19. Rys historyczny opieki nad UU. Stosunek do osób UU na przestrzeni dziejów, czynniki go wyznaczające. Opieka nad głębiej UU. Kształtowanie się szkolnictwa dla lekko UU.
Stosunek poszczególnych społeczeństw był zależny od wielu czynników:
-warunki życia społeczeństwa
-baza ekonomiczna
-sposób zdobywania
-zaspokajanie potrzeb
Trudna była sytuacja upośledzonych w państwach, w których toczyły się wojny:
-wierzenia religijne
-rozwój nauki
Społeczeństwa pierwotne za upośledzonego uważały te osoby, które nie potrafią władać narzędziami ani zdobywać pokarmu.
Wraz z rozwojem środków produkcji, komplikowaniem się warunków życia za odchylonych od normy zaczęto uważać tych, którzy nie potrafili opanować rosnącego poziomu wiedzy w szkole obowiązkowej.
1. Warunki życia(zwłaszcza w trudnych okresach)
poziom warunków życia zawsze w sposób istotny odbijał się na losach osób upośledzonych. W okresach wojen, klęsk i głodu dochodziło nawet do unicestwiania takich osób. W wspólnotach rodowych i plemiennych głębiej upośledzeni i nieprzystosowani do warunków wcześnie wymierali, lżej upośledzeni żyli na marginesie społ. W warunkach trudniejszych ginęli lub byli mordowani- był to okres pierwotnych stosunków społeczeństwa do upośledzonych.
Likurg-załozyciel Sparty nakazywał usuwać dzieci kalekie, zrzucać z gór itp., gdyż swoją potęgę Sparta opierała na wychowaniu zdrowych i silnych wojowników, a upośledzeni byli przeszkodą.
Nawet Arystoteles i Platon zalecali przestrzeganie zakazu utrzymywania kalek przy życiu.
W starożytnym Rzymie pozbawianie życia było również stosowane.
Podobne zjawisko miało również miejsce już w czasach nowożytnych w Niemczech nazistowskich. Masowo mordowano ludzi upośledzonych, chorych i starych: poprzez zmniejszanie racji żywnościowych, podawanie śmiertelnych leków itp. Ludzie upośledzeni poddawani byli często różnym eksperymentom. Realizowano ideę pozbawienia ludzi upośledzonych prawa do życia.
W państwach antynazistowskich ratowano takich ludzi, a nawet szybciej rozwijało się szkolnictwo specjalne.
2. Wierzenia religijne
Paliteistyczna religia egipska- głuchotę uważano za dar bogów ( nie grzeszą słowem) i czczono dzieci upośledzone wrzucano do Nilu
Buddyzm- oparł etykę i normy postępowania na miłości bliźnich i równości niezależnie od pochodzenia czy rasy, współczucie wobec ludzi niewłaściwie postępujących. Warunki życia osób upośledzonych nie były tak złe, choć zdarzały się odstępstwa
Biblia-upośl. Umysłu uważa się jako karę bożą za grzechy rodziców, nakazywała pogodzić się z losem
Islam-zalecał troskę o zapewnienie upośledz. Bytu, dawanie jałmużny, pokorne poddanie się jego woli
Chrześcijaństwo- upośledzenie traktowało jako opętanie, uznawało ich za niezdolnych do przyjęcia wiary, karała takich ludzi torturami, paleniem na stosie. Epileptyków uważano za upośledzonych przez Duch Św. , ludzi ślepych i kalekich uważano za miłych Bogu.
Z czasem jednak pod jej wpływem zaczęto tworzyć pierwsze przytułki (zakłady charytatywne) dla niewidomych, kalek, sierot, chorych i starców zaczęto również przyjmować upośl. Umysłowo i chorych psychicznie. Fundowali je zamożni, zakony, kościoły, samorządy miast.
Nie zajmowano się wychowaniem, edukacją czy nawet leczeniem stąd śmiertelność była wysoka. Zapewniano warunki nędznej egzystencji. Zamykano w klatkach, wystawiano na pośmiewisko, wysyłano na żebry.
Pierwsze próby złagodzenia tych warunków wyst. W wieku XVI w wyniku działalności Jana Bożego i zał. Przez niego zakonu Braci Miłosierdzia.
3. Nauka
W okresie oświecenia i w nast. Epokach zaczęto zastanawiać się nad przyczynami odchyleń od normy, pojawiły się pierwsze naukowe wyjaśnienia przyczyn oraz konsekwencji upośledzenia. Przez długie lata upośledzenie umysł. Wiązano z działalnością sił nadprzyrodzonych, demonologia, identyfikowano z chorobami psych. Hipokrates powiązał choroby psych. Z przyczynami wewnętrz. I zewnętrz. Powiązał choroby psych. Z somatycznymi. Naczelną zasadą było nieszkodzenie choremu, troska o chorego. Wiedzę medyczna rozwijali dalej Arabowie. Pierwsi zaczęli otwierać dla chorych zakłady lecznicze stojące na przyzwoitym poziomie. Zaczęto też tworzyć podobne placówki w Europie ( w Polsce pierwsza Kraków, Gdańsk). Metody leczenia w nich zbliżały się do znachorskich.
Feliks Plater z Bazyki- wyodrębnił upośl. Umysł. Z chorób psych.
Rozwój opieki pedag. nad głębiej upośl. umysł.
Pierwszym pedag., który mówił o potrzebie kształcenia upośledzonych był Jan Amos Komeński. W Wielkiej Dydaktyce pisał, że nie można nikogo wykluczać, a należy kształcić. Jednak stosunek do upośledzonych zmieniał się bardzo powoli. Rewolucja francuska miała wpływ na zmianę stosunku do upośledzonych. Hasło : wolność, równość i braterstwo przeniosły się również na podejście do osób upośl. Pojawiły się pierwsze próby nauczania i wychowania, przygotowanie ich do pracy i życia.
Filip Pinel-lekarz naczelny paryskich szpitali psychiatrycznych. Przeprowadził reformę szpitalnictwa. Zniósł brutalne metody postępowania z chorymi ( zakuwanie w kajdany, upusty krwi, stosowanie środków przeczyszczających, izolację).
razem z uczniem Esquirolem opracował nowe metody leczenia (przez pracę, zapewnił łagodne traktowanie, troskliwą opiekę), tworząc podstawy nowoczesnej psychiatrii.
Pinel określił idiotyzm jako zahamowanie rozwoju i wyróżnił w nim następujące stopnie:
Stan najgłębszy-zbliżony do zwierzęcego, cechujący się brakiem świadomości i uczucia.
Stan głęboki, w którym można dostrzec pierwsze formy świadomości oraz odczuwanie fizycznych potrzeb organizmu
Głuptactwo-pojawiają się elementarne formy inteligencji i mowy
Imbecylizm-nieco lżejsza forma od głuptactwa
Jean Esquird-uczeń Pinela. Podkreślił znaczenie psychologii dla ówczesnej psychiatrii. Uważał, że idiotyzm nie jest chorobą, lecz stanem zahamowania rozwoju umysłowego trwającym całe życie. Rozróżniał idiotyzm wrodzony i nabyty. Wprowadził termin „upośledzenie umysłowe". Dzielił upośledzenie na: idiotów, imbecyli i opóźnionych w rozwoju, uważając, że idiotyzm to upośledzenie wrodzone, opóźnienie-nabyte i imbecylizm może być zarówno wrodzony jak i nabyty.
Jean Herd- był lekarzem w szkole dla dzieci głuchych w Paryżu, zorganizował klasę, w której nauczano je metodą głosową. Zapoczątkował nauczanie dzieci głębiej upośledzonych umysłowo. Wykorzystywał wyst. U każdego dziecka chęć naśladowania zachowań dorosłych. Rozpoczęło się tworzenie wydzielonych oddziałów psychiatrycznych dla dzieci upośl. Umysłowo,zakładów wychowawczych. Uważany jest za prekursora wychowania dzieci głębiej upośledzonych umysłowo.
Edward Sequin-lekarz-pedagog. Idiotyzm-swoisty rozstrój systemu nerwowego, przy którym ujawnia się w pełni brak działalności wszystkich lub części organów i uzdolnień dziecka oraz zarządzania ze strony woli i chęci. Typowy idiota to wg niego istota, „ która nic nie wie, nic nie może i noc nie chce". Jego zasługi zdobycze dot. Wychowania. Stworzył w 1837 pierwszą na świecie szkołę dla dzieci głębiej upośledzonych umysłowo. Prowadził z nimi zajęcia pedagogiczne, toteż uważany jest za twórcę szkolnictwa specjalnego. Twierdził, że pracę nad rozwojem trzeba zacząć od fiz. Usprawnienia organizmu i stopniowo przechodzić do usprawniania systemu nerwowego w następującej kolejności: usprawnienie funkcjonowania zmysłów, odbieranie wrażeń, tworzenie spostrzeżeń i pojęć, kształtowanie zasad moralnego postępowania. Podkreślał znaczenie dokładnego określenia stanu rozwoju dziecka jako punktu wyjścia do pracy z nim.
Początki szkolnictwa dla dzieci lekko upośledzonych umysłowo
Początki szkolnictwa sięgają wieku XIX i wiążą się z rozwojem przemysłu wymagającego wykształcenia i z wprowadzeniem stopniowo powszechnego nauczania.
Zaczeto organizować przy szkołach normalnych tzw. „klasy pomocnicze" zwane specjalnymi, wyrównawczymi a następnie szkoły specjalne zwane szkołami pomocniczymi.
Idea powszechności nauczania ( zrodzona pod wpływem przemysłu oraz walki klasy robotniczej i świadomej inteligencji)
Początki szkolnictwa specjalnego w Niemczech
Wcześnie zaczęto tworzyć szkoły specj. -przyczyniły się do tego organizacje społ. M.in. Związek dla Kształcenia Słabo Rozwiniętych Umysłowo dzieci.
1867 w Dreźnie pierwsza klasa dla dzieci lekko upośl(w szkole normalnej). Rozwój klas i szkół był szybki. Stworzono podst.rozwoju ped.specj. jako odrębnej nauki.
Początki szkolnictwa specjalnego we Francji
1770 pierwsza szkoła dla głuchych, w 1784 szkoła dla niewidomych. Zrodziła się koncepcja organizacyjna szkolnictwa specjalnego. Równocześnie jednak nie zajmowano się zbytnio sprawą kształcenia dzieci lekko upośledzonych do końca XIXw.
Testy inteligencji Bineta i Simona stały się podstawą oceny stopnia upośl. I kierowania ich do odpowiednich szkół specj.
Początki szkolnictwa specjalnego w Anglii
Przyjęcie do szkoły specj poprzedzone badaniem lekarskim, przez pedagoga oraz dyrektora szkoły. Po wyrównaniu odchyleń dzieci miały wracać do szkół masowych. liczba dzieci w szkołach specj ustawicznie rosła. Ustawa o ulepszaniu opieki nad upośledzonymi umysłowo jako zahamowanie w rozwoju umysłu. 4 kategorie upośledzonych:
-idioci
-imbecyle
-niedorozwinięci umysłowo
-moralnie upośledzeni
Rodzaje placówek dla dzieci upośl.umysłowo
-przedszkola
-specjalne klasy przy szkołach
-samodzielne 11letnie szkoły specjalne
-przytułki dla głęboko upośledzonych
Początki szkolnictwa specjalnego w Belgii
De Mor wyróżnił zaburzenia i niedorozwoje mózgu, czynniki społ podzielił dzieci na medycznie upośledzone i pedagogicznie zaniedbane.
Deordy- stworzył metodę ośrodków zainteresowań, z niej wyrosła metoda ośrodków pracy. Przyjął 3 istotne momenty:
-obserwacja(opracowywanego zjawiska)
-asocjacja(kojarzenie wiadomości zdobytych)
-ekspresja konkretna i oderwana
Początki szkolnictwa we Włoszech
Maria Montessori-lekarka i pedagog, przedstawicielka naturalizmu idealizującego naturę dziecka. Założyła w Rzymie przedszkole dla dzieci umysł upoś,l stosowała ćwiczenia zmysłów, ćw motoryczne będące podst systemu nauczania i wych dzieci o lekkim upośl. Wyróżniła 3 etapy w pracy:
-kojarzenie odbieranych wrażeń
--poznawanie przedmiotów na podst wymienianych nazw
-nazywanie, pokazywanie przedmiotów
Stosowała rysunki, gry, zabawy. ( twórczyni nowego systemu wychowania przedszkolnego-domy dziecięce)
Początki szkolnictwa specjalnego w Polsce
Trudności z powodu rozbioru ziem. Szkolnictwo specjalne organizowane przez zaborców w celach wynarodowiania (germanizacji)
Pierwsza szkoła dla lekko upośledzonych Poznań (zabór pruski) 1897. W czasie I wojny światowej w Warszawie powstały placówki, w których lekko upośledzone dzieci rozpoczęły naukę. Uczono czytania, pisania, rachowania.