SZKOŁA ASPIRANTÓW
PAŃSTWOWEJ STRAŻY POŻARNEJ
W KRAKOWIE
PRACA DYPLOMOWA
Temat: Rodzaje ubrań gazoszczelnych oraz zasady pracy w ubraniach gazoszczelnych.
Wykonał: Konsultant:
st. str. kdt Andrzej Gołębiowski kpt. inż. Leszek Łojewski
st. kdt Janusz Jabłoński
KRAKÓW 1996r.
Cel pracy.
Celem niniejszej pracy jest krótkie przedstawienie podstawowych wiadomości na temat ubrań gazoszczelnych, ich budowy, rodzajów materiałów używanych do ich produkcji oraz zasad pracy w ubraniach gazoszczelnych.
Praca ta o charakterze dydaktycznym ma także za zadanie zwrócić uwagę na podstawowe zasady postępowania przy przeprowadzaniu dekontaminacji, badaniu ubrania na szczelność oraz konserwacji i przechowywaniu.
Zakres pracy.
W zakres pracy wchodzi:
- zastosowanie ubrań gazoszczelnych,
- materiały używane do produkcji ubrań gazoszczelnych,
- wymagania stawiane ubraniom gazoszczelnym,
- podstawowe elementy ubrania,
- rodzaje ubrań gazoszczelnych,
- zasady pracy w ubraniach gazoszczelnych,
- dekontaminacja,
- testowanie,
- naprawa,
- konserwacja,
- przechowywanie.
Spis treści.
1. Cel pracy. str. 1
2. Zakres pracy. str. 2
3. Spis treści. str. 3
4. Zastosowanie i wymagania stawiane ubraniom. str. 4
5. Rodzaje ubrań gazoszczelnych. str. 5
6. Materiały stosowane do produkcji ubrań gazoszczelnych. str. 7
7. Wizjer. str. 10
8. Tabela wizjerów. str. 11
9. Zamek ubrania. str. 11
10. Buty. str. 12
11. Rękawice. str. 12
12. Ubrania gazoszczelne, podziały w/g firmy Drager. str.13
13. Trelleborg - firma produkujaca ubrania Trellechem. str. 14
14. Responder - ubrania gazoszczelne. str. 14
15. Zasady pracy w ubraniu gazoszczelnym. str. 15
16. Dekontaminacja. str. 16
17. Dekontaminacja wstepna. str. 17
18. Dekontaminacja właściwa. str. 19
19. Dekontaminacja właściwa - proces fizyczny. str. 20
20. Dekontaminacja właściwa - proces chemiczny. str. 20
21. Naprawa. str. 22
22. Testowanie. str. 22
23. Konserwacja. str. 23
24. Przechowywanie. str. 23
25. Opis filmu. str. 24
26. Jaskółka. str. 25
Zastosowanie i wymagania stawiane ubraniom.
"Chemiczne ubranie gazoszczelne stosuje się tam gdzie zachodzi konieczneść gazoszczelnego oddzielenia całego ciała od atmosfery zewnętrznej w celu przeciwdziałania, przenikania substancji żrących i szkodliwych wchłanianych przez skórę."
Wymagania stawiane uniwersalnemu ubraniu są następujące:
a) ubranie powinno być odporne na wsztstkie substancje, w gazowej, ciekłej lub stałej formie, które mogą być groźne dla zdrowia.
b) ubranie powinno być szczelne
c) ubranie musi być odporne na uszkodzenia mechaniczne
d) ubranie nie powinno poddawać się znacznym zmianom temperatury (ujemnych i dodatnich)
e) ubranie powinno opóźniać działanie płomieni
f) ubranie nie powinno przewodzić prądu elektrycznego
g) ubranie powinno chronić przed radioaktywnym kurzem i pyłem
h) ubranie nie powinno być ciężkie
i) ubranie nie powinno ograniczać swobody ruchu
j) łatwa obsługa, konserwacja, proste odkażanie, łatwa naprawa i rozsądna cena
Rodzaje ubrań gazoszczelnych.
Obecnie na rynku światowym, a także polskim służby ratownicze stosują szeroką gamę ubrań ochrony chemicznej - gazoszczelnej.
Do najbardziej popularnych firm specjalizujących się w produkcji odzieży i sprzętu ochrony osobistej, a w tym min. chemicznych ubrań gazoszczelnych możemy zaliczyć:
a) ubrania firmy Drager
b) ubrania stosowane przez firmę Schmitz o nazwie Responder
c) ubrania Trellchem firmy Treleborg
d) ubrania firmy Auer
Wszystkie ubrania w/w firm są produkowane w dwóch podstawowych wersjach: "A" i "B" różniące się jedynie rodzajem materiałów do ich produkcji i kolorystyką.
Wersja "A"
a) ubranie zapewnia gazoszczelność zakrywając całe ciało
b) maksymalna swoboda ruchów
c) aparat ochrony dróg oddechowych noszony na zewnątrz ubrania
d) maska połączona z ubraniem w sposób trwały
e) ubranie to przystosowane jest do współpracy z każdym sprzętem ochrony dróg oddechowych tj. z aparatem oddechowym na sprężone powietrze, z aparatem do którego powietrze dostarczane jest z zewnątrz, ze sprzętem filtracyjnym
f) usytuowanie na zewnątrz ubrania sprzętu ochrony dróg oddechowych stwarza możliwość szybkiej wymiany aparatu
g) wadą tego typu ubrania jest brak ochronnego działania w stosunku do aparatu ochrony dróg oddechowych
Wersja "B"
a) stosunkowo luźny krój ubrania
b) niezależna ochrona przed zanieczyszczeniami i agresywnymi chemikaliami zarówno dla użytkownika jak i aparatu ochrony dróg oddechowych
c) powietrze wydychane do środka ubrania wytwarza lekkie nadciśnienie
d) nadciśnienie regulowane jest przez odpowiednie zawory
e) nadciśnienie wewnątrz ubrania, w przypadku małej nieszczelności uniemożliwia wniknięcie skażonego powietrza
f) maska nie jest połączona trwale z ubraniem, posiada własny odzielny wizjer
g) zaletą ubrania wykonanegow tej wersji jest możliwość szybkiego podjęcia pracy
h) wymiana skażonego ubrania nie stwarza konieczności zdejmowania aparatu ochrony dróg oddechowych
Wersja "B-1"
a) osłania całe ciało i aparat izolujący drogi oddechowe
b) szkło panoramiczne połączone jest na trwałe z ubraniem i spełnia rolę wizjera
c) maska aparatu stanowi integralną część ubrania
d) rozwiązany problem mglenia wizjera
e) wadą tego ubrania jest utrudnione jego zakładanie
Materiały stosowane do produkcji ubrań gazoszczelnych.
Właściwości ubrań zależą od ich odporności mechanicznej i odporności chemicznej. Materiał ubrania gazoszczelnego składa się z kilku warstw - powłok:
a) gazoszczelna (odporność chemiczna)
b) nośna (odporność mechaniczna)
c) gazoszczelna (odporność gazowa)
Warstwę nośną wykonuje się z tworzyw termoplastycznych takich jak:
a) poliamid
b) poliester
c) włókno szklane
które dają dużą wytrzymałość na rozdarcie.
POLIAMID - jest termoplastem, który posiada bardzo dużą wytrzymałość na rozciąganie 40 - 70 MPa, bardzo wysoką temperaturą topnienia 200 - 250 oC, wydłużenie przy zerwaniu się zawiera się w granicach od 50 - 300%.
POLIESTER - jest termoplastą, posiada bardzo dużą wytrzymałość na rozciąganie 30 - 60 MPa. Zmiana stanu skupienia następuje przy temperaturze ok. 250 oC. Wydłużenie porównywalne do poliamidu.
WŁÓKNO SZKLANE-bardzo duża wytrzymałość na rozciąga-nie bardzo wysoka temperatura mięknięcia 500 - 800 oC. Stosunkowo mała wytrzymałość na rozrywanie ok. 1 - 3%.
Warstwa nośna czyli poliamid, poliester i włókno szklane pokrywana jest z obydwu stron warstwami gazoszczelnymi tworząc bariery ochronne w materiale ubrania. Ważną rolę odnośnie szczelności gazowej i odporności chemicznej odgrywa ilość kombinacji naniesionych na warstwę nośną. Warstwy gazoszczelne - wykonywane są z elastomeru, w skład którego wchodzą syntetyczne i niektóre odmiany zmiękczonego polichlorku winylu.
TEFLON - jest elastomerem, który spełnia większość wymagań dotyczących chemicznej i mechanicznej odporności. Działa na niego tylko roztopiony wodrotlenek sodowy (Na OH). Odporność mechaniczną zachowuje w zakresie temperatur -100 oC - +260oC. Ze względu na bierność chemiczną występują znaczne trudności w procesie technologicznym produkcji ubrania.
VITON - odporność chemiczna porównywalna z teflonem. Niska mechaniczna wytrzymałość od 2 - 15 MPa. Posiada bardzo dobrą odporność na temperaturę. W zakresie od -10 - +190 oC nie następują zmiany w strukturze i właściwościach materiału. Wydłużenie przy zerwaniu wynosi 450%. Viton jest niepalny, ciężki - 1,85 g/cm3, stosowany jest jako powłoka zewnętrzna.
NEOPREN - wykazuje bardzo dobrą odporność chemiczną na oleje mineralne, kwasy i akalia. Słaba odporność na rozpuszczalniki organiczne.
Wytrzymałość mechaniczna od 11 - 25 MPa, jest niepalny, utrzymuje swoją strukturę i właściwości w przedziale temperatur od -30 -+110 oC. Ciężar jednostkowy 1,25 g/cm3, wydłużenie przy zerwaniu ok. 400%. Stosowany jest jako warstwa zewnętrzna i wewnętrzna materiału ubrania gazoszczelnego.
BUTYL -wykazuje dobrą odporność chemiczną na działanie środków utleniających, kwasów, zasad i ozonu. Swoje właściwości utrzymuje w zakresie temperatur -30 - +120 oC, wydłużenie ok. 600%. Wytrzymałość mechaniczna od 5 -21 MPa, ciężar jednostkowy 0,9 g/cm3. Słabsza odporność chemiczna w stosunku do olejów mineralnych i rozpuszczalników organicznych.
PCW - miękki polichlorek winylu. Posiada najmniejszą odporność z wymienionych elastomerów, odporność mechaniczna porównywalna z innymi wymienionymi kauczukami syntetycznymi, wydłużalność około 300%.
Zakres temperatur w przedziale -20 - +70 oC, ciężar jednostkowy 1,4 g/cm3.
HYPALON - odporność chemiczna porównywalna z neoprenem, jest niepalny, swoje właściwości zachowuje w przedziale temperatur -30 - +20 oC. Wytrzymałość mechaniczna 18 - 20 MPa, wydłużenie 300%, ciężar jednostkowy 1,2 g/cm3.
Elastomery charakteryzują się małą wytrzymałością mechaniczną. Przejawia się to dużą wydłużalnością przy stosunkowo niskich obciążeniach. Stąd wynika konieczność stosowania warstw nośnych, które zabezpieczają przed nadmiernym obciążeniem warstw gazoszczelnych. Jedynym elastomerem, który spełnia warunki wytrzymałościowe jest "teflon", który w szeregu przypadkach własności zbliżone ma do materiału wzorcowego. Natomiast jego bierność chemiczna podraża jego technologię wytwarzania.
O odporności chemicznej nie decyduje rodzaj powłoki, lecz także jego grubość. Każdy materiał może mieć odporność chemiczną zbliżoną do wzorca, ale musi mieć odpowiednią grubość co doprowadzi do utrudnionej pracy ze względu na ciężar i zmniejszy komfort pracy.
Wizjer.
W przypadku ubrań wersji "A" z pełną maską maska umiejscowiona na zewnątrz ubrania należy sprawdzić, czy chemiczna odporność materiału maski jest odpowiednia w stosunku do chemicznej odporności materiału ubrania. Maski wykonane są powszechnie z neoprenu. Porównanie zdolności ochronnych neoprenu w stosunku do vitonu (ubrania vitonowe) jest możliwe poprzez zastosowanie maski z neoprenu w odpowiedniej jego grubości. Z tego samego powodu produkowane są dwa rodzaje wizjerów maski z "Triplekx glass" i wykonane ze specjalnego tworzywa sztucznego o odpowiedniej grubości w celu zapewnienia porównywalnej ochrony.
Bardzo ważne jest osiągnięcie optymalnego pola widzenia. W tym zakresie ubranie w wersji "B", w którym maska nie jest częścią ubrania, kaptur i jego wizjer nie powinny utrudniać swobodnych ruchów głowy, a jednocześnie powinny dostarczać żądanego pola widzenia.
Przy zastosowaniu materiałów, z których wykonuje się wizjery, należy zwrócić uwagę, iż musi być spełniony ten sam poziom bezpieczeństwa, który dotyczy innych składników ubrania. Odpowiedni poziom bezpieczeństwa (zwłaszcza w ubraniu wykonanym z vitonu w wersji "B") osiąga się poprzez zastosowanie odpowiedniej grubości "Pleksi glass, teflonu lub Triplekx glass"
Załączona tabela przedstawia relatywne własności poszczególnych wizjerów (materiałów przeznaczonych na wizjery) zalecanych do ogólnego stosowania w ubraniach gazoszczelnych z uwzględnieniem wymagań wcześniej opisanych.
Tabela wizjerów.
Tabela wizjerów |
Pleksi glass |
Triplekx glass |
Teflon |
Waga |
lekki |
ciężki |
lekki |
Widoczność |
dobra |
bardzo dobra |
zależy od grubości i metody produkcji |
Odporność na zdrapanie |
dostateczna |
bardzo dobra |
dobra |
Odporność chemiczna |
dostateczna |
dobra |
dobra |
Cena |
rozsądna |
drogi |
drogi |
Zamek ubrania.
Zamek gazoszczelny ma znaczny wpływ na dostateczny poziom ochrony ubrania. Powinna go cechować elastyczność, łatwość obsługi i wymiany. Zamki do ubrań gazoszczelnych wykonane są ze stopu niklowo - srebrnego lub z nierdzewnej stali. Pas nośny zamka to poliamid pokryty obustronnie neoprenem. Dla ubrań vitonowych warstwą zewnętrzną pasa nośnego zamka najczęściej jest viton.
W niektórych typach ubrań zamek chroniony jest przed uszkodzeniem "klapą" wykonaną z materiału z jakiego wykonane jest ubranie. W nowych typach zamka łączące się ze sobą stalowe ogniwa po zamknięciu znajdują się wewnątrz ubrania. Od zewnątzr pas nośny zamka tworzy szczelną powłokę, realizując w ten sposób podwójne uszczelnienie oraz dodatkową ochronę dla stalowych ogniw zamka.
Buty.
Buty są częścią ubrania, która jest najbardziej marażona na uszkodzenia mechaniczne i działanie stężonych chemikaliów np.w postaci ciekłej. Dlatego też konstrukcyjnie buty muszą mieć wzmocnienia w postaci wtopionej w podeszwę blachy usztywniającej, również czub buta.
Konstrukcja połączenia buta z ubraniem powinna umożliwiać jego wymianę. Najczęściej buty wykonane są z neoprenu. Aby zachować odpowiednią odporność chemiczną wykonuje się je w odpowiedniej grubości.
Rękawice.
Rękawice wykonuje się z materiału posiadającego odporność chemiczną ubrania, konstrukcyjnie bez żadnych szwów. Podobnie jak buty są elementem wymiennym. Bezpieczniej jest wkładać do dzialań ratowniczych dodatkowe rękawice zabezpieczające przed uszkodzeniami mechanicznymi. Najczęściej powinno się zakładać na rękę rękawice bawełniane lub wełnian, potem rękawice z folii o odpowiedniej odporności chemicznej i jako ostatnie rękawice właściwe połączone z resztą ubrania.
Ubrania gazoszczelne, podziały
w/g firmy Drager.
Firma Drager do produkcji ubrań gazoszczelnych używa następujących materiałów gazoszczelnych:
Rodzaj materiału |
Oznaczenie w/g norm |
Kolorystyka materiału |
Viton |
PF |
pomarańczowy |
Neopren |
CK |
czarny |
Butyl |
IIR |
pomarańczowy z czarnymi pasami uszczelniającymi szwy |
PCW |
PVC |
biały |
Podział ubrań w/g Dragera:
a) ubrania w wersji "A" noszą oznaczenie jako typ 500,
b) ubrania w wersji "B1" noszą oznaczenie jako typ 600,
c) ubrania w wersji "B" noszą oznaczenie jako typ700.
Rodzaje ubrań w/g podziału Dragera:
Typ ubrania |
PF |
CK |
JJR |
PVC |
500 |
500 PF |
500 CK |
500 JJR |
500 PVC |
600 |
600 PF |
600 CK |
--------- |
600 PVC |
700 |
700 PF |
|
710 JJR |
700 PVC |
|
710 PF |
|
720 JJR |
710 PVC |
|
720 PF |
|
721 JJR |
720 PVC |
|
721 PF |
|
|
721 PVC |
Klasyfikacja odporności chemicznej materiałów na ubrania przy działaniu związków:
A - odporny - brak wpływu lub niewielki wpływ na materiał, ubranie przystosowane do wielokrotnego użytkowania
B - dostatecznie odporny ubranie zabezpiecza na czas działania aparatu powietrznego.
C - nieodporny - materiał ubrania poddaje się agresywnemu działaniu związku chemicznego w zależności od stężenia substancji, praca w ubraniu ograniczona do kilku minut.
Trelleborg - firma produkująca ubrania Trellchem.
Firma Trelleborg wytwarza dwa typy ubrań, z aparatem powietrznym na zewnątrz ubrania, maska nie jest zwulkanizowana z częścią kapturową ubrania. Drugi typ - aparat noszony wewnątrz ubrania. Wszystkie ubrania są z trzech rodzajów materiałów, co daje 6 typów ubrań. Odporność chemiczna ubrań daje odporność od 20 min. do 480 min. w zależności od rodzaju i grubości materiału, z którego wykonane jest ubranie, a także od agresywności substancji chemicznej.
Ubrania firmy Trelleborg są wyposażone w wentylację sztuczną. Powietrze pobierane jest z butli aparatu w ilości 2 l/min.
Responder - ubrania gazoszczelne.
Firma Responder produkuje ubrania ochrony chemicznej, posiada nadciśnieniowy system bezpieczeństwa utrzymujący stałe ciśnienie wewnątzr ubrania.
Praca w temperaturze nie niższej niz -30 oC po przekroczeniu, której grozi pęknięcie materiału. Ubrania firmy Responder nie są odporne na podwyższoną temperaturę i płomienie. Występują cztery typy ubrania różniące się rodzajem materiału, z którego wykonana jest osnowa zamka gazoszczelnego oraz sposobem wykonania szwów.
Rękawice wykonane są z vitonu lub butylu. Wizjer wykonany jest z polerowanego PCW o grubości 1 mm pokrytego folią FEP, co daje odporność materiału ubrania. Powłoka ta dodatkowo zabezpiecza miękką powłokę z PCW.Zasady pracy w ubraniu gazoszczelnym.
Na podstawie badań odporności chemicznej materiału przy ocenie "odporny" można przyjąć jednogodzinny czas pracy. Dla chemikaliów, w stosunku do których ubranie nie posiada odporności chemicznej klasy, "A" podawane są orjentacyjne czasy odporności ubrania oparte na wynikach badań. Instrukcja obsługi ubrania również ogranicza czas pracy w ubraniu do 1 godziny.
Następnym elementem ograniczającym czas pracy w ubraniu jest zasób powietrza w aparacie tj. czas ochrony działania aparatu ochrony dróg oddechowych.
Dla aparatów produkcji krajowej - zależy to od rodzaju wykonywanej pracy - czas ten wynosi około 30 - 40 min. Czas pracy w ubraniu typu 700 zgodnie z normą DIN jest ograniczony do 30 min. Wynika to z kumulacji ciepła i wystąpienia u ratownika udaru cieplnego.
Innym czynnikiem również bardzo istotnym, który ogranicza czas pracy w ubraniu jest wydolność fizyczna ratownika, która zależy od:
- temperatury otoczenia,
- rodzaju wykonywanej pracy (lekka lub ciężka),
- konstrukcji ubrania (krój, wentylacja)
Wszystkie te elementy mają znaczny wpływ na udar termiczny. Aby temu przeciwdziałać w ubraniach typu 600 i 700 stosuje się naturalną i sztuczną wentylację ciała.
Po użyciu ubrania gazoszczelnego w warunkach skażenia chemicznego powinniśmy wykonać następujące czynności:
- dekontaminacja,
- naprawa,
- testowanie,
- konserwacja,
- przechowywanie.
Dekontaminacja.
Dekontaminacja to zespół czynności wykonywanych przez słóżby ratownicze na terenie akcji ratownictwa chemicznego lub ekologicznego zmierzających do zneutralizowania szkodliwego odziaływania niebezpiecznych substancji chemicznych.
Dekontaminacja ubrania gazoszczelnego jest to szereg zabiegów mających na celu usunięcie z powierzchni lub struktury wewnętrznej materiału związków chemicznych.
Proces dekontaminacji można podzielić na dwa zasadnicze etapy, z których pierwszy stanowi dekontaminacja wstępna, często określana jako zgrubna, drugi - dekontaminacja właściwa.
Pierwszy etap dekontaminacji realizowany jest bezpośrednio po zakończeniu działań i najczęściej prowadzony jest na terenie akcji ratownictwa chemicznego. Jej głównym zadaniem jest odkażenie ratownika w stopniu umożliwiającym mu bezpieczne zdjęcie ubioru ochronnego, aparatu ochrony dróg oddechowych, itd.
Dekontaminacja właściwa prowadzona jest poza terenem akcji ratownictwa chemicznego w strażnicy lub specjalnie przeznaczonym do tego celu miejscu. Jej zadaniem jest pełne odkażenie ratowników oraz sprzętu. Dekontaminacja właściwa, o ile jest możliwa do przeprowadzenia, ma przywrócić skażonym urządzeniom wszystkie cechy użytkowe.
Dekontaminacja właściwa w przypadku długotrwałych akcji ratowniczych może być przeprowadzana bezpośrednio na terenie akcji. Do tego celu zostały zaprojektowane wykonane specjalne, w pełni zautomatyzowane kontenery dekontaminacyjne
Dekontaminacja wstępna.
Dekontaminacja wstępną przeprowadza się między innymi poprzez rozcięczenie, która polega na zmniejszeniu stężenia substancji niebezpiecznej poprzez jej rozproszenie w rozcieńczalniku.
Na terenie akcji najczęściej dostępnym rozcieńczalnikiem jest woda. Rozcieńczenie w praktyce wykonywane jest przy użyciu rozproszonego strumienia wody podawanego z prądownicy wodnej lub specjalnie do tego celu przygotowanego stanowiska z prysznicem umieszczonym nad głową ratownika.
W obecnej technice dekontaminacyjnej stosuje się co raz częściej typowe konstrukcje rurkowe wykonane z metali lekkich, lub też z rękawów foliowych, które umożliwiają spłukiwanie ratownika z każdej strony. Obsługa może w tym czasie stać w bezpiecznej odległości, czego nie umożliwia np. prądownica wodna. Ubrania ochronne i sprzęt, w zależności od stężenia i rodzaju związku chemicznego, czasu jego ekspozycji, spłukiwane są czystą wodą przez okres około dziesięciu minut. Do urządzeń spłukujących należy doprowadzić ciśnienie w takiej wielkości, by woda w całej ilości spływała po ubraniu i nie ulegała rozbryzgiwaniu na boki z powodu zbyt dużej siły struimienia. Zaletą tej metody jest szybkość i ekonomiczność wykonania.
Woda jest powszechnie dostępna, nie wymaga stosowania specjalnego sprzętu. Praktycznie w warunkach polowych rozproszony prąd wody podany przy pomocy autopomp strażackich jest wystarczającym rozwiązaniem dla osiągnięcia właściwego celu.
Woda w procesie dekontaminacji w większości przypadków obniża stężenie związku chemicznego, lecz nie zmienia go pod względem składu chemicznego przez co zagrożenie nadal występuje.
Wadą tej metody jest ograniczenie w stosowaniu wynikające z możliwości wystąpienia reakcji chemicznej wody z określonym związkiem chemicznym, oraz przecieki skażonej wody do gleby, co może doprowadzić do zatrucia ujęć wody pitnej.
Głównym zadaniem dekontaminacji wstępnej jest jak najdokładniejsze w ramach posiadanych sił i środków usunięcie skażeń z zewnętrznych powierzchni ubrania gazoszczelnego. Powinno ono być na tyle skuteczne by zapewniło ratownikom bezpieczne opuszczenie skażonych ubrań. Zakres dekontaminacji wstępnej powinien być uzależniony od rodzaju związku chemicznego, jego stężenia i czasu ekspozycji. Po przeprowadzeniu dekontaminacji wstępnej ratownicy nadal ubrani w chemiczne ubrania gazoszczelne i aparaty oddechowe przekraczają granicę strefy dekontaminacji i przechodzą do strefy bezpiecznej. W tej strefie, sprzęt posiadający nadal pewien poziom skażenia zostaje zdjęty z pracujących w nim ratowników przez obsługę dekontaminacyjną wyposażoną w gumowe rękawice a w przypadku bardzo niebezpiecznych substancji chemicznych, również w aparaty ochrony dróg oddechowych lub w maski z pochłaniaczami. Zdjęte brania wkładane są do worków foliowych (duże, czarne worki) i w skrzynkach plastikowych przeniesione do samochodu w celu odtransportowania do miejsca, gdzie zostanie przeprowadzona dekontaminacja właściwa. Ważne jest wówczas aby zamknięcie worków foliowych było szczelne.
UWAGA ! - po przeprowadzeniu dekontaminacji wstępnej z odkażonego sprzętu nadal zachodzi odparowywanie niebezpiecznych substancji, co może być źródłem zatrucia ratowników. Dekontaminacja właściwa.
Dekontaminacja właściwa powinna być przeprowadzana bezpośrednio po przyjeździe z akcji w specjalnie przystosowanych do tego celu pomieszczeniach.
Ich podstawowe wyposażenie to:
- wykonane ze stali szlachetnej odporne na oddziaływanie chemikali wanny
- stoły wyposażone w kratki ściekowe (na wzór stołu sekcyjnego), - ujęcia zimnej i gorącej wody,
- system wentylacji ogólnej oraz klimatyzacyjny,
- urządzenia do suszenia ubrańz regulowanym przepływem ciepłego powietrza,
- wieszaki do chemicznych ubrań gazoszczelnych,
- system kontroli ścieków.
Podczas trwania dekontaminacji przez cały czas następuje odparowywanie substancji niebezpiecznej z powierzchni materiału do otaczającej atmosfery. Intesywność parowania jest większa jeśli w procesie dekontaminacji używamy gorących roztworów wodnych oraz nadmuchu ciepłego powietrza.
Dekontaminacja właściwa obejmuje zasadniczo dwa procesy:
- proces fizyczny
- proces chemiczny
Dekontaminacj właściwa - proces fizyczny.
Polega on na tym, że skażony sprzęt po wyjęciu z worków foliowych składowany jest w specjalnie przystosowanym do tego celu pomieszczeniu. Sprzęt ten powinien być tak składowany aby jego skażona powierzchnia była jak najbardziej rozłożona, np. chemiczne ubranie gazoszczelne powinno być rozwieszone na całej swojej długości. Pomieszczenie powinno posiadać kratkę ściekową, wieszaki i półki. Obowiązkowym wyposażeniem jest system wentylacyjny oraz wskazane jest by możliwe było podniesienie temperatury w pomieszczeniu do około 80o C.
W procesie fizycznym środowiskiem dekontaminacyjnym jest powietrze. Katalizatorami dekontaminacji będą natomiast takie czynniki jak cyrkulacja powietrza, temperatura, wilgotność i czas. Jeżeli pomieszczenie nie będzie miało możliwości wprowadzenia gorącego nawiewu, wówczas proces fizyczny może trwać kilka dni.
Dekontaminacja właściwa
- proces chemiczny.
Proces chemiczny polega na dokładnym czyszczeniu sprzętu przy pomocy wodnych roztworów środków dekontaminacyjnych oraz detergentów. Srodowiskiem dekontaminacyjnym w związku z tym będzie wodny roztwór stosownego detergentu, natomiast katalizatorami dekontaminacji - temperatura, cyrkulacja roztworu, stężenie oraz czas prowadzenia dekontaminacji chemicznej.
Dekontaminację chemiczną chemicznych ubrań gazoszczelnych przeprowadza się w wannach poprzez całkowite zanurzenie w gorącym roztworze dekontaminacyjnym. W przypadku recznego wykonywania odkażania kąpiel taka trwa przez kilka godzin. Po tym czasie ubranie jest zmywane dużą ilością najpierw ciepłej, a następnie zimnej wody, dezynfekowane w roztworze dezynfekującym i na koniec dokładnie wysuszone.
Wybór kolejności przeprowadzania czynności dekontamina - cyjnych a więc czy rozpoczniemy je od dekontaminacji fizycznej czy też chemicznej w dużej mierze uzależniony będzie od rodzaju substancji chemicznej i sposobu jej oddziaływania z materiałem.
Proces dekontaminacji powinien obejmować również dezynfekcje sprzętu ochrony osobistej.
Przeprowadza się ją bezpośrednio po dekontaminacji chemicznej wykonywanej na mokro.
UWAGA ! - nie zaleca się mieszania roztworów dekontaminujacego i dezynfekującego z uwagi na niemożliwe do przewidzenia reakcje, jakie mogą zajść w takiej mieszaninie.
Naprawa.
Czynności naprawcze ubrania powinny być przepropwadzane tylko przez ekspertów. Do naprawy należy używać tylko oryginalnych części. We własnym zakresie możemy jedynie wymienić buty i rękawice.
Testowanie.
Po każdej naprawie, renowacji, po każdym użyciu oraz w przypadku nie używania ubrania podlega ono co sześć miesięcy testowi na szczelność.
Test chemicznego ubrania gazoszczelnego na szczelność:
- wyjąć z dwóch lub trzech (zalży to od typu ubrania) zaworów płytki,
- na obudowy zaworów nakładamy adaptery z tulejkami,
- zatykamy pozostałe zawory specjalnymi zaślepkami,
- zamykamy szczelnie ubranie poprzez zasunięcie suwaka zamka,
- ubranie wypełniamy powietrzem do wartości 18 mb,
- ubranie zostawiamy na 3 minuty w celu ustabilizowania się ciśnienia wewnątrz ubrania,
- po upływie 3 minut obniżamy wartość nadciśnienia do 16 mb,
- ubranie pozostawiamy na kolejne trzy minuty
- odczytujemy wskazania manometru
- jeżeli nadciśnienie nie spadło poniżej 14 mb to znaczy, że ubranie jest szczelne i nadaje sie do dalszej eksploatacji.
Konserwacja.
Polega na utrzymaniu ubrania w czystości, czasowym talkowaniu - zbędnego talkowania można uniknąć podczas dokładnego suszenia. Konserwacja zamka polega na smarowaniu tłuszczem silikonowym. Wizjer maski czyści się watką z alkoholem i smaruje się specjalnym żelem przeciwpotnym.
Przechowywanie.
Ubrania gazoszczelne powinny być przechowywane w chłodnym, zaciemnionym miejscu, na zaokrąglonych drążkach drewnianych, tak aby buty dotykały podłogi.
W praktyce dopuszcza sie jednak przechowywanie ubrań gazoszczelnych złożonych w pół, swobodnie leżących bez docisku na półkach bądź też swobodnie wiszących butami do góry zaczepionymi na specjalnych uchwytach.
Opis filmu.
1. Czas - od do
Charakterystyka wybranych ubrań gazoszczelnych:
- Drager typ 500 PF
- Drager typ 600 PF
- Drager typ 710 PF
- Drager typ 700 PVC
- Auer typ BD
2. Czas - od do
Zasady ubierania ubrań gazoszczelnych:
- Drager typ 500 PF
- Drager typ 600 PF
- Drager typ 710 PF
3. Czas - od do
Dekontaminacja ubrania gazoszczelnego.
4. Czas - od do
Suszenie ubrania gazoszczelnego.
5. Czas - od do
Badanie ubrania gazoszczelnego na szczelność.
6. Czas - od do
Przechowywanie i konserwacja ubrań gazoszczelnych.
Jaskółka.
Tematem naszej pracy było przedstawienie kilku wybranych rodzajów ubrań gazoszczelnych najbardziej renomowanych firm światowych trudniacych się produkcją odzieży specjalnej.
Zadaniem naszej pracy było również zwrócenie uwagi na charakterystyczne zagadnienia związane z ubraniami ochrony chemicznej takimi jak:
- zasady pracy w ubraniach gazoszczelnych,
- podstawowe czynności wykonywane podczas przeprowadzania dekontaminacji
- podstawowe czynności wykonywane przy badaniu ubrania na szczelność, a także przy przechowywaniu i konserwacji ubrań.
Promotorem naszej prcy był kpt. inż. Leszek Łojewski.
Praca składa się z części praktycznej, którą było wykonanie filmu instruktażowego oraz części pisemnej, w skład której wchodzą zagadnienia informujące o podstawowych zasadach postępowania i obchodzenia się z ubraniami gazoszczelnymi oraz opis do filmu.
str.1