Prof. dr hab. Ryszard Stachowski Rok akademicki 2008/2009Wyższa Szkoła Finansów i Zarządzaniaw Warszawie
Zagadnienia do egzaminu z przedmiotu Historia myśli psychologicznej
1. Proces dziejowy w metaforze procesu abrazji i sedymentacji (Krzysztof Pomian).2. Skomentuj (w odniesieniu do psychologii) poniższą wypowiedź Carla Beckera:„Świadomość historyczna do tego stopnia stała się przedzałożeniem współczesnego myślenia, że potrafimy zidentyfikować daną rzecz jedynie przez wskazanie na cały szereg rozmaitych rzeczy, którymi była, zanim stała się tym, czym jest, a czym niebawem przestanie być”.3. Dlaczego Melanchtona nie można uznać za twórcę słowa psychologia?4. Z którą z trzech doktryn pochodzenia duszy ludzkiej polemizują autorzy wydanego w roku 1590 pod redakcją Rudolphusa Gocleniusa dzieła, w którego tytule pojawia się po raz pierwszy nazwa psychologia?5. Pytanie o to, kto jest twórcą nazwy psychologia, jest otwarte. Co to znaczy?
6. Podstawowe różnice między Wilhelma Wundta programem heidelberskim i programem lipskim. 7. Jaki związek miał udział Wundta w sporze między dziewiętnastowiecznym materializmem przyrodników niemieckich a zwolennikami spirytualizmu z wprowadzeniem przez niego do psychologii metody eksperymentalnej?
8. Wundtowska zasada przyczynowości psychicznej jako podstawa wyjaśniania zjawisk psychicznych.
9. Co to znaczy, że zasada paralelizmu psychofizycznego ujmuje we wzajemnej relacji przyrodoznawczy i psychologiczny punkt widzenia na poznawanie doświadczenia?
10. Wprowadzenie eksperymentu laboratoryjnego do psychologii jako jeden z dwóch elementów przełomu w metodzie badania psychologicznego.
11. Jak rozumiesz stwierdzenie, że wczesny Wundt wprowadził do psychologii eksperyment po to, żeby badać naturę procesów nieświadomych, stanowiących początek życia psychicznego? 12. Metoda eksperymentu laboratoryjnego jako sposób wspomagania samoobserwacji (introspekcji). 13. Neutralny holizm metodologiczny jako podstawa wypracowania przez Wundta programu dwóch psychologii. 14. Co według Wundta było zadaniem jego psychologii historyczno-kulturowej? 15. Spór o nieobrazowość (nienaoczność) myśli między Wundtem i Karlem Bühlerem jako spór o naturę eksperymentu psychologicznego.
16. Kontrowersje wokół powtarzalności faktu psychicznego jako charakterystycznej cechy introspekcyjnego eksperymentu psychologicznego.
17. Spór Wundta z würzburczykami jako spór o metodę badania w psychologii a nie o jej przedmiot. Zakwestionowanie po raz pierwszy rzetelności i trafności metody introspekcji. 18. Aktywne i intencjonalne doświadczenie jako jedyny przedmiot badania psychologii prawdziwie empirycznej w programie psychologii aktów. 19. Intencjonalna inegzystencja przedmiotu jako pozytywne kryterium zróżnicowania fenomenów psychicznych i fizycznych. 20. Negatywne i pozytywne kryterium psychiczności. 21. Wewnętrzne spostrzeżenie a wewnętrzna obserwacja w psychologii aktów Franza Brentana. 22. Jak William James charakteryzuje antytezę „strukturalizm- funkcjonalizm”? 23. Jak Kazimierz Twardowski uzasadnia stwierdzenie, że „nie każda nauka empiryczna jest eksperymentalna”?
24. W jakim sensie psychologia funkcjonalna była sprawdzianem filozoficznej (pragmatycznej) teorii prawdy?
25. Dzieje kryterium psychiczności w psychologii (Kartezjusz, Brentano, Romanes, Yerkes, James). 26. Watson uważał, że fakty behawioralne można włączyć do zakresu badań współczesnej mu psychologii introspekcyjnej pod warunkiem jednak, że ta psychologia zgodzi się na pewien kompromis. Jaki? 27. W jakim sensie Watsonowski behawioryzm jest a w jakim nie jest psychologią?
28. Behawioryzm metafizyczny (logiczny) albo radykalny i behawioryzm metodologiczny albo empiryczny.
29. Kolistość analizy terminów mentalnych w języku zachowania. 30. Historyczne znaczenie eksperymentu Rosalie Rayner i Watsona nad warunkowaniem reakcji emocjonalnej. 31. Stosunek Johna Watsona do psychoanalizy. 32. Klimat intelektualny wystąpienia Watsona w 1913 roku z „manifestem behawiorystycznym”. 33. Historyczne znaczenie artykułu Williama Jamesa Does consciousness exist? z roku 1904. 34. Uzasadnij twierdzenie, że przed rokiem 1913 psychologia znajdowała się w okresie przedparadygmatycznym. 35. Przed czym miał chronić kanon Morgana? Przykład błędnej jego interpretacji.
36. Jaką rolę w wyjaśnianiu zachowania człowieka odgrywa według B. F. Skinnera postulowanie stanów psychicznych oraz układu nerwowego? 37. Operacjonizm etapem historycznie koniecznym w rozwoju psychologii jako nauki empirycznej. 38. Dwojakie znaczenie terminu „nieświadomość” u Freuda. 39. Co dla Freuda jest wystarczającym dowodem istnienia nieświadomych stanów psychicznych? 48. Na czym polega freudowski zabieg interpolacji aktów świadomych przez akty nieświadome? 49. Freudowska psychoanalityczna hipoteza nieświadomej aktywności psychicznej. 40. Co to znaczy, że freudowska psychiczna nieświadomość istnieje na mocy założenia? 41. Freudowska doktryna nieświadomej świadomości a doktryna neurofizjologicznej (fizycznej, somatycznej) ontologii nieświadomości. 42. Kolistość freudowskiego wyjaśniania roli dziedzictwa archaicznego w przebiegu życia jednostki. 43. Co to znaczy, że freudowska teoria marzeń sennych nie dysponuje bilingue czyli dwujęzyczną wersją tego samego tekstu? 44. Podstawowe twierdzenie Freuda uwiedzeniowej teorii histerii (UTH) jako caput Nili. 45. Związek „afery nosowej” (Emma Eckstein) z genezą freudowskiej myśli psychoanalitycznej. 46. W jakich okolicznościach Freud odwołuje swoją UTH i jakie podaje tego powody? 47. Prawda historyczna i prawda narracyjna w psychoanalizie freudowskiej. 48. Co ważnego w historii myśli psychoanalitycznej wydarzyło się w okresie nazwanym „Freud przed Freudem”? 49. Ruch feministyczny w Stanach Zjednoczonych a powstanie Terapii Odzyskanej Pamięci w ostatnim dziesięcioleciu XX wieku w Stanach Zjednoczonych. 50. Na czym polega biegunowa odmienność poglądów zwolenników Terapii Odzyskanej Pamięci i zwolenników Ruchu Fałszywych Wspomnień? 51. Wątek gnostycki we współczesnej psychologii. W jakim sensie jungizm wyrasta z gnozy? 52. Czy stawiając sobie za cel badanie ludzkiej świadomości psychologia transpersonalna powraca do wundtowskiej koncepcji psychologii jako nauki o świadomości? 53. Dlaczego do badania historii psychologii w Polsce nie można stosować tych samych kryteriów, które stosuje się do historii psychologii w krajach Europy Zachodniej i Stanów Zjednoczonych? 54. Co przesądziło o swoistym charakterze Psychologicznej Szkoły Lwowskiej? 55. Władysława Witwickiego teoria kratyzmu jako jedyna rodzima oryginalna teoria psychologiczna w okresie zaborów.
56. W jakim sensie można uznać Władysława Heinricha za prekursora behawioryzmu? 57. Co to znaczy, że psychologia poznawcza jest umiarkowanym behawioryzmem?
58. Paradygmat eksperymentalny psychologii poznawczej a pogląd wczesnego Wundta na proces psychiczny jako nieświadome wnioskowanie. 59. Struktura procesu badawczego w psychologii (na podstawie pięciu diagramów). ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
3-5: 1.1.1; 6: 1.5-1.8; 7: 1.2; 8: 1.2.1; 9: 1.2.2; 10: 1.5, 1.5.1; 11: 1.7; 12: 1.5.1; 13-14: 1.8; 15: 2.3.1-2.3.2; 16: 2.3.2.1; 17: 2.3.3; 18: 2.4; 19-20: 2.4.2; 21: 2.4.1; 22: 3.6.2; 23: 3.3.1.1; 24: 3.9; 3.10; 25: 4.2.1; 26: 4.2.2; 27: 4.3; 28-29: 4.8; 30-31: 4.6; 32: 4.4 (s. 165-166); 33: 4.4 (s. 163-164); 34: s. 185-188; 35: 4.3.2; 36: 5.4; 37: s. 208-210; 38-39: 6.2; 40: 6.2.1; 41: 6.3; 42: 6.4; 43: s. 230-231; 44-50: [patrz: Stachowski i Dobroczyński (2008), s. 97 - 103]; 51: 7.4-7.6; 52: 7.3; 53: 8.4; 54: 8.6; 55-56: 8.8; 57-58: 9.4. Literatura podstawowa:
Stachowski, R., Historia współczesnej myśli psychologicznej. Od Wundta do czasów najnowszych. Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR: Warszawa 2007.[Zagadnienia do egzaminu od 3 do 43 oraz od 51 do 58]. Stachowski, R. i B. Dobroczyński, Historia psychologii - od Wundta do czasów najnowszych (s. 73 - 136). W: Strelau, J. i D. Doliński (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne: Gdańsk 2008. [Zagadnienia do egzaminu od 44 do 50]. Literatura dodatkowa: Benjamin, L. T., Historia współczesnej psychologii. Wydawnictwo Naukowe PWN: Warszawa 2008. Lück, H. E., Historia psychologii. Orientacje, szkoły, kierunki rozwoju. Wydawnictwo Vizja Press & IT: Warszawa 2008. Schultz, D. P. i S. E. Schultz, Historia współczesnej psychologii. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego: Kraków 2007. Stachowski, R., Prawda ma strukturę fikcji. Breuerowska metoda katartyczna prekursorską metodą psychoterapeutyczną? (s. 493 - 517). W: Brzeziński, J. M. i L. Cierpiałkowska (red.), Zdrowie i choroba. Problemy teorii, diagnozy i praktyki. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne: Gdańsk 2008.