Wojna iracko-irańska - zwana również Narzuconą wojną i Świętą obroną (w Iranie), Al-Kadisijją Saddama (w Iraku) orazPierwszą wojną w zatoce, wojna między Irakiem i Iranem w okresie od 22 września 1980 do 20 sierpnia 1988.
Wojnę rozpoczął Irak atakiem w rejonie podzielonego w 1975 Szatt al-Arab - wspólnego ujścia Tygrysu i Eufratu. Wojska irackie wdarły się w głąb Iranu, ale szybko zostały wyparte, gdy Irańczycy przeszli do kontrataku. W wyniku równowagi sił ustaliła się 480-kilometrowa linia frontu, a działania miały charakter wojny pozycyjnej. Korzystając z zaangażowania Iraku w wojnę z Iranem i otrzymując wsparcie od Teheranu, Kurdowie irakijscy (w większości sunnicci) wywołali w połowie lat 80. kolejne powstanie. Jednak wobec zawarcia rozejmu z Iranem, Saddam Husajn skierował znaczne siły przeciwko Kurdom (operacja Anfal). Irakijczycy stosowali na masową skalę broń chemiczną (głównie iperyt siarkowy i tabun), również przeciwko buntującym się Kurdom. W 1988 wojnę przerwano, podpisując w sierpniu zawieszenie broni w oparciu o zasadę status quo ante bellum.
Wojna przyniosła ogromne straty. W jej czasie zginęło ponad milion ludzi, a straty materialne ocenia się na ponad 400 mlddolarów. Wojna ta spowodowała gwałtowne wzmocnienie Iraku popieranego przez państwa zachodnie (w tym Stany Zjednoczone, które pomagały Irakowi poprzez pomoc w uzyskiwaniu broni oraz wsparcie specjalistów wojskowych)[4], Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich i kraje arabskie, które obawiały się rozprzestrzenienia się irańskiej rewolucji islamskiej. Wojna skończyła się bez rewolucji islamskiej w Iraku.
Przebieg działań wojennych był w większości taki sam jak na froncie zachodnim w trakcie I wojny światowej, z udziałem wojny pozycyjnej, gniazd karabinów maszynowych, natarć na bagnety, użyciem drutu kolczastego, zmasowanych ataków piechoty poprzez ziemię niczyją i rozległe użycie broni chemicznej.
Między oboma krajami istniał długoletni konflikt graniczny.
Zachodnia granica irańskiego ostanu (prowincji) Chuzestan była miejscem styku świataperskiego (na wschodzie) i arabskiego (na zachodzie). Od pierwszej połowy VII wiekuChuzestan był terenem podbojów arabskich, a następnie osadnictwa arabskiego. Aż do 1925 był autonomiczną częścią Iranu, kiedy to rząd Rezy Szaha Pahlawiego zniósł autonomię różnych części Iranu, w celu scalenia kraju. W XX wieku był to jeden z najbogatszych i najlepiej rozwiniętych regionów Iranu, dzięki położeniu geograficznemu, a przede wszystkim dzięki bogatym złożom ropy naftowej. .
Na przełomie lat 50. i 60. XX wieku Irak zaczął popierać ruchy secesyjne w Chuzestanie, uznając tę prowincję za część odebranego mu terytorium. Po przedwczesnej śmierci Gamala Abdela Nasera (w 1970), prezydentaEgiptu, najludniejszego kraju arabskiego i najważniejszego przywódcy świata arabskiego oraz po zdobyciu władzy w Iraku przezmarksistowską partię Baas, przywódcy Iraku postanowili przejąć rolę lidera krajów arabskich. W odpowiedzi na wspieranie przez Irak mniejszości w Iranie, Iran zaczął wspierać irakijskich Kurdów.
Po irańskiej rewolucji islamskiej w 1979 władzę w kraju przejęli szyici, nawołujący ludy sąsiednich krajów (w tym Iraku) do obalenia władz i utworzenia również w nich republik islamskich. Wyznawcy szyizmu stanowili w ówczesnym Iraku ponad połowę ludności, mniejszością byli sunnicci. W 1979 przywódcą Iraku został Saddam Husajn, który nie chciał dopuścić do radykalizacji irackich szyitów. Husajn zamierzał wykorzystać porewolucyjny chaos w Iranie. Przed rewolucją irańska armia była jedną z najliczniejszych w świecie, po rewolucji została faktycznie osłabiona.
Irak zaczął otrzymywać znaczące wsparcie od mocarstw zachodnich (Francja, Wielka Brytania, USA, a także RFN) oraz Związku Radzieckiego i państw arabskich. Saddam Husajn stał się "obrońcą świata arabskiego" przed rewolucją irańską. Wybuch wojny spowodował zbliżenie między Zachodem i Irakiem (w 1982 USA usunęły Irak z listy krajów wspierających terroryzm i nawiązały stosunki dyplomatyczne). Kraje te obawiały się rozprzestrzenienia irańskiej rewolucji islamskiej i w jej efekcie destabilizacji ważnego gospodarczo rejonu.
Stany Zjednoczone wspierały jednak także potajemnie Iran, czego wynikiem była ujawniona w drugiej połowie lat 80. Afera Iran-Contras (skandal polityczny, który miał miejsce w Stanach Zjednoczonych Powodem było ujawnienie przez media informacji na temat nielegalnej, tajnej sprzedaży broni Iranowi w zamian za co oczekiwano pomocy w uwolnieniu zakładników, uprowadzonych w Bejrucie przez bojowników Hezbollahu. Pieniądze uzyskane z tych transakcji przekazywano na wspomaganie nikaraguańskich rebeliantów Contras ).
Dodatkowo władze Iraku chciały uzyskać swobodny dostęp do zatoki Perskiej, zamiast tylko bardzo wąskiego dostępu skrawkiem lądu.