EDUKACJA ZDROWOTNA

dr Grzegorz Nowicki

20 godzin wykładów

Zaliczenie pisemne

16.09.2006r.

Podstawowe pojęcia w edukacji zdrowotnej:

Zdrowie, aktywność fizyczna, sprawność fizyczna, sprawność fizyczna, wydolność fizyczna, zachowania zdrowotne, styl życia, wychowanie zdrowotne i edukacja zdrowotna, promocja zdrowia.

1.Zdrowie

WHO Zdrowego człowieka określamy jako dobrostan fizycznego, psychicznego i społecznego stanu.-> Traktuje zdrowie jako coś statycznego.

Współcześni badacze uważają, że zdrowie jest to coś dynamicznego. Człowiek jest wolny od jakichkolwiek zastrzeżeń natury medycznej.

*Zdrowie to poziom sprawności funkcji ustrojowych w stosunku do środowiska oraz sztuka panowania nad własnym ciałem i psychiką.

*Zdrowie jest zjawiskiem dynamicznym podlegającym przeobrażeniom w codziennym życiu w obszarze jednostkowym i społecznym.

2.Aktywność fizyczna

Aktywność fizyczna stanowi kluczowy integrujący składnik zdrowego stylu życia. Bez niej nie jest możliwe tworzenie strategii zdrowia a szczególnie utrzymanie i pomnażanie zdrowia.

Kozłowski: Aktywność fizyczna to praca mięśni szkieletowych wraz z całym zespołem towarzyszących jej czynnościowych zmian w organizmie.

To każda praca wykonywana przez mięśnie szkieletowe, która prowadzi do wypadku energetycznego powyżej poziomu spoczynkowego.

3.Sprawność fizyczna

Jest to rezultat aktywności fizycznej.

Zdolności motoryczne: szybkość, zwinność, siła, gibkość, koordynacja ruchowa, wytrzymałość.

Zuchowa Krzysztof- indeks sprawności fizycznej.

*Sprawność fizyczna jest to gotowość człowieka, jego organizmu do podejmowania i rozwiązywania trudnych zadań ruchowych w różnych sytuacjach życiowych wymagających siły, szybkości, zwinności, gibkości, wytrzymałości, koordynacji ruchów, zręczności.

4.Wydolność fizyczna

*Jest to zdolność wykonywania wysiłków fizycznych bez głębszych zaburzeń homeostazy i uwarunkowanych przez nie objawów zmęczenia. Szczególna rola układów.

*Są to potencjalne możliwości wykonywania intensywnej pracy przy niewielkich zmianach podczas zmęczenia i szybkim, efektywnym wypoczynku.

5.Zachowania zdrowotne

Są to nawyki, zwyczaje, postawy, uznawane wartości przez jednostkę i grupę społeczną w dziedzinie zdrowia.

Wszelkie formy aktywności celowej ukierunkowanej na ochronę lub osiągnięcie poprawy własnego zdrowia.

Wybrane zachowania, które na gruncie pewnego systemu wiedzy pozostają w określonym w przyjętej opcji w związku ze zdrowiem ujmowanym w znaczeniu ustalonym w tym systemie wiedzy.

6.Styl życia

To zespół postaw, zachowań i ogólna filozofia życia jednostki lub grupy. Zależy od warunków życia, środowiska, norm społecznych, kultury, osobistych wartości, postaw, wiedzy i przekonań.

7.Wychowanie zdrowotne i edukacja zdrowotna.

Wytwarzanie nawyków bezpośrednio lub pośrednio związanych z ochroną i doskonaleniem zdrowia fizycznego i psychicznego.

8.Promocja zdrowia

Proces umożliwiający ludziom zwiększenie kontroli nad własnym zdrowiem w celu uzyskania jego poprawy.

Organizacja zastosowania wychowawczych, społecznych, środowiskowych zasobów umożliwiających adaptację i utrzymanie zachowań, które redukują ryzyko choroby i podnoszą dobre samopoczucie.

Proces-przebieg następujących po sobie i powiązanych przyczynowo określonych zmian lub czynności stanowiących stadia( fazy, etapy) rozwoju.

MODEL UWARUNKOWANIE STANU ZDROWIA (RYSUNEK)

19.11.2006

TEMAT: POLITYKA ZDROWOTNA ORAZ JEJ KRAJOWE I ŚWIATOWE ASPEKTY

1. Co pomaga i przeszkadza w promocji zdrowia:

-przemiany demograficzne na świecie (wzrost ludności na świecie)

-sytuacja ekonomiczna- coraz bardziej utrudnia realizacje związane z pomnażaniem i zachowaniem zdrowia, wzrastają zanieczyszczenia, pogarszają się warunki ekologiczne nie tylko w miastach ale i po części na wsi

-rozwój ekonomiczny- mechanizmy rynkowe; rozwój ten różnicuje społeczeństwo pod względem warunków bytowych, stratyfikacja społeczna, efektem tego rozwoju jest pogłębianie się ubóstwa

-rozwój techniczny- korzysta z tych dobrodziejstw medycyna; nie wszyscy możemy z tego korzystać, wiąże się to z kosztami

-konflikty zbrojne, katastrofy (komunikacyjne, powodzie, trzęsienia ziemi) uchodźcy stanowią zagrożenie (mogą roznosić zarazki, powodować podwójne obciążenie- z niektórymi chorobami uporaliśmy się, z innymi walczymy ale pojawiają się ciągle nowe.

2.Zdrowie dla wszystkich

W 1978r. na konferencji w Aumacie przyjęto deklarację. Na tej konferencji zwrócono uwagę na przesłania takie jak:

-równość społeczna- wyrównanie warunków bytowych ludziom

-promocja zdrowia- konieczne podjęcie działań na rzecz promocji zdrowia

-wielosektorowość działań

-współuczestnictwo społeczeństwa począwszy od rodziny

-zwrócono uwagę na podstawową opiekę zdrowotną- ta opieka powinna być bezpłatna

-współpraca międzynarodowa.

Jakie problemy utrudniają realizację tych postulatów:

1. ubóstwo - 20% ludności świata

2. 1/3 populacji świata jest niedożywiona

3. zbyt szybki przyrost ludności (w niektórych krajach) 90 % Kraje najbogatsze

4. konflikty, które powodują masowe migracje

DWA RODZAJE DETERMINANTÓW:

1. Bezpośrednie

1. odżywianie

2. zaniechanie, ograniczenie używek

3. zaopatrzenie w wodę

4. profilaktyka przeciwko chorobom zakaźnym

2. Pośrednie

1. warunki makroekonomiczne

2. warunki społeczno-demogrficzne

3. wykształcenie

4. środowisko przyrodnicze (w najszerszym znaczeniu tego słowa)

DEFINICJA WG. WŁODARCZYKA

POLITYKA ZDROWOTNA - dająca się wyodrębnić proces intencjonalnie wywołanych zdarzeń odnoszących się do spraw zdrowia w skali ponad jedno czasowej, w którym to procesie obecnie są rozstrzygnięcia o charakterze władczym (ustalone do realizacji)

W POLITYCE ZDROWOTNEJ WYRÓŻNIAMY TRZY ZAKRESY:

1) polityka nastawiona na kształtowanie zachowanie prozdrowotnego - promocja zdrowia

2) polityka zajmuje się ochroną środowiska

3) polityka, dotycząca organizacji opieki zdrowotnej

Suma tych trzech zakresów układa się w sensowną całość = polityka zdrowotna

Polityka zdrowotna tworzy się poprzez organizację pewnych faz:

-decyzja o konieczności podjęcia decyzji tworzenia polityki zdrowotnej

-tworzenie struktury decyzyjnej

-definiowanie problemów

-etyczna ocena tych problemów

Pozyskiwanie sojuszników do ich realizacji

-hierarchizowanie problemów

-dobór środków

-ocena alternatyw

-wybór

-mobilizacja zasobów

-akcja propagandowa.

Doświadczenia polskiej profilaktyki propagandowej

Trzy elementy:

-szerokie podejście

-uzgodnienie celów strategicznych

-wykorzystywanie informacji

Promocja zdrowia na tle medycyny społecznej

MEDYCYNA SPOŁECZNA: inspirowana medycznie działalność na rzecz zdrowia w szerszej skali społecznej.

To się wiąże ze staraniami o dobry stan zdrowotny społeczeństwa:

-pomnażanie i dystrybucja dochodu narodowego

-edukacja i wychowanie

-ograniczenie patologii społecznej

-zwalczanie nałogów

-tworzenie warunków do poprawy odżywiania się

-ochrona środowiska

-ochrona pracy

-zapewnienie właściwych warunków do wypoczynku i rekreacji.

ZADANIA MEDYCYNY SPOŁECZNEJ:

1. badania stanu zdrowia ludności i jego uwarunkowań

2. analiza występujących trendów w sytuacji zdrowotnej

3. ocena efektywności poszczególnych działań na rzecz zdrowia

4. wyznaczanie kierunków ochrony zdrowia

Kto powinien pomagać:

-epidemiologia

-higiena

-statystyka medyczna

-ekonomika ochrony zdrowia

-nauki o zarządzaniu.

Rozwój profilaktyki i promocji zdrowia w przekroju historycznym.

W starożytności

2 nurty

-warunki środowiska i higieny otoczenia

-prozdrowotny styl życia

Średniowiecze

Działalność stała na wyższym stopniu niż w starożytności.

Odrodzenie

1512r. Maciej z Miechowa „Pielęgnowanie zdrowia”

Oświecenie

Przyniosło duże zmiany w wieku XVIII rozwinęła się higiena. Wprowadzono świadectwa zdrowia przed ślubem. Zwracano uwagę w zakresie opieki nad macierzyństwem. Zwrócono uwagę na pomoc chorym, w szkołach wprowadzono higienę szkolną, podjęto próbę zwalczania alkoholizmu, wprowadzano kontrolę nad prostytucją.

S. Konarski, Komisja Edukacji Narodowej, G. Pircha… (ojciec polskiej higieny szkolnej, Śniadecki)

Współczesne czasy

Koniec oświecenia rozpoczyna rozwój cywilizacji. Pierwsza ustawa odnosząca się do zdrowia narodziła się w Anglii w 1848r.” Ustawa o zdrowiu publicznym” Ten okres nazywa się kanonem. W XIX Pierwsza rewolucja zdrowotna. Polska te zmiany zaczęła wprowadzać później. W Warszawie powstało Warszawskie Towarzystwo Higieniczne. To towarzystwo miało swój zakład dezynfekcyjny, przytułki położnicze. U schyłku tego okresu pojawił się pierwszy podręcznik do higieny szkolnej. Zaczęto te prace od najmłodszych. Zaczęły powstawać pierwsze ośrodki zdrowia. Druga rewolucja zdrowotna po II wojnie światowej. Zajęto się likwidacją gruźlicy, którą zakwalifikowano jako chorobę społeczną. Zaczęto wprowadzać antybiotyki, organizacje służby zdrowia.

W latach 1970-1993 nastąpiło pogorszenie, występowała nadmierna umieralność mężczyzn w wieku produkcyjnym. Wzrosła liczba osób palących, stres cywilizacyjny, wady żywieniowe.

ZACHOWANIA ZDROWOTNE

Aktywność fizyczna

Aktywność to nie wynalazek współczesności. Pionierami byli grecy Herodykus, Hipokrates (zwolennik spacerów) Kalen (ojciec medycyny)

Trening zdrowotny

Przez trening zdrowotny rozumie się świadome kierowanie i działanie polegające na celowym wykorzystaniu ściśle określonych co do formy objętości, intensywności i częstotliwości ćwiczeń fizycznych i psychicznych przeciwdziałających, obniżaniu się, a następnie stabilizacyjnych na optymalnym poziomie, możliwości przystosowawcze organizmu, szczególnie do długotrwałego wysiłku fizycznego.

CELE SZCZEGÓŁOWE TRENINGU ZDROWOTNEGO:

1. KREACJA ZDROWOTNE POPRZEZ:

1. poprawę wydolności fizycznej

2. stabilizacja optymalnego ciężaru ciała

3. zachowanie siły mięśniowej stabilizacyjnej stawy

4. wzrost poziomu odporności przeciwzakaźnej

2. ZAPOBIEGANIE CHOROBOM CYWILIZACYJNYM:

1. poprawa zdolności krążenia

2. zmniejszenie ciśnienia tętniczego krwi

3. pomniejszenie zużycia tlenu przez serce

4. poprawa metabolizmu lipidowego

5. zmniejsza się nasilenie negatywnego stresu psychicznego

3. REHABILITACJA I LECZNEIE CHORÓB:

1. układ krążenia

2. nerwice

3. narząd ruchu

4. choroby metaboliczne

25.11.2006r.

TEMAT: ZASADY WYZNACZANIA PROGRAMU INDYWIDUALNEGO ĆWICZEŃ

J. Drabik „Trening zdrowotny”

1.Systematyczność

2. Kształtowanie wytrzymałości organizmu.

3. Kontrola efektów.

ŻYWIENIE

Energię dostarczają tłuszcze, węglowodany, białka.

ATP- energia magazynowana w organizmie i jest uwalniana nawet w spoczynku.

W spoczynku ATP użytkowane do:

-skurczów mięśni

-syntezy białek

-zapewnienie stałości środowiska wewnętrznego

Jednostką w żywieniu jest kaloria (kcal)

Wartości energetyczne pożywienia:

1g białka to 5,06 kcal

1g tłuszczu to 9.4 kcal

1g węglowodanów 4,1 kcal

PPM- podstawowa przemiana materii

Białka

Stanowią niewiele w ogólnym bilansie energetycznym ok. 10% do 20%, jego uczestnictwo jest bardzo istotne.

Funkcje białek:

-dostarczają aminokwasy, których organizm nie jest w stanie wytworzyć sam

-utrzymują i odtwarzają tkanki

-regulują bilans wody w organizmie

-regulacja kwasowo-zasadowa

-uodparniają organizm

-zapewniają transport różnych związków

Węglowodany

Stanowią największe źródło energii około 40-60% dobowego zapotrzebowania. Spożywane najczęściej w postaci skrobi (zawartej w ziemniakach), glikogeny, celulozy. Człowiek potrzebuje ok. 300 do 600g węglowodanów na dobę. Zaletą ich jest to, że zawierają duże ilości włókna pokarmowego.

Tłuszcze pokarmowe

Tłuszcze w organizmie mogą powstawać z węglowodanów. Grupa lipidów. Główną postacią tłuszczów są trójglicerydy wykorzystywane na potrzeby energetyczne.

Prozdrowotne aspekty środowiska przyrodniczego

Środowisko przyrodnicze jest najobszerniejszym źródłem, które wpływa pozytywnie na organizm człowieka albo Ga niszczy.

Na człowieka wpływają pojedyncze bodźce, albo grupy bodźców

Wyróżniamy 4 rodzaje spokoju:

-spokój termohygromtryczny

-spokój wizualny

-spokój soniczny (dźwiękowy)

-spokój fizyczny.

Klimat

Średnia temperatura. Najbardziej niezdrowy dla człowieka jest wiatr, szkodliwy dla człowieka jest wiatr 8m/s.

Zanieczyszczenie powietrza- tym problemem zaczęto zajmować się od 30 lat. Pogorszyły się czynniki szkodliwe powietrza.

Grupy zanieczyszczenia

1grupa tlenki siarki- produkty spalania, pyłki roślinne, ozon, ołów, przemysł metalowy, wapń, substancje ogrodnicze służące do pryskiwania.

2grupa tlenki azotowe, węglowodory

3grupa zagrożenia domowe (meble z płyt)

Zanieczyszczenie powietrza wpływa na rozwój chorób nowotworowych.

Środki kosmetyczne bardzo niszczą środowisko naturalne.

Proces edukacji zdrowotnej w rodzinie

Zdrowie zaczyna się w rodzinie

2grupy definicji:

1grupa- definicje, które akceptują biologiczne pojmowanie rodziny

2grupa- definicje, które akceptują socjologiczne pojmowanie rodziny.

Funkcje rodziny:

Powinności rodziny w zakresie edukacji rodziny

Efektem zdrowotnej edukacji w rodzinie ma być nie tylko zdrowe dziecko, ale także to żeby dziecko było wyposażone w niezbędne dyspozycje do podtrzymywania i pomnażania zasobów własnego zdrowia, organizacji zdrowego otoczenia.

Dziecko z właściwie ukształtowanymi postawami zdrowotnymi, przewidywawcze pod względem zachowań zdrowotnych.

Kompetencje rodziców w zakresie edukacji zdrowotnej:

Kompetencje to właściwości, zakres uprawnień, wiedzy, umiejętności i odpowiedzialności.

Te kompetencje nabywa się w toku kształcenia, samokształcenia, doświadczenia życiowego.

Kwalifikacje- przygotowanie do wykonywania określonego zawodu.

17.12.2006r

TEMAT: WPROWADZENIE EDUKACJI ZDROWOTNEJ DO SZKOŁY

Wprowadzenie edukacji zdrowotnej do szkoły wiąże się ze ścieżkami dydaktycznymi: nauczyciel ma wiązać z tym przedmiotem duże nadzieje.

Pedagog szkolny ma planować pracę, pomagać.

Kompetencje nauczyciela do realizacji programu edukacji zdrowotnej.

B. Wojnarowska „Zdrowie i szkoła”

Sprowadziła te kompetencje do:

1. wiedza-nauczyciel powinien mieć wiedzę o zdrowiu i czynnikach je warunkujących

powinna to być wiedza o profilaktyce najczęstszych problemów zdrowotnych i społecznych

wiedza o procesie edukacji zdrowotnej w szkole i w przedszkolu

2.umiejętności

-diagnozowanie potrzeb uczniów w zakresie edukacji zdrowotnej, planowanie na tej podstawie jej programu

-współdziałania w realizacji szkolnego programu edukacji zdrowotnej i programów profilaktycznych

-stosować metody wspierających …………………i ……………………uczniów oraz tworzenia atmosfery sprzyjającej uczeniu się i dobremu samopoczuciu

-motywowania uczniów do troski o zdrowie

-powinny dotyczyć ewaluacji procesów i wyników prowadzonej przez siebie edukacji zdrowotnej uczniów.

3.postawa

-przekonanie, że zdrowie jest wartością człowieka oraz zasobem dla społeczeństwa

-chodzi o gotowość wzorów zachowań zdrowotnych dla uczniów

-otwartość na potrzeby innych

-otwartość na gotowość do doskonalenia własnego zdrowia

-gotowość do działań na rzecz tworzenia zdrowotnego środowiska pracy i nauki.

Cele edukacji zdrowotnej (ogólne):

-stwarzanie warunków do kontynuowania motywacji uczniów

-kształtowanie sprzyjającego zdrowiu środowiska życia, pracy i nauki

PROCES EDUKACJI ZDROWOTNEJ W SZKOLE

Proces- jest to ciąg działań, które prowadzą do jakiegoś efektu

Proces opiera się na 4ogniwach:

DIAGNOZA

PROGRAMOWANIE

(planowanie)

REALIZACJA

EWALUACJA (dokonanie oceny tego co zrobiliśmy)

I. Diagnoza:

-rozwój biologiczny

-rozwój motoryczny

-rozwój umysłowy

-rozwój wiedzy i umiejętności

-rozwój środowiska

Diagnoza- nauczyciel powinien znać poziom rozwoju

Poziom rozwoju motorycznego- powinien znać nauczyciel.

Środowiskowa- z jakiej rodziny pochodzi uczeń

II. Programowanie:

-Narodowy Program Zdrowia

-Programy edukacji zdrowotnej………………………………..

-metodyczne (konspekt zajęć)

Inne plany

III. Realizacja:

-metody- (kojarzy się ze sposobem przekazywania wiedzy czy umiejętności)

* ogólno dydaktyczne

*metody niekonwencjonalne

*czynności pedagogiczne nauczyciela

-formy zajęć- (organizacja zajęć)

*nauczanie blokowe

*jednostki lekcyjne

*ścieżki edukacyjne

*spotkania specjalistyczne

*wycieczki (edukacyjne)

*zajęcia ruchowe

*zajęcia pozalekcyjne (kółka przedmiotowe)

*pozaszkolne

-zasady nauczania-(…………, systematyczność)

*środki dydaktyczne: baza materialna, prace naukowe, środowisko przyrodnicze

IV. Ewaluacja: chodzi o analizowanie i samorealizację pracy.

13.01.2007r.

TEMAT: RODZAJE CZYNNOŚCI PEDAGOGICZNYCH ANIMATORA.

W formie kółek zainteresowań itp.. nie musi mieć kwalifikacji tylko kompetencje.

- jest to działanie ………

program cel

SW SK sytuacja końcowa

W

1)Plan dydaktyczny- w …………1,2,3 jest sterowany

2)Plan metodyczny- metody, formy i środki

Czynności nauczycieli i czynności uczniów (błąd czynności)

W

W X

Chodzi w tej rozbieżności aby ten błąd był jak najmniejszy

1) Czynności przygotowawcze:

Celem tych czynności jest zapewnienie pomyślnych skutków i warunków realizacji zadań

2) Czynności motywujące:

Struktura składowa

-wywołanie zainteresowania danym zachowaniem

-indywidualne potrzeby podjęcia pracy nad tym zadaniem

-stosowanie dodatkowych bodźców motywujących

-ocenianie obiektywnie wysiłku uczniów

3)Czynności informujące:

Informacja jest to jakaś wiadomość (nieznana)

4)Czynności kontrolne:

-uporządkowanie zasad wiadomości

-uporządkowanie struktury myślenia

-sprawdzenie zadań uczniów

-sprawdzenie umiejętności uczniów

5) Czynności naprowadzające:

-występują w fazie naprowadzającej, opanowanie nowych informacji

-polegają na pomaganiu uczniom w pracy

-

-udzielanie wskazówek

-doradzanie a nie narzucanie myśli.

Trzy grupy metod

Dyskusje --------------------- uczeń

Metody niekonwencjonalne nauczyciel

M. odtwórcza	M. produktywna	M. kreatywna (twórcza)
Wykład (

Czynności korekcyjne

---