4. Ubezpieczenia turystyczne i ich rodzaje25
Ustawa o usługach turystycznych wprowadziła obowiązek ubezpieczania wszystkich zorganizowanych grup turystycznych od kosztów leczenia (KL) i następstw nieszczęśliwych wypadków (NW) . Ubezpieczenie to jest szczególnie ważne dla turystów wyjeżdżających za granicę, gdyż zabezpiecza ich przed poważnymi kosztami ewentualnego leczenia czy pobytu w szpitalu. Pomimo naszego wejścia do Unii Europejskiej i możliwości korzystania z opieki zdrowotnej w tych krajach przez ubezpieczonych w Narodowym Funduszu Zdrowia poprzez Europejską Kartę Ubezpieczenia Zdrowotnego, ustawodawca pozostawił obowiązek ubezpieczania grup turystycznych udających się do krajów UE od KL i NNW. Powodem tego jest znacznie szerszy zakres ochrony ubezpieczeniowej tych polis. Oferta ubezpieczeń w podróży zagranicznej przygotowywana jest przez wiele towarzystw ubezpieczeniowych, np. Signal Iduną Polska, Allianz Group Polska, Ergo Hestia.
Koszty leczenia jako przedmiot ubezpieczenia obejmują leczenie w związku z nieszczęśliwym wypadkiem lub nagłym zachorowaniem po przekroczeniu granicy Polski.
Następstwa nieszczęśliwych wypadków, polegające na trwałym uszkodzeniu ciała, rozstroju zdrowia lub śmierci ubezpieczonego dotyczą odszkodowania, które powstaje jako skutek ww. sytuacji po przekroczeniu granicy Polski. Polisa KL i NW występuje łącznie, ale należy mieć świadomość, czego obie jej części dotyczą. Organizatorzy imprez turystycznych korzystają na ogół z wariantu minimum, w którym znajdują się wymienione ubezpieczenia:
kosztów leczenia, które zapewnia zwrot kosztów kuracji bądź ich całkowite
przejęcie przez towarzystwo ubezpieczeniowe przy zachorowaniu nagłym oraz
od następstw nieszczęśliwych wypadków, które rekompensuje uszczerbek na
zdrowiu poniesiony w wypadku samochodowym, pożarze itp. W przypadku
śmierci zapewnia świadczenia osobie wskazanej w umowie ubezpieczenia oraz
transport zwłok do kraju.
Pilot wyjeżdżający z grupą obowiązkowo otrzymuje na odprawie, w teczce grupy, oryginał polisy ubezpieczeniowej wraz z ogólnymi warunkami ubezpieczenia. Integralną częścią polisy grupowej jest lista grupy. Polisa wystawiona jest na organizatora lub na nazwisko pilota wraz z liczbą osób wyjeżdżających. Pilot powinien zapoznać się dokładnie z jej treścią, zwracając szczególną uwagę na: ^ sumę ubezpieczenia, która oznacza górną granicę odpowiedzialności ubezpieczyciela (np. 10 000 USD oznacza, że tylko do tej kwoty ubezpieczyciel pokryje koszty naszego ewentualnego leczenia),
Q zakres ubezpieczenia, jakie polisa obejmuje, tzn. KL i NW lub ewentualne rozszerzenie wariantu podstawowego,
(•) początek i koniec odpowiedzialności, określony wyraźnie datami, ograniczenia odpowiedzialności, O informacje o osobach ubezpieczonych, O podpis osoby ubezpieczającej oraz wystawiającej polisę, zasięg geograficzny działania ubezpieczenia, czyli kraj, do którego się udajemy, wraz z trasą przejazdu (czasami jest to fakultatywne, gdyż nie wszystkie towarzystwa to stosują).
Trzeba pamiętać, że ubezpieczenie od kosztów leczenia (KL) dotyczy tylko nagłych zachorowań i wypadków. W rozumieniu ubezpieczycieli dotyczy ono niezbędnych, z medycznego punktu widzenia, kosztów leczenia ubezpieczonego. Oznacza to, że polisa ta obejmuje: koszty konsultacji medycznych, zabiegi ambulatoryjne, lekarstwa i środki opatrunkowe przepisane przez lekarza (zwrot kosztów po powrocie do kraju), badania specjalistyczne zalecone przez lekarza, np. RTG, USG, EKG, pokrycie wydatków związanych z pobytem w szpitalu wraz z tymi zabiegami, których ze względu na stan zdrowia chorego nie można odłożyć do czasu powrotu do kraju, pokrycie kosztów przewozu do szpitala. Podstawowym warun
kiem refundacji kosztów leczenia jest przedstawienie oryginałów rachunków związanych z leczeniem oraz diagnozy lekarskiej w ciągu kilku dni po powrocie do kraju, w zależności od OWU. Towarzystwo ubezpieczeniowe nie zapłaci jednak za: leczenie zaburzeń psychicznych, leczenie AIDS, operacje plastyczne, skutki wypadków pod wpływem alkoholu, leczenie obrażeń spowodowanych bójką (z wyjątkiem obrony własnej), ratowanie po próbie samobójczej, specjalną dietę, koszty porodu i opiekę lekarską związaną z ciążą, leczenie dentystyczne, z wyjątkiem nagłych przypadków, oraz leczenie chorób przewlekłych lub tych, dla których rozpoczęto już leczenie przed wyjazdem. Ten ostatni przypadek wymaga szerszego wytłumaczenia. Zakres podstawowy polisy KL dotyczy ludzi zdrowych. W wyjazdach biorą jednak udział również osoby, które od lat są w leczeniu, np. kardiologicznym, neurologicznym, gastrologicznym czy jakimkolwiek innym. Pozornie są zdrowe, ale w innych warunkach klimatycznych czy wskutek zmęczenia fizycznego choroba może nagle powrócić. Podstawowa polisa KL nie obejmuje takich sytuacji i dlatego osoby chore przewlekle powinny korzystać z rozszerzonej polisy KL. Taką możliwość daje TUiR WARTA S. A. i choć jest to trzykrotnie droższa polisa, to zabezpiecza ona chorych. Niestety, nie można skorzystać z takiej możliwości u innych ubezpieczycieli.
Kolejnym ważnym elementem obowiązkowego ubezpieczenia jest część N W, czyli następstw nieszczęśliwych wypadków. Gwarantuje ona ubezpieczonemu, bądź wskazanej przez niego osobie, świadczenie na wypadek, gdyby podczas wyjazdu ubezpieczony odniósł obrażenia lub zmarł. Zabezpiecza ona również sprowadzenie zwłok do kraju, co jest niezwykle kosztowne (kilka tysięcy USD). Towarzystwa ubezpieczeniowe stosują w przypadku polis NW dwa rodzaje wypłaty świadczeń. Część z nich, opierając się na tabelach ministra pracy, ustala procentowy uszczerbek na zdrowiu, jaki może spowodować wypadek. Inne oferują za tę samą składkę wyższe sumy ubezpieczenia, ale wiąże się to z ograniczeniem zakresu ochrony (wypłaty tylko przy poważniejszych obrażeniach). Okres ważności polisy NW wynosi 12—24 miesięcy, w zależności od towarzystwa ubezpieczeniowego.
Załącznikiem do polisy ubezpieczeniowej są Ogólne warunki ubezpieczenia, tzw. OWU, które powinny być znane pilotowi oraz każdemu uczestnikowi wyjazdu. Zawieraj ą one opis przedmiotu i zakresu ubezpieczenia, sposób zawarcia umowy, zakres i czas jej trwania, sposób ustalenia wysokości szkody. OWU różnią się nieznacznie między sobą w różnych towarzystwach ubezpieczeniowych. Gdy suma wydatków na leczenie jest niewielka, przeważnie do 50 USD, towarzystwa zastrzegają sobie prawo zwrotu kosztów dopiero po powrocie do Polski. Czasami funkcjonuje udział własny, czyli kwota, która nie podlega zwrotowi. Przeważnie ubezpieczyciele zastrzegają sobie prawo do pokrycia kosztów leczenia nie do momentu zupełnego wyzdrowienia, lecz tylko do chwili, gdy stan zdrowia pozwala wrócić do Polski. Za kontynuację leczenia w kraju towarzystwo ubezpieczeniowe
już nie odpowiada. Stąd też pilot przy kontaktach z ubezpieczycielem słyszy często jedno z podstawowych pytań: czy istnieje możliwość przetransportowania chorego do kraju? Decyzję pisemną w tej sprawie może wydać tylko lekarz.
Trzeba zdawać sobie sprawę z tego, że leczenie za granicą jest drogie. Dotyczy to nie tylko tych, którzy ciężko zachorują, ale również tych korzystających ze zwykłej wizyty u lekarza lub z pierwszej pomocy. Dzienny koszt pobytu w szpitalu za granicą wynosić może ok. 500-1000 USD (w zależności od stosowanych zabiegów), wizyta u lekarza to koszt w granicach 50—100 USD, a operacja to kilka lub kilkanaście tysięcy USD.
W sytuacji, kiedy pilot musi korzystać z polisy ubezpieczeniowej, najważniejsza jest znajomość czynności, które należy obowiązkowo wykonać w razie wystąpienia zdarzenia objętego ubezpieczeniem, (czyli dopełnienie tzw. „aktów staranności"). Informacja o tym, jak postępować w przypadku nagłego zachorowania lub nieszczęśliwego wypadku znajduje się zawsze w ogólnych warunkach ubezpieczenia. Na uwagę zasługuje tu sformułowanie, że należy starać się o niezwłoczne uzyskanie pomocy lekarskiej, uzyskać stosowną dokumentację lekarską, zabezpieczyć wszelkie dowody związane z nagłym zachorowaniem, posiadać oryginał i dowody opłat za udzieloną pomoc lekarską Na polisie ubezpieczeniowej1 "wytłuszczonym drukiem jest podany telefon całodobowego centrum alarmowego, z którego w takich sytuacjach zawsze należy korzystać. Lepiej wykonać o jeden telefon za dużo, dokładnie wypytać o liczbę potrzebnych dokumentów, tok postępowania w danej sytuacji niż być posądzonym o zaniedbanie, a co za tym idzie, pozbawić możliwości dochodzenia odszkodowania przez poszkodowanego/W sytuacjach takich konieczne jest również spisanie notatki służbowej, która na pewno po powrocie będzie potrzebna w biurze organizatora i ubezpieczyciela. Oprócz obowiązkowego ubezpieczenia KL i NW wy stępuj ą również ubezpieczenia dobrowolne. Są to:
ubezpieczenia bagażu podróżnego,
ubezpieczenie kosztów rezygnacji lub przerwania uczestnictwa w imprezie turystycznej,
ubezpieczenie assistance tourist,
ubezpieczenie wysokiego ryzyka,
ubezpieczenie OC pilota^
także ostatnie nowości w ofertach ubezpieczeniowych: pokrycie kosztów anulowania noclegu w hotelu, pokrycie kosztów anulowania biletu lotniczego lub pokrycie kosztów opóźnienia dostarczenia bagażu podróżnego. Szczególnie przy indywidualnych pakietach ubezpieczeniowych (typu Podróże, Travel itp.) możliwość opcji i różnych rozszerzeń jest naprawdę duża. Oczywiście im szerszy zakres ubezpieczenia, tym droższa polisa.
Organizator imprezy turystycznej ma obowiązek poinformować uczestników wyjazdu o możliwościach zawarcia takich ubezpieczeń.
Ubezpieczenie bagażu - zapewnia zwrot kosztów częściowej lub całkowitej utraty bagażu. Z polisy tej można otrzymać odszkodowanie, gdy:
bagaż zginie w katastrofie lub wypadku,
bagaż zostanie zrabowany,
bagaż zniszczy się bądź przepadnie wskutek ognia, huraganu, powodzi, wybuchu, gradu, lawiny itp.,
bagaż zniknie z zamkniętego pokoju hotelowego.
Nie można z drugiej strony otrzymać odszkodowania, gdy szkody będą spowodowane umyślnie lub na skutek rażącego niedbalstwa ubezpieczonego. Szkody będące następstwem zwykłego zużycia rzeczy, samozapalenia, samozepsucia, 'konfiskaty, zatrzymania lub zniszczenia rzeczy przez organy celne lub mnę lep
władze również nie podlegają odszkodowaniu. Należy również pamiętać, że nie wszystkie czynniki składowe bagażu podlegają standardowemu ubezpieczeniu. Niektóre można ubezpieczyć dodatkowo, inne podlegaj ą wyłączeniu. Ubezpieczeniem nie są objęte między innymi: rzeczy o wartości naukowej czy artystycznej, paliwa, papiery wartościowe, gotówka, srebro, złoto, platyna, wyroby alkoholowe, broń, a czasami również sprzęt komputerowy, fotograficzny, filmowy, sportowy, rowery. Szczegółowy zakres ubezpieczenia bagażu znajduje się również w ogólnych warunkach ubezpieczenia. Zwykle ubezpieczenie dotyczy tylko tych sytuacji, gdy bagaż był pod bezpośrednią opieką ubezpieczonego. Suma ubezpieczenia podana w polisie jest oczywiście górną granicą odpowiedzialności ubezpieczycie-la, a odszkodowanie za szkody w bagażu nie może przekroczyć rzeczywistej wartości rzeczy.
Dla pilota ważną informacją, w przypadku posiadania takiego ubezpieczenia przez grupę, jest to, że w sytuacji, gdy bagaż zaginie lub zostanie ukradziony, musi, w interesie poszkodowanego, zgłosić ten fakt na policji i uzyskać odpowiednie pisemne poświadczenia.
Ubezpieczenie związane z odwołaniem uczestnictwa w imprezie turystycznej — obejmuje koszty rezygnacji lub przerwanie uczestnictwa w imprezie turystycznej z przyczyn losowych, niezależnych od ubezpieczonego. Polisa tego rodzaju pozwala odzyskać pieniądze, które zostały już wpłacone na imprezę, ale nie można na nią wyjechać z niezawinionych przez siebie przyczyn. Przyczyny losowe są ściśle określone i obejmuj ą między innymi: nieszczęśliwy wypadek, nagłe zachorowanie potwierdzone zaświadczeniem lekarskim, śmierć lub zachorowanie osoby bliskiej, tzn. małżonka, rodziców, dzieci, wymagające obecności i stałej opieki, szkody w mieniu, w wyniku zdarzenia losowego powodujące konieczność czynności prawnych i administracyjnych, a także pożar, huragan, powódź, trzęsienie ziemi itp. zdarzenia uniemożliwiające ubezpieczonemu pobyt na urlopie.
Warto pamiętać, że wysokość odszkodowania nigdy nie będzie 100-procento-wa. Uzależniona jest ona od daty powstania przyczyny losowej, która jest powodem odwołania, w stosunku do dnia rozpoczęcia imprezy. Im rezygnacja wcześniejsza, tym odszkodowanie niższe. Waha się ono od 20% - rezygnacja na 15 dni i więcej przed rozpoczęciem imprezy - do 65% przy rezygnacji na 3 dni i mniej przed rozpoczęciem imprezy turystycznej. To dotyczy organizatora imprez, szczegóły zawsze należy sprawdzić w ogólnych warunkach ubezpieczenia.
W przypadku przerwania uczestnictwa w imprezie turystycznej powstaje koszt dodatkowego transportu powrotnego. Taka sytuacja może zdarzyć się pilotowi. Wysokość odszkodowania w tym przypadku stanowi najczęściej 80% różnicy pomiędzy kosztami poniesionymi za udział w całej imprezie a kosztami za faktycznie wykorzystany okres udziału w tej imprezie.
Innym rodzajem rozszerzenia polisy KL jest ubezpieczenie Assistance, które gwarantuje turyście rozszerzoną ochronę, a przede wszystkim szeroką pomoc przedstawiciela towarzystwa w razie choroby, w tym również pokrycie kosztów wizyty w szpitalu kogoś z rodziny, wcześniejszy powrót do domu z powodu złego stanu zdrowia, ciężkiej choroby kogoś bliskiego w kraju bądź jego śmierci, pomoc w razie kradzieży dokumentów i kart kredytowych, pomoc finansową, pomoc prawną, opiekę nad małoletnimi dziećmi itd.
Zakres świadczeń ubezpieczyciela zależy od wariantu ubezpieczenia i sumy gwarancyjnej. Z ubezpieczenia Assistance Tourist korzystaj ą raczej turyści indywidualni, tak więc pilot obsługujący grupy raczej nie będzie się z nim stykał. To samo dotyczy ryzyka związanego z amatorskim uprawianiem narciarstwa, narciarstwa wodnego i windsurfingu.
Gdyby jednak pilot, obsługując np. obóz narciarski, zetknął się z rozszerzoną i specjalistyczną polisą, np. Warta Ski, to znów musi poznać zakres ubezpieczenia i jego warunki. Coraz bardziej popularne są również pakiety ubezpieczeniowe łączące w sobie kilka wariantów polis ubezpieczeniowych.
Na zakończenie słów kilka o dobro wolnym ubezpieczeniu pilota od odpowiedzialności cywilnej z tytułu wykonywania funkcji pilota wycieczek. Można ubezpieczyć się z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania oraz od naruszenia nakazu lub zakazu. Bardziej przezorni piloci coraz częściej, dla własnego poczucia bezpieczeństwa, korzystają z takich możliwości.
Uwarunkowania pracy pilota, o których była mowa w niniejszym rozdziale, stanowią jedynie pewne ramy zewnętrzne, które musi on znać i do których powinien się dostosować. Istota jego pracy polega na właściwym wykonywaniu czynności, które określić możemy jako techniki obsługi grup turystycznych.
Pierwszym etapem jest tu przygotowanie pilota do pracy. Realizacja imprezy, będąca efektem tego przygotowania, zależy od jej typu (turystyka wyjazdowa, przyjazdowa czy krajowa), a także od stosowanego środka transportu (autokar, kolej, prom, samolot). Stąd też techniki obsługi grup turystycznych omawiane będą w przedstawionym powyżej układzie. Będą one treścią kolejnego, trzeciego rozdziału pracy.