Należy pamiętać, aby zabrać ze sobą dokumenty, które są nam potrzebne w podróży. W zależności od kraju, do którego wyjeżdżamy mogą być potrzebne oprócz paszportu, wizy oraz inne dodatkowe dokumenty.
PASZPORT
Najważniejszy dokument to oczywiście paszport, który jest nam niezbędny. Trzeba pamiętać, aby jego ważność była dłuższa niż na czas wyjazdu, gdyż w wielu krajach wymaga się aby był on jeszcze ważny nawet kilka czy kilkanaście miesięcy po planowanym powrocie. W razie kradzieży lub zgubienia paszportu należy się skontaktować z konsulatem lub ambasadą w kraju, w którym będziemy.
WIZA I INNE DOKUMENTY
Wiza jest dokumentem, który wystawia przedstawicielstwo dyplomatyczne danego kraju. Obowiązuje ona przez określony czas i w określonym celu.
Od dnia l maja 2004 roku Polacy chcący podróżować po krajach Unii Europejskiej bądź Europejskiego Obszaru Gospodarczego nie muszą posiadać wizy. Możemy podróżować bez wiz do większości krajów z tzw. białej listy, w której skład wchodzą 32 państwa, których obywatele mogą wjeżdżać na terytorium Unii Europejskiej bez wiz. Zgodnie z zasadą wzajemności, kraje te nie powinny wymagać wiz od obywateli UE. Te państwa to: Andora, Argentyna, Australia, Boliwia, Brazylia, Brunei, Bułgaria, Chile, Chorwacja, Gwatemala, Honduras, Izrael, Japonia, Kanada, Korea Południowa, Kostaryka, Meksyk, Malezja, Monako, Nikaragua, Nowa Zelandia, Panama, Paragwaj, Rumunia, San Marino, Salwador, Singapur, Stany Zjednoczone, Szwajcaria, Urugwaj, Watykan i Wenezuela. "Biała lista" obejmuje też specjalne regiony pod administracją Chin: Hongkong i Makau. Z większością^ powyższych krajów Polska już zawarła umowy o ruchu bezwizowym, dobiegają końca prace [/ nad wprowadzeniem umów z Gwatemalą, Paragwajem i Salwadorem. Mimo że Polska l maja znosła obowiązek wizowy dla obywateli Australii i Nowej Zelandii, kraje te nie zastosują zasady wzajemności. Także Kanada i USA nadal prezentują sztywne stanowisko w kwestii wiz. W ramach dostosowywania polityki wizowej do wymogów UE zniesiono ruch bezwizowy między Polską a Kazachstanem, Mongolią, Macedonią, Białorusią i Rosją. Wskutek wypowiedzenia umowy o wzajemnym zniesieniu obowiązku wizowego, od 5 lutego 2002 r. wprowadzono ruch wizowy z Kubą.
Jednak w przypadku wyjazdu turystycznego do niektórych państw obowiązuje specjalna wiza turystyczna, która może zawierać różne ograniczenia i pozwolenia. Należy pamiętać, że w niektórych państwach celnicy wymagają udowodnienia posiadania określonej kwoty środków finansowych. Obecnie coraz więcej państw znosi obowiązek posiadania wizy, jeśli planowany pobyt nie przekracza 90 dni. Aby otrzymać wizę należy złożyć podanie oraz opłatę wizową do najbliższego konsulatu lub ambasady danego kraju. Jeżeli korzystamy z wyjazdów zorganizowanych przez biuro podróży, najczęściej formalności załatwia biuro.
W niektórych krajach możemy być poproszeni o okazanie dodatkowych dokumentów takich jak: potwierdzenie rezerwacji miejsc w hotelu lub biletu dokumentującego powrót lub dalszą podróż. Może się zdarzyć też sytuacja, w której będziemy poproszeni o okazanie minimalnej ilości gotówki (lub czeków podróżnych) jaką powinien posiadać podróżny. Załącznik nr l - Prawo wizowe w Polsce.
ODPRAWA CELNA
Większość krajów europejskich respektuje postanowienia Konwencji Nowojorskiej, dotyczące bezcłowego wwozu i wywozu rzeczy w ruchu turystycznym.
Przekraczając granicę bardzo ważne jest zrobienie dobrego wrażenia na urzędnikach. Warto mieć przygotowane odpowiedzi na pytania dotyczące celu wyjazdu, a także wykupione wcześniej bilety na podróż, rezerwacje hotelowe itp., a przede wszystkim udokumentowanie posiadania wystarczającej ilości środków finansowych.
Wjazd do danego kraju w charakterze turysty nie uprawnia do podejmowania pracy (w tym wypadku niezbędna jest specjalna wiza z pozwoleniem na pracę). W niektórych krajach wiza jest też wymagana od osób, które wybierają się na studia lub do szkoły. Urzędnik, w takim wypadku może również poprosić o potwierdzenie przyjęcia na kurs.
Mimo iż po wejściu do UE granice Polski z Niemcami, Czechami, Słowacją i Litwą stają
się wewnętrznymi granicami Unii, to urzędnicy graniczni na nich pozostaną. Jeszcze przez
parę lat, kiedy będziemy wjeżdżać przez te przejścia graniczne nadal będziemy poddawani
kontroli.
Kontrola graniczna polega na kontroli wzrokowej wolno przejeżdżających samochodów,
jednak służby graniczne w każdej chwili mogą dokładnie skontrolować każdego podróżnego.
ZGŁOSZENIE CELNE
Polska stając się członkiem Unii Europejskiej została objęta unią celną. Z dniem akcesji nastąpiło zniesienie celnej granicy między Polską a Niemcami, Czechami, Słowacją i Litwą, które spowodowało, że w obrocie towarowym z państwami członkowskimi UE zniknęły formalności celne. W przypadku towarów wywożonych lub przywożonych do kraju przez podróżnego oznacza to, że odprawie celnej będą podlegały jedynie towary, które zostały sprowadzone spoza Unii Europejskiej lub są wywożone do krajów trzecich.
Niezależnie od powyższego, objęcie Polski unią celną związane jest także z przyjęciem jednolitych zasad dotyczących obrotu towarowego z państwami trzecimi. Od dnia akcesji Polska w sposób bezpośredni stosuje postanowienia wspólnotowego prawa celnego, w tym przede wszystkim rozporządzenia Rady (EWG) nr 2913/92 z dnia 12 października 1992 r. ustanawiającego Wspólnotowy Kodeks Celny oraz rozporządzenia Komisji (EWG) nr 2454/93 z dnia 2 lipca 1993 r. ustanawiającego przepisy w celu wykonania rozporządzenia Rady (EWG) nr 2913/92 ustanawiającego Wspólnotowy Kodeks Celny.
Konstrukcja przepisów wspólnotowych aktów prawnych, w tym Wspólnotowego Kodeksu Celnego, pozwala także państwom członkowskim, których systemy prawne charakteryzują się odmiennymi rozwiązaniami, w pewnych zakresach wprowadzać dodatkowe regulacje krajowe. Na gruncie polskiego ustawodawstwa takim uzupełnieniem w zakresie zgłoszeń celnych jest przede wszystkim rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2004 r. w sprawie szczegółowych wymogów, jakie powinno spełniać zgłoszenie celne (Dz. U. Nr 94, póz. 902 z późn. zm.).
Zgodnie z zasadą ogólną wyrażoną w przepisach ustawy z dnia 19 marca 2004 r. - Prawo celne (Dz. U. Nr 68, póz. 622), zgłoszenie celne dotyczące towaru niemającego charakteru handlowego wprowadzanego na obszar celny Wspólnoty lub wyprowadzanego z tego obszaru, dokonywane przez podróżnych, powinno być złożone najpóźniej w chwili przystąpienia organu celnego do kontroli celnej.
Podróżny może dokonać zgłoszenia celnego w trzech formach :
• pisemnej,
ustnej,
poprzez dokonanie innej czynności przewidzianej przepisami prawa celnego.
1 Zgłoszenie w formie pisemnej
Zgłoszenie celne w formie pisemnej powinno być dokonane według ogólnych reguł tj. z zastosowaniem formularza SAD wypełnianego i stosowanego zgodnie z zasadami określonymi w Rozporządzeniu Wykonawczym do Wspólnotowego Kodeksu Celnego oraz rozporządzeniu Ministra Finansów w sprawie szczegółowych wymogów, jakie powinno spełniać zgłoszenie celne.
2. Zgłoszenie w formie ustnej
W przypadku podróżnych najczęściej stosowana jest jednak druga lub trzecia forma zgłoszenia celnego, której stosowanie uzależnione jest od spełnienia poniższych warunków.
Towary przywożone w bagażu osobistym podróżnego mogą być przedmiotem ustnego zgłoszenia celnego do procedury dopuszczenia do obrotu, jeśli są one pozbawione charakteru handlowego. Analogiczna regulacja dotyczy zgłoszenia celnego do procedury wywozu. W świetle przepisów wspólnotowych, towarami pozbawionymi charakteru handlowego są towary, których objęcie daną procedurą celną ma charakter sporadyczny i których rodzaj i ilość wskazują, że są przeznaczone do użytku prywatnego, osobistego lub rodzinnego ich odbiorców lub osób je przewożących, bądź też które są wyraźnie przeznaczone na upominki.
Jeśli przywóz towarów dokonywany przez podróżnego wiąże się z powstaniem należności celnych, po dokonaniu ustnego zgłoszenia celnego przez podróżnego, funkcjonariusz celny wystawia Dokument Potwierdzający Dokonanie Zgłoszenia Celnego. W dokumencie tym oblicza należności celne i podatkowe dotyczące przywożonego towaru, które muszą być uiszczone przez podróżnego.
W sytuacji, gdy organy celne mają wątpliwości, czy zgłoszone dane są prawidłowe lub kompletne, mogą zażądać przedstawienia zgłoszenia na piśmie.
Należy też podkreślić, że z możliwości ustnego zgłoszenia celnego wyłączone są towary, w odniesieniu do których wnosi się o udzielenie refundacji lub zwrot należności celnych bądź które podlegają środkom zakazów lub ograniczeń albo jakimkolwiek innym szczególnym formalnościom.
3. Zgłoszenie celne poprzez dokonanie innej czynności przewidzianej przepisami prawa
celnego.
Chcąc odprawić towary w procedurze dopuszczenia do obrotu podróżny może także skorzystać z trzeciej formy zgłoszenia celnego. Polega ona na:
a. w przypadku dostarczenia towarów do urzędu celnego (lub miejsca wyznaczonego lub uznanego przez organ celny):
przejściu zielonym pasem lub "nic do zgłoszenia" w urzędzie celnym, w którym
istnieje system dwóch pasów,
przejściu przez urząd nie posiadający dwóch kontrolowanych pasów, bez
dokonywania zgłoszenia z własnej woli;
b. w przypadku zwolnienia z obowiązku dostarczenia towarów do urzędu celnego zgodnie z przepisami wykonawczymi do art. 38 ust. 4 Wspólnotowego Kodeksu Celnego (m.in. ruch turystyczny, ruch przygraniczny):
• samym przekroczeniu granicy obszaru celnego Wspólnoty.
W opisany powyżej sposób mogą być zgłoszone do procedury dopuszczenia do obrotu wyłącznie towary pozbawione charakteru handlowego, znajdujące się w bagażu osobistym podróżnego i uprawnione do zwolnienia od należności celnych przywozowych albo na podstawie Rozdziału I, Tytułu XI rozporządzenia Rady (EWG) nr 918/83 z dnia 28 marca 1983 r. ustanawiającego wspólnotowy system zwolnień celnych, albo jako towary powracające.
Podobna regulacja dotyczy stosowania procedury wywozu. Z zastosowaniem trzeciej formy zgłoszenia celnego mogą być zgłoszone do omawianej procedury towary znajdujące się w bagażu podróżnego, które pozbawione są charakteru handlowego i nie podlegają należnościom wywozowym. Dokonanie zgłoszenia celnego z zastosowaniem tej formy sprowadza się do samego przekroczenia granicy obszaru celnego Wspólnoty.
Z możliwości stosowania trzeciej formy zgłoszenia celnego wyłączone są (podobnie jak przy zgłoszeniu ustnym) towary, w odniesieniu do których wnosi się o udzielenie refundacji lub zwrot należności celnych bądź które podlegają środkom zakazów lub ograniczeń albo jakimkolwiek innym szczególnym formalnościom.
ZAKUPY W UNII EUROPEJSKIEJ
l maja 2004 r. zniknęły granice celne pomiędzy krajami Unii Europejskiej a Polską. Turyści, którzy podróżują po krajach Unii nie podlegają żadnym ograniczeniom dotyczącym ilości zakupionych i przewożonych towarów jednak pod takim warunkiem, iż są one przeznaczone do użytku osobistego i nie podlegaj ą odsprzedaży.
Zwolnienie z należności celnych przywozowych towarów znajdujących się w bagażu osobistym podróżnych odbywa się na podstawie art. 45-49 rozporządzenia Rady (EWG) nr 918/83 ustanawiającego wspólnotowy system zwolnień celnych oraz przepisów rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 26 kwietnia 2004 r. w sprawie ograniczenia wartości i ilości zwolnionych od należności przywozowych towarów, przywożonych w bagażu osobistym podróżnego (Dz. U. Nr 97, póz. 968).
W odniesieniu do podróżnych, przybywających z terytorium państwa trzeciego (spoza Unii Europejskiej) na obszar celny Wspólnoty, zwolnione z należności celnych przywozowych są towary znajdujące się w ich bagażu osobistym, pod warunkiem, że przywóz tych towarów nie ma charakteru handlowego. Bagaż osobisty przy tym oznacza bagaż, który podróżny jest w stanie przedstawić organom celnym przy wjeździe na obszar celny Wspólnoty, jak również każdy bagaż przedstawiony tym samym organom w późniejszym terminie pod warunkiem, że możliwe jest przedłożenie dowodu na to, że przy wyjeździe podróżnego z kraju trzeciego bagaż został zarejestrowany, jako bagaż towarzyszący, przez firmę, która dokonała jego przewozu do Wspólnoty z państwa trzeciego, z którego podróżny przybył.
Podróżnych, którzy ukończyli 17 rok życia, obowiązują następujące normy ilościowe i wartościowe na przywóz ze zwolnieniem z należności celnych przywozowych niżej wymienionych towarów:
1) wyroby tytoniowe:
200 papierosów, lub
100 cygaretek (cygar o masie nie przekraczającej 3g/szt), lub
50 cygar, lub
250gr tytoniu do palenia;
lub proporcjonalna ilość tych różnych wyrobów w zestawie;
2) spirytus i napoje alkoholowe:
napoje otrzymywane w wyniku destylacji i napoje spirytusowe o rzeczywistej objętościowej mocy alkoholu powyżej 22 %; alkohol etylowy nieskażony o objętościowej mocy alkoholu wynoszącej 80% obj. lub więcej: l litr, lub
napoje powstałe w wyniku destylacji i napoje spirytusowe, aperitify na bazie wina lub alkoholu, tafia, sake lub podobne napoje o rzeczywistej objętościowej mocy alkoholu nie przewyższającej 22 %; wina musujące, wina likierowe: 21itry, lub proporcjonalna ilość tych różnych wyrobów w zestawie wina: 21itry
Ponadto podróżny może przywieźć nie więcej niż 80 gramów perfum i nie więcej niż 0,251itra wód toaletowych, a produktów leczniczych - w ilości przeznaczonej na własne potrzeby.
Oprócz towarów, o których mowa wyżej, podróżny może przywieźć rzeczy o łącznej wartości- nieprzekraczającej 175 euro, a jeżeli nie ukończył 15 roku życia - 90 euro.
Inne, niższe normy, obowiązują podróżnych mających miejsce zamieszkania w strefie nadgranicznej, pracowników strefy nadgranicznej oraz członków załóg środków transportu wykorzystywanych w ruchu między krajami trzecimi a Wspólnotą. W odniesieniu do takich osób obowiązuj ą następujące normy ilościowe niżej wymienionych towarów:
1) wyroby alkoholowe:
napoje powstałe w wyniku destylacji i napoje spirytusowe o rzeczywistej mocy
objętościowej alkoholu powyżej 22%, alkohol etylowy nieskażony o objętościowej mocy
alkoholu wynoszącej 80% i więcej - 0,51itra, lub
napoje powstałe w wyniku destylacji i napoje spirytusowe, aperitify na bazie wina lub
alkoholu, ratafia, sake lub podobne napoje o rzeczywistej mocy objętościowej alkoholu nie
przewyższającej 22%, wina musujące, wina wzmocnione - 0,51itra i
wina niemusujące - 0,51itra;
2) tytoń i wyroby tytoniowe:
papierosy - nie więcej niż 20 sztuk albo
cygaretki (cygara o ciężarze nieprzekraczającym 3g) - nie więcej niż 15 sztuk, albo
cygara - nie więcej niż 5 sztuk, albo
tytoń, tabaka - nie więcej niż 20g,
perfumy - nie więcej niż 25gramów; wody toaletowe - nie więcej niż O, l litra,
produkty lecznicze - w ilości przeznaczonej na potrzeby osobiste podróżnego.
Ponadto łączna wartość zwolnionych od należności przywozowych towarów, innych niż wymienione powyżej, przywożonych przez podróżnego z ww. grup osób, nie może przekraczać równowartości 80 euro.
Natomiast wartość zwolnionych z należności przywozowych towarów przywozowych w bagażu osobistym podróżnego, który nie ukończył 15 roku życia, nie może przekraczać równowartości 90 euro.
W odniesieniu do zwolnień od podatku akcyzowego, w przypadku nabycia wyrobów alkoholowych i tytoniowych oraz perfum i wód toaletowych z państw trzecich, sytuacja przedstawia się analogicznie jak w przypadku zwolnień celnych (kwestie te uregulowane zostały w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 26 kwietnia 2004 r. w sprawie zwolnień od podatku akcyzowego - Dz. U. Nr 97, póz. 966). Również przepisy ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, póz. 535), w art. 56, przewidują zwolnienie od podatku VAT importu ww. towarów przywożonych w bagażu osobistym podróżnego przybywającego z terytorium państwa trzeciego na terytorium kraju, w ramach ww. norm.
Zasada również mówi, że osoby poniżej 17 roku życia nie mogą przewozić wyrobów alkoholowych lub tytoniowych. Należy sprawdzić przed planowanym wyjazdem, czy w danym kraju nie wprowadzono dodatkowych ograniczeń (np. w Szwecji osoby, które nie ukończyły 20 lat nie mogą przewozić alkoholu).
Handel dutyfree na statkach
Handel "duty free" definiowany jest jako handel stosowany w ruchu podróżnych pomiędzy Unią Europejską a krajami trzecimi. W przypadku sprzedaży na statkach, jest on możliwy w rejsach z krajami trzecimi lub w rejsach wewnątrzwspólnotowych odbywających się z zawinięciem do krajów trzecich. Sprzedaż na pokładach statków towarów niewspólnotowych odbywa się po opuszczeniu obszaru celnego UE. Pasażerowie mogą korzystać ze zwolnienia z należności przywozowych tych towarów na podstawie wyżej podanych norm dla podróżnych. Jednakże wymagane jest, aby w takich przypadkach statki pasażerskie zawinęły do portu w kraju trzecim, zaś pasażerowie muszą mieć możliwość zejścia tam na ląd.
Przywóz przedmiotów osobistego użytku podróżnych
Podróżny przybywający na obszar celny Wspólnoty Europejskiej na pobyt czasowy w celach turystycznych, sportowych, handlowych, wzięcia udziału w spotkaniach zawodowych, w celach zdrowotnych, w związku ze studiami itp., może przywieźć ze sobą przedmioty osobistego użytku, które będą mu w tym czasie potrzebne.
Do przedmiotów osobistego użytku zaliczane są wszystkie przedmioty, nowe lub używane, których podróżny może potrzebować z uzasadnionych powodów do osobistego użytku podczas podróży, biorąc pod uwagę wszystkie okoliczności podróży, ale wyłączając wszelkie towary przywożone w celach handlowych.
Przedmioty osobistego użytku podróżny musi mieć na sobie lub w swoim bagażu (towarzyszącym lub nie).
Zgłoszenie celne tych przedmiotów następuje w granicznym urzędzie celnym. Przewożone przedmioty objęte są procedurą odprawy czasowej z całkowitym zwolnieniem z należności przywozowych, bez wymogu składania pisemnego zgłoszenia celnego i zabezpieczenia należności przywozowych. Jednak w przypadku przedmiotów, z którymi wiążą się wysokie kwoty należności przywozowych i podatków złożenie zgłoszenia celnego i zabezpieczenia może być wymagane.
Przedmioty te muszą być wywiezione z obszaru celnego Wspólnoty Europejskiej przy wyjeździe podróżnego, który te przedmioty przywiózł.
Czasowy przywóz środka transportu w celach prywatnych
Środki transportu, zarejestrowane poza obszarem celnym Wspólnoty, którymi ta osoba przybywa na obszar Wspólnoty, mogą być przedmiotem odprawy czasowej z całkowitym zwolnieniem z należności przywozowych. Zgłoszenie celne może być dokonane bez przedstawiania jakiegokolwiek dokumentu celnego.
Pojazdy te mogą być wykorzystywane przez podróżnego przez okres jego przebywania na obszarze Wspólnoty, wyłącznie w celu realizacji tych zadań, które były powodem jego przyjazdu.
Podróżny mający miejsce zamieszkania na obszarze celnym Wspólnoty może korzystać ze środków transportu zarejestrowanych poza obszarem Wspólnoty, w przypadku gdy będzie używać w celach prywatnych środków transportu okazjonalnie, na zlecenie posiadacza rejestracji, który przebywa na obszarze celnym Wspólnoty w momencie używania.
Podróżny mający miejsce zamieszkania we Wspólnocie może korzystać z środka transportu zarejestrowanego poza obszarem Wspólnoty, jeśli ten środek transportu wynajęty będzie na podstawie pisemnej umowy od przedsiębiorstwa znajdującego się w kraju trzecim, zajmującego się wynajmem pojazdów, aby wrócić do swojego miejsca zamieszkania we Wspólnocie. Środki transportu powinny być zwrócone przedsiębiorstwu zajmującemu się wynajmem, mającemu swoją siedzibę na obszarze celnym Wspólnoty, w terminie 5 dni od dnia wejścia w życie umowy najmu.
Podróżny zamieszkały na obszarze celnym Wspólnoty i zatrudniony przez właściciela środków transportu, mającego swą siedzibę poza tym obszarem lub w inny sposób upoważnioną przez właściciela, może wprowadzić na obszar Wspólnoty pojazdy zarejestrowane poza tym obszarem, jeżeli będą one używane w celu wykonywania pracy. Mogą być one używane do celów prywatnych, jeżeli jest to przewidziane w umowie o pracę.
Przywóz i wywóz towarów przez podróżnych przyjeżdżających spoza Wspólnoty Europejskiej podlega ograniczeniom i zakazom.
Ponadto, pamiętać należy, że przywóz niektórych towarów do Polski z innych państw członkowskich Unii Europejskiej również podlega ograniczeniom i zakazom.
PRZEWÓZ ZWIERZĄT DOMOWYCH
Gdy Polska wstąpiła do Unii ułatwiło to Polakom podróżowanie po Europie, jednak znacznie utrudniło ich domowym zwierzętom podróżowanie. Niebawem nasze psy i koty będą musiały mieć własne paszporty.
l października 2004 weszło w życie rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady
Europy, które ureguluje kwestie podróżowania zwierząt domowych. Do tego czasu każde z państw wspólnoty stosuje własne przepisy. To rozporządzenie nie jest jeszcze kompletne i w niedalekiej przyszłości maja powstać do niego załączniki.
Do tego czasu wystarczy posiadać aktualne świadectwo, wydane w dowolnym państwie członkowskim, że zwierzę było szczepione przeciwko wściekliźnie. Od października 2004 wewnątrz UE, z wyjątkiem trzech państw - Wielkiej Brytanii, Irlandii i Szwecji -wszystkie "zwierzęta towarzyszące" obowiązują te same zasady. Po pierwsze, zwierzę musi mieć swój paszport, w którym lekarz weterynarii powinien poświadczyć, że było