Podstawy prawa i ochrona własności intelektualnej

Wykłady nr 2 i nr 3

Wybrane zagadnienia

prawa własności intelektualnej

Prawo autorskie i prawa pokrewne

Analiza Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (tekst jedn. Dz.U. Nr 90 z 2006 r., poz. 631 z późn. zm.):

1. przedmiot prawa autorskiego

2. podmiot prawa autorskiego

3. przepisy szczególne dot. programów komputerowych

4. prawa pokrewne

5. plagiaty i kupowanie prac

Komplet zawiera 19 numerowanych przeźroczy

Nr 1

pojęcie własności intelektualnej -

odnosi się do:

1. wszelkich wytworów ludzkiego umysłu

-) artystycznych,

-) naukowych,

-) wynalazczych

2. oraz praw do korzystania z nich,

przy czym prawa te mogą mieć charakter

-) praw osobistych

-) praw majątkowych.

Zaś powyższa definicja dotyczy dzieł:

1. literackich,

2. artystycznych,

3. naukowych

w tym:

1. kompozycji muzycznych,

2. utworów plastycznych,

3. programów komputerowych,

4. filmów.

Nr 2

1. pierwsza polska ustawa o prawie autorskim z 1926 r.

2. w dniu 10 lipca 1952 roku Sejm przyjął ustawę o prawie autorskim.

3)

ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych z dnia 4 lutego 1994 roku

Nr 3

PRZEDMIOT PRAWA AUTORSKIEGO

Art. 1 Ust. 1 ustawy brzmi:

„Przedmiotem prawa autorskiego jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia (utwór). „

Wytwór niematerialny, aby uzyskał kwalifikację „utworu” powinien ŁĄCZNIE spełniać trzy cechy:

1. stanowić rezultat pracy człowieka (czyli twórcy)

2. stanowić przejaw działalności twórczej

3. mieć i n d y w i d u a l n y charakter,

Nr 4

Art. 1 ust. 2 ustawy:

„W szczególności przedmiotem prawa autorskiego są utwory:

1. wyrażone słowem, symbolami matematycznymi, znakami graficznymi

-) literackie

-) publicystyczne,

-) naukowe,

-) kartograficzne

-) oraz programy komputerowe

2. plastyczne

3. fotograficzne

4. lutnicze (skrzypce Stradivariusa)

5. wzornictwa przemysłowego

6. architektoniczne, architektoniczno-urbanistyczne i urbanistyczne,

7. muzyczne i słowno-muzyczne

8. sceniczne, sceniczno-muzyczne, choreograficzne i pantomimiczne,

9. audiowizualne (w tym filmowe). ”

Posiadające

k o n i e c z n y p o z i o m t w ó r c z o ś c i

Nr 5

art. 2 ustawy:

Opracowanie cudzego utworu, w szczególności:

-) tłumaczenie

-) przeróbka,

-) adaptacja

jest przedmiotem prawa autorskiego bez uszczerbku dla prawa do utworu pierwotnego.”

Np. adaptacje filmowe wielkiej literatury

Andrzej Wajda - „Pan Tadeusz” Mickiewicza

Jerzy Hoffman - „Trylogia” Sienkiewicza

Nr 6

co jeszcze może być uznane za podlegające ochronie, chociaż na pierwszy rzut oka można mieć wątpliwości, co do zasadności takiej ochrony ?

W świetle polskiego orzecznictwa sądowego:

za przedmiot prawa autorskiego m.in. UZNANO:

a) kolekcję afiszy

b) k a t a l o g i

c) k s i ą ż k i k u c h a r s k i e

4. informator o porcie

5. kompozycję z kwiatów

6. projekty dokumentacji technicznej, plany, zarysy, szkice, rysunki, modele

7. wzór zdobniczy

8. projekt znaku towarowego

9. szatę graficzną gazety

za przedmiot prawa autorskiego NIE UZNANO:

1. książki adresowej

2. książki telefonicznej

3. formularzy

4. tabeli

5. zestawienia programów telewizyjnych i radiowych

6. instrukcji obsługi

7. k s i ą ż k i k u c h a r s k i e j

8. rozkładu jazdy

9. k a t a l o g ó w, cenników, prospektów

Dla oceny, czy konkretny wytwór kwalifikuje się do ochrony autorskoprawnej konieczna jest indywidualna ocena

koniecznego poziomu twórczości

Nr 7

autorskoprawna o c h r o n a z b i o r ó w

art. 3 ustawy:

„Zbiory, antologie, wybory, bazy danych spełniające cechy utworu są przedmiotem prawa autorskiego, nawet jeżeli zawierają nie chronione materiały, o ile przyjęty w nich dobór, układ lub zestawienie ma twórczy charakter, bez uszczerbku dla praw do wykorzystywanych utworów.”

Przykład:

1. zbiory muzealne, wystawy artystyczne

ochronie podlega konkretny obraz konkretnego malarza,

ale także sam układ wystawy przygotowanej według jakiegoś pomysłu, jakiegoś klucza np.

okresu historycznego, stylu w sztuce czy jeszcze innego kryterium np.

-) wystawa polskich impresjonistów,

-) wystawa europejskiego art deco

-) wystawa ubiorów damskich na przestrzeni wieków,

-) wystawa sreber używanych na polskich stołach w XIX i XX wieku.

2. Kolekcje (zbiory) innych przedmiotów, nawet jeżeli składają się z niechronionych materiałów np.

-) kolekcja (zbiór) pocztówek

-) kolekcja (zbiór) etykiet zapałczanych

-) kolekcja (zbiór) kart do gry

-) kolekcja (zbiór) współczesnych zabawek (np. lalki Barbie)

o ile tylko przyjęty w nich dobór, układ lub zestawienie ma twórczy charakter

Nr 8

Co nie podlega ochronie autorsko prawnej ?

art. 1 ust. 2 (1) ustawy :

1. odkrycia,

2. idee,

3. procedury,

4. metody i zasady działania,

5. koncepcje matematyczne.

art. 4 ustawy:

1. akty normatywne lub ich urzędowe projekty,

2. urzędowe dokumenty, materiały, znaki i symbole,

3. opublikowane opisy patentowe lub ochronne,

4. proste informacje prasowe.

Nr 9

Podmiot prawa autorskiego

Podmiot prawa autorskiego określa art. 8 ustawy:

Ust. 1:

„Prawo autorskie przysługuje twórcy, o ile ustawa nie stanowi inaczej.”

Ust.2:

„Domniemywa się, że twórcą jest osoba, której nazwisko w tym charakterze uwidoczniono na egzemplarzach utworu lub której autorstwo podano do publicznej wiadomości w jakikolwiek inny sposób w związku z rozpowszechnieniem utworu.”

Nr 10

A co się dzieje, gdy dzieło ma kilku autorów ?

1)

Reguluje to art. 9 ustawy, który w ust. 1 stwierdza:

„Współtwórcom przysługuje prawo autorskie wspólne. Domniemywa się, że wielkości udziałów są równe. Każdy ze współtwórców może żądać określenia wielkości udziałów przez sąd, na podstawie wkładów pracy twórczej.”

2)

Natomiast ust. 5 stanowi, iż:

„Do autorskich praw majątkowych przysługujących współtwórcom stosuje się odpowiednio przepisy kodeksu cywilnego o współwłasności w częściach ułamkowych.”

Nr 11

Przepisy szczególne dot.

programów komputerowych

Na ten temat wypowiada się art. 74 - 77(2) ustawy.

Art. 74 brzmi:

Ust. 1:

Programy komputerowe podlegają ochronie jak utwory literackie, o ile przepisy niniejszego rozdziału nie stanowią inaczej.

Ust. 3:

Prawa majątkowe do programu komputerowego stworzonego przez pracownika w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy przysługują pracodawcy, o ile umowa (chodzi o umowę którą pracownik zawarł z pracodawcą) nie stanowi inaczej.

Nr 12

P r a w a p o k r e w n e

Prawami pokrewnymi są :

1. prawa do artystycznych wykonań

2. prawa do fonogramów i wideogramów

3. prawa do nagrań programów

4. prawa do pierwszych wydań

oraz wydań naukowych i krytycznych

Nr 13

prawa do artystycznych wykonań (art. 85-93)

1. każde artystyczne wykonanie utworu lub dzieła sztuki ludowej pozostaje pod ochroną niezależnie od jego wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia.

2. artystycznymi wykonaniami są w szczególności:

1. działania aktorów,

2. recytatorów,

3. dyrygentów

4. instrumentalistów

5. wokalistów,

6. tancerzy i mimów

7. oraz innych osób przyczyniających się do powstania wykonania.

Zgodnie z nowelizacją polskiej ustawy z 2000 r. - prawo wygasa po upływie 50 lat następujących po roku, w którym artystyczne wykonanie ustalono.

Jest to zgodne z dyrektywą Rady Wspólnot Europejskich nr 93/98 z dnia 29 października 1993r. w sprawie ujednolicenia czasu ochrony prawa autorskiego i niektórych praw pokrewnych

Nr 14

Prawa do fonogramów i wideogramów (art. 94-96)

1. fonogramem jest pierwsze utrwalenie warstwy dźwiękowej wykonania utworu albo innych zjawisk akustycznych (np. odgłosów zwierząt) -

definicja zgodna z Konwencją Rzymską z 1961 r.

2. wideogramem jest pierwsze utrwalenie sekwencji ruchomych obrazów

prawo wygasa po upływie 50 lat następujących po roku, w którym fonogram lub wideogram sporządzono

Ochrona producentów fono- i wideogramów w polskiej ustawie wynika z :

1. Konwencji Rzymskiej z 1961 r.

2. Traktatu WIPO o artystycznych wykonaniach i fonogramach z 1996 r.

3. oraz faktu zamieszkania twórcy lub siedziby twórcy na terytorium Europejskiego Obszaru Gospodarczego

Prawa do nagrań programów (art. 97-99)

Bez uszczerbku dla praw:

twórców, artystów wykonawców, producentów fonogramów i wideogramów -

organizacji radiowej lub telewizyjnej przysługuje wyłączne prawo do rozporządzania i korzystania ze swoich nagrań programów -

przez 50 lat od roku pierwszego nadania programu.

Nr 15

Prawa do pierwszych wydań oraz wydań naukowych i krytycznych (art.99(1) - 99(5)

Wprowadzony w 2000 r. po raz pierwszy do polskiego systemu prawa przepis - reguluje nową instytucję tzw. „pierwszych wydań”.

Odnosi się do:

1. po pierwsze - nie utrwalonych i nie zwielokrotnionych natomiast przekazywanych w drodze tradycji (ustnie) ludowych kompozycji, piosenek, przyśpiewek, bajek, tańców;

2. po drugie - nieznanych lub pozostających w zapomnieniu, zaginionych, nie odkrytych lub pozostających z woli autora w tzw. „szufladzie” utrwaleń jego dzieł mających postać np. rękopisów, listów, oryginałów rysunków.

Wydawcy, który jako pierwszy w sposób zgodny z prawem opublikował lub w inny sposób rozpowszechnił utwór, którego czas ochrony już wygasł, a jego egzemplarze nie były jeszcze publicznie udostępniane przysługuje wyłączne prawo do rozporządzania tym utworem i korzystania z niego na wszystkich polach eksploatacji przez okres 25 lat od daty pierwszej publikacji lub rozpowszechnienia.

(art. 99.1)

dyrektywa Rady Wspólnot Europejskich nr 93/98 z dnia 29 października 1993r. w sprawie ujednolicenia czasu ochrony prawa autorskiego i niektórych praw pokrewnych

Nr 16

Plagiaty i kupowanie prac

1. plagiaty pojawiające się w studenckich pracach

2. kupowanie prac magisterskich i innych (np. dyplomowych, zaliczeniowych) w internecie

w świetle prawa autorskiego.

Generalnie jeżeli chodzi o plagiaty, wyróżnić należy dwie sytuacje:

1. gdy autor pracy, opracowania, publikacji prawidłowo korzysta z dorobku innego autora posługując się tzw. PRAWEM CYTATU;

2. Gdy praca w części lub w całości wyczerpuje znamiona plagiatu.

Nr 17

PRAWO CYTATU - reguluje art. 29 ustawy:

Ust. 1.

Wolno przytaczać w utworach stanowiących samoistną całość urywki rozpowszechnionych utworów lub drobne utwory w całości, w zakresie uzasadnionym wyjaśnianiem, analizą krytyczną, nauczaniem lub prawami gatunku twórczości.

Ust. 2

Wolno w celach dydaktycznych i naukowych zamieszczać rozpowszechnione drobne utwory lub fragmenty większych utworów w podręcznikach i wypisach.

Ust. 2 (1)

Wolno w celach dydaktycznych i naukowych zamieszczać rozpowszechnione drobne utwory lub fragmenty większych utworów w antologiach.

Ust. 3

W przypadkach, o których mowa w ust. 2 i 2(1), twórczy przysługuje prawo do wynagrodzenia.

Natomiast

art. 34 ustawy stwierdza, iż :

Cytatem jest przytoczenie w dziele własnym, w całości lub w części, cudzej pracy, przy jednoczesnym podaniu twórcy i źródła.

Brak odpowiedniego oznaczenia przejętego cudzego fragmentu, uniemożliwiający zorientowanie się , że mamy do czynienia z cudzą twórczością - spełnia przesłanki plagiatu.

Nr 18

K u p o w a n i e p r a c

W tym przypadku zastosowanie ma

art. 272 KK dot. wyłudzenia poświadczenia nieprawdy.

Art. 272 KK

Kto wyłudza poświadczenie nieprawdy przez podstępne wprowadzenie w błąd funkcjonariusza publicznego lub innej osoby upoważnionej do wystawienia dokumentu

podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

Tak więc zarówno w świetle :

1. ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych,

2. jak i kodeksu karnego

przepisywanie prac od kolegi z wyższego roku lub kupowanie prac - i to obojętne czy za zgodą ich rzeczywistych autorów, czy nie - JEST PRZESTĘPSTWEM.

Nr 19

Poświadczenie nieprawdy w dokumencie

wyrok SN z 2005-04-20 III KK 206/04 Prok. i Pr. 2005/12/4/8

- w y c i ą g -

Definicja dokumentu ma szerokie znaczenie, wyrażające się stwierdzeniem, że dokumentem jest każdy przedmiot, z którym jest związane określone prawo, albo który ze względu na zawartą w nim treść stanowi dowód prawa, stosunku prawnego lub okoliczności o potencjalnym znaczeniu prawnym.

Istota czynu polega więc na poświadczeniu w dokumencie nieprawdy co do okoliczności mającej znaczenie prawne, bez względu na to, czy:

1. dokument ma znaczenie na zewnątrz (np. wydanie dyplomu)

2. czy tylko jest wykorzystywany na wewnętrzne potrzeby (dokumenty wewnętrzne Uczelni np. wpisy do indeksów)

Tak więc chodzi tu o faktyczną doniosłość prawną poświadczenia nieprawdy.

Dokument, musi być wystawiony przez funkcjonariusza publicznego lub inną osobę do tego uprawnioną i zawierać w swojej treści poświadczenie, któremu przysługuje cecha zaufania publicznego, a w związku z tym domniemanie prawdziwości.

Do takich dokumentów należą przede wszystkim dokumenty urzędowe w znaczeniu nadanym temu pojęciu przez KPC i KPA, a ponadto inne dokumenty, którym moc dowodową nadają inne przepisy .

źródło: system informacji prawnej LEGALIS

---