OCHRONA WŁASNOŚCI INTELEKTUALNEJ |
Ochrona topografii układów scalonych w Prawie własności przemysłowej |
Sprawy dotyczące ochrony prawnej topografii układów scalonych reguluje ustawa z dnia 30 czerwca 2000r. - Prawo własności przemysłowej (Dz.U. z 2003 Nr 119 poz. 1117 z późniejszymi zmianami) a także rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 19 października 2001r. w sprawie dokonywania i rozpatrywania zgłoszeń topografii układów scalonych (Dz.U. nr 128 poz. 1413) oraz rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 26 lutego 2008 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie opłat związanych z ochroną topografii układów scalonych (Dz.U. Nr 41 poz. 241)
Topografia układów scalonych jest rozwiązaniem polegającym na przestrzennym, wyrażonym w dowolny sposób rozplanowaniu elementów, z których co najmniej jeden jest elementem aktywnym oraz wszystkich lub części połączeń układu scalonego.
Układem scalonym jest natomiast jedno- lub wielowarstwowy wytwór przestrzenny, utworzony z elementów materiału półprzewodnikowego tworzącego ciągłą warstwę, ich wzajemnych połączeń przewodzących i obszarów izolujących, nierozdzielnie ze sobą sprzężonych, w celu spełnienia funkcji elektronicznych. Na topografię układów scalonych udzielane jest prawo z rejestracji, przy czym także na tzw. topografię oryginalną, to jest stanowiącą wynik pracy intelektualnej jej twórcy i nieznaną powszechnie w chwili jej powstania.
Układ scalony jest zminiaturyzowanym układem elektronicznym, który może zawierać w sobie miliony elementów elektronicznych. Płytki krzemowe bo na nich najczęściej budowane są układy scalone stanowią podłoże półprzewodnikowe dla elementów elektronicznych jak diody, kondensatory, tranzystory lub rezystory.
To tylko część z wymienionych elementów elektronicznych, które mogłyby zostać umieszczone na płytkach układów scalonych, a ich zastosowanie ma o wiele szerszy zakres. Po zamontowaniu wszystkich elementów płytka zostaje umieszczona w hermetycznie zamkniętej obudowie z tworzywa sztucznego, szkła bądź metalu. Wyróżniane są cztery istotne funkcje systemów elektronicznych w których mogą znajdować się układy scalone: prostowanie, przełączanie, wzmacnianie i generowanie sygnałów.
Ochrona topografii układów scalonych trwa 10 lat, przy czym okres ochronny ustaje po dziesięciu latach liczonych od końca roku kalendarzowego, w którym topografia lub układ scalony zawierający taką topografię wprowadzony był do obrotu, albo do końca roku kalendarzowego , w którym dokonano zgłoszenia topografii w Urzędzie Patentowym RP, w zależności od tego, który z tych terminów upływa wcześniej.
Ochrona topografii układów scalonych jest bardzo młodą dziedzina własności przemysłowej. Jako pierwsi jej ochronę wprowadzili Amerykanie w 1984 roku oraz Japończycy w 1985 roku. W tym czasie pojawiają się także międzynarodowe przepisy dotyczące tej materii. Tzn. dyrektywa EWG z 16 grudnia 1986 roku stanowiąca zalecenie dla krajów Unii co do potrzeby i sposobów unormowania ochrony topografii układów scalonych oraz traktat waszyngtoński 1989 roku o ochronie topografii. W ramach WIPO(Światowa Organizacja Własności Intelektualnej) powołano komitet ekspertów do spraw układów scalonych. W Polsce topografie były początkowo chronione przepisami ustawy z 30 października 1992 roku, a aktualnie są chronione przepisami ustawy z 2000 roku. prawa własności przemysłowej.
Zgłoszenie topografii układu scalonego w celu uzyskania prawa z rejestracji powinno obejmować:
- podanie zawierające co najmniej oznaczenie zgłaszającego, słowne oznaczenie techniczne funkcji elektronicznej topografii, dane twórcy, wskazanie podstawy do uzyskania prawa z rejestracji, jeżeli zgłaszający nie jest twórcą oraz wniosek o udzielenie prawa z rejestracji;
- materiał identyfikujący topografię (2 egzemplarze), zawierający niezbędne dane do jednoznacznego określenia topografii; materiał ten powinien być przedstawiony na rysunku lub fotografii w celu określenia sposobu wytwarzania układu scalonego, maski lub fragmentu maski do wytwarzania układu scalonego oraz warstw układu scalonego;
- oświadczenie dotyczące daty wprowadzenia topografii do obrotu, jeżeli miało ono miejsce przed dokonaniem zgłoszenia.
- dokument przeniesienia prawa do rejestracji, jeżeli zgłaszający nie jest twórcą topografii lub uprawnionym do prawa z rejestracji z mocy ustawy;
- pełnomocnictwo, jeżeli zgłaszający działa przez pełnomocnika.
Nie udziela się prawa z rejestracji topografii, jeżeli:
- przed zgłoszeniem w Urzędzie Patentowym była ona wykorzystywana jawnie w celach handlowych w okresie dłuższym niż dwa lata;
- od jej dokonania i utrwalenia w dowolnej formie minęło 15 lat i nie była ona wykorzystywana w celach handlowych;
- topografia jednoznacznie wynika z funkcji układu scalonego, w którym jest stosowana.
Przed udzieleniem prawa z rejestracji Urząd Patentowy nie udziela informacji o zgłoszeniu osobom nieupra-wnionym bez zgody zgłaszającego.
Materiał identyfikujący topografię nie jest ujawniany bez zgody uprawnionego także po udzieleniu prawa z rejestracji, chyba że z żądaniem takim wystąpią organy wymiaru sprawiedliwości lub strony toczące spór co do ważności udzielonego prawa lub co do naruszenia prawa (art. 207 ww. ustawy).
Uprawnionym do uzyskania prawa z rejestracji topografii jest twórca, jego następca prawny albo osoba, z którą twórca jest związany stosunkiem pracy bądź inną umową lub która udzieliła twórcy pomocy przy powstawaniu topografii. Jeżeli zgłaszający topografię nie jest jego twórcą, zobowiązany jest wskazać w podaniu twórcę oraz podstawę swojego prawa do uzyskania prawa z rejestracji.
Unieważnienie i wygaśnięcie ochrony topografii układów scalonych następuje w tych samych warunkach, co patentu. Również i tutaj Prokurator Generalny Rzeczypospolitej Polskiej lub Prezes Urzędu Patentowego może w interesie publicznym wystąpić z wnioskiem o unieważnienie patentu albo przystąpić do toczącego się postępowania w sprawie. Unieważnienie albo wygaśnięcie ochrony prawnej podlega wpisowi do rejestru patentowego.
Podstawowe akty prawne dotyczące ochrony prawnej topografii układów scalonych
- Ustawa z dnia 30 czerwca 2000r. - Prawo własności przemysłowej (Dz.U. z 2003 Nr 119 poz. 1117 oraz z 2004 Nr 33 poz. 286);
- Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 19 października 2001r. w sprawie dokonywania i rozpatrywania zgłoszeń topografii układów scalonych (Dz. U. Nr 128, poz. 1413).
- Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 2 marca 2004r. zmieniające rozporządzenie w sprawie opłat związanych z ochroną wynalazków, wzorów użytkowych, wzorów przemysłowych, znaków towarowych, oznaczeń geograficznych i topografii układów scalonych (Dz. U. Nr 35, poz. 309).
Ustawa, podobnie jak w zapisach dotyczących innych dóbr intelektualnych, wprowadza pewne ograniczenia korzystania z ochrony topografii układu scalonego.
Ograniczenia te wynikają z:
1. możliwości kopiowania, gdy dokonywane jest to w celach osobistych (dozwolony użytek osobisty);
2. możliwości kopiowania wyłącznie w celu oceny, analizy, badania lub nauczania;
3. możliwości opracowania, na podstawie oceny lub analizy, własnej oryginalnej topografii;
4. możliwości zastosowania topografii układu scalonego w środkach komunikacji i ich częściach lub urządzeniach, które znajdują się na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej czasowo, a także w produktach, które znajdują się na tym obszarze w komunikacji tranzytowej;
5. potrzeby zapewnienia porządku publicznego i bezpieczeństwa. W tym przypadku a stosowanie topografii przez organy państwowe będzie ograniczone do „niezbędnego wymiaru”. Muszą jednak owe organy posługiwać się tą topografią bez prawa wyłączności;
6. możliwości importu lub wprowadzenia do obrotu produktu zawierającego bezprawnie wykorzystaną topografię przez osobę działającą w dobrej wierze. Po uzyskaniu informacji o istnieniu ochrony tej topografii dalsze prowadzenie działalności handlowej w tym zakresie jest możliwe tylko za zgodą uprawnionego. Towary posiadane lub zamówione przed uzyskaniem takiej informacji można wprowadzić do obrotu pod warunkiem zapłaty uprawnionemu kwoty odpowiadającej opłacie licencyjnej;
7. możliwości wprowadzenia na teren Rzeczpospolitej Polskiej lub na teren Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej legalnej kopii topografii układu scalonego, z której następnie dokonano by kopii (jak również gdyby wprowadzono na wspomniany teren wyroby zawierające takie układy scalone) to kopia i wyroby nie traktowane byłyby jako wprowadzone w sposób nielegalny czyli działanie takie jest dozwolone;
8. powstania zbiegu okoliczności, dzięki któremu inna osoba stworzyła niezależnie od twórcy identyczną topografię. Chodzi tutaj chyba o taki rzadko spotykany zbieg okoliczności, gdy albo w mniej więcej tym samym czasie, ale już po zarejestrowaniu przez kogoś innego określonej topografii układu scalonego, inna osoba stworzyła identyczną. Warunkiem ograniczenia ochrony topografii zarejestrowanej jest stworzenie przez kogoś innego topografii niezależnie od pierwszej, tj. w taki sposób, który wykluczałby możliwość korzystania z wyników pracy tej pierwszej osoby.
Bałanda Marcin
1