.

Autor:

M O T Y W A C J A , M O T Y W O W A N I E.

Motywowanie to najważniejsze z zadań kierowania i zarządzania. Łączy w sobie umiejętności porozumiewania się, dawania dobrego przykładu, stawiania wyzwań, zachęcania, uzyskiwania reakcji, angażowania osób, delegowania obowiązków, rozwijania i szkolenia, informowania, instruowania i sprawiedliwego nagradzania. Ci z nas, którzy ponoszą większą odpowiedzialność i kierują, nauczają oraz zarządzają innymi ludźmi, muszą posiadać wiedzę aby pomóc innym ludziom w realizowaniu ich własnych pragnień, aspiracji, ambicji.

Zrozumienie motywów ludzi staje się ważnym narzędziem w pracy z nimi.

Współczesna rzeczywistość opiera się na motywacji i procesach motywacyjnych ludzi. Szefowie firm oczekują wysokiej motywacji u swoich pracowników, nauczyciele poszukują różnych sposobów aby motywować swoich uczniów do nauki. Ogłoszenia w prasie oferujące pracę, wskazują cechę pracownika „posiada motywację”, jako jedną z przodujących w doborze kadry.

W praktyce jednak okazuje się, że motywowanie innych jest trudnym zadaniem. Motywacja jest efektywna dla danej osoby lub grupy w odpowiednim środowisku, czyli wtedy gdy panują harmonijne relacje międzyludzkie, zaufanie, szacunek. Również i wtedy gdy otoczenie ,temperatura, wyposażenie (kontekst sytuacyjny) nie przeszkadzają w uzyskiwaniu odpowiednich wyników. Ważną rolę odgrywa również osoba - lider, który, jeśli posiada umiejętności przywódcze, zna techniki motywujące innych do działania oraz sam posiada motywację, potrafi poprowadzić innych do sukcesu.

W tym miejscu warto zaznaczyć, że taką podstawową techniką motywującą ludzi do działań jest nagradzanie. Niestety w naszym społeczeństwie po nagradzanie sięga się zdecydowanie rzadziej; częściej krytykujemy i dokonujemy szybkich ocen , przypinamy etykietki ludziom , co stanowi ogromną przeszkodę w kształtowaniu się pozytywnych relacji a także działa amotywująco.

Siłę nagradzania obrazuje zdanie Michaela le Boeuf (Sztuka motywacji) :

„Więcej uzyskasz z zachowania, które zostaje wynagrodzone. Nie dostajesz tego, na co masz nadzieję, o co prosisz, czego pragniesz, albo o co żebrzesz. Dostajesz to, co nagradzasz.”

Jakie są więc zasady czy prawa motywacji?

Richard Denny w swej pozycji „Motywowanie do zwycięstwa” podaje takie oto prawa motywacji:

1. Aby motywować innych sami musimy mieć motywację

2. Motywacja wymaga celu (jasno określonego i konkretnego)

3. Motywowanie to proces ciągły

4. Motywacja wymaga uznania (aprobata, pochwała, podziękowanie, uznanie, komplement)

5.Współuczestnictwo motywuje (możliwość wykorzystania możliwości i umiejętności innych )

6. Poczucie własnego rozwoju , dążenie i osiąganie celu motywuje

7. Wyzwanie jest motywujące gdy dana osoba jest mu wstanie sprostać

8. Każdego coś motywuje dlatego ważne jest poznanie tych motywów

9. Przynależność do grupy czy zespołu motywuje.

Człowiek przekonany wbrew własnej woli,

pozostanie przy własnym zdaniu.

(Howard Lago)

Jeśli już poznaliśmy czynniki wspierające motywację to przyjrzyjmy się czynnikom osłabiających lub pozbawiających motywacji?

Oto one podane również przez Richarda Denny (Motywowanie do zwycięstwa):

1.Brak pewności siebie:

a/ opinie innych

b/uwarunkowania nabyte w dzieciństwie( komunikaty krytyczne lub

nadopiekuńcze dorosłych)

c/uwarunkowania z przeszłości

sukces niepowodzenie

pewność siebie brak pewności siebie

umiem nie umiem

motywacja brak motywacji

2. Lęk przed niepowodzeniem

3. Negatywne opinie innych

4. Brak informacji , niewłaściwe porozumiewanie się

5. Nagradzani są ludzie nie za to co robią, ale za to, kim są.

Jednym z najłatwiejszych sposobów na to,

by mieć racje, jest przewidywanie

niepowodzenia, zwłaszcza własnego.

I teraz trochę definicji psychologicznych:

Motywy to produkt doświadczeń człowieka, które wpływają na stosunki społeczne.

Motyw * czynnik umożliwiający człowiekowi podjecie

decyzji rozpoczęcia czynności określonego typu

* jako racja działania ( w powszechnym użyciu )

Funkcje motywu

sterująca kontrolująca

(nadaje kierunek) (kontroluje działanie)

Treść motywu

program czynności cel czynności

(ustalenie środków za pomocą których (działania prowadzące do

ma być cel zrealizowane) realizacji celu)

Często w działaniach człowieka pojawiają się motywy zwane ochronnymi.

Motyw ochronny

to taki motyw, w którym cel został podstawiony aby utrzymać podjętą decyzję w mocy(zawiera więc sprzeczność między celem a programem).

Rozpoznawanie motywu ochronnego:

*treści celu pozostają w logicznej sprzeczności z treścią

programu

*cel nie jest logicznie sprzeczny z programem działania ale tylko

częściowo go uzasadnia (treść takiego motywu nie

ulega zmianie mimo, że praktyka wykazuje w sposób

bardzo dotkliwy jego nierealność np. postawy

pieniactwa)

*czynności człowieka sterowanego takim motywem cechuje

sztywność, niezdolność do wyciągania wniosków z

doświadczeń, widoczna rozbieżność między celem a

programem działania.

Proces motywacyjny - to proces regulacji, pełniący funkcję sterowania czynnościami człowieka tak aby , doprowadziły do osiągnięcia określonego wyniku, mającego dla człowieka wartość. Wynik ten to nic innego jak cel działania.

Warunki procesu motywacyjnego:

• wynik (cel) musi być uznany jako użyteczny

• człowiek musi mieć przeświadczenie ,że określony cel (wynik) jest osiągalny.

Motywacja to także:

siła poruszająca do działania i ukierunkowująca je na określone cele. Jest ona procesem wewnętrznym aktywizującym człowieka do działania.

Motywacja

chęć zamiar pragnienie życzenie

dążenie do określonego celu

Rodzaje motywacji

dodatnia ujemna

(pragnienie osiągnięcia czegoś (unikanie czegoś

np. pragnienie) np. niechęć, obawa)

Proces motywacji cechują różne poziomy:

*Słaby, niski

*Silny, wysoki

poziomy motywacji

słaby silny

nie pobudza do działania, pobudza do działania

nie ma kierunku i siły ma kierunek i siłę

nie mobilizuje środków angażuje wszystkie środki

rezygnuje z poszukiwań poszukuje rozwiązań

Dążenie do osiągnięcia celu może być:

*świadome

*nieświadome co wpływa na

*mniej sprecyzowane działanie

*bardziej sprecyzowane

Związek motywacji ze sprawnością działania:

działanie sprawne

zadanie trudne zadanie łatwe

+ +

niski poziom motywacji wysoki poziom motywacji

Motywowanie - to zestaw sił, które sprawiają, że ludzie zachowują się w określony sposób.

Jak motywować:

• odkrycie czego naprawdę dany człowiek chce

• pokazanie korzyści z określonego działania

• wskazanie jak to można osiągnąć

• przekonanie, że wykonanie jest możliwe

• wskazanie innych czynników zewnętrznych wpływających na osiągnięcie celu

Inaczej (praktyczny sposób):

• sporządź listę celów

• wybierz cel główny

• zdefiniuj swój cel

• wyobraź sobie osiągnięcie celu (wizualizacja)

• ustal termin ostateczny

• noś swoją listę przy sobie

opracowanie planu - droga do sukcesu

Ważne!

• co się motywuje (jakie czynniki motywują człowieka do działania)

• w jaki sposób i przez jakie cele poszczególne osoby są

motywowane

• jak wzmacnia się zachowania (pozytywne)

• motywacja zmienia się w czasie i pod wpływem różnych bodźców (pamiętaj o piramidzie Abrahama Maslova )

Piramida potrzeb Abrahama Maslova

Samorealizacja

Szacunek

Przynależność

Bezpieczeństwo

Fizjologia

Poziom 1. Fizjologiczny: Potrzeba jedzenia, picia, snu i relaksu.

Poziom 2. Bezpieczeństwa: Potrzeba bezpieczeństwa, bycia wolnym

od lęku, potrzeba struktury i porządku.

Poziom 3. Przynależności i miłości: potrzeba kontaktów

towarzyskich, przyjaciół, rodziny i intymności.

Poziom 4. Szacunku: potrzeba zdobycia szacunku innych ludzi i

poczucia własnej wartości, potrzeba docenienia i poczucia

ważności.

Poziom 5. Samorealizacji: potrzeba rozwoju, wykorzystywania

swoich możliwości.

Obszary wyznaczone przez Maslova to obszary, w których ludzie są motywowani. Jesteśmy więc już motywowani w pewnych dziedzinach życia. Osiągnęliśmy poziom 1, i bez wątpienia mamy motywację do troski o osobiste bezpieczeństwo, jak to zostało sprecyzowane na poziomie 2. Poziom 3 służy jako pośrednik pomiędzy tymi podstawowymi potrzebami a bardziej złożonymi. Poziom 4, to postrzeganie siebie, poczucie własnej wartości i pewności siebie oraz akceptacja siebie. Poziom 5 wiąże się z rodzajem motywacji, który dotyczy dążenia do osiągania sukcesów.

Aby zwiększyć motywację wcześniej musimy poradzić sobie z lękiem przed niepowodzeniem. Musimy również wyznaczyć sobie cele a dokładniej mówiąc sprecyzować je. Motywację zwiększa planowanie działań.

Funkcje planowania :

*ustalenie kolejności priorytetów

*uporządkowanie , czyli wyznaczenie etapów dążenia do

celu

*doświadczanie uczucia spełnienia.

Kluczem do odpowiedniej motywacji oraz celowego działania jest pomaganie innym w wyznaczaniu sobie celów oraz dążeniu do ich realizacji.

W motywowaniu odgrywają rolę również wzmocnienia, czyli takie działania, które mogą utrwalać lub niwelować określone zachowania .

wzmocnienia

rodzaje

pozytywne osłabiające

Podtrzymujące lub wzmacniające Osłabiające lub redukujące

pożądane zachowania określone zachowania

Motywowane zachowanie jest często wynikiem oddziaływania szeregu różnych bodźców, z których jednostka wybiera to, co jej najbardziej odpowiada. Dokonanie takiego wyboru niejednokrotnie jest trudne gdyż występuje wówczas konflikt motywów, w którym najważniejszy jest wybór celu i kierunku działania.

Sytuacja konfliktowa - z dwóch różnych celów działania jednostka musi wybrać jeden; ponieważ występują w tym samym czasie, wybór jednego z nich uniemożliwia realizacje drugiego lub powoduje negatywne konsekwencje wynikające z realizacji drugiego.

Typy konfliktów motywacyjnych

przyciągania z przyciąganiem unikania z unikaniem

( + ) i ( + ) ( - ) i ( - )

przyciąganie z unikaniem

( + ) i ( - )

Opis schematu:

*(+) i (+ ) - cele obydwa mają wartości pozytywne dla jednostki, ale musi nastąpić wybór jednego z nich

*(- )i ( -) - cele obydwa mają wartości negatywne dla jednostki, ale musi nastąpić wybór jednego z nich ( tzw. mniejsze zło)

*(+) i ( -) - jednostkę pociąga wartość pozytywna celu ale na drodze do jego realizacji istnieje przeszkoda w postaci wartości negatywnej.

Podsumowanie:

*motywacja to wewnętrzny proces psychiczny

*motywy wewnętrzne - to potrzeby, ambicje, aspiracje, cele

*motywy zewnętrzne - to nagrody i kary

*uczucia i poglądy pełnią funkcje czynników wzmacniających

*uczucia mają wpływ na ogólny poziom aktywności

*uczucia są impulsem do działania i silnym czynnikiem

motywującym (tzw. motyw afektywny)

*nieadekwatne sądy opisowe czy niska samoocena często obniżają

aktywność poznawczą i społeczną ludzi lub powodują wycofanie

się z sytuacji nowych.

Kierowanie motywacyjne:

1.Wyznaczaj cele możliwe do osiągnięcia.

2.Bądź przykładem.

3.Rozwijaj się.

4.Daj sobie czas na myślenie, notuj swoje przemyślenia i

refleksje.

5.Kieruj prowadząc a nie popychając.

6.Oceniaj na podstawie wyników.

7.Buduj poczucie pewności.

8.Spodziewaj się krytyki.

9.Myśl o przyszłości.

10.Myśl jak zwycięzca.

Skuteczna motywująca krytyka:

Etap1 Wybierz odpowiednia porę.

Etap2 Chwalimy przy wszystkich, ganimy w cztery oczy.

Etap3 Wskaż na początku rzeczy za które cenisz daną

Osobę, potem krytykuj.

Etap4 Bądź w kontakcie wzrokowym.

Etap5 Wypowiadaj się precyzyjnie i konkretnie.

Etap6 Krytykuj zachowanie a nie człowieka.

Etap7 Ponownie przypomnij za co cenisz daną osobę.

Etap8 Ustalenie spotkania w celu analizy omawianych

spraw.

Etap9 Pochwała kiedy skrytykowana osoba poprawi

swoje zachowanie.

Ważne!

Celem krytyki nie jest niszczenie wzajemnego zaufania,

wizerunku własnego danej osoby czy wiary we własne

siły. Chodzi o tworzenie perspektyw na przyszłość.

Mądra przypowieść:

„Praca zespołowa”

Było sobie czterech ludzi o imionach

Wszyscy, Ktoś, Każdy i Nikt.

Kiedy była pilna praca, którą trzeba było wykonać,

poproszono Wszystkich o jej wykonanie.

Wszyscy byli pewni , że Ktoś ją zrobi.

Każdy mógł ją zrobić,

ale Nikt tego nie dokonał.

Ktoś rozłościł się, ponieważ

Wszyscy powinni to zrobić.

Wszyscy uważali, że Każdy może to zrobić,

ale Nikt nie zrozumiał,

że Wszyscy tego nie zrobią.

Skończyło się to tym, że Wszyscy obwiniali Kogoś,

ale Nikt nie zrobił tego, co Każdy mógł zrobić.

MOTYWACJA (Bibliografia, Psychologia ogólna...)

Występują w niej takie zjawiska jak:

Chęć, zamiar, pragnienie, życzenie i inne, mające jedna wspólna cechę - dążenie do osiągnięcia określonego celu.

Dążenie to może być:

• Świadome, nieświadome

• Mniej lub bardziej sprecyzowane.

Motywacja to siła poruszająca do działania i ukierunkowująca ja na określone cele. To proces wewnętrzny aktywizujący do działania.

Składa się z zespołu pojedynczych motywów pobudzających do działania i nadających mu określony kierunek.

Motyw określany jest:

• jako tendencja kierunkową (Reykowski)

• jako stan wewnętrznego napięcia, od którego zależy możliwość i kierunek aktywności organizmu (Tomaszewski).

MOTYW I JEGO ROLA W ZACHOWANIU

• Odgrywa role w kształtowaniu obrazu świata, poznawaniu go, lepszym rozumieniu.

• Ma silny związek ze spostrzeganiem, gdyż od tego zależy, jakie elementy spostrzeganej rzeczywistości dotrą do świadomości jednostki i zostaną w niej odzwierciedlone, a jakie nie zostaną niedopuszczone. Pod wpływem motywów (pragnień, obaw) pożądany przedmiot jest szybciej i inaczej spostrzegany.

• Ma wpływ na pamięć - zapamiętywanie jest trwalsze, gdy jednostka jest umotywowana do przyswajania sobie określonych tekstów lub faktów i jeśli są one przez nią akceptowane.

• Silna motywacja może ułatwić pokonanie trudności.

Motywacja jako mechanizm homeostatyczny(wewnątrz organizmu)

W.W.Cannon uważa, że zasadom homeostazy podlega też zachowanie zewnętrzne (sytość jednostki - powoduje stan spokoju, głód - wywołuje aktywność skierowana na zaspokojenie potrzeby, podejmuje więc ukierunkowane zachowanie na osiągnięcie celu).

Rodzaje motywacji: (Reykowski)

• Dodatnia - pragnienie osiągnięcia czegoś (pragnienie)

• Ujemna - gdy trzeba czegoś unikać.(obawa)

Motywy pobudzające do działania mają:

• Kierunek i siłę (poziom zaangażowanie się, siła dążenia do celu, mobilizacja do wysiłku)

• Siła motywu decyduje o sile i natężeniu całego procesu motywacyjnego - motywacja słaba i silna.

• Proste, odruchowe zachowanie nie jest motywowane.

• Bardziej złożone formy zachowania, zwłaszcza zachowanie wyuczone jest uwarunkowane działaniem motywów.

Dyspozycje motywacyjne - to względnie trwałe właściwości kształtujące się pod wpływem poprzednich zachowań osoby.

---