POJĘCIA
OSŁONKI NERWOWE - jedno lub dwu warstwowe pochweki otaczające włókna osiowe (neuryty) nerwów obwodowych, utworzone z komórek Schwanna (osłonka Schwanna) lub przez silnie spłaszczone, bezjądrowe wypustki tych komórek (osłonka mielinowa) Osłonka mielinowa leży wewnątrz, a jest otoczona przez osłonkę Schwanna.
SZYSZYNKA - twór położony z tyłu III komory międzymózgowia, o długości 8 - 12mm, zbudowany z pineocytów i tkanki glejowej (od ok. 7 roku życia ilość jej wzrasta kosztem coraz mniejszej liczby pineocytów). szyszynka należy do gruczołów wewnątrzwydzielniczych, wydziela subst. hormonalne; melatoninę, noradrenalinę, serotoninę oraz hormony hamujące wydzielanie gonadotropin odpowiedzialnych za dojrzewanie płciowe. Przypisuje sie jej także sterowanie powstawaniem pigmentu za pomocą hormonu - melatoniny, która działa przeciwnie do melanotropiny. Tak więc skutkiem jest rozjaśnienie skóry. Czynność wydzielnicza szyszynki przebiega zgodnie z rytmem biologicznym zwiazanym z cyklicznymi dobowymi zmianami oświetlenia, mający z kolei wpływ na funkcje fizjologiczne organizmu.
KOMÓRKA SCHWANNA - komórka należąca do tkanki glejowej, tworząca osłonki nerwowe; osłonke Schwanna i osłonkę mielinową. Osłonka Schwanna powstaje zawsze jako pierwsza i jest utworzona z cytoplazmy (otaczającej dookoła włókno nerwowe) szeregowo ułożonych komórek Schwanna. Ten typ osłonki pełni nie tylko funcje izolacyjne, ale również wspomaga metabolicznie otaczany akson. Osłonka mielinowa powstaje tylko na włóknach, które wcześniej miały już osłonkę Schwanna. Jest ona zbudowana z wielokrotnie okręconego wokół aksonu podwójnego fałdu błony komórkowej. Specjalną odmianą komórek Schwanna sa komórki satelitarne występujące w zwojach nerwowych.
TKANKA GLEJOWA - specjalna tkanka zwierzęca powstała z mezodermy (listki zarodkowe), zbudowana z nienerwowych komórek gwiaździstych, otaczających akson wewnątrz ośrodkowego układu nerwowego. Jej funkcją jest przede wszystkim ochrona tkanki nerwowej i zaopatrywanie jej w substancje odżywcze (Np. glukozę). Nowotworami wywodzącymi się z tkanki glejowej są glejaki. W zależności od wielkości komórek glejowych, ich pochodzenia i charakteru wypustek nerwowych rozróżniamy następujące rodzaje tkanki glejowej: 1) glej wielokomórkowy - zbudowany z astrocytów - dużych komórek gwieździstych - które pełnią funkcje podporowe i pośredniczą w odżywianiu komórek i włókien nerwowych, 2) glej drobnokomórkowy, którego komórki mają zdolność poruszania się i fagocytozy, co pozwala na pełnienie funkcji regeneracyjnej, 3) glej skąpokomórkowy - pełni rolę odżywczą w stosunku do komórek nerwowych (neuron), buduje osłonkę mielinową włókien nerwowych, 4) glej nabłonkowy - zbudowany jest z komórek wyścielających korę mózgową od wewnątrz.
ŚWIADOMOŚĆ - W medycynie stan fizjologiczny ośrodkowego układu nerwowego uwarunkowany prawidłową czynnością kory mózgowej i układu siatkowatego, charakteryzujący się zachowaniem orientacji, co do miejsca, czasu, sytuacji. Najwyższy stopień przytomności.
PAMIĘĆ - jeden z podstawowych procesów psychicznych, dzięki któremu osobnik gromadzi informacje i zdobywa doświadczenie, co wpływa na jego aktualne zachowania. Do podstawowych funkcji pamięci należą: zapamiętywanie, przechowywanie i odpamiętywanie (przypominanie). Zapamiętywanie polega na wytworzeniu w wyższych ośrodkach nerwowych śladu pamięciowego i kojarzeniu nowych informacji z wytworzonymi wcześniej śladami pamięciowymi. Przechowywanie to utrzymywanie się w układzie nerwowym zapamiętanego materiału. Odpamiętywanie polega na aktywizowaniu śladów pamięciowych i przybierać może formę przypomnienia, rozpoznania lub reprodukcji. Ze względu na czas pamiętania, wyróżnia się: 1) pamięć bezpośrednią (krótkotrwałą) - pamiętanie bodźców bezpośrednio po ich zadziałaniu. 2) Pamięć długotrwałą - pamiętanie bodźców, przedmiotów, czynności przez długi a czasem nieograniczony okres czasu. W zależności od sposobu zapamiętywania wyróżnia się: 1) pamięć logiczną - zapamiętywanie materiału w formie myślowych struktur uwzględniających związki zachodzące między jego elementami; 2) pamięć mechaniczną polegającą na wiernym zapamiętaniu a następnie odtworzeniu danego materiału bez wnikania w jego sens. U różnych osobników występować może zdolność do łatwego zapamiętywania określonego rodzaju bodźców i mamy wówczas do czynienia z różnymi typami pamięci. Najczęściej wyróżnia się typy: wzrokowy, słuchowy i ruchowy. Cechy pamięci różniące osobników to: 1) trwałość - wiąże się z przechowywaniem zapamiętanego materiału i mierzona jest czasem, w którym się przechowuje; 2) szybkość - mierzona jest czasem lub liczbą powtórzeń potrzebnych do przyswojenia sobie materiału; 3) wierność (dokładność) - mierzona zgodnością odpamiętanego materiału z wcześniej zapamiętanym; 4) gotowość - łatwość przypominania sobie materiału wyrażana czasem potrzebnym danej jednostce na przypomnienie; 5) pojemność (zakres) określa ilość i różnorodność materiału, który może być zapamiętany. Pamięć związana jest ze zjawiskiem zapominania polegającym na niemożności odpamiętania danego materiału. Zaburzenia pamięci spowodowane są najczęściej uszkodzeniami ośrodkowego układu nerwowego, chorobami (Np. psychozą depresyjną) lub zaburzeniami psychicznymi i dotyczyć mogą zarówno zapamiętywania, przechowywania jak i przypominania. Do najbardziej znanych zaburzeń należą amnezja, déjá vu.
POLECAM TEN ARTYKUŁ JEŚLI KTOŚ CHCE SIĘ WIĘCEJ DOWIEDZIEĆ O PAMIĘCI - klasyfikacja systemów pamięci
KORA MÓZGU - istota szara zbudowana jest z komórek nerwowych czuciowych, ruchowych i kojarzeniowych i włókien nerwowych bez osłonek mielinowych.
WARSTWA PODKOROWA - istota biała, włókna nerwowe mające osłonki mielinowe.
RDZEŃ PRZEDŁUŻONY - część mózgowia, przez niego przebiegają impulsy idące z mózgu do rdzenia kręgowego i odwrotnie. Obejmuje ośrodki kontrolujące czynności: ssania, żucia, kichania, kaszlu, wydzielania potu, ośrodek: oddechowy, kojarzeniowy, czynności serca, wymiotny i regulacji przemiany materii.
RDZEŃ KRĘGOWY - znajduje się w kanale kręgowym i jest otoczony trzema oponami. Odchodzą od niego przez otwory międzykręgowe nerwy rdzeniowe.
ISTOTA SZARA RDZENIA KRĘGOWEGO - to komórki nerwowe, położona jest wewnątrz i ma na przekroju poprzecznym kształt litery "H".
ISTOTA BIAŁA RDZENIA KRĘGOWEGO - skupisko włókien nerwowych, które w postaci dróg nerwowych łączą rdzeń kręgowy z mózgowiem i układami całego ciała.
DROGI NERWOWE - skupiska włókien nerwowych w istocie białej rdzenia
kręgowego, są:
Wstępujące-przewodzą bodźce do mózgu
Zstępujące-przewodzą bodźce z mózgu
OŚRODEK KOROWY - skupiska komórek nerwowych kierujących określonymi funkcjami.
NERWOWA CZĘŚĆ PRZYSADKI MÓZGOWEJ - tylny płat przysadki zbudowany z sieci włókien nerwowych, zakończeń nerwowych z podwzgórza, licznych naczyń krwionośnych i komórek glejowych brak ciał komórek nerwowych. Magazynowanie i uwalnianie hormonów podwzgórzowych: wazopresyny i oksytocyny.
KOMÓRKI NEUROSEREKCYJNE - komórki nerwowe np: podwzgórza wydzielające subst. dokrewne.