SZTUKA WOJENNA PARTYZANTKI POLSKIEJ W LATACH II WOJNY ŚWIATOWEJ
Uwarunkowania działalności ruchu partyzanckiego w Polsce.
Dążenie rządu polskiego do utworzenia własnych oddziałów partyzanckich, 08 11.39 Związek Walki Zbrojnej, 04.12 39 instrukcja nr1 utworzyć ośrodki czynnego ruchu oporu do wiosny 41r trwają zmiany strukturalne oczekiwanie na rozwój wydarzeń na frontach , większość jednostek niemieckich przebywa na terytorium Generalnej Guberni . W 1940 następuje nawiązanie łączności z Bukaresztem. Posiadane uzbrojenie to broń po wrześniowa od 42r. następują zrzuty uzbrojenia . Produkcja broni rozpoczyna się pod koniec 43r. Przeważała idea powstania powszechnego , stąd ograniczenie prowadzonych działań ze względu na posiadane środki bojowe. W 1943 zanika myśl powstania AK skupia się na walce wszystko to odbywa się pod presją okupanta stosującego terror i eksterminację . Oprócz oddziałów partyzanckich funkcjonują grupy wypadowe które prowadzą swą działalność tylko w wypadku otrzymania takiego polecenia , następnie osoby wchodzące w skład takiej grupy powracają do swych codziennych zajęć. Wszech obecna pomoc społeczeństwa jednak zaznaczające się podziały ze względu na orientacje polityczne. Występuje podział na okresy: pierwszy od jesieni 39 do wiosny 42 działalność „Hubala „ , powstanie oddziałów GL - brak koordynacji działań ; drugi GL / 15.05.42. / przełom 43/44 powstanie AL. AK BCh ; trzeci od powstania AL. Do powstania PKWN ; czwarty od 22.07.44. do maja 45 intensyfikacja działań przez Al. z jednoczesnym współdziałaniem z ACz.
Wnioski : anty okupacyjna postawa narodu ułatwiała rozwój działalności partyzanckiej
-problemem brak uzbrojenia , koordynacji działań , rozłam polityczny ,warunki geograficzne sprzyjające do prowadzenia tego typu działań . Zarówno prowadzono je w terenie jak również w ośrodkach zurbanizowanych. Działalności partyzanckiej sprzyjał stały napływ ochotników jak również wzrost pomocy państw zachodnich jak również ZSRR.
POLSKIE PODZIEMIE ZBROJNE W II WOJNIE ŚWIATOWEJ GWARDIA LUDOWA
· powołana w styczniu 1942 przez PPR jako podziemna organizacja zbrojna
· rozwój organizacyjny od I.1942 do I. 1944 /utworzenie AL./
· komitety partyjne PPR spełniały zadania dowódczo-sztabowe
· wojskowe kierownictwo w rękach szefa sztabu GL /pierwszy Marian Spychalski/
· sztab główny składał się z wydziałów /operacyjny, informacyjny, zaopatrzenia i broni, organizacyjny, propagandy, sanitarny/
· obwody / warszawski, lubelski, kielecko-radomski, krakowski, łódzki/
· jednostki bojowe / batalion, kompania, pluton, drużyna, sekcja /
· główny sposób zaopatrywania w broń to zdobycie na wrogu
· w latach 1942 - 1943 GL wykonała 1700 akcji bojowych.
ARMIA LUDOWA
· powołana 1.01.1944. przez Krajowa Radę Narodową /KRN/ organ PPR
· struktura organizacyjna oparta na sieci i kadrze GL
· Dowództwo Główne, dowódca-gen. Michał Rola-Żymierski
· sztab główny to organ roboczy /skład 6 oddziałów/
· pierwsza brygada powstała na lubelszczyźnie /stan licz. 1200 ludzi/
· ogólny stan AL. 50 000 żołnierzy
· 1944 roku przeprowadzono 1100 akcji bojowych
WALKI ODDZIAŁÓW PARTYZANCKICH AK.
Komenda Główna AK rozpoczęła planowe organizowanie partyzantki po utworzeniu Kierownictwa Walki Konspiracyjnej. Cel: nękanie okupantów, zbrojny odwet, rozszerzenie i pogłębienie działań sabotażowo- dywersyjnych, przygotowanie odpowiedniej ilości żołnierzy do zadań powstania powszechnego - Burzy. Tworzenie oddziałów zostało przyśpieszone przez niemiecką akcję wysiedlania ludności na zamojszczyżnie. W listopadzie 42r.gen. Rowecki wydał rozkaz przeprowadzenia akcji odwetowej. Oddziały z obwodu Zamość przystąpiły do palenia zabudowań z osadnikami niemieckimi oraz niszczenia linii kolejowej Zwierzyniec-Susiec. 4.02.43 Niemcy przystąpili do obławy, akcję odblokowania oddziału (ok.550 ludzi) przeprowadził wezwany z sąsiedniego obwodu (Biłgoraj) oddział. Kolejne oddziały tworzono na Wołyniu, Lubelszczyźnie, w okręgu: Nowogródzkim, Śląskim (Rybnik, Tarnowskie Góry), Radomskim i Piotrkowskim. Oprócz wymienionych wcześniej zadań oddziały partyzanckie: likwidowały konfidentów niemieckich, zwalczały bandytyzm, prowadziły akcję pomocy dla rodzin osób przebywających w obozach i więzieniach, ochraniały radiostacje (pracujące w terenie),odbierały zrzuty systemem bojowym oraz przeprowadziły szeroką akcję ochrony polskiej ludności na Wołyniu, Nowogródczyżnie i Małopolsce wsch. zagrożonej atakami ze strony Ukraińców (UPA) oraz sowieckiej partyzantki wrogo nastawionej do ludności polskiej. Dowódcami oddziałów partyzanckich byli oficerowie z Kedywu. Akcja samoobrony na Wołyniu trwała od lata 43 do wiosny 44 kiedy to zmobilizowano oddziały partyzantów do akcji Burza. Organizowano bazy obronne w których chroniła się polska ludność, były one rozbudowane pod względem inżynieryjnym w pobliżu baz działały lotne oddziały partyzanckie które współdziałały z obrońcami w przypadku ataku ukraińskiego. Ponadto podjęto zwalczanie oddziałów ukraińskich. Ukraińcy korzystali z pomocy Niemieckiej. W rejonie Złoczowa i Stanisławowa bandami ukraińskimi dowodzili oficerowie sowieccy. W 43r przed ludnością polską na Nowogródczyżnie i Wileńszczyźnie stanęło niebezpieczeństwo komunistycznych oddziałów białoruskich, litewskich i żydowskich. W kwietniu 43 oddział sowiecki spalił miasteczko Naliboki oraz wymordował 120 mężczyzn. 30.11.43 dowódca oddziału z puszczy Nalibockiej został pod pozorem nawiązania współpracy zaproszony na odprawę przez majora Wasilewicza po drodze zostali zdradziecko napadnięci i wymordowani przez sowietów. W tym samym czasie oddział polski został zaatakowany i rozbity. Mimo podjętej przez partyzantkę AK akcji ochrony ludności znaczna ilość Polaków w okręgach Tarnopol i Lwów, Nowogródczyzna i Wileńszczyzna została wymordowana (przez UPA ok. 100000).
Opracowano-Polskie Siły Zbrojne w 2 w. Św. T.3 AK Instytut Historii Śikorskiego Londyn 1950.
Działalność jednej z największych konspiracyjnych w Polsce podczas II wojny światowej - Narodowych Sił Zbrojnych - wzbudza do dziś ogromne kontrowersje. Są one wywoływane w znacznym stopniu w sposób sztuczny, wynikają bowiem nie z obiektywnego, naukowego zbadania faktów, ale mają podłoże czysto ideologiczne i politycznej NSZ były bowiem formacją wojskową polskiej prawicy, która podczas okupacji niemieckiej wypracowała doktrynę polityczną, stwierdzającą wyraźnie i kategorycznie, iż Polska ma dwóch wrogów;
- narodowo socjalistyczne Niemcy
- Socjalistyczny Związek Sowiecki.
To właśnie zaważyło w tak istotny sposób na późniejszych ocenach ty formacji.
NSZ były całkowicie samodzielne. Politycznie nie podlegały żadnym zewnętrznym ośrodkom decyzyjnym. Materialnie nie były wspomagane i finansowane przez żadną z walczących stron. Ideologicznie - bo były odporne na wszelkie ponadnarodowe prądy ideologiczne. NSZ to nie tylko formacja wojskowa. W szerszym znaczeniu było to alternatywne państwo podziemne, dysponujące parlamentem w postaci Tymczasowej Narodowej Rady Politycznej, oraz organom wykonawczym w postaci prezydium tej rady. Na jej czele stał Zbigniew Stypułkowski. TNRP dysponowała również konspiracyjną administracją pod nazwą Służby Cywilnej Narodu, która przygotowywała na okres powojenny kadry fachowców różnych specjalności. NSZ powstały formalnie 20 września 42 roku. Proces formowania organizacji rozpoczął się wcześniej, a jako datę początkową można przyjąć pierwsze dni lipca 42 roku, gdy na tle umowy scaleniowej Narodowej Organizacji Wojskowej (NOW ) z armią krajową (AK), doszło do rozłamu w komendzie głównej NOW. Ostatecznie w skład NSZ weszło szereg organizacji. Znaczącym zjawiskiem było przechodzenie lokalnych struktur AK do NSZ. Największy zasięg przybrało ono na północnym Mazowszu, Białostocczyźnie. Z AK wywodziła się także część wyższej kadry oficerskiej NSZ.
Podstawowe cele polityczno-militarne NSZ zawierała deklaracja.
Deklaracja zawierała dwa cele, niezgodne z oficjalnymi postulatami Polski Podziemnej. Chodziło o sprawę przyszłej, powojennej granicy Polski, oraz o stosunek do podziemia komunistycznego. Koncepcja granicy na Odrze i Nysie Łużyckiej w znacznym stopniu odbiegała od postulatów zawartych w deklaracjach Rządu RP, delegatury i AK. Plany strategiczne i operacyjne NSZ zakładały przeznaczenie całych prawie sił własnych w kierunku zachodnim, dla osiągnięcia linii Odra-Nysa Łużycka. Był to kategoryczny nakaz prowadzonej przez całą okupacje propagandy politycznej. NSZ były najbardziej antyniemieckim członem polskiego podziemia niepodległościowego. Granica wschodnia miała pozostać poza dyskusją, obowiązywała bowiem linia traktatu Ryskiego, a faktów dokonanych po 17 września 1939 r. zaplecze polityczne NSZ nie uznawało. Cała działalność wojskowa NSZ podporządkowana była założeniom planu operacyjnego, który przewidywał zdecydowane wystąpienie przeciw Niemcom w momencie wybuchu powstania powszechnego. W założeniu powstańczym podporządkowano programy szkolenia wojskowego w szeregach NSZ. Szkolenie było powszechne, a jego celem miało być przygotowani dowódców i szeregowców do walki powstańczej, do działań partyzanckich i dywersyjnych. Pierwsze oddziały partyzanckie powstały już od jesieni 1942 r. Ich zadaniem było wykonywanie akcji dywersyjnych, zdobywanie broni, zaopatrzenia, oraz ochrona ludności przed oddziałami rabunkowymi i komunistycznymi.
· ich działalności wiemy zwykle mało. Wynika to przede wszystkim stąd, że w NSZ istniał oficjalny zakaż opisywania jakichkolwiek akcji własnych, w tym bojowych. Największe nasilenie akcji partyzanckiej NSZ miało miejsce w okręgach kieleckim i lubelskim.
Dorobek organizacyjny NSZ jest ogromny. Siec organizacyjna przekraczała przedwojenne granice RP, obejmując część Opolszczyzny, Śląsk Cieszyński i cześć Prus Wschodnich.
Jeszcze bardziej rozbudowana była siatka wywiadowcza obejmująca całe terytorium III Rzeszy. NSZ dysponowały także ogromnym aparatem wydawniczym, obsługującym pion propagandy. Szczególnym osiągnięciem było posiadanie własnego serwisu prasowego, w postaci agencji prasowych, wydających biuletyny. Zakres działalności NSZ był znacznie bogatszy i obejmował inne dziedziny np. wytwarzanie wszelkiego typu dokumentów NSZ.
PLAN „BURZA”
Głównymi zadaniami AK było przygotowanie powszechnego powstania i umożliwienie rządowi londyńskiemu objęcie władzy w kraju. Drugorzędnym zadaniem była bieżąca walka prowadzona w formie dywersji, wywiadu, kontrwywiadu, propagandy i działań partyzanckich. Na przełomie 1943/44 roku oprócz planu powstania powszechnego opracowany został plan „wzmożonej akcji dywersyjnej” pod kryptonimem `BURZA”. Przewidywał on akcje dywersyjne przeciw wycofującym się wojskom niemieckich, a także zachowanie pozorów współpracy ze zbliżającą się Armią Czerwoną oraz demonstracje istnienia organów państwowych podległych rządowi londyńskiemu, który w tym czasie nie utrzymywał stosunków dyplomatycznych ze Związkiem Radzieckim. Ze względu na skomplikowaną sytuację wojskowo - polityczną i małe możliwości postanowiono plan „Burza” uruchamiać stopniowo, wyłączono ze strefy operacyjnej Warszawę i inne duże miasta. Sens działań AK w akcji „Burza” sprowadzać się miał do wymuszenia, metodą faktów dokonanych, uznania przez ZSRR politycznych praw Rzeczpospolitej do Kresów Wschodnich oraz uniemożliwienia objęcia władzy na wyzwolonych terenach przez siły promoskiewskie. Najdobitniej cele „Burzy” skomentował sam dowódca AK 14 lipca 1944r.: „Dając Sowietom minimalną pomoc wojskową, stwarzamy im jednak trudności polityczne”. Żołnierze AK, którzy wspólnie z Rosjanami walczyli przeciw Niemcom, zaraz po zakończeniu zwycięskich walk byli podstępnie rozbrajani i aresztowani. Część z nich wcielono do jednostek armii gen. Berlinga, a tysiące wywieziona do obozów w głębi ZSRR. Pierwszym dowodem tych zdarzeń by dramatyczny przebieg walk 27 DPAK na Wołyniu. Równie dramatyczny przebieg miały wali AAK o Wilno. Po zdobyciu miasta we współdziałaniu z oddziałami radzieckimi, dowództwo zgrupowania wileńsko - nowogródzkiego (12 tys żołnierzy) aresztowano i wywieziono na Daleki Wschód. Wyłączenie stolicy z planu „Burza” ograniczyło przygotowania operacyjne i taktyczne do walki o miasto i pozbawiło je podstawowego uzbrojenia i wyposażenia. Mimo to warszawski garnizon był przygotowany do działań zgodnie z dwoma wariantami: „powstańczym” w mieście i „Burzy” (z wyłączeniem walk w mieście). W czerwcu 1944 r. podjęto decyzję objęcia akcją także dużych miast. Po wybuchu powstania Warszawskiego (1 VIII 1944 r.) nikt nie brał pod uwagę, że Armia Czerwona nie zdobędzie Warszawy i że klęska powstania wstrząśnie fundamentem Polskiego Państwa Podziemnego. Po klęsce powstania i oddaniu się do niewoli Komendanta Głównego AK gen. Tadeusza Komorowskiego Armia Krajowa nie podjęła już żadnej większej akcji. Jesienią 1944 roku duże oddziały AK zostały przeważnie rozformowane, a żołnierze przeważnie skierowani do konspiracji. Na terenie zajętym przez Niemców nie podejmowano akcji przewidzianych planem „Burza”. Zgrupowania kieleckie AK we wrześniu i październiku toczyły ciężkie walki z Niemcami, którzy podjęli akcje przeciwpartyzanckie. Malejące szybko zapasy amunicji oraz pogarszające się warunki bytowania zmusiły większość pododdziałów do rozwiązania. W polu pozostało ok. 30 oddziałów, większość na południu Polski. Rozwiązanie AK nastąpiło 19 stycznia 1945 roku rozkazem nowego Komendanta Głównego AK gen. Leopolda Okulickiego. Zakonspirowane władze Polski Podziemnej w dniach 27 i 28 marca 1945 r. podstępnie aresztowano w Pruszkowie. Szesnastu przywódców przewieziono do Moskwy, trzy miesiące później skazana na więzienie.
FORMY I SPOSOBY DZIAŁAŃ PARTYZANTKI POLSKIEJ
a) działania regularne
DZIAŁANIA 27 WOŁYŃSKIEJ DP AK. * Wypierając wojska niemieckie z WOŁYNIA armia czerwona po raz pierwszy zetknęła się z AK. Realizacja „Burzy” na WOŁYNIU rozpoczęła się w styczniu 1944 r. ogłoszeniem mobilizacji i koncentracji sił OKRĘGU WOŁYŃSKIEGO AK w rejonie ZASMYK (południe od KOWLA) i w rejonie BIELINA (północ od WŁODZIMIERZA WOŁYŃSKIEGO).
* Sformowana 27 WDP AK
- z zaprawionych we boju oddziałów partyzanckich;
- oddziałów dywersji bojowej; - sił samoobrony; - zmobilizowanych oddziałów konspiracyjnych.
* WDP AK liczyła ponad 6500 żołnierzy
- dwa zgrupowania pułkowe
a kowelskie („Gromada”) 5 batalionów
· 1/50 pp „Sokoła”;
· 2/50 pp „Jastrzębia”;
· 3/50 pp „Trzaska”;
· 1/43 pp „Korda”;
· 2/43 pp „Siwego”;
- szwadron kawalerii
a włodzimierskie („Osnowa”) 3 bp
· 1/23 pp „Bogor”;
· 2/23 pp „Lecha”;
· 1/24 pp „Łuny”;
Samodzielna kompania „Sokoła”
a Szwadron kawaleri:
· batalion piechoty (1/45 pp „Gzymsa”) - Oddział dyspozycyjny;
· pododdziały łączności, saperów, rozpoznawcze, służby kwatermistrzowskie, służba zdrowia (dwa szpitale), żandarmeria, duszpasterstwo i inne.
27 WDP AK dowodzili kolejno:
- płk Kazimierz Bąbiński „Luboń”;
- ppłk Jan Kiwerski „Oliwa” (poległ 18 kwietnia);
- mjr Jan Szatkowski „Kowal”;
- mjr Tadeusz Sztumberek - Rychter „Żegota”;
- płk Jan Kotowicz „Twardy”.
Zadaniem 27 WDP podczas akcji „Burza” było dywersyjne uderzenie na główne linie komunikacyjne Wołynia mające znaczenie strategiczne dla środkowego i południowego odcinka frontu wschodniego (północne szlaki HOŁUB do KOWLA i dalej do CHEŁMA);
Celem politycznym „Burzy” było opanowanie większych ośrodków miejskich KOWEL, WŁODZIMIERZ. Następnie w Lutym i w pierwszej połowie marca 44 r. - walki z niemieckimi oddziałami w rejonie koncentracji.
Do miejsca stacjonowania 27 DP zbliżała się linia frontu. Do pierwszego bojowego współdziałania z jednostkami ACZ doszło 20 marca. Dwa bp. z 27 WDP przy wsparciu artylerii sowieckiej zdobyły miasteczko i stację TURZYSK. W tym samym czasie w walkach pomiędzy KOWLEM a WŁODZIMIERZEM dywizja wzięła do niewoli ok. 100 jeńców i zdobyła znaczne ilości broni. 22-24 marca 1944 r. ciężkie walki z nacierającymi jednostkami niemieckimi z kierunku WŁODZIMIERZA: UŚCIŁUGA, ataki zostały odparte. 26 marca spotkanie d-cy 27 WDP z sowieckim dctwem. Ustalono, że dywizja będąca składową PSZ całkowicie podporządkowuje się dctwu sowieckiemu pod względem oper. I takt. oraz przeorganizuje się z formacji partyzanckiej w regularną DP. Jednocześnie strona sowiecka zagwarantowała wyposażenie dywizji w ciężką i lekką broń oraz zapewniła pełną swobodę w łączności dywizji ze swymi władzami zwierzchnimi. Następnego dnia „Oliwa” przesłał do KGAK depeszę z wynikami rozmów z Rosjanami. Pozytywna odpowiedź nadeszła 12 kwietnia - zmiana sytuacji na froncie - dywizja znalazła się w okrążeniu. 27 WDP AK otrzymała zadanie osłony skrzydła wojsk sowieckich atakujących na kierunku KOWELSKIM i stworzenie zagrożenia dla bardzo ważnej linii kolejowej CHEŁM - KOWEL. Z początkiem kwietnia do walki weszły regularne niemieckie jednostki frontowe. Walki z nimi rozpoczęły się 2 kwietnia bojem pod SZTUNEM i ZAMŁYNIEM z oddziałami 1 brygady strzelców górskich. (2 x batalion DP) Trzydniowe walki zakończyły się porażką Niemców (100 zabitych). W następnych dniach Niemcy wprowadzili nowe siły:
- 5 DPanc SS WIKING;
- 214 DP:
które przy wsparciach lotnictwa i art. zaatakowały oddziały polskie.
Uporczywe walki o utrzymanie pozycji obronnych na linii: ZAMŁYNIE, SZTUŃ, CZMYKOS, STAWECZKI - trwały do 8 kwietnia. Oddziały 27 WDP wycofały się ze SZTUNIA i CZMYKOSU. 9 kwietnia Niemcy przeszli do natarcia jednocześnie na trzech kierunkach atakując drugą linie obrony Dywizji walki o utrzymanie PUSTYNKI i STAWECZEK ( kilkakrotnie przechodziły z rąk do rąk). * 12 kwietnia współdziałając z sowietami wykonano zwrot zaczepny. W natarciu udział wzięły cztery bp i dwa szwadrony 54 pkaw Gw. (bez powodzenia). 13 kwietnia oddziały 27 WOP wycofały się do losów SURSKICH, STĘPARZYCKICH - gdzie do 20 kwietnia walki obronne w okrążeniach. 21-22 kwietnia dywizja przebiła się z okrążenia wchodząc nad górną PRYPEĆ, w lasy SZACKIE, gdzie po raz drugi oddz. Dywizji znalazły się w okrążeniu. W nocy 21/22 przerwano pierścień okrążenia i w trzech kolumnach do rejonu DYWINA z zamiarem przejścia przez linię frontu. Przemarsz dla kolumny kpt. „GARDY” zakończył sietragicznie. Kilkusetosobowe zgrupowanie w dn. 27 maja nad Prypecią dostało się w ogień krzyżowy prowadzony z umocnień niemieckiego i sowieckiego brzegu . Zginęło 120 żołnierzy (144 odniosło rany). Przed 349 żołnierzami AK którzy przebili się przez front postawiono alternatywę - albo wstąpienie do armii Berlinga, albo internowanie i deportacja w głąb Związku Sowieckiego. Część żołnierzy wstąpiła do armii Berlinga i do końca wojny walczyła w szeregach LWP. * Pozostałe dwie kolumny udały się w kierunku BUGU i w nocy 9/10 czerwca pomiędzy BRZEŚCIEM a WŁODAWĄ przekroczyły rzekę, przechodząc na teren okręgu AK LUBLIN.
Plan Ostra Brama
Dnia 12 06 1944r Komenda Główna AK na odprawie w Warszawie postanowiła że siły połączonych okręgów zostaną skoncentrowane wokół Wilna i uderzy na miasto , gdy tylko zaczną się zbliżać jednostki Armii Czerwonej. Głównym warunkiem powodzenia planu było zaskoczenie. Zgodnie z rozkazem , miało zostać utworzonych pięć zgrupowań bojowych, do których weszły oddziały wileńskie i nowogródzkie. Oddziały w sile około 6 000 ż miały uderzyć ze wszystkich stron oraz akcją z wewnątrz Wilna miano opanować Wilno. 23 VI sowieci rozpoczeli operację BAGRATION . Rozkaz Hitlera nakazywał obronę za wszelką cenę większych aglomeracji a w tym też Wilna.
Dynamiczne działania Rosjan zmusiły władze AK do przyśpieszenia uderzenia. W konsekwencji dokonano aż dwukrotnej zmiany terminu natarcia. W tej sytuacji nie przybyły pod Wilno w wyznaczonym czasie wszystkie zgrupowania AK . Na broniącą się załogę niemiecką w Wilnie (w sile 17500ż) nacierało nieco ponad 4000ż AK . 6 VII zdobyto obrzeża Wilna ( pierwszą linię okopów) dalej natarcie utkneło. Wprowadzone o świcie lot. szturmowe Niemiec i nawała ogniowa przygniotły ż AK i zmusiły ich do wycofania . Działanie AK z punktu widzenia wojskowego było działaniem wymuszonym z pośpiesznie montowanymi grupami uderzeniowymi . Obrona Niemiecka nie była rozpoznana jak również teren działań. Nastąpił brak współdziałania z AK w Wilnie. 13VIII Niemcy zaczeli wycofywanie a AK we współdziałaniu z Armią radziecką przystąpiły do wyzwalania Wilna.
Akcja zakończyła się bez powodzenia i stanowiła epizod działań 27 DP AK.
DZIAŁANIA NIEREGULARNE - sabotaż dywersja
Głównymi kierunkami działalności dywersyjnej i sabotażowej wszystkich zgrupowań partyzanckich , bez względu na orientację polityczną były:
- akcje skierowane przeciwko komunikacji okupanta , systemowi i środkom łączności , liniom energetycznym,
- akcje przeciwko przemysłowi z zastosowaniem szerokiego wachlarza różnych form sabotażu w zakładach przemysłowych,
- akcje antykontyngentowe , w których występowały zjawiska walki z gospodarką okupanta w dziedzinie rolnictwa i leśnictwa .
Dywersje były jednym z głównych sposobów działalności bojowej partyzantów. Po napadzie Niemiec hitlerowskich na ZSRR i powstaniu frontu wschodniego dużego znaczenia strategicznego nabrały linie kolejowe biegnące przez ziemie polskie. Były one głównymi i najkrótszymi szlakami komunikacyjnymi łączącymi wojska hitlerowskie walczące na froncie wschodnim z terytorium Rzeszy. Dywersje stosowano szeroko do paraliżowania ruchu kolejowego i na drogach kołowych oraz niszczenia ważnych obiektów na zapleczu wroga , linii łączności , a przede wszystkim linii wysokiego napięcia. Bitwa o szyny osiągneła szczególnie duże natężenie w pierwszej połowie 1944 r kiedy Lubelszczyzna stała się bezpośrednim zapleczem frontu wschodniego. O rozmachu i wiodącej roli dywersji kolejowej w ruchu partyzanckim i w ogóle w walce ruchu oporu na ziemiach polskich może świadczyć statystyka akcji bojowych samej GL i AL w latach 1942 , 1943 , 1944. Liczba akcji bojowych wynosiła w tym okresie łącznie 2617 wedłóg niepełnych , z tego na akcje dywersyjne i sabotażowe na transport okupanta aż 877 akcji.
Nie ulega wątpliwości , że z punktu widzenia operacyjnego wzmożone akcje partyzantów polskich na linie kolejowe odegrały ważną rolę i w pewnym stopniu ułatwiły wojskom radzieckim odparcie przeciwuderzeń niemieckich