Sobór watykański I mówi o możliwości naturalnego poznania. Fideiści tylko przez wiarę i Objawieniu. Racjonaliści tylko logicznemu myśleniu. Należy pamiętać o napięciu pomiędzy fideistami a racjonalistami.
Końcówka XIX wieku - pytanie dla Kościoła czy powinien wejść w rozwój stricte naukowy czy pozostać w wypracowanym modelu rozwojowym wynikającym z Tradycji.
Teologia katolicka musi nadrobić zaległości w stosunku do postępu naukowego.
Alfred Loisy - biblista, proponowałby w badaniach nad PŚ stosować elementy badań tekstu jako normę. Stosował metodę historyczno-krytyczną, ale napotkał opór w środowisku katolickim. Jest jednym z czołowych modernistów.
Georg Tyrell - badacz doświadczeniowy, niezwykle ważne u niego było doświadczenie wiary (Kościoła). Spotkała go za to straszna krytyka. SVI: Papież obiektywizuje wiarę Kościoła. Jeżeli Prawdy wiary zapomnimy to papież przypomni. Tyrell: nie, tak nie może być, zapytajmy ludzi jak wierzą. Był twórcą innego nurtu modernistycznego.
Odpowiedź Kościoła umocniła się w 1907 roku po wydaniu encyklice Pascendi Domini Grevis. Pełna obrona przeciwko modernizmowi, zamknięcie się przed naukowym rozwojem. Postanowiono się wzorować na neotomizmie Leona XIII, zwolennicy modernizmu twierdzili, że tak nie można. Przysięga antymodernistyczna - zablokowała ona kontakt teologii z rozmyślaniem pozateologicznym.
Henry de Lubac, Ive Congar - zwrócili uwagę, by do Ojców Kościoła się zwrócić się do korzeni.
Nouvelle theologie :D
Scholastyka nie była zła - miała problem mniejszej adekwatności do świata co mogło skutkować oddalaniem pojęcia Boga od rzeczywistości. W czasach św. Tomasza odkryto, że łaskę można kwalifikować indywidualnie, szeroko i szczegółowo. Tę tendencje kontynuowano w następnych pokoleniach. Doszło do zagadnienia - ile jest łaski Boga, a ile jest działania człowieka. Odrzucono skrajności - człowiek zbawia się sam i Bóg zbawia bez akceptacji człowieka. Nie było istotne doświadczenie łaski - było to zbyt subiektywne, zbyt osobiste.
dyskrepancja «różnica poglądów, hipotez, teorii»
Zmienność, ewolucja dogmatu polega na jego uszczegółowieniu. Problem pojawia się podczas próby zmiany dogmatu sensu stricte.
Nurt odnowy liturgicznej dokonał się w odejściu od rybrykowanej praktyki Mszy, a poszło się w personalny charakter. Wzrosła również świadomość kościelna o podmiocie akcji liturgicznej jakim jest wierzący.
Mystici corporis - 1943r. - zerwanie z tylko prawniczym, kanonistycznym pojęciem Kościoła; ujęcie go jako Misterium. Kościół jest rzeczywistością widzialną i niewidzialną.
Akcja Katolicka
Ekumenizm
Rola Kościołów lokalnych w Kościele powszechnym.
Już Sacro sanctum consilium przedstawiało pewne zmiany, a dotyczy ono liturgii, czyli elementu powszechnego. Wskazuje ono na jedność Kościoła, jedność wspólnoty wobec Boga. Dlatego też potrzebna jest jednolitość liturgii. Przyznaje rację również ustaleń szczegółowych Kościołom lokalnym. Widać to w działach „odnowienie liturgii” oraz „dostosowanie liturgii do tradycji i zasad narodów”.
Postanowienia konstytucji dogmatycznej o Kościele. Była przedmiotem długich debat. Pierwszy projekt, który został zgłoszony został wielokrotnie przerabiany przez co nie zostało nic z niego. Sama Konstytucja została promulgowana 24 XI 1964 roku. Pojawia się na poziomie lokalnym, gdzie bp jest pełnoprawnym kierownikiem diecezji.
Pojawiały się propozycje jakoby bp byli delegowani do władzy przez papieża.
Podniesiono też dyskusję o święceniach bp - czy jest to sakrament. Trydent mówił, że nie, bo jest sakrament kapłaństwa - Chrystus składa ofiarę z siebie a bp w prezbiter składa ofiarę z Chrystusa.
Święcenia wynikają z ustanowienia Bożego a nie z delegacji papieskiej.
Najpierw jest mowa o święceniach, a dopiero później o roli bp Rzymu.
Dekret o działalności misyjnej Kościoła mówi, że misyjność związana jest z działanlnością kościołów partykularnych odwołując się do kultury, specyfiki danego regionu. Kościół powszechny realizujący się w lokalnych wspólnotach ma swój koloryt.
Otwarcie się na teologię kontekstualną.
Powszechna wola zbawcza Boga
Wolność człowieka wobec nieomylnej wszechwiedzy Boga - skoro Bóg zna wszystko, jest poza czasem to gdzie jest wolność człowieka? Można uwzględnić predestynację. SV II położył akcent, że Bóg chce zbawienia wszystkich - jednak nie ma miejsca na koncepcję piekła pustego.
ecclesia ad intra - KDK rozdz.5; wszyscy członkowie Kościoła są powołani do życia wiecznego; mowa jest o wszystkich świeckich
ecclesia ad extra - katolicy są wcieleni w Kościół; są przyporządkowani ci, którzy nie uznają Jezusa jako zbawiciela; tam gdzie jest zbawienie tam nawet w najmniejszym stopniu jest Chrystus/Kościół
Teolodzy soborowi i posoborowi
Karl Rahner - miał jasno opisany język teologiczny, prezentował myśl zgodną z SVII. Urodził się w 1904, a zmarł w 1984, we Freiburgu. Został jezuitą, był nastawiony na pracę duszpasterską, dogmatyki uczył się po łacinie. Znał „teologię szkolną”, czyli neoscholastyczną. Gro czasu poświęcał na próbę przełożenia Tradycji na język współczesny, czyli inny niż dotychczas. Został wysłany na studia, gdzie pierwszą swoją pracę z filozofii nie przeprowadził skutecznie - została odrzucona. Przyjęta została druga, z teologii. Obie w sumie okazały się bardzo dobre. Po uzyskaniu doktoratu został skierowany przez jezuitów na ścieżkę pracy naukowej. Nadrzędnym celem pozostała dla niego posługa duszpasterska.
„Podstawowy wykład wiary” oraz „Pisma wybrane”.
Specyfika myśli Rahnera:
Teologia wyzwolenia jest teologią kontekstualną, bo wyrasta z czasu i miejsca. Kontekst uniwersalny to kontekst społeczny biedy, ucisku, braku wolności, czasu i miejsca. Inaczej to wygląda w Ameryce łacińskiej, Azji i Czarnej Afryce, a inaczej w Polsce. Zazwyczaj dotyczy to krajów targanych wewnętrznymi konfliktami. Zazwyczaj charakterystyczne dla tworzących się państw. Wymuszają one odpowiedź na pytanie jaka jest rola chrześcijaństwa w tej sytuacji.
Klasyczna odpowiedź wydawała się niewystarczająca - przecierpieć warunki życie, by móc cieszyć się wspólnotą z Bogiem i mieć życie wieczne. To jest tradycyjna odpowiedź życia za świat. Obecnie jest to tajemnica życia duchowego, nic więcej na płaszczyźnie życia doczesnego.
Już w XIX wieku zaczęła się dyskusja nt. dysocjacji pomiędzy idealizowaniem życia wiecznego, a zajmowaniem się po macoszemu życiem doczesnym.
1968r. powstał termin teologia wyzwolenia.
Chodziło o to, aby nie uprawiać teologii zza biurka, ale by opisywać doświadczenie wspólnot podstawowych (nie parafii).
Komisja teologiczna w 1976r. przygotowała dokument o relacji pomiędzy ludzkim szczęściem a chrześcijańskim zbawieniem. W 1984r. wychodzi instrukcja kongregacji nauki i wiary o niektórych zagadnieniach w teologii wyzwolenia (tropienie błędów). W dwa lata później wychodzi instrukcja o chrześcijańskim wyzwoleniu - pozytywny wyraz o tych zagadnieniach.
Pierwszy dokument jest fragmentaryczny, wycinkowy o czym wspomina sam dokument.
Joseph Ratzinger, Karl Barth