LABORATORIUM: Metrologii Ćwiczenie nr Temat ćwiczenia : Sprawdzanie narzędzi pomiarowych.
Data wykonania ćwiczenia Wydział Mechaniczny Kierunek : Mechanika i Budowa Maszyn Rok akademicki : Semestr Grupa Zespół
Wykonawcy ćwiczenia:	Oceny (uwagi prowadzącego)
		sprawdzian	sprawozdanie	Końcowa

1. Cel ćwiczenia

Zapoznanie się z metodami sprawdzania dokładności narzędzi pomiarowych.

2. Wstęp teoretyczny

Narzędzia pomiarowe muszą podlegać okresowemu sprawdzaniu. Przede wszystkim należy przeprowadzić oględziny zewnętrzne w celu stwierdzenia, czy na powierzchni nie ma korozji, skaleczeń, pęknięć, kaleczących zadziorów, śladów uderzeń nadmiernego zużycia. Narzędzia nie powinny być również namagnesowane. W narzędziach nastawnych sprawdzamy swobodę ruchu elementów ruchomych wzdłuż całego zakresu oraz działanie zacisków. Sprawdzamy również stan podziałek - ich czytelność. Powierzchnie pomiarowe powinny być płaskie. Dokładność wskazań sprawdzamy przez mierzenie znanych długości na różnych odcinkach zakresu pomiarowego.

3. Przebieg ćwiczenia

3.1 Sprawdzanie suwmiarki

• Oględziny zewnętrzne

Powierzchnie zewnętrzne nie są uszkodzone i skorodowane, działki na skalach są czytelnie oznaczone, suwak po zwolnieniu zacisku przesuwa się swobodnie i bez luzów w całym zakresie, a zacisk działa poprawnie.

• Sprawdzanie prostoliniowości

Przy sprawdzeniu prostoliniowości powierzchni mierniczych, w wyniku przyłożenia liniału krawędziowego stwierdziliśmy występowanie szczeliny świetlnej, co jest spowodowane nie przyleganiem do siebie powierzchni pomiarowych.

• Sprawdzanie wskazania zerowego

Po zetknięciu szczęk suwmiarki noniusz wskazuje zerową kreskę podziałki.

• Sprawdzenie dokładności wskazań

Dokładność wskazań sprawdzamy za pomocą stosu płytek wzorcowych w kilku punktach zakresu pomiarowego. Błąd wskazań jest to różnica pomiędzy wskazaniem odczytanym za pomocą noniusza, a wartością nominalną płytki.

Płytki wzorcowe [mm]	Suwmiarka [mm]	Błąd [mm]
7,0	7,0	0,0
21,5	21,5	0,0
71,6	72,0	0,4
90,0	89,9	0,1
126,9	126,8	0,1

• Sprawdzanie głębokościomierza

Przeprowadza się przez pomiar stosu płytek wzorcowych przy użyciu wysuwki głębokościomierza ustawiając płytki na płycie mierniczej.

Płytki wzorcowe [mm]	Suwmiarka [mm]	Błąd [mm]
7,0	7,4	0,4
13,5	13,9	0,4
22,4	22,3	0,1
27,5	27,8	0,3
50,0	50,4	0,4
99,5	99,7	0,2

• Sprawdzanie dokładności szczęk do pomiarów wewnętrznych

Dokonujemy w jednym dowolnym punkcie zakresu, przez pomiar mikrometrem rozwartości szczęk.

Mikrometr [mm]	Suwmiarka [mm]	Błąd [mm]
10,0	9,9	0,1

3.2 Sprawdzanie mikrometru

• Oględziny zewnętrzne

Powierzchnie zewnętrzne nie są uszkodzone i skorodowane, działki na skalach są czytelnie oznaczone, śruba mikrometryczna po zwolnieniu zacisku przesuwa się swobodnie w całym zakresie, a zacisk wrzeciona działa poprawnie (po zaciśnięciu wrzeciona nie przesuwa się ono przy pokręcaniu sprzęgłem).

• Sprawdzanie wskazania zerowego

Po zetknięciu kowadełek mikrometru noniusz nie wskazuje zerowej kreski podziałki, wskazuje wartość 0,02mm.

• Sprawdzenie niepłaskości powierzchni mierniczych kowadełka i wrzeciona

Sprawdzamy za pomocą płaskiej płytki interferencyjnej. Po dokładnym oczyszczeniu powierzchni badanej umieszcza się na niej płytkę i lekko dociska w ten sposób, aby ukazał się obraz prążków. Jeśli powierzchnia badana jest zupełnie płaska, to otrzymane prążki będą prostoliniowe i równoległe względem siebie. Jeżeli powierzchnia nie jest płaska, to prążki przybierają postać różnego rodzaju linii krzywych zamkniętych.

Badany mikrometr miał powierzchnie miernicze płaskie, o czym świadczyły prostoliniowe i równoległe względem siebie prążki.

• Sprawdzenie nierównoległości powierzchni mierniczych

Sprawdzenie nierównoległości powierzchni mierniczych kowadełka i wrzeciona mikrometru sprawdza się za pomocą kompletu płasko - równoległych płytek interferencyjnych. Równoległość powierzchni sprawdzamy ze wzoru:

m₁- liczba prążków na jednej z powierzchni mierniczych

m₂- liczba prążków na drugiej z powierzchni mierniczych

λ- długość fali światła 0,0006mm

• Sprawdzenie dokładności wskazań

Dokładność wskazań sprawdzamy za pomocą stosu płytek wzorcowych w kilku punktach zakresu pomiarowego. Błąd wskazań jest to różnica pomiędzy wskazaniem odczytanym za pomocą noniusza, a wartością nominalną płytki.

Płytka wzorcowa [mm]	Mikrometr [mm]	Błąd [mm]
20,50	20,48	0,02
20,00	19,96	0,04
19,50	19,48	0,02
19,00	18,97	0,03
18,50	18,46	0,04
18,00	17,98	0,02

Błąd wskazania wartości zerowej ma wpływ na wartość odczytu.

3.3 Czujnik zegarowy

• Oględziny zewnętrzne

Powierzchnie zewnętrzne nie są uszkodzone i skorodowane, działki na skalach są czytelnie oznaczone.

• Sprawdzenie dokładności wskazań

Czujnik mocujemy na podstawce. Do trzpienia czujnika przystawimy śrubę mikrometryczną, której wartości traktujemy jako bazowe.

Wskazania śruby mikrometrycznej [mm]	Błąd wskazania czujnika [mm]
0,0	0,0
0,3	+0,005
0,6	+0,002
0,9	+0,007
1,2	+0,002
1,5	-0,005
1,8	-0,006

4. Wnioski

1. Dokładność narzędzi pomiarowych zbadanych na ćwiczeniu ogólnie jest dobra.

2. Ewentualny duży błąd pomiaru może wynikać z błędów odczytu.

---