Wątroba - cz. I

doc. Czekaj, 2009

• Gruczoł przede wszystkim egzokrynowy (żółć), ale także endokrynowy

• Miejsce narażone na działanie sub. toksycznych, które dostają się do organizmu z pokarmem

• Są metabolizowane sub. odżywcze, ksenobiotyki (sub. obce - toksyny, leki), a także sub. endogenne (oraz te ostatnie wytwarzane), czyli jest narządem metabolizującym sub. endogenne i egzogenne

• Dzieli się anatomicznie na 4 płaty: prawy, lewy, ogoniasty, czworoboczny (nie są do końca wyodrębnione)

• Inny podział to podział oparty na unaczynieniu płatów wątrobowych (podział chirurgiczny); istnieją zmienności jeżeli chodzi o unaczynienie, dlatego nie u wszystkich ludzi można go przeprowadzić (można u 76 %).

• Wyodrębnia się 8 płatów

• Wyróżnia się 2 części główne: prawą i lewą (nie są to płaty)

• Każdą z tych części dzieli się na obszary naczyniowe: przyśrodkowy i boczny

• W każdym obszarze naczyniowym można wyróżnić 2 segmenty naczyniowe

• Odgałęzienia tętnicy wątrobowej: tętnice międzypłatowe tętnice międzyzrazikowe (na poziomie jednostek strukturalnych) tętnice okołozrazikowe naczynia zatokowe - sinusoidy (w obrębie zrazików anatomicznych wątrobowych)

• układ naczyń zatokowych jest promienisty, zbiegają się w centrum zrazika i prowadzą krew do żyły centralnej (środkowej)

• Odgałęzienia żyły wrotnej - analogiczne

• też przechodzą w sinusoidy, to znaczy, że krew czynnościowa i odżywcza miesza się

• do żyły centralnej wpływa krew zmieszana

Następnie krew zmieszana wędruje do żyły podzrazikowej żyły zbiorcze żyły wątrobowe żyła główna dolna

• hepatocyty w zrazikach układają się wzdłuż sinusoidów

• są określane jako komórki parenchymalne

• inne komórki np. Browicza-Kupffera, kom. Ito, kom. śródbłonka - kom. nieparenchymalne

• kierunek przepływu żółci jest przeciwny do przepływu krwi

• żółć z hepatocytów najpierw trafia do kanalików żółciowych włosowatych, które są między hepatocytami (nie są wysłane nabłonkiem, ściany tworzą hepatocyty) łączą się w kanaliki Heringa (ściana zbud. częściowo z hepatocyty a częściowo z kom. nabłonkowych sześcienne- cholangiocytów lub tylko z cholangiocytów), które są w pobliżu przestrzeni bramno-zółciowych i przebijają tzw. blaszkę wewnętrzną/graniczną (warstwa hepatocytów bezpośrednio otaczająca przestrzeń bramno-żółciowa) kanalik Heringa wpada do przewodu żółciowego międzyzrazikowego (poza zrazikiem)

• Przykładowe patologie:

• związane z niewydolnością serca - ponieważ ż. główna dolna i żyły wątrobowe nie mają zastawek łatwo o zwiększenie ciśnienia żylnego w żż. centralnych powstaje zastój krwi w wątrobie uszkodzenie

• nadciśnienie wrotne - odbywa się w wątrobie marskiej np. w chorobie alkoholowej 1. zakłucenie przepływu krwi w wątrobie (krew może przepływać do jamy otrzewnowej) 2. Uszkodzenie hepatocytów zmniejszenie prod. albumin zmniejszenie ciś. onkotycznego

• jednostka strukturalna wątroby - zrazik wątrobowy

• Sawicki +

• Granice trudno dostrzegalne

• Naczynia doprowadzające krew do zrazika (t. międzyzrazikowa i ż. międzyzrazikowa) oraz przewód żółciowy międzyzrazikowy znajdują się w rogach sześciokąta - są w przestrzeni bramno-żółciowej. Układ naczyń i przewodu to triada wątrobowa.

• Tak naprawdę w przestrzeniach bramno-żółciowych występują też naczynia limfatyczne - wtedy tetrada wątrobowa

• inne jednostki: zrazik wątrobowy czynnościowy - wrotny (uwzględnia się układ dróg żółciowych), gronko wątrobowe (uwzględnia się unaczynienie zrazików)

• zrazik wrotny - jednostka funkcjonalna

• Sawicki +

• W centrum - przestrzeń bramno-żółciowa - triada, do której dochodzą kanaliki żółciowej z 3 sąsiadujących z triadą zrazików anatomicznych

• Granice - 3 żż. centralne należące do 3 sąsiadujących ze sobą zrazików anatomicznych

• Każdy zrazik wrotny jest częścią 3 sąsiadująych ze sobą zrazików anatomicznych

• Gronko wątrobowe (proste)

• Oś - naczynie okołozrazikowe pomiędzy zrazikami anatomicznymi

• Granice - żż. centralne 2 sąsiadujących ze sobą zrazików anatomicznych

• 4 róg - triada

• Generalnie granica to linia, która łączy 1 triadę, 2 żż. centralne, róg 2 sąsiadujących zrazików położony na przeciwko triady

• Każde gronko jest częścią 2 zrazików anatomicznych

• Jest zespołem mikrokrążenia wątrobowego pochodzący z 1 triady

• W pewnym sensie jest jednostką wydzielniczą, bo zawiera przewód żółciowy międzyzrazikowy

• Gronko dzieli się na 3 strefy, w zależności od stopnia utlenowania krwi i zaopatrzenia w sub. odżywcze (definiuje je też różny gradient metaboliczny tzn. w każdej strefie hepatocyty pełnią inną funkcję, bo otrzymują inne sub. i ilość tlenu):

1. Przestrzeń okołobramna (położona najbliżej triady): synteza glikogenu, białek osocza

2. Pośrednia - zlokalizowana między strefą I i III

3. Strefa okłocentralna (położona najbliżej ż. centralnej): stęż. tlenu jest najniższe: intensywne procesu metabolizowania ksenobiotyków - procesy detoksykacyjne, najczęsciej obserwuje się zniszczenie hepatocytów (przez detoksykację i niedotlenienie - hipoksję)

• Gronko wątrobowe złożone - utworzone przez 3 gronka proste lokujące się wokół naczyń okołozrazikowych (3 odgałęzienia naczyń międzyzrazikowych) na tym samym poziomie

• Agregat gronek - wszystkie odgałęzienia okłozrazikowe naczyń międzyzrazikowych (na różnych poziomach w przekroju pdłużnym)

• Krew przepływająca od triady do ż. centralnej zmienia swój skład

• krew, która wpływa na teren gronka jest lepiej utlenowana

• cechuje ją inny skład sub. odżywczych, co jest podstawą podziału gronka na strefy

• pośrednie produkty detoksykacji są jeszcze bardziej toksyczne, niż substrat i one uszkadzają hepatocyty