• Niewydolność krążenia to stan w którym występuje niedostateczny przepływ krwi przez serce, a w związku z tym niedostateczne dostarczanie tlenu i substancji odżywczych do tkanek. Niewydolność krążenia może być pochodzenia sercowego (anatomiczne uszkodzenie serca np. ostry zawał serca, niestabilna dusznica bolesna, wady mitralne, wada aortalna, bakteryjne zapalenie wsierdzia, uraz klatki piersiowej, zaburzenia rytmu, ciężkie nadciśnienie tętnicze, przewodnienie, niewydolność nerek, schorzenia płuc, zapalenie płuc, zatorowość, reakcje alergiczne) lub obwodowego (osłabienie napięcia ścian naczyń krwionośnych).

• Niewydolność lewo komorowa może mieć charakter ostry lub przewlekły. Ostra niewydolność lewej komory powoduje spadek rzutu minutowego, wzrost ciśnienia w lewym przedsionku i krążeniu małym, zastój krwi i obrzęk płuc. Przewlekła niewydolność lewo komorowa pojawia się w następstwie chorób które przez dłuższy czas obciążają pracę lewej komory. Objawia się oba występowaniem stopniowo nasilającej się zadyszki podczas wysiłku, a w bardziej zaawansowanym stadium choroby także podczas spoczynku (dychawica sercowa). Chory jest pobudzony, odczuwa lęk przed śmiercią, odczuwa duszność, odruchowo przyjmuje pozycję pionową.

• Niewydolność prawo komorowa podobnie jak niewydolność lewo komorowa może mieć charakter ostry lub przewlekły. Najczęstszą przyczyną ostrej niewydolności prawej komory jest zator tętnicy płucnej, odma wentylowa lub narastanie płynu w jamie opłucnowej. Objawia się dusznością, niepokojem oraz rozpierającymi bólami prawego podżebrza (zastój krwi żylnej w wątrobie), przekrwieniem narządów. Przewlekła niewydolność prawej komory - niewydolność zastoinowa. Powoduje ona zastój krwi żylnej w dużych żyłach, wątrobie (przewlekłe przekrwienie wątroby powoduje zaburzenia produkcji białek), nerkach (pogorszenie filtracji w kłębuszkach nerkowych oraz wzrost absorpcji sodu) zatrzymywanie soli i wody w organizmie powoduje powstawanie obrzęków w dolnej połowie ciała, a w dalszej kolejności przesięki do jam: opłucnowej, otrzewnowej (wodobrzusze). Rozciąganie powłok brzusznych powoduje duszność i dolegliwości bólowe. Przekrwienie dotyczy także jelit w związku z czym występują objawy ze strony ukł. pokarmowego. W dalszym etapie rozwoju niewydolności pojawia się sinica dystalnych części ciała oraz zaburzenia rytmu serca.

• Tamponada: Objawy: nagła lub narastająca duszność, ból w klatce piersiowej podobny jak w chorobie wieńcowej, wypełnione żyły szyjne, powiększenie wątroby, paradoksalne tętno, ściszenie lub brak tonów serca, RR spada z słabą amplitudą, zimna blada skóra, objawy podobne do wstrząsu kardiogennego

Rozpoznanie: ECHO - obecność płynu, Rtg klatki piersiowej (powiększenie serca), EKG (naprzemienność elektryczna), cewnikowanie prawego serca, podobne ciśnienie w komorach)

Leczenie: leki krwiozastępcze (dekstran), nakłucia worka osierdziowego pod kontrolą USG i odbarczanie (do badania), nie podajemy moczopędnych, kontrola parametrów.

• Tętniak rozwarstwiony aorty:Objawy: nagły rozdzierający zamostkowy ból w klatce piersiowej, zlewny pot, uczucie lęku, wymioty, wstrząs kardiogenny

• Rozpoznanie: różnica RR skurczowego na kończynach górnych >15mmHg, asymetria lub brak tętna na tętnicy obwodowej, niedomykalność aortalna, cechy tamponady lub niewydolności lewokomorowej, objawy brzuszne lub z OUN, płyn w lewej jamie opłucnowej, Rtg klatki piersiowej (poszerzenie górnej części śródpiersia), echokardiografia (uwidocznienie tętniaka), T_K (rozpoznanie rozwarstwiania)

• Leczenie: kontrola oddechu RR i tętna, l. przeciwbólowe (dolargan, fortral), tlen, odstawienie l. Przeciwzakrzepowych (heparyna) obniżenie RR skurczowego do 100-120 mmHg (nitroprusydek sodu wlew 10mg/min, propranol 0,1mg/kg, esmolol wlew 50-200mg/kg/min, kardiochirurgia).

• Nadciśnienie tętnicze jest to stan w którym dochodzi do zwiększenia ciśnienia krwi skurczowego i (lub) rozkurczowego powyżej wartości uznawanych za prawidłowe.

• Leczenie chorób współistniejących, regularny tryb życia, odstawienie używek, brak stresu, zmniejszenie wagi, dieta, leki moczopędne (furosemid, hydrochlorothiazyd, spironol, werospiron, aldosteron), kontrola elektrolitów (kalipost, chlorek potasu), B-blokery (propronolol, atenolol) - uwaga na działanie uboczne (bradykardia, spazm oskrzeli), A-blokery (polpressin - rozszerzanie tętniczek), leki hamujące aktywność UN (catapressan, metyldopa), inhibitory konwertazy (enap), antagoniśći wapnia (nifedipina, isoptin).

• dychawica oskrzeloa: Pod wpływem zadziałania alergenu dochodzi do połączenia się alergenu z globulinami w obrębie komórek, dochodzi do wydzielenia histaminy, a ta powoduje zwiększenie przepuszczalności naczyń włosowatych, skurcz mięśni gładkich oraz uszkodzenia komórek, rozsiany skurcz drobnych oskrzelików, obrzęk ich błony śluzowej i wzmożone wydzielanie śluzu we wnętrzu oskrzeli

• Objawy - nagle występująca duszność, napadowo i zmieniająca się w krótkim czasie, świszczący głośny oddech, skóra jest zasiniona, żyły szyjne rozszerzają się, zalegające w płucach powietrze powoduje ich rozdęcie, utrudniony przepływ krwi powoduje znaczne przyspieszenie pracy serca

• Leczenie: Przerywamy napad duszności lekami zwiotczającymi mięśniówkę oskrzeli (astmolin, alupent, atropina, papaweryna), leki przeciwalergiczne (preparaty wapnia i.v, hydrokortison, encorton), tlenoterapia

• ARDS zespół ostrej niewydolności oddechowej: jest ciężką postacią ostrego uszkodzenia płuc spowodowanego nagłym swoistym rozlewnym odczynem zapalnym w płucach z towarzyszącym wzrostem przepuszczalności naczyń płynnych dla wody i białka. Zespół ten może być przyczyną nie kardiogennego obrzęku płuc, wstrząsu, nadciśnienia w tętnicy płucnej.

• Czynniki ryzyka wystąpienia: zachłyśnięcie treści pokarmowej, ciężkiej infekcja płuc, posocznica pochodzenia poza płucnego, wdychanie toksycznych gazów, uraz płuc, wstrząs pourazowy, przetoczenie nadmiernej ilości krwi >10j w 24godz., krążenie pozaustrojowe.

• Objawy: I - duszność, sinica, rzężenia, świsty nad płucami, hipoksemia z zasadowicą oddechową,

II - 1-2dzień, zmiany radiologiczne w płucach w przestrzeniach obustronnych słabo odgraniczonych zaczerwień siteczkowo-śluzówkowo-plamistych którym towarzyszy narastanie duszności

III - zmiany radiologiczne powiększają się, a duszności towarzyszy hipoksemia z zasadowicą oddechową

• Leczenie: badanie podmiotowe i przedmiotowe, gazometryczne krwi, posiew krwi i plwociny, RTG, EKG, OCŻ, pomiar ciśnienia w tętnicach płucnych. Tlenoterapia, utrzymanie prawidłowej objętości krwi, antybiotyki, leki: przeciw krzepliwe, glikokortykosteroidy.

• wstrząsu hipowolemicznego

• Wstrząs to krytyczne upośledzenie ukrwienia narządów lub pierwotne zmniejszenie przyswajania tlenu przez komórki

• Objawy: osłabienie przez hipoksję i kwasicę, pragnienie, bladość, utrata krwi, tachykardia, spocona skóra, tachypnoe (przyśpieszony oddech), zmniejszona diureza, tętno nitkowate, hypotensja, zaburzenia świadomości

• Postępowanie: ułożenie w zależności od rodzaju wstrząsu, łagodzenie bólu (morfina), sedacja (leki uspokajające), cewnikowanie, kontrola OCŻ, stosowanie nawodnienia i antybiotyków (gł. Septyczny), czasami intubacja, monitoring akcji serca, kontrola RR, OCŻ, diurezy, skala Glasgow, utrzymanie prawidłowego pH krwi, elektrolitów, RR osmotyczne, leczenie przyczynowe

• wstrząs hipowolemiczny

• przyczyny: krwawienie zew. Lub wew., utrata H2O, elektrolitów - biegunki wymioty, oparzenia, tępe urazy, niedrożność jelit

• objawy: zapadanie żył szyjnych, cechy hipowolemicznego odwodnienia w zależności od stopnia utraty płynów

Utrata krwi	Objawy
10-20%	zwężenie naczyń obwodowych, nieznaczna tachykardia, RR normalne lub niskie
25-30%	tachykardia, niepokój ruchowy, pocenie skąpomocz, RR skurczowe 90-100 mmHg, bladość
30-50%	tachykardia, RR skurczowe <60 mmHg, zamroczenia, bladość, zimne kończyny, bezmocz

postępowanie: pozycja przeciwwstrząsowa, podanie płynów, zatamowanie krwawienia.

• wstrząsu septycznego

• Wstrząs to krytyczne upośledzenie ukrwienia narządów lub pierwotne zmniejszenie przyswajania tlenu przez komórki

• Objawy: osłabienie przez hipoksję i kwasicę, pragnienie, bladość, utrata krwi, tachykardia, spocona skóra, tachypnoe (przyśpieszony oddech), zmniejszona diureza, tętno nitkowate, hypotensja, zaburzenia świadomości

• Postępowanie: ułożenie w zależności od rodzaju wstrząsu, łagodzenie bólu (morfina), sedacja (leki uspokajające), cewnikowanie, kontrola OCŻ, stosowanie nawodnienia i antybiotyków (gł. Septyczny), czasami intubacja, monitoring akcji serca, kontrola RR, OCŻ, diurezy, skala Glasgow, utrzymanie prawidłowego pH krwi, elektrolitów, RR osmotyczne, leczenie przyczynowe

• wstrząs septyczny wystepuje w przebiegu zakażenia bakteriami gamma+ i gamma - rzadziej wirusy i pasożyty

• objawy: gorączka, dreszcze, hiperwentylacja, splątanie, majaczenie, utrata świadomości, leukocytoza, OB rośnie.

• wstrząsu anafilaktycznego

• Wstrząs to krytyczne upośledzenie ukrwienia narządów lub pierwotne zmniejszenie przyswajania tlenu przez komórki

• Objawy: osłabienie przez hipoksję i kwasicę, pragnienie, bladość, utrata krwi, tachykardia, spocona skóra, tachypnoe (przyśpieszony oddech), zmniejszona diureza, tętno nitkowate, hypotensja, zaburzenia świadomości

• Postępowanie: ułożenie w zależności od rodzaju wstrząsu, łagodzenie bólu (morfina), sedacja (leki uspokajające), cewnikowanie, kontrola OCŻ, stosowanie nawodnienia i antybiotyków (gł. Septyczny), czasami intubacja, monitoring akcji serca, kontrola RR, OCŻ, diurezy, skala Glasgow, utrzymanie prawidłowego pH krwi, elektrolitów, RR osmotyczne, leczenie przyczynowe

• wstrząs anafilaktyczny objawy: zaczerwienienie, rumień, pokrzywka i obrzęk skory, pobudzenie ruchowe, bóle i zawroty głowy, drżenie, przyśpieszenie akcji serca, RR spada, upośledzenie świadomości, skurcz oskrzeli, mdłości, wymioty, biegunki, bóle brzucha, leukopenia, małopłytkowość

• Leczenie:

• wstrząsu kardiogennego

• Wstrząs to krytyczne upośledzenie ukrwienia narządów lub pierwotne zmniejszenie przyswajania tlenu przez komórki

• Objawy: osłabienie przez hipoksję i kwasicę, pragnienie, bladość, utrata krwi, tachykardia, spocona skóra, tachypnoe (przyśpieszony oddech), zmniejszona diureza, tętno nitkowate, hypotensja, zaburzenia świadomości

• Postępowanie: ułożenie w zależności od rodzaju wstrząsu, łagodzenie bólu (morfina), sedacja (leki uspokajające), cewnikowanie, kontrola OCŻ, stosowanie nawodnienia i antybiotyków (gł. Septyczny), czasami intubacja, monitoring akcji serca, kontrola RR, OCŻ, diurezy, skala Glasgow, utrzymanie prawidłowego pH krwi, elektrolitów, RR osmotyczne, leczenie przyczynowe

• wstrząs kardiogenny

• przyczyny: zawał, tamponada serca, wady zastawek

• objawy: RR skurczowe spada <90 mmHg, tachykardia, skąpomocz, cechy niewydolności serca

• postępowanie: pozycja półsiedząca (uniesienie głowy i klatki piersiowej do góry), tlenoterapia (dopamina jeśli RR<90 mmHg), atropina przy wolnej czynności serca), leczenie przyczynowe.

• Śpiączka cukrzycowa- hiop. I hiper.: Norma cukru w krwi na czczo <100 po 2godz. <140

Przyczyny	za dużo insuliny, za dużo wysiłku fizycznego, za mało jedzenia - szczególnie węglowodanów w posiłkach, opóźnienie posiłku, dodatkowa choroba - zaburzenia żołądkowo-jelitowe, wpływ leków - aspiryna, beta-blokery, spożycie alkoholu	za mało insuliny, za mało wysiłku fizycznego, błędy dietetyczne - spożycie zbyt dużej ilości węglowodanów, stresy, przeżycia emocjonalne, dodatkowa choroba - infekcja, ból, uraz, wpływ leków - enkorton, fenytoina, tiazydy
Objawy	powstają nagle, uczucie głodu, stan pobudzenia, drażliwość, ból głowy, drżenie mięśniowe, drgawki, utrata przytomności	powstają powoli, sucha skóra, odwodnienie, zapach owoców w wydychanym powietrzu - aceton, przymroczenie, senność, śpiączka ketonowa, nudności, wymioty
Glukoza we krwi	niska	wysoka
Glukoza w moczu	nie występują, może być jednak obecna jeżeli pęcherz moczowy nie był opróżniony przez długi okres czasu	duża ilość
Aceton w moczu	nie występuje, niekiedy ślady przy nieobecności glukozy w moczu	zawsze z obecnością dużej ilości glukozy w moczu
Interwencja doraźna chory przytomny	szybko podać do wypicia słodki płyn z dużą ilością cukru, wezwać lekarza	podać osolone płyny 2-3 litrów bez cukru, wezwać lekarza
Interwencja doraźna chory nieprzytomny	wstrzyknąć glukagon 1-2 mg domięśniowo, pilnie wezwać lekarza	wstrzyknąć od 8 do 16 U insuliny szybkodziałającej podskórnie, sprawdzić cukier w moczu i aceton, pilnie wezwać lekarza

---