KIEROWNIK W ORGANIZACJI
W teorii Stonera, Freemana, Gilberta:
Kierownik to osoba odpowiedzialna za pokierowanie działaniami prowadzącymi do osiągania celów organizacji; kierownicy - trenerzy, dyrygenci, menedżerowie ds. sprzedaży - są bardziej widoczni w niektórych organizacjach, a mniej w innych, ale bez skutecznego kierowania każda organizacja prawdopodobnie się rozpadnie.
Główne rodzaje działalności kierowniczej:
Planowanie: kierownicy z góry obmyślają swoje cele i działania, które są oparte na jakiejś metodzie, planie czy logice, a nie na przeczuciu.
Organizowanie: kierownicy powinni dostosowywać strukturę organizacji do jej celów i zasobów, proces ten nosi nazwę projektowania organizacji.
Przewodzenie: kierownik przewodzi innym w dążeniu do zachęcenia ich do wspólnego z nim osiągania celów w przyszłości, wyłaniających się z etapów planowania i organizowania. Przez tworzenie właściwego klimatu kierownicy ułatwiają swoim podwładnym możliwie najlepsze wykonywanie pracy.
Kontrolowanie: kierownik musi się upewnić, czy działania członków organizacji rzeczywiście zbliżają organizację do przyjętych przez nią celów, jest to kontrolna funkcja zarządzania, za jej pomocą kierownik utrzymuje organizację na właściwym torze.
SZCZEBLE ZARZĄDZANIA
Kierownik najniższego (pierwszego) szczebla: kierownik odpowiedzialny jedynie za pracę pracowników wykonawczych, nie nadzorujący innych kierowników, nie jest ich przełożonym; zajmuje pierwszy, czyli najniższy, szczebel hierarchii organizacyjnej. Przykładami kierowników pierwszego szczebla są: brygadzista lub mistrz w zakładzie produkcyjnym, kierownik pracowni w placówce badawczej albo kierownik działu w dużym biurze. Często określa się ich jako „pracowników dozoru”. Dyrektor szkoły jest także kierownikiem pierwszego szczebla, podobnie jak menedżer pierwszoligowej drużyny piłkarskiej.
Kierownik średniego szczebla: kierownik na pośrednich szczeblach hierarchii organizacyjnej; ponosi odpowiedzialność za innych kierowników, a niekiedy także za niektórych pracowników wykonawczych; podlega kierownikowi wyższego szczebla. Jego głównym zadaniem jest sterowanie działaniami, prowadzącymi do realizacji polityki przedsiębiorstwa, i równoważenie wymagań stawianych im przez przełożonych z możliwościami podwładnych.
Menedżer: członek naczelnego kierownictwa odpowiedzialnego za ogólne zarządzanie organizacją; ustala politykę operacyjną i steruje wzajemnymi oddziaływaniami organizacji i jej otoczenia. Typowymi tytułami członków naczelnego kierownictwa są: „dyrektor naczelny”, „prezes”, „wiceprezes”.
PODZIAŁ KIEROWNIKÓW WEDŁUG ZAKRESU DZIAŁALNOŚCI
Kierownik funkcjonalny: kierownik ponoszący odpowiedzialność za jeden tylko rodzaj działalności, np. za finanse, produkcję, marketing lub gospodarkę zasobami ludzkimi.
Kierownik liniowy (ogólny): osoba odpowiedzialna za wszystkie działania funkcjonalne, takie jak produkcja, sprzedaż, marketing i finanse, w całej organizacji lub w jej jednostce (filii, zakładzie, wydziale itp.).
W teorii Griffina:
Menedżer to osoba, której podstawowym zadaniem jest realizacja procesu zarządzania; ktoś, kto planuje i podejmuje decyzje, organizuje, kieruje i kontroluje zasoby ludzkie, finansowe, rzeczowe i informacyjne.
SZCZEBLE ZARZĄDZANIA
Menedżerowie najwyższego szczebla: stanowią oni względnie niewielką grupę kadry kierowniczej kontrolującej organizację. Posługują się tytułami: prezesa, wiceprezesa i dyrektora naczelnego. Menedżerowie tego szczebla wyznaczają cele organizacji, jej ogólną strategię, a także politykę operacyjną. Reprezentują również oficjalnie organizację w kontaktach zewnętrznych. Ich praca jest na ogół złożona i zróżnicowana. Podejmują oni decyzje dotyczące takich działań, jak zakup innych firm, inwestycje badawczo-rozwojowe, wchodzenie na określone rynki lub wycofywanie się z nich, a także budowa nowych zakładów i budynków biurowych. Często pracują dłużej niż zwykły pracownik i spędzają znaczną część swego czasu na spotkaniach i rozmowach telefonicznych.
Menedżerowie średniego szczebla: są prawdopodobnie najliczniejszą grupą menedżerów w większości organizacji, odpowiadają przede wszystkim za realizację polityki i planów opracowanych na najwyższym szczeblu oraz za nadzorowanie i koordynację działań menedżerów niższego szczebla. Powszechnie występujące w tej grupie tytuły służbowe to kierownik zakładu, kierownik eksploatacji (operacji), szef wydziału.
Menedżerowie pierwszej linii: nadzorują i koordynują działania pracowników wykonawczych. Przeważnie noszą tytuł brygadzisty, nadzorcy lub kierownika biura. W przeciwieństwie do menedżerów najwyższego i średniego szczebla menedżerowie pierwszej linii spędzają większą część swego czasu na nadzorowaniu pracy podwładnych.
PODZIAŁ MENEDŻERÓW WEDŁUG OBSZARÓW ZARZĄDZANIA
Menedżerowie marketingu: pracują w dziedzinach związanych z funkcją marketingu - pozyskiwaniem konsumentów i klientów dla nabycia produktów i usług organizacji. Dziedzina ta obejmuje rozwój nowych wyrobów, promocję i dystrybucję.
Menedżerowie finansów: zajmują się głównie zasobami finansowymi organizacji. Odpowiadają za takie działania, jak rachunkowość, zarządzanie zasobami pieniężnymi, inwestycje.
Menedżerowie eksploatacji (operacji): zajmują się konstruowaniem systemów wytwarzających produkty i usługi organizacji oraz zarządzaniem tymi systemami. Typowy zakres ich obowiązków obejmuje kontrolę produkcji, zapasów, jakości, projekt zakładu, wybór miejsca produkcji.
Menedżerowie zasobów ludzkich: tj. kierownicy działu kadr, są odpowiedzialni za zatrudnianie i rozwój pracowników. Na ogół zajmują się planowaniem zasobów ludzkich, rekrutacją i doborem pracowników, szkoleniem i rozwojem kadr, projektowaniem systemów wynagrodzeń i premii, formułowaniem systemów oceny wyników oraz zwalnianiem pracowników osiągających słabe wyniki i nastręczających problemy.
Menedżerowie administracyjni: nazywani też menedżerami ogólnymi, nie są związani z jakąś określoną specjalnością kierowniczą. Są raczej wszechstronni, dysponują podstawową znajomością wszystkich dziedzin funkcjonalnych zarządzania, ale nie mają specjalistycznego wykształcenia w żadnej konkretnej dziedzinie.
Inne typy menedżerów:
- menedżerowie do spraw public relations zajmują się stosunkami z opinią publiczną i środkami masowego przekazu, ich zadaniem jest ochrona i poprawa publicznego wizerunku organizacji
- menedżerowie do spraw badań i rozwoju koordynują działania naukowców i inżynierów pracujących nad projektami badawczymi
- wewnętrzni konsultanci, którzy służą wyspecjalizowanym doradztwem kierownikom operacyjnym.
Źródła:
- Kierowanie, James A. F. Stoner, R. Edward Freeman, Daniel R. Gilbert, Jr., Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 1998, s. 20-21, 25-27, 31-32
- Podstawy zarządzania organizacjami, Ricky W. Griffin, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1998, s. 38, 45-48