Wykład z dnia 26 października 2006 roku
W 5 ogniwie wychowania powiedziane zostało, że to w jaki sposób żyjemy taki kształt przybiera nasze życie. Określone motywy postępowania utrwalając się w dłuższym okresie życia wytwarzają określony typ człowieka. Istnieje tzw. określony sposób reagowania na życie (na niespodzianki, na różne sprawy). Kiedy pomiędzy tymi sposobami reagowania u danej jednostki daje się zauważyć pewne wspólne rysy to wtedy mówimy, że jednostka ludzka w swoim reagowaniu reprezentuje określony styl, który jest pewną stabilnością formy. O stylu życia powiemy wówczas kiedy ludzie, którzy go współtworzą reprezentują określone osobowości, które w porozumieniu ze sobą w pewnych aktach wspólnoty i rozłąki; zrozumienia i nieporozumienia; smutku i radości; tworzą pewną rzeczywistość, która przybiera pewną szczególną charakterystyczną dla nich postać. Wtedy mówimy o stylowym życiu, istnieniu, przyjaźni, miłości, stosunku do pracy. O stylu mówimy wtedy kiedy możemy zauważyć elementy stabilne które zawierają się w danym dziele. Wtedy kiedy mówimy o kompozycji i o stabilności pewnych elementów linii wiodących wtedy mówimy o istnieniu stylu. Identycznie jest ze stylem życia.
1 zasada opieki względnie równorzędnej jest obowiązkowa i niezbędna w każdym działaniu opiekuńczym. Jeżeli dana placówka nie stosuje zasady opieki względnie równorzędnej wówczas jest „przechowalnią”. 1 ogniwo sztuki wychowania, które poprzez 5 ogólnych zasad wychowania pokazuje pedagogowi perspektywę, czy na tym terenie opieki będą możliwe do zastosowania wobec podopiecznych te zasady; czy to środowisko (np. dom rodzinny) będzie mogło być terenem rozwoju wiedzy o życiu, wiedzy ogólnej, mądrości uczestników. Taki wspominek dyktuje nam zasada instancji obiektywnej- jakie są te instancje? Czy takie, które prowadzą tylko do zła, te które utrudniają, jakie są te dobre, które spowodują rozwój uczuciowy, intelektualny i działaniowy uczestników tego procesu opiekuńczego? Zasada aktywności- czy jest możliwe, żeby w tym środowisku jednostki mogły stać się aktywnymi współtwórcami swojej rzeczywistości? Zasada indywidualizacji - czy jest możliwe indywidualizowanie każdej jednostki tak, żeby przez swą odrębność została zaakceptowana przez pozostałych? Zasada organizowania zespołu środowiska wychowawczego -czy jest możliwe stworzenie takiego klimatu i takich warunków, żeby w tym środowisku mówić o wychowaniu a nie tylko o pilnowaniu czy pouczaniu? Zasada postawy wychowawczej- czy ja jestem zdatny? Czy ja w tym środowisku mogę być zarówno serdecznym i szczerym jak i wymagającym?
Ten monitoring pochodzący z I ogniwa sztuki wychowania jest bardzo ważny dla realizacji zasady opieki względnie równorzędnej. W (kompetencjach pedagoga)- w ogniwach I i II zawiera się to co mówi nam 2 zasada wychowania czyli zasada optymalizacji opieki. 6 zasada wychowania opiekuńczego łączenia świadczeń i wymagań- najbardziej wartościowy jest układ dużo dajesz, dużo wymagasz. 4 ogólna zasada wychowania, zasada tworzenia środowiska wychowawczego- jakie środowisko samowychowania czyli wychowania siebie samego tworzę w swoim życiu? Jak układam swoje życie żeby rozwijać proces samowychowania? Wychowawca, który sam się nie wychowuje pełni tylko jakąś funkcję, rolę. Jest to sprawa tożsamości. Zaburzenie tożsamości jest podstawową sprawą dotyczącą XX i XXI wieku.
Podsumowując, proces kształtowania potrzeb, kształcenia uzdolnień i zamiłowań, kształtowania motywów postępowania, rozwijania wielorakich form działalności, jej zidentyfikowania, tworzenie bogactwa życia i ludzkiej wspólnoty, poglądów na świat i postaw składa się na uformowanie określonego stylu życia ludzi. Formowanie stylu życia nie jest tylko w 11-ostatnim ogniwie, tylko jest w całym ciągu ogniw, które do niego prowadzą.
11 ogniwo sztuki wychowania- STYL ŻYCIA (ostatnie ogniwo sztuki wychowania)
Pojęcie stylu życia bywa różnie określane, niekiedy kładzie się większy nacisk na jednostkową realizację modeli zwłaszcza obyczajowych istniejących i obowiązujących w społeczeństwie, ale niekiedy podkreśla się raczej indywidualne właściwości sposobu życia wynikające np. z określonego podłoża temperametalnego. Mimo tych różnic istnieje jednak pewne pokrewieństwo w wielorakich rozumieniach stylu życia. Polega ono na przeświadczeniu, że dla charakterystyki człowieka ważne są nie tylko jego poglądy i postępowanie, jest ważny określony sposób reagowania na sytuacje i zadania, ustosunkowywania się do innych ludzi, podejmowanie takich a nie innych decyzji itp. Sytuacje mogą być różne, zadania odmienne, decyzje nowe, ale jednostka o wyraźnym osobistym stylu życiu zachowa się tak jak jest to dla niej charakterystyczne. W przemijającej różnorodności życia jednostka zachowuje jako element bardziej trwały ten właściwy sobie styl przeżywania zdarzeń i reagowania na bodźce z otoczenia.
I krok- Wierność samemu sobie
Wierność wobec samego siebie jest zadaniem wychowania. Wierność polega na trwaniu ze sobą w trudach i radościach, w kłopotach i sukcesach, jest to nie pozostawianiu siebie, nie uciekanie od siebie. Wierność samemu sobie to np. wierność swoim ulubionym zamiłowaniom, wierność temu co jest w nas najlepsze.
„Nie cały styl życia i nie zawsze zachowuje ten niewzruszony charakter. Bywa i tak, że zmianom podlegają tylko niektóre elementy. W wyniku wielkich sukcesów życiowych lub wielkich klęsk zmienia się często dotychczasowy styl życia. Podobnie wielkie rozczarowania albo emocjonalne konflikty z różnymi ludźmi albo emocjonalne zespolenie powodują rozkład dotychczasowego stylu życia, krystalizowanie się nowego, jeśli zmiany te są rozległe oznacza to że cała struktura osobowości uległa dekompozycji i że być może tworzy się nowa struktura. Procesy te przebiegają w różnym tempie i w różnych okresach życia, nie wiemy dobrze w jakim stopniu kierowane są przez biopsychiczne czynniki starzenia się a w jakiej mierze zależą od zmieniających się wraz z wiekiem sytuacji i zadań a w jakim od osobistej energii jednostki, jej wiary w samą siebie lub od jej załamań i rezygnacji” stąd II krok:
II krok- Rola wychowania dla ukształtowania stylu życia
To wychowanie dla ukształtowania stylu życia nie zaczyna się w tym momencie, to wychowanie pojawia się wówczas kiedy nie chodzi nam o pilnowanie kogoś tylko o takie pilnowanie żeby stawał się lepszym. (kiedy chodzi nam o to żeby wychowanek nie tylko czytał książkę, ale czytając ją potrafił się nią cieszyć i rozwijać), dlatego mówimy, że rola wychowania wiąże się z procesem narodzin stylu życia.
Styl życia powstaje we wczesnych latach życia i utrwala się dzięki późniejszym doświadczeniom, niektórzy sądzą że już w okresie dzieciństwa a niektórzy że wtedy gdy formuje się określona postawa wobec rzeczywistości i wobec innych ludzi, którą doświadczenia późniejsze już tylko umacniają. Argumentem na rzecz takiego ujęcia jest fakt, że wiele zdarzeń wywiera wpływ na ludzi według tego w jaki sposób są one przez jednostkę widziane i oceniane a nie według tego czym one są naprawdę. Koncepcja ta jest godna uznania jednak z punktu widzenia poznawczego teoria ta może być kwestionowana, otóż człowiek rozwija się i zmienia się przez całe życie i nawet jeśli ma bardzo mocne wyznaczniki swojego życia we wczesnym dzieciństwie to jeżeli osiągnie poziom osobowości jest w stanie mieć własny wpływ na zmiany tego imprintingu. Musi osiągnąć pewien poziom dojrzałości, który nie jest biologiczny tylko jest społeczno-kulturalny i nie zależy wyłącznie od predyspozycji, ale zależy od rzeczywistego rozwoju.