34.Koncepcja realistyczna stosunków międzynarodowych - realizm klasyczny i neorealizm
''Podstawowe idee i założenia realizmu to:
pesymistyczna wizja natury ludzkiej,
przekonanie że stosunki międzynarodowe mają charakter konfliktowy, a konflikty rozwiązuje się ostatecznie za pomocą wojny,
wielki respekt dla wartości bezpieczeństwa narodowego i przetrwania państwa,
zasadniczy sceptycyzm co do szans na postęp w polityce międzynarodowej , porównywalny do postępu w krajowym życiu politycznym''.
Zgodnie z myśleniem realistycznym natura człowieka jest oparta na rywalizacji, nikt nie chce być osobą która nie przewodniczy grupie. Ludzie nie chcą być wykorzystywani. Dlatego chęć posiadania przewagi nad innymi jest powszechna. Ta wizja jest wykorzystywana w teorii Hansa Morgenthaua który uważa że ludzi charakteryzuje ''żądza władzy''. Uwidocznione jest to szczególnie w polityce międzynarodowej. . W różnym stopniu te poglądy popierają Tukidydes, Machiavelli oraz Hobbles oraz w zasadzie wszyscy przedstawiciele realizmu klasycznego. Uważają że cel władzy, środki władzy i wykorzystanie władzy stanowi sedno działalności politycznej, dlatego też polityka międzynarodowa postrzegana jest jako ''polityka siły'', która stanowi arenę rywalizacji. Realiści wychodzą z podstawowego założenia że polityka międzynarodowa rozgrywa się w warunkach anarchii , czyli w systemie pozbawionym nadrzędnej władzy. Głównym podmiotem jest państwo. Stosunki międzynarodowe to przede wszystkim stosunki międzypaństwowe. Nadrzędnym celem w tego rodzaju polityce jest realizacja i obrona interesu państwa na arenie międzynarodowej. Między państwami istnieje hierarchia. Najważniejszymi państwami są mocarstwa, dlatego też realiści pojmują stosunki międzynarodowe jako między mocarstwową walkę o dominację i bezpieczeństwo. Państwo jest organem według realistów które ma za zadanie zapewnić dobre życie obywatelom,w tym zapewnić warunki bezpieczeństwa. Każde państwo musi też stać na straży interesu narodowego co oznacza że nie może do końca polegać na innych krajach i rządach. Podczas zawierania zobowiązań na arenie międzynarodowej każde państwo musi być gotowe na składanie pewnych poświeceń. Państwo może zdecydować czy będzie ich przestrzegać norm moralnych nie. Najważniejszym jednak zadaniem według ideologi realizmu jest ochrona interesu narodowego.
Realizm klasyczny:
Czołowymi przedstawicielami tego nurtu są: Starożytny grecki historyk Tukidydes, renesansowy włoski teoretyk polityki Niccola Machiavelli oraz XVII - wiecznego angielskiego filozofa polityki i prawa Thomasa Hobbesa.
Tukidydes
Stosunki międzynarodowe postrzegał jako nieuniknioną rywalizację i konflikty między starożytnymi państwami - miastami Grecji oraz pomiędzy Helladą a sąsiednimi imperialnymi niegreckimi , takimi jak Macedonia czy Persja. Występowała między nimi zasadnicze nierówności która były nieuniknione i naturalne. Naturalizm dlatego też stanowi szczególną cechę w realizmie tego przedstawiciela nutu. Wszystkie państwa muszą się zatem przystosować do rzeczywistej nierówności siły i zgodnie z nią postępować. Jeśli tego nie zrobią grozi im niebezpieczeństwo lub zniszczenie. Jeśli się dopasują będą w stanie przetrwać i się rozwijać. Tukidydes zwraca uwagę na role etyki ostrożności prowadzona przez przywódców podczas polityki zagranicznej.
Machiavelli:
Wskazówkami politycznymi Machiavellego są: siła ( lew) przebiegłość ( lis) . Wolność narodowa czyli niepodległość, stanowi naczelną wartość polityczną. Najważniejszym zadaniem przywódców jest osiągniecie zysków i obrona interesów państwa. Działa te wymają siły więc by państwa nie ograbiono potrzebuje ona siły ( lew). Do obrony swoich interesów potrzebna jest też przebiegłość oraz czasem bezwzględność ( lis). Władca musi być osobą bezwzględną silną i przebiegłą ponieważ świat jest miejscem niebezpiecznym. Prowadzenie więc polityki opiera się na inteligentnej ocenie własnej siły i interesów wyrównaniu z siła i interesami rywali oraz konkurentów. Władca musi być świadomy tego co się wokół niego dzieje oraz być gotowym na działanie. Według Machiavellego nie można też działać według idei chrześcijaństwa.
Hobbes.
Według Hobbesa życie polityczne można w pełni zrozumieć poprzez wyobrażenie sobie że przed powstaniem państwa ludzie żyli w warunkach ''naturalnych''. Określa ten stan jako ''stan natury'' który cechuj się pernamentym ''stanem wojny każdego człowieka z każdym''. Wyjście ze stanu natury nastąpiło poprzez stworzenie suwerennego państwa. Stworzoną też suwerenną władzę która miała za zadanie uchronić przed niepokojami wewnętrznymi jak i przed zagrożeniami ze strony nieprzyjaciół. Państwo jako aparat jest w stanie obronić lepiej niż pojedyncza niezrzeszona osoba. Realizm klasyczny Hobbesa polegał na zarówno na sile militarnej jak i na prawie międzynarodowym.
Waltz i neorealizm:
Czołowym reprezentantem neorealizm jest Kenneth Waltz. Głównym przedmiotem neorealizmu jest struktura systemu, współdziałanie jej elementów oraz ciągłość systemu i jej zmiana. W neorealizmie w centrum zainteresowań badawczych znajduje się struktura systemu, w szczególności zaś względne rozmieszczenie siły. Aktorzy nie są ważni ponieważ struktury wymuszają na nich określone działania. Struktury w różnym stopniu determinują działanie. W teorii Waltza podstawową cechą jest zdecentralizowana struktura anarchii istniejącej pomiędzy państwami. Państwa mimo różnic etnicznych wypełniają te same działania. Neorealizm rozróżnia różnice między systemami dwubiegunowymi ( bipolarnymi) a systemami wielobiegunowymi jaki istniały przed zimną wojną i po niej. Systemu dwubiegunowe uznaje się za bardziej stabilne niż systemy wielobiegunowe. Po zakończeniu zimnej wojny i rozpadzie ZSRR teoria ta prawdopodobnie będzie wymagała zrewidowania , tak by uwzględniła historyczną ewentualność gdzie dwa mocarstwa w pewnych okolicznościach mogą zakończyć funkcjonowanie systemu dwubiegunowego bez wszczynania wojny. Waltz posługuje się również pojęciem interesu narodowego oraz dowodzi że systemem międzynarodowym zarządzają mocarstwa.