Systemy kodowe W jednoznaczny sposób wyświetlają położenie osi lunety do położenia poziomego. Najistotniejszym elementem jest tarcza kodowa zastępująca krąg poziomy sprzężona z alidada przymocowana do teodolitu. Składa się z wielu koncentrycznych ścieżek o rożnych średnicach. Na każdej ze ścieżek znajdują się naprzemianlegle pola jasne i ciemne. Ostatnia sciezka podzielona musi byc na pola o małych odstępach. Systemy impulsowe Zawierają jedna ścieżkę zawierająca n równych interwałów oraz czytnik impulsów generowanych w trakcie obrotu tarczy. Tarcza i czytnik tworzą impulsowy czytnik kata który może działać na zasadzie galwanicznej, optycznej lub magnetycznej. W geodezji stosowane przetworniki optyczne ze względu na duża dokładność. W przetworniku ścieżka kręgu podziałowego zawiera n pól przezroczystych oddzielonych polami nieprzezroczystymi. Podstawowa działka jest inkrement o szerokości 2n. System dynamiczny Jest to system impulsowy z wirującą tarcza z naniesionymi polami przezr i nieprzezr oraz dwa czytniki fotoelektryczne, które określają bezwzględne położenie obydwu ramion kata mierzonego. Pomiar kata składa się z pomiaru zgubnego i dokładnego. Przy pomiarze zgubnym na tarczy dodatkowy element, który uruchamia system w momencie przejścia przez pierwszy czytnik i zamyka przy przejściu przez drugi czytnik. Pomiar precyzyjny jest pomiarem różnicy czasów miedzy sinusoidalnymi sygnałami pomiarowymi powstającymi w obu czytnikach - jednym nieruchomym związany ze spodarka, drugi ruchomy związany z luneta. Optyczne przetworniki impulsowe Ściana kręgu podziałowego zawiera n pól przezroczystych oddzielonych od siebie polami nieprzezroczystymi takiej samej szerokości. wartość kątowa jednego takiego interwału określona jest wzorem: D=400g/n Czytnik optyczny tworzą: -dioda luminescencyjna - źródło światła; -maski - wycinki takiej samej ścianki kołowej jak na tarczy; -fotodiody; Tarcza obraca się wraz z alidada. Czytnik na stale związany jest z nieruchoma spodarka teodolitu. Przejście interwału tarczy pod identycznym interwałem maski powoduje modulacje światła i powstający sygnał optyczny wzbudza w fotodetektorze sinusoidalny prąd elektryczny, który ulega najpierw wzmocnieniu a następnie przekształceniu na przebieg prostokątny. Przebieg prostk poddawany jest różniczkowaniu i tworzą się impulsy szpilkowe. Impulsy są zliczane przez licznik. Jednemu pełnemu przejściu ryski tarczy pod jednym całym interwałem maski odpowiada jeden impuls szpilkowy. Licznik podaje tylko całkowite liczby rysek. System interferencyjny Vaisala Światło białe jest monochromatyczne i nie spójne. Gdy promień świetlny wychodzący z punktowego źródła promieniowania zostanie rozdzielony na dwie wiązki, które po przejściu rożnych dróg spotykają się np na ekranie to interferencje są chaotyczne. Interferencja wszystkich składowych światła białego występuje tylko wtedy gdy różnice dróg optycznych tychże wiązek są praktycznie równe zero. Automatyzacja aktywna Tworzony był horyzont zwykle laserowy za pomocą wirujących pryzmatów. Natrafił on na łatę i tak można było dokonać odczytu bądź umieścić detektor na łacie odczytujący maksymalna sile lasera. Detektor ten mógł być poruszany wzdłuż laty ręcznie lub za pomocą silników. Automatyzacja pasywna Analizuje obraz idący od laty. Pryzmat półprzepuszczalny - część energii przepuszcza do okularu, część przekazuje do matrycy fotodetektorów składowych (MFD). MFD - zbudowana z 276 fotodiod umieszczonych na małym obszarze. W odróżnieniu od klasycznego niwelatora przez MFD analizowany jest obraz idący od laty o kacie rozbieżności 2o. Szerokość kreski wynosi 2,025mm ale kreski mogą się zlewać w grubsze. MFD zawiera fotodiody na których powstaje prąd. Jego natężenie zależy od tego czy obraz przejdzie przez kreski czarne (niema) czy z białej (największe). Sygnał idący z MFD ulega wzmocnieniu a następnie ten analogowy sygnał zostaje przełożony na cyfrowy, ten z koleji trafia do procesora gdzie zapamietywany jest obraz całej laty, a ze odbierany jest z mały jej fragment następuje korelacja i wyświetlany jest na wyświetlaczu odczyt. Ze względu na 2o rozbieżności kata możemy tez określić odległość instrumentu od laty. Dokładność niw kodowych jest taka sama jak niw klasycznych. Interferometr - narzędzie do pomiaru odl wykorzystujące fale lasera. Laser emituje światło które pada na płytkę płasko równoległą, która z koleji jest półprzepuszczalna i ustawiona pod katem 45^ do promienia. Zatem cześć światła przejdzie dalej a cześć się odbije. Dalej reflektory zwrotne odbijają to światło, które wróci równolegle i spotka się na pytce płasko równoległej - tu będzie interferować. Pryzmat pierwszy jest ruchomy po określonym torze. Jeżeli są w przeciwnej fazie to następuje wygaszenie, by było w tej samej fazie i się wzmocniły trzeba przesunąć ekran o lambda/4. Fala interferowana trafia do fotodetektora potem do licznika , procesora a na końcu wynik do wyświetlacza. W fotodetektorze powstaje prąd w liczniku zlicza się wzmocnienia, procesor wylicza miarę przesunięcia D=lambda/2 *N i wynik zlicza prążki (maks i min). Reflektory zwrotne: 1) lustra - niklowana srebrno-żółtawa powierzchnia odbijająca; 2) reflektor sferyczny - zbudowany ze zwierciadła lub soczewki; 3) reflektor pryzmatyczny - ścięty narożnik sześcianu, najczęściej stosowany, można obrócić o 20o i duże straty energii spowodowane trzykrotnym odbiciem wewnętrznym; 4) folie odblaskowe; 5) światełka odblaskowe; 6) reflektor kulisty;
Systemy kodowe W jednoznaczny sposób wyświetlają położenie osi lunety do położenia poziomego. Najistotniejszym elementem jest tarcza kodowa zastępująca krąg poziomy sprzężona z alidada przymocowana do teodolitu. Składa się z wielu koncentrycznych ścieżek o rożnych średnicach. Na każdej ze ścieżek znajdują się naprzemianlegle pola jasne i ciemne. Ostatnia sciezka podzielona musi byc na pola o małych odstępach. Systemy impulsowe Zawierają jedna ścieżkę zawierająca n równych interwałów oraz czytnik impulsów generowanych w trakcie obrotu tarczy. Tarcza i czytnik tworzą impulsowy czytnik kata który może działać na zasadzie galwanicznej, optycznej lub magnetycznej. W geodezji stosowane przetworniki optyczne ze względu na duża dokładność. W przetworniku ścieżka kręgu podziałowego zawiera n pól przezroczystych oddzielonych polami nieprzezroczystymi. Podstawowa działka jest inkrement o szerokości 2n. System dynamiczny Jest to system impulsowy z wirującą tarcza z naniesionymi polami przezr i nieprzezr oraz dwa czytniki fotoelektryczne, które określają bezwzględne położenie obydwu ramion kata mierzonego. Pomiar kata składa się z pomiaru zgubnego i dokładnego. Przy pomiarze zgubnym na tarczy dodatkowy element, który uruchamia system w momencie przejścia przez pierwszy czytnik i zamyka przy przejściu przez drugi czytnik. Pomiar precyzyjny jest pomiarem różnicy czasów miedzy sinusoidalnymi sygnałami pomiarowymi powstającymi w obu czytnikach - jednym nieruchomym związany ze spodarka, drugi ruchomy związany z luneta. Optyczne przetworniki impulsowe Ściana kręgu podziałowego zawiera n pól przezroczystych oddzielonych od siebie polami nieprzezroczystymi takiej samej szerokości. wartość kątowa jednego takiego interwału określona jest wzorem: D=400g/n Czytnik optyczny tworzą: -dioda luminescencyjna - źródło światła; -maski - wycinki takiej samej ścianki kołowej jak na tarczy; -fotodiody; Tarcza obraca się wraz z alidada. Czytnik na stale związany jest z nieruchoma spodarka teodolitu. Przejście interwału tarczy pod identycznym interwałem maski powoduje modulacje światła i powstający sygnał optyczny wzbudza w fotodetektorze sinusoidalny prąd elektryczny, który ulega najpierw wzmocnieniu a następnie przekształceniu na przebieg prostokątny. Przebieg prostk poddawany jest różniczkowaniu i tworzą się impulsy szpilkowe. Impulsy są zliczane przez licznik. Jednemu pełnemu przejściu ryski tarczy pod jednym całym interwałem maski odpowiada jeden impuls szpilkowy. Licznik podaje tylko całkowite liczby rysek. System interferencyjny Vaisala Światło białe jest monochromatyczne i nie spójne. Gdy promień świetlny wychodzący z punktowego źródła promieniowania zostanie rozdzielony na dwie wiązki, które po przejściu rożnych dróg spotykają się np na ekranie to interferencje są chaotyczne. Interferencja wszystkich składowych światła białego występuje tylko wtedy gdy różnice dróg optycznych tychże wiązek są praktycznie równe zero. Automatyzacja aktywna Tworzony był horyzont zwykle laserowy za pomocą wirujących pryzmatów. Natrafił on na łatę i tak można było dokonać odczytu bądź umieścić detektor na łacie odczytujący maksymalna sile lasera. Detektor ten mógł być poruszany wzdłuż laty ręcznie lub za pomocą silników. Automatyzacja pasywna Analizuje obraz idący od laty. Pryzmat półprzepuszczalny - część energii przepuszcza do okularu, część przekazuje do matrycy fotodetektorów składowych (MFD). MFD - zbudowana z 276 fotodiod umieszczonych na małym obszarze. W odróżnieniu od klasycznego niwelatora przez MFD analizowany jest obraz idący od laty o kacie rozbieżności 2o. Szerokość kreski wynosi 2,025mm ale kreski mogą się zlewać w grubsze. MFD zawiera fotodiody na których powstaje prąd. Jego natężenie zależy od tego czy obraz przejdzie przez kreski czarne (niema) czy z białej (największe). Sygnał idący z MFD ulega wzmocnieniu a następnie ten analogowy sygnał zostaje przełożony na cyfrowy, ten z koleji trafia do procesora gdzie zapamietywany jest obraz całej laty, a ze odbierany jest z mały jej fragment następuje korelacja i wyświetlany jest na wyświetlaczu odczyt. Ze względu na 2o rozbieżności kata możemy tez określić odległość instrumentu od laty. Dokładność niw kodowych jest taka sama jak niw klasycznych. Interferometr - narzędzie do pomiaru odl wykorzystujące fale lasera. Laser emituje światło które pada na płytkę płasko równoległą, która z koleji jest półprzepuszczalna i ustawiona pod katem 45^ do promienia. Zatem cześć światła przejdzie dalej a cześć się odbije. Dalej reflektory zwrotne odbijają to światło, które wróci równolegle i spotka się na pytce płasko równoległej - tu będzie interferować. Pryzmat pierwszy jest ruchomy po określonym torze. Jeżeli są w przeciwnej fazie to następuje wygaszenie, by było w tej samej fazie i się wzmocniły trzeba przesunąć ekran o lambda/4. Fala interferowana trafia do fotodetektora potem do licznika , procesora a na końcu wynik do wyświetlacza. W fotodetektorze powstaje prąd w liczniku zlicza się wzmocnienia, procesor wylicza miarę przesunięcia D=lambda/2 *N i wynik zlicza prążki (maks i min). Reflektory zwrotne: 1) lustra - niklowana srebrno-żółtawa powierzchnia odbijająca; 2) reflektor sferyczny - zbudowany ze zwierciadła lub soczewki; 3) reflektor pryzmatyczny - ścięty narożnik sześcianu, najczęściej stosowany, można obrócić o 20o i duże straty energii spowodowane trzykrotnym odbiciem wewnętrznym; 4) folie odblaskowe; 5) światełka odblaskowe; 6) reflektor kulisty;