Ćwiczenie 1.
Gromada: Głowostrunowce (Cephalochordata)
Charakterystyka ogólna: nieduże, zgrzebujące się w piasek zwierzęta morskie, żyjące na dnie piaszczystych mielizn. Wszystkie, najbardziej charakterystyczne cechy dla strunowców są u nich wyraźnie zaznaczone, mimo, że budowa ich jest bardzo prosta. Do charakterystycznych właściwości tej gromady należą: całkowita segmentacja ciała, brak wyodrębnionej głowy, przedłużenie struny grzbietowej na przedni koniec mózgu, obecność jamy okołoskrzelowej (atrialnej), metameria układu wydalniczego i rozrodczego, brak centralnego narządu krwiobiegu - serca, brak wyraźnie zaznaczonego mózgu, narządy zmysłów słabo rozwinięte.
Lancetnik Branchistoma lanceolatum
Środowisko życia: Występuje w Morzu Śródziemnym i Czerwonym, a także w przybrzeżnej strefie Oceanu Atlantyckiego.
Integument: zbudowana jak u wszystkich wyżej uorganizowanych strunowców z warstwy zewnętrznej - naskórka i głębiej położonej warstwy wewnętrznej - skóry właściwej. W odróżnieniu od kręgowców, naskórek lancetnika jest jednowarstwowy, a skóra właściwa składa się najczęściej z galaretowatej tkanki.
Szkielet: podstawową częścią szkieletu jest struna grzbietowa chorda dorsalis, która ciągnie się przez długość całego ciała. Struna składa się z silnie zwakuolizowanych, ściśle przylegających do siebie i ułożonych jedna za drugą komórek. Całość otacza łącznotkankowa pochwa, od której odchodzą ku górze dwa fałdy obudowujące wokół leżącą powyżej struny cewkę nerwową. Inne błony odchodzą od struny na boki ciała tworząc przegrody mięśniowe. Szczególnie złożona budowę ma szkielet aparatu skrzelowego mający postać sita zbudowanego z poprzecznych i podłużnych przegródek złożonych z włóknistej substancji bezkomórkowej. Fałdy skórne i czułki również podtrzymywane są błoniastymi pałeczkami.
Jama ciała:
Układ mięśniowy: zbudowany z licznych (58 do 62) odcinków mięśniowych - miomerów, oddzielonych od siebie przegrodami łącznotkankowymi - mioseptami (odchodzącymi od błony otaczającej strunę grzbietową). Granice miomerów widać poprzez skórę w postaci linii załamanych pod kątem ostrym. Wierzchołek kąta zwrócony jest ku przodowi ciała. Odcinki mięśniowe prawej i lewej strony leżą nie naprzeciw siebie, ale w ten sposób, że na każdy miomer jednej strony przypada po połowie dwóch miomerów strony przeciwnej. Asymetria umożliwia łatwiejsze wyginanie ciała na boki podczas naprzemiennych skurczów mięśni strony lewej i prawej. Struna grzbietowa działając antagonistycznie z mięśniami zapobiega skróceniu ciała, a zarazem umożliwia jego wyginanie.
Układ nerwowy: ośrodkowy układ nerwowy ma postać grubej cewki z wąskim kanałem środkowym (ependymalnym), której przednia część nie dochodzi do samego końca ciała. Neuroceloma otaczająca cewkę rozszerza się z przodu tworząc obszerną jamę noszącą nazwę komory mózgowej, choć przednia część cewki odpowiadająca mózgowi kręgowców nie ulega zróżnicowaniu, rozszerza się tylko, kosztem cienienia ściany tworząc pęcherzyk przedni. Na dnie tej komory znajduje się tzw. lejek odpowiadający przysadce mózgowej kręgowców. Na przedzie pęcherzyka znajdują się komórki zawierające barwnik, prawdopodobnie odgrywające rolę przy percepcji światła i cienia, ale niewykluczone że będąca zredukowanym narządem równowagi. Na górze pęcherzyka znajduje się dołek orzęsiony Köllikera, będący pozostałością kanału łączącego to wpuklenie z kanałem środkowym. Na obwodowy układ nerwowy składają się nerwy rdzeniowe. Nawet trzy pierwsze pary nerwów odchodzących od pęcherzyka są to nerwy rdzeniowe (nie - mózgowe, dlatego pęcherzyk przedni a nie mózgowy).
Narządy zmysłów: na całej cewce nerwowej po bokach neurocelomy rozrzucone są narządy światłoczułe - oczka Hessego. Każdy taki narząd składa się z dwóch komórek - kielichowatej komórki pigmentowej i leżącej w niej komórki światłoczułej. Oprócz oczek Hessego w całym ciele zwierzęcia znajdują się luźno rozrzucone komórki czuciowe. Słaby rozwój narządów zmysłów lancetnika wiąże się z jego mało ruchliwym trybem życia.
Układ pokarmowy i oddechowy: Przewód pokarmowy rozpoczyna się otworem gębowym otwierającym się z przodu ciała i kończy odbytem położonym niedaleko końca, na lewo od nieparzystego fałdu ogona. Rura przewodu dzieli się na jamę gębową, odcinek skrzelowy, krótki a wąski przełyk, szerokie jelito środkowe połączone z workiem wątrobowym i stopniowo cieniejące jelito tylne. Wejście do jamy gębowej otacza wieniec wąsików. Tylną ścianę jamy gębowej tworzy zasłona (velum) przebita otworem (homologiczny do otworu gębowego innych kręgowców) prowadzącym do części skrzelowej. W jamie zwisa od góry silnie orzęsiony fałd błoniasty, który działając jak wirnik napędza wodę z cząstkami pokarmowymi do otworu w zasłonie. W wąsikach i zasłonie znajdują się komórki czuciowe rozpoznające wpadające cząstki pokarmowe dotykowo (wąsiki) i chemicznie (zasłona). Zbyt duże lub drażniące chemicznie cząstki usuwane są na zewnątrz przez otwór gębowy. W grzbietowej części jamy gębowej znajduje się rurkowaty narząd wydalniczy - nerka Hatscheka , który przebija zasłonę i otwiera się poza nią do jamy okołoskrzelowej. Odcinek skrzelowy zajmuje mniej więcej połowę długości układu pokarmowego. Około 180 par szpar skrzelowych ustawionych ukoście od góry do tyłu i do dołu. Szpary lewej strony przesunięte są w stosunku do strony prawej o ½ szpary, podobnie jak mięśnie. Szpary skrzelowe wyprowadzają wodę do przestrzeni okołoskrzelowej (atrialnej), a stamtąd na zewnątrz, przez otwór leżący w kącie zbiegających się fałdów metapleuralnych (atrioporus). Na dnie kosza skrzelowego biegnie endostyl, którego komórki produkują śluz zlepiający cząstki pokarmowe. Rzęski endostylu przesuwają sznur pokarmowy w kierunku dogłowowym, skąd pasem komórek okrężnych wstępujących przedostaje się do rynienki nadskrzelowej - epistylu. Stamtąd przesuwa się do przełyku, w jelicie następuje trawienie, resztki niestrawione usuwane są otworem odbytowym na zewnątrz. Od dolnej części jelita środkowego, w kierunku dogłowowym, po prawej stronie ciała odchodzi worek wątrobowy (homologiczny wątrobie kręgowców), którego wydzieliny uczestniczą w trawieniu węglowodanów, a więc pełni on również funkcję trzustki.
Cała rura układu pokarmowego wysłana jest nabłonkiem migawkowym.
Układ krwionośny: zamknięty; Po brzusznej stronie ciała znajduje się aorta brzuszna (arteria endostylaris), która prowadzi krew ku przodowi ciała. Po drodze oddaje metameryczne gałązki do skrzeli. Z nich utlenowana krew wlewa się w parzyste pnie aorty (tętnice nadskrzelowe) położone pod struną grzbietową. Obie aorty łączą się ku tyłowi w pojedynczy pień (aorta grzbietowa), który przechodzi w tętnicę ogonową. Od obu naczyń nadskrzelowych uchodzą parzyste tętnice dogłowowe. Krew żylna z tylnego odcinaka ciała zbierana jest w parzyste naczynia główne tylne z przedniego odcinaka w parzyste naczynia główne przednie . Za gardzielą, nieco ku tyłowi ciała tylnie i przednie żyły prawe i lewe łączą się w odpowiednio prawe i lewe przewodu Cuviera, które z kolei wpadają do zatoki żylnej sąsiadującej z tętnicą brzuszną. Krew z ogonowej części ciała zbierana jest przez żyłę ogonową, dalej przechodzi ona na jelito i tu rozpada się w gęstą sieć naczyniową. Z jelita odchodzi żyła wrotna prowadząca do worka wątrobowego, tam rozpada się na sieć naczyń tworząc układ wrotny wątrobowy. Za workiem kapilary ponownie łączą się w żyłę wątrobową prowadzącą do zatoki żylnej.
W układzie brak serca. Kurczą się natomiast: zatoka żylna, tętnica endostylarna, nasady tętnic skrzelowych doprowadzających i żyła wątrobowa. Różne odcinki tętniące tętnią innym rytmem, każde naczynie kurczy się w momencie napełnienia się krwią. Cykl skurczu jest długi i zmienia się w zależności od temperatury otaczającej wody.
Układ wydalniczy: Narządy wydalnicze - nefrydia występują pod postacią około 90 par drobnych ciał rozmieszczonych w grzbietowej ścianie odcinka skrzelowego. Każde nefrydium składa się z kanalika zgiętego w długie ramię pionowe i równoległe do osi ciała krótkie ramię poziome. Na zewnętrznym brzegu kanalika biegną występują liczne wzgórkowate wypuklenia, na szczycie których osadzone są kępki komórek wydalniczych - solenocytów. Witka tkwiąca w każdym solenocycie pędzi wydaliny z jamy ciała do wspólnego kanału. Treść kanału wydostaje się poprzez jedyny otwór (nefroporus) znajdujący się na końcu każdego poziomego ramienia kanału do jamy atrialnej a stamtąd na zewnątrz przez atrioporus. Kanalik otoczony jest przez naczynia krwionośne, z których przesącz dostaje się środka kanalika.
Układ rozrodczy: składa się z licznych metamerycznie ułożonych gruczołów płciowych. Lancetnik jest rozdzielnopłciowy, ale jego zarówno jądra jak i jajniki mają podobny pęcherzykowaty kształt. Brak przewodów wyprowadzających, komórki płciowe uwalniane są do przestrzeni okołoskrzelowej po pęknięciu ściany dojrzałego gruczołu skąd przez atrioporus na zewnątrz. Zatem, inaczej niż u kręgowców brak anatomicznego związku między układem rozrodczym a wydalniczym. Zapłodnienie jest zewnętrzne. W rozwoju występuje larwa. Stadium larwalne trwa około 3 miesięcy. W początkowym okresie larwa utrzymuje się w powierzchniowych warstwach wody, potem opada na dno. We wczesnych stadiach otwór gębowy położony jest asymetrycznie, po lewej stronie ciała, podobnie rozwój szczelin skrzelowych przebiega asymetrycznie. Brak przestrzeni okołoskrzelowej, pojawia się ona z czasem jako ochrona szczelin przed zanieczyszczeniem (zwłaszcza ważne u zwierząt zagrzebanych w piasku)
Asymetria larw, zachowująca się częściowo u postaci dorosłych jest prawdopodobnie pozostałością po przodkach. Według Siewiercowa pierwotne bezczaszkowce dały początek dwóm gałęziom , z których jedna kontynuująca rozwój jako zwierzęta swobodnie pływające, dała początek kręgowcom, a druga reprezentuje strunowce, które przeszły do dennego trybu życia i przystosowały się do leżenia na lewym boku
Gromada: Cyclostomata
Charakterystyka gromady: tu większa liczba kopalnych niż żyjących współcześnie. Cechy charakterystyczne: !) brak żuchwy, 2) nieparzysty otwór węchowy, 3) skrzela typu workowatego, 4) brak parzystych płetw brzusznych i zazwyczaj piersiowych; 4) błędnik zaopatrzony w dwa kanały półkoliste.
Minogi
Środowisko życia: do rozrodu dochodzi w rzekach gdzie nurt płynącej wody wciska ikrę między kamienie. Samiec przygotowuje teren wymiatając wężowatymi ruchami podłużnego ciała drobniejszy piasek z podłoża. Do usuwania większych kamieni używa przyssawki gębowej. z przodu zagłębienia, które w ten sposób powstało samica znajduje kamień, aby się doń przyssać, podczas gdy samiec przytwierdzony do jej ciemienia obwija wokół niej swe ciało. Zapłodniona ikra pada na brzeg gniazda, gdzie jest powoli przysypywana materiałem naniesionym przez wodę. Mimo takiego zabezpieczenia wiele jaj ginie. Stadium larwalne trwa bardzo długo. Po metamorfozie minogi spływają do morza. Nie wszystkie jednak. Obok form wędrownych tworzą się takie, które pozostają w wodach słodkich. U łososi wędrownych obie takie formy są odmianami tego samego gatunku, natomiast u minogów powstały gatunki bliźniacze. Taką parę gatunków tworzą dwa minogi europejskie z rodzaju Lampetra: rzeczny (L.fluviatilis) i strumieniowy (L.planeri). Dorosłe osobniki pierwszego spływają po przeobrażeniu do morza i tam żerują przez około dwa lata po czym powracają na tarliska w strumieniach. Minogi strumieniowe w ogóle nie żerują po osiągnięciu postaci dorosłej, giną więc po akcie prokreacji. Minogi rzeczne w drodze na tarliska również zaprzestają żerowania, układ pokarmowy ulega atrofii. Przed podjęciem wędrówki na tarliska minogi rzeczne intensywnie żerują silnie się otłuszczając. Tę właściwość wykorzystywano susząc dorosłe tłuste okazy i spalając je potem jako świece. W górę rzek i strumieni podążają nocami, unikając światła. Silną fototaksję ujemną minogów wykorzystywano w ich połowie. Oświetlając intensywnie strumień i pozostawiano jedynie wąski zacieniony tunel prowadzący do pułapki, do której minogi nieomylnie trafiały. Inaczej jest na tarliskach, gdzie mnogi preferują oświetlone płycizny. Po wydaniu potomstwa minogi nie wznawiają żerowania, giną z wycieńczenia po kilku tygodniach. Minóg morski (Petromyzon marinus), będący największym przedstawicielem rodziny (1m dł, 3kg) również na tarło raz tylko w życiu podąża w górę rzek.
Larwy minogów spędzające długi okres w rzekach są bardzo wrażliwe na zanieczyszczenia. W normalnie funkcjonującym ekosystemie minogi będące pasożytami ryb, nie powodują strat w rybostanie, jako że zwykle koncentrują się na osobnikach starych i/lub osłabionych, pełnią więc poniekąd rolę sanitariuszy.
Minóg strumieniowy Lampetra planeri
Integument: składa się z ektodermalnego, wielowarstwowego naskórka (epidermis) i skóry właściwej pochodzenia mezodermalnego (cutis). Pod warstwą skóry właściwej znajduje się subcutis tworzony już przez miosepty i miomery. Dodatkowo powierzchnia ciała minogów pokryta jest bezstrukturalną wydzieliną naskórka - kutikulą, co stanowi wyjątek wśród kręgowców. W naskórku zlokalizowane są liczne gruczoły śluzowe (glandula mucosa). Kolejnym wyjątkiem wśród kręgowców jest usytuowanie warstwy pigmentowej (stratum pigmentum) - pod cutis (u reszty kręgowców między epidermis, a cutis).
Funkcje integumentu, jak u pozostałych grup kręgowców:
- mechaniczna ochrona ciała;
- bariera zapobiegająca infekcji przez mikroorganizmy;
- obecność gruczołów śluzowych umożliwia sprawne poruszanie się w środowisku wodnym, a także chroni przed infekcjami;
- dzięki obecności komórek czuciowych skóra pełni funkcję narządu detektorowego;
- komórki barwnikowe chronią ciało przed nadmierną insolacją oraz maskują ciało w podobnym kolorystycznie otoczeniu;
Szkielet: pomimo braku tkanki kostnej minogi zaliczane są do kręgowców. Szkielet osiowy stanowi struna grzbietowa, pozostająca przez całe życie zwierzęcia. Od łącznotkankowej pochwy struny odchodzą błoniaste miosepty. Aparat skrzelowy umocniony jest chrząstką, która częściowo również obejmuje mózgowie. Serce również częściowo otoczone jest chrząstką. Płetwy podparte są chrzęstnymi prętami.
Układ mięśniowy: układ mięśni szkieletowych składa się z miomerów oddzielonych od siebie mioseptami. Brak przekroju łącznotkankowej poziomej, która dzieliłaby mięśnie na nad- i podosiowe. Dodatkowo mięśnie wisceralne, trzewne u minoga obudowują głowę, aparat skrzelowy, tworzą język i tkwią w układzie pokarmowym oraz w ścianach naczyń krwionośnych. Osobny mięsień stanowi serce.
U minoga występują zarówno mięśnie gładkie jak i poprzecznie prążkowane (oprócz mięśni szkieletowych, mięśnie aparatu skrzelowego są również poprzecznie prążkowane).
Jama ciała: powstaje jako szczeliny w płytkach bocznych mezodermy. W rozwoju minoga płytki stopniowo łączą się tworząc przestrzeń wokół jelita. Dalej łączą się nad i pod rurą jelita tworząc krezki grzbietową i brzuszną (mesenterium dorsale et ventrale). Krezka brzuszna zanika, a więc ostatecznie jelito podpięte jest tylko na taśmie krezki grzbietowej. W związku z rozwojem serca jama ciała zostaje rozdzielono na dwie części: jamę osierdzia i jamę otrzewnej.
Układ pokarmowy: larwy minogów są filtratorami, spędzają życie płytko zagrzebane na dnie potoku. Filtrowanie nie jest bardzo wydajnym sposobem odżywiania, dlatego stadium larwalne trwa tak długo (po roku osiągają około 2 cm długości, a przy metamorfozie muszą mieć około 10 cm więc trwa to kilka czasami kilkanaście lat). W związku ze mikrofagicznym sposobem odżywiania otwór gębowy larwy wygląda inaczej niż u postaci dorosłej - ma postać trójkąta, brak języka. W przednim odcinku gardzieli znajduje się fałd noszący nazwę żagielka. rytmiczne ruchy żagielka napędzają wodę do otworu gębowego. Ściana gardzieli przebita jest szparami skrzelowymi, kontaktującymi się z otoczeniem. W koszu skrzelowym, po brzusznej stronie ciała znajduje się endostyl (działanie i rola jak u osłonic). Podczas metamorfozy komórki endostylu ulegają rozproszeniu i tworzą gruczoł tarczycy.
Dorosłe minogi prowadzą pasożytniczy tryb (poprawniej drapieżniczy, przywieranie się do ryby i sukcesywne jej podjadanie jest dogodnym sposobem porcjowania ofiary w środowisku wodnym; zwykle na skutek działalności minoga ryba zdycha) życia wwiercając się w ciało wyjadają tkanki mięsne i ssą krew. Jama gębowa rozpoczyna się lejkowatym zagłębieniem otoczonym okrężnie przez wieniec wąsików i brodawek brzeżnych. Wnętrze lejka uzbrojone jest w szereg rogowych zębów (będących wytworem naskórka). W jamie gębowej tkwi język (będący analogiem tylko języka kręgowców), który spełnia rolę świdra wwiercającego się w powłoki ciała ofiary oraz tłoka pompy ssącej. Do jamy gębowej otwierają się przewody parzystych gruczołów policzkowych albo ślinowych, których wydzielina zapobiega krzepnięciu krwi. Za jamą gębową znajduje się przełyk. Dalej znajduje się rozszerzenie odpowiadające usytuowaniem żołądkowi ale ze względu na zasadową treść żołądkiem nazywane nie jest. W warunkach dostawy dużej ilości łatwo przyswajalnego pokarmu - krew struktura o kwaśnej treści nie jest potrzebna. Za rozszerzeniem znajduje się jelito środkowe - cienka prosta rura wysłana nabłonkiem migawkowym. Powierzchnia czynna tej części jelita zwiększona jest przez obecność fałdu - zastawki spiralnej, która zaczynając się po stronie grzbietowej wykonuje półobrót i kończy na stronie brzusznej (dlatego spiralna). Jelito proste jest krótkie, rozszerzone i otwiera się na zewnątrz. Brak kloaki (miejsca wspólnego ujścia układu wydalniczego, rozrodczego i pokarmowego).
Wątroba będąca gruczołem związanym z trawieniem ma takie znaczenie tylko u ślepic, u nich ma też połączenie z jelitem. U postaci dorosłych pęcherzyk żółciowy i przewody doprowadzające zanikają, funkcjonuje więc wyłącznie jako gruczoł dokrewny. Magazynuje jednak tłuszcze i węglowodany. Trzustka nie jest narządem wyodrębnionym. komórki odpowiadające trzustce zewnątrzwydzielniczej tkwią w ścianie jelita.
Układ oddechowy: U larw, ściana gardzieli poprzebijana jest otworami skrzelowymi uchodzącymi bezpośrednio na zewnątrz (jak u Tunicata).
Skrzela dorosłych minogów mają osobliwą budowę. Listwy skrzelowe, na których osadzone są szeregi blaszek skrzelowych zamknięte są w siedmiu parach worków, mających ujścia na zewnątrz. Dystalna część worków na których znajdują się ujścia skrzelowe zewnętrzne podtrzymywana jest przez szkielet chrzęstny. Ujścia worków wyposażone są również w zastawki, zamykające ich światło podczas wciągania wody do przewodu gardzielowo-skrzelowego przez usta oraz zapobiegające zanieczyszczaniu worków podczas wsysania wody do worków skrzelowych bezpośrednio przez otwory zewnętrzne. Odmiennie niż u pozostałych kręgowców skrzelodysznych, worki i listwy skrzelowe są pochodzenia endodermalnego. Proksymalne otwory worków skrzelowych uchodzą do przewodu gardzielowo-skrzelowego (ductus pharyngobranchialis). Przewód ten łączy się z układem pokarmowym tylko w gardzieli. Kierunek przepływu wody oddechowej przez worki skrzelowe zależy od tego czy zwierzą jest przyssane do ofiary czy pływa wolno. Będąc przytwierdzony do ofiary, a więc mając zamknięty otwór gębowy minóg wciąga wodę przez zewnętrzne otworu skrzelowe, przepłukuje nią listwy skrzelowy i usuwa tą samą drogę na zewnątrz. W sytuacji kiedy otwór gębowy jest wolny, woda przedostająca się do gardzieli wpada w przewód gardzielowoskrzelowy, stamtąd do worków i dalej na zewnątrz.
Układ krwionośny: Serce minoga zbudowane z trzech części: zatoka żylna, przedsionek, komora, tłoczy krew żylną do skrzeli, gdzie nasyca się tlenem. Jest to więc serce żylne. Otwory łączące poszczególne odcinki wyposażone są w zastawki, które uniemożliwiają wsteczny ruch krwi. Ściany zatoki i przedsionka są cienkie, komora jest bardziej mięsista. Małe więzadło przytwierdza serce do chrzęstnej puszki osierdzia. Zatoka żylna zbiera krew z trzech źródeł: prawego przewodu Cuviera, który łączy parzyste żyły podstawowe przednie i tylne, żyły szyjnej nieparzystej i żyły wątrobowej. Z przedniej części ciała krew zbierana jest przez parzyste żyły podstawowe, dodatkowo z dolnej części głowy krew zbierana jest przez nieparzystą żyłę szyjną uchodzącą wprost do serca. Z tylnej części ciała krew zbierana jest przez żyłę ogonową. Żyła ogonowa rozdziela się na dwie żyły podstawowe tylne (cech prymitywna). Żyła podjelitowa (v.subintestinalis) zbliżając się d wątroby tworzy żyłę wrotną (v. portae hepatis). Z wątroby krew uchodzi pojedynczą żyłą wątrobową. Brak nerkowego krążenia wrotnego.
Komora tłoczy krew do aorty brzusznej. Początkowy odcinek tego naczynia jest nieco rozdęty i tworzy opuszkę tętniczą (nie jest częścią serca, bo zawiera mięśnie gładkie). Od aorty brzusznej odchodzą tętnice skrzelowe doprowadzające, które doprowadzają krew do worków skrzelowych, gdzie się natlenia. Krew natlenowaną zbierają tętnice skrzelowe odprowadzające, wpadające do pojedynczej aorty grzbietowej. Od aortuy grzbietowej w kierunku dogłowowym odchodzą dwie arterie szyjne, zaopatrujące głowę w krew, reszta strumienia przenoszona jest przez ciągnącą się ku tyłowi aortę grzbietową. Aorta ta ciągnie się tuż pod struną oddając odgałęzienia do poszczególnych tkanek.
Krew przechodząc przez system dwóch kapilar (skrzela oraz mięśnie i tkanki innych narządów) napotyka na duży opór. Własna siła ssąca serca jest mała więc wydawać by się mogło, że system jest mało wydajny, tymczasem podczas skurczu serca w jamie osierdzia powstaje ciśnienie ujemne, które jest wystarczające żeby przepchnąć całą krew przez ustrój.
Układ wydalniczy: u larw funkcjonuje przednercze (pronephros), ukształtowane z górnej części nerki zarodkowej, a więc zbudowane jest z prymitywnych nefrostomów (orzęsionych lejków zbierających z jamy wydaliny ciała). U postaci dorosłych funkcje wydalania pełni śródnercze (mesonephros), utworzone ze środkowej części nerki zarodkowej i tworzone przez ciałka nerkowe (Malpighiego) - dwuścienne kielichowate rozdęcia nefronów (torebki Bownama) otaczające kłębki kapilar tętniczych. Kilka początkowych nefronów ma pierwotną postać nefrostomów. W ciałkach Malpighiego powstaje przesącz kłębuszkowy - mocz pierwotny, który zbierany jest do wspólnego moczowodu pierwotnego - przewodu Wolffa. Moczowody otwierają się nieparzystym kanałem poza otworem odbytowym, we wspólnej z układem rozrodczym zatoce moczowo-płciowej (sinus urogenitalis). Stamtąd przez brodawkę moczowo-płciową na zewnątrz.
Układ rozrodczy: minogi są rozdzielno płciowe. W okresie rozrodczym nieparzyste gonady osiągają znaczne rozmiary. Brak przewodów wyprowadzających. Komórki płciowe uwolnione z gonady usuwane są do jamy ciała a stamtąd przez otwory płciowe (pori abdominales) do zatoki moczowo-płciowej (sinus urogenitalis, wspólnej dla układu rozrodczego i wydalniczego) i dalej na zewnątrz przez brodawkę moczowo-płciową.. Zapłodnienie zewnętrzne. W rozwoju występuje larwa - ślepica. Ze względu na diametralnie różną budowę i sposób życia przez długi czas były zaliczane do osobnego rodzaju Ammocetes.
Układ nerwowy: Dobrze wyodrębniony mózg składa się z pięciu (właściwie czterech, bo móżdzek jest słabo wyodrębniony) odcinków ułożonych szeregowo: kresomózgowie (telencephalon) - złożony z dwóch półkul, od niego odchodzi nerw węchowy; międzymózgowie (diencephalon), śródmózgowie - (mesencephalon) związany z percepcją wzrokową; móżdżek (cerebellum) słabo rozwinięty leżący na mózgowiu, odpowiadający za koordynację ruchową i rdzeń przedłużony (medulla oblongata). Rdzeń kręgowy (spina neuralis) jest taśmowato spłaszczony. Jest 10 par nerwów mózgowych odchodzących od mózgowia i nerwy rdzeniowe.
Narządy zmysłów: charakterystyczną cechą jest nieparzysty narząd węchu w postaci ślepego kanalika. Obecność jednak dobrze rozwiniętej węchowej części kresomózgowia świadczy o wtórności tej cechy. Tuz za torebką węchową znajduje się obszar rozjaśnionej skóry. Miejsce to wyznacza położenie szyszynki i szczątkowego oka ciemieniowego. Narządy linii nabocznej występują w postaci powierzchniowych ciałek zmysłowych zebranych w szeregi bądź grupy. Kanałów linii nabocznej u minoga nie ma. Narząd słuchu i równowagi, zredukowany przypomina stosunki panujące w wczesnym stadium zarodkowym wyższych kręgowców - tylko dwa kanały pólkoliste.
Rysunek 1. Branchiostoma lanceolatum - regio branchialis; przekrój poprzeczny, widok spod mikroskopu:
plica dorsalis,
miosept,
miomer,
spina neuralis,
chorda dorsalis,
epistyl,
endostyl,
saccus hepaticus,
plicae metapleurales,
testis, ovarium,
Rysunek 2. Branchiostoma lanceolatum - regio intestinalis; przekrój poprzeczny, widok spod mikroskopu:
plica dorsalis,
miosept,
miomer,
spina neuralis,
chorda dorsalis,
plicae metapleurales
mesenterium dorsale,
intestinum,
testis, ovarium,
Rysunek 3. Lampetra fluviatilis - regio branchialis; przekrój poprzeczny, widok makroskopowy
musculis,
medulla spinalis,
chorda dorsalis,
oesophagus,
ductus pharyngobranchialis,
cavum branchiale, plicae branchiales
Rysunek 4. Lampetra fluviatilis - regio caudalis; przekrój poprzeczny, widok makroskopowy
musculis,
medulla spinalis,
chorda dorsalis,
vena cardinalis posterior (sinister et dextra),
aorta dorsalis
testis, ovarium,
corpus adiposus