek w obronie krzyża, który chciano zlikwidować);

- kategorii historyczno-regionalnej (Kongresówka, Galicja);

- kategorii generacyjnej (Kolumbowie i Powstanie Warszawskie).

Kultura polityczna jest wielowymiarowa, nie należy utożsamiać tego pojęcia z terminem „charakter narodowy”.

TYPOLOGIA KULTURY POLITYCZNEJ

I. Almond & Serba - definiowanie kult. polit. na poziomie społeczeństwa

1. parafialna - całkowity brak zainteresowania polityką, całe zainteresowanie światem skierowane na społeczeństwo lokalne, rodzinę, klan (np. w niektórych społeczeństwach afrykańskich ludzie nie wiedzą co dzieje się poza ich wioską);

2. poddańcza - silne nastawienie obywateli na odbieranie efektów życia społecz., państwo jest traktowane jako organizator życia, jako dostarczyciel dóbr. Obywatel nie ma ambicji kształtowania polityki. Jest to relacja jednostronna. Kultura polit. typowa dla społeczeństw autorytatywnych;

3. uczestnicząca - silny udział obywateli w państwie, relacja dwustronna: państwo działa na obywateli a obywatele na państwo. Kultura typowa dla społeczeństw zachodnich - kultura obywatelska.

II. T.N. Clarc & L. Ferguson - kultura polityczna elit

		Kwestie fiskalne
		Konserwatyzm	Liberalizm
Kwestie społeczne		Konserwatyzm	Tradycje republikańskie	Politycy etniczni
				Liberalizm	Nowi fiskalni populiści	Tradycje demokratyczne

Konserwatyzm fiskalny - mała pomoc państwa, ograniczenie pomocy społecznej do minimum.

Konserwatyzm liberalny - dążenie do pomocy państwa.

Konserwatyzm społeczny - ochrona rodziny, Kościoła.

Liberalizm społeczny - dopuszczenie aborcji, równouprawnienie dla gejów.

Tradycyjni republikanie - konserwatyzm w obu kwestiach.

Tradycyjni demokraci - odwrotnie.

Do poł. lat 60-siątych - te dwa sposoby uprawiania polityki dominowały (USA).

Politycy etniczni - z reguły czarni, ubodzy, upominają się o pieniądze, świadczenia społeczne, ale są konserwatywni społecznie (religijni).

Bunt podatników (koniec lat 60.)

Wiele czarnych kobiet celowo zachodziło w ciążę, aby otrzymywać świadczenia przez pięć lat. Nawet, jeśli miały partnera, nie wychodziły za mąż, bo świadczenia by przepadły. Bogatsi podatnicy twierdzili więc, że świadczenia społeczne nie rozwiązują problemu, sprzeciwiali się temu - powstał ruch „nowych fiskalnych populistów”.

Politycy konserwatywni fiskalnie odwołują się do jednostek, natomiast liberalni fiskalnie - do grup (np. do czarnych).

Bill Clinton - przykład „nowego fiskalnego populisty”, duże oszczędności budżetowe za jego rządów, jednocześnie liberalny społecznie

III. D. Elazar - regionalna kultura polityczna

1. moralistyczna - zbudowana na przewadze dobra publicznego nad prywatnym. Polityka - rodzaj aktywności polepszającej życie publiczne. Troska o państwo jest rodzajem powinności, bierność - niemoralna.

(Nowa Anglia)

2. indywidualistyczna - przeciętny człowiek nie powinien zabierać się do polityki, bo się „ubrudzi”, polityką powinni zajmować się fachowcy. Względy utylitarne decydują o tym, że istnieją instytucje. Każdy dba o siebie, nie o dobro ogólne. Jednak nie można zadbać o wszystko, np. o swoje bezpieczeństwo, stąd odpowiednia instytucja.

Solidarność etniczna - więzy etniczne wyznaczają granice moralności. Dlatego pojawia się klientelizm (rozdawanie posad „swoim” itp.)

(Środkowy Zachód + wielkie metropolie - tam skupiają się emigranci)

3. tradycjonalistyczna - operuje kategoriami elit, hierarchia społeczna jest czymś naturalnym. Kluczowe jest miejsce urodzenia i więzi rodzinne. Ten typ kultury był charakterystyczny dla wzorujących się na brytyjskiej arystokracji.

(Południe)

ZAUFANIE DO LUDZI jako czynnik charakteryzujący kulturę polityczną

W krajach europejskich ranking zaufania jest bardzo stabilny, w krajach skandynawskich ok. 80% (osób ufających).

Włochy

Ten kraj charakteryzuje się najmniejszym poziomem zaufania, odstaje od reszty Europy. Zaufanie tam jest wewnętrznie bardzo zróżnicowane: na północy największe (Toskania, Saksonia - regiony najbogatsze), na południu najmniejsze (szczególnie na Sycylii - 29%).

2 czynniki niskiego poziomu zaufania interpersonalnego w pd Włoszech:

- brak suwerenności, obecność obcej dominacji przez pewien okres;

- duża bieda.

Dlatego region ten był łatwo podatny na rozprzestrzenienie się wpływów mafii.

Polska

Tutaj często istniała dominacja obcych.

1

---