Osteologia

Kręgosłup (columna vertebrae)

Kości kręgów szyjnych

Kręgi szyjne - vertebrae cervicales

Budowa ogólna

Kręgi szyjne występują w liczbie siedmiu. Charakterystycznym dla każdego kręgu szyjnego jest słabo rozbudowany, delikatny trzon kręgu (corpus vertebrae), przy czym kręg szczytowy nie posiada właściwego korpusu kręgowego. Wszystkie kręgi szyjne posiadają rozdwojone na końcu wyrostki kolczaste (processus spinosus), są one krótkie i niewyczuwalne przez skórę. Jedynym wyjątkiem jest kręg wystający (vertebre prominens), którego wyrostek kolczasty jest długi, dorównujący prawie swoją długością kręgom piersiowym i nie rozdwojony na końcu.

Kręgi szyjne posiadają na swoich wyrostkach poprzecznych (processus transversus) głęboką bruzdę dla szyjnych nerwów kręgowych (sulcus nervi spinalis), bruzdę tą od zewnątrz ograniczają guzki (tuberculum posterius et anterius). Każdy wyrostek poprzeczny posiada też otwór wyrostka poprzecznego (foramen transversarium) w którym biegnie tętnica kręgowa. Wyrostki poprzeczne wyrastają z nasady łuku kręgowego (pediculus arcus vertebrae). W kręgach szyjnych nasada kregu nie manifestuje wyraźnie swojej obecności, prawie nie występuje przewężenie blaszki łuku kręgu (ze względu na małą wysokość kręgów i blaszek łuków kręgów).

Łuk kręgu (arcus vertebrae) jest pionowo ustawioną blaszką kostną zbudowaną z kości zbitej. Ogranicza otwór kręgowy (foramen vertebrale) i tworzy kostną ścianę kanału kręgowego (canalis vertebralis). Otwór kręgowy kręgów szyjnych jest największy w całym kręgosłupie, biegnie w nim rdzeń przedłużony. Tuż za wyrostkiem poprzecznym na łuku kręgu szczytowego (atlas) leży głęboka bruzda dla tętnicy kręgowej (sulcus arteriae vertebralis).

Kręg szczytowy (atlas)

Atlas jest wyjątkowym w swej budowie kręgiem szyjnym. Nie posiada trzonu kręgu, zamiast trzonu występuje tutaj łuk przedni kręgu szczytowego (arcus anterior) łuk przedni na powierzchni wewnętrznej posiada dołek zębowy (fovea dentis), który tworzy staw z zębem kręgu obrotowego (axis). Kręg szczytowy nie posiada wyrostka kolczystego, zamiast niego występuje guzek tylny (tuberculum posterior), na blaszce przedniego łuku występuje guzek przedni (tuberculum anterior). Kręg szczytowy nie posiada wyrostków stawowych, łączących go z potylicą i kręgiem obrotowym. W miejsce wyrostków stawowych (processus articularis) występują dołki stawowe - górne (fovea articularis superior) każdy z nich łączy się z kłykciem potylicznym (condylus occipitalis), tworząc staw szczytowo potyliczny (articulatio atlantooccipitalis), dołu występują dołki stawowe dolne (foveae articulares inferiores) które łączą się z powierzchniami stawowymi wyrostków stawowych górnych kręgu obrotowego (facies articularis processi articularis superior axis). Kręg szczytowy jest najdelikatniejszym kręgiem kręgosłupa ludzkiego.

Kręg obrotowy (axis)

Kręg obrotowy jest drugim kręgiem szyjnym. Swoją odmienna budowę zawdzięcza kształtowi trzonu kręgu (corpus vertebrae). Kręg szczytowy posiada wydłużony w kierunku pionowym trzon kręgu, górna część trzonu (część wystająca ponad blaszki łuków kręgu) nazwana została zębem kręgu obrotowego (dens axis). Ząb posiada trzy wyróżnialne części - powierzchnię stawową przednią (facies articularis anterior), powierzchnię stawową tylną (facies articularis posterior) i wierzchołek zęba (apex dentis). Powierzchnie stawowe tworzą wraz z dołkiem stawowym tylnym kręgu szczytowego (powierzchnia stawowa przednia) i więzadłem poprzecznym (powierzchnia stawowa tylna) staw szczytowo obrotowy górny.

Kręg wystający (vertebrae prominens)

Kręg wystający (siódmy kręg szyjny) jest ostatnim kręgiem szyjnym. Z racji swojej pozycji w ustroju posiada cechy zarówno kręgów szyjnych, jak i kręgów piersiowych. Jego trzon jest masywniejszy, niż kręgów szyjnych (2-6). Wyrostek kolczysty (processus spinosus) jest o wiele dłuższy, niż kręgów szyjnych i nie jest rozdwojony na końcu, co przemawia za powinowactwem anatomicznym do kręgów piersiowych. Za powinowactwem do kręgów piersiowych przemawia też częsta obecność dołka żebrowego dolnego (fovea costalis inferior), dołek ten jednak nie zawsze występuje, następną cechą wspólną z kręgami piersiowymi jest ustawienie skośne (prawie pionowe) powierzchni stawowych dolnych. Za powinowactwem do kręgów szyjnych mówi często występujący otwór wyrostka poprzecznego (foramen transversarium) przez który jedynie w nielicznych przypadkach przechodzi tętnica kręgowa, kształt wyrostków poprzecznych i obecność guzków wyrostka poprzecznego (guzek przedni jest mniejszy niż w wyższych kręgach szyjnych i prawie zanika). Kszta

łt trzonu kręgu jest taki sam, jak w kręga

ch szyjnych, otwór kręgowy duży.

Kręgi piersiowe (vertebrea thoracicea)

Kręgi piersiowe charakteryzują się długimi wyrostkami poprzecznymi, na końcu których od strony przedniej znajdują się dołki stawowe dla stawów bocznych żeber (fovea costalis transversalis). Wyrostki kolczyste (processus spinosus) są długie i ustawione skośnie w dół, co zapobiega nadmiernemu odchyleniu się ciała do tyłu (na poziomie kręgów piersiowych). Kregi piersiowe posiadają na trzonie kręgu od strony nasady łuku kręgu dwa dołki żebrowe (fovea costalis superior i fovea costalis inferior) dołki te tworzą staw z główką żebra w ten sposób, że górna część powierzchni stawowej żebra łączy się z dolnym dołkiem kręgu wyższego, dolna część powierzchni stawowej żebra łączy się z dołkiem górnym kręgu niższego. Kręgi piersiowe nie posiadają otworu wyrostka poprzecznego, nie posiadają guzków wyrostków poprzecznych oraz rozdwojenia na końcu wyrostka kolczystego. Trzon kręgów piersiowych jest owalny, silniej zbudowany, niż kręgi szyjne. Przednia część trzonu kręgu jest nieco niższa niż tylna część, co z podobnym kształtem krążków (discus interwertebralis) międzykręgowych tworzy kifozę piersiową. Nasada blaszki łuku kręgu jest wyraźna przez obecność dwóch wcięć dla nerwów kręgowych (incisura vertebralis superior i incisura vertebralis inferior), co w połączeniu kręgów daje otwór międzykręgowy (foramen intervertebrale).

Kręgi lędźwiowe (verterbrea lumbales)

Kregi lędźwiowe są najmocniej zbudowanymi kręgami kręgosłupa ludzkiego. Ich trzony są masywne, szerokie o kształcie owalnym. Powierzchnia przednia i boczna trzonu jest nieznacznie wklęsła, dając oparcie dla masywnego krążka międzykręgowego. Trzon kręgu jest nieznacznie wyższy z przodu niż w tylnej swej części, co daje lordozę lędźwiową (lordosis lumbalis). Kręgi lędźwiowe posiadają mały otwór kręgowy (foramen vertebralis), posiadają szczątkowe wyrostki kolczyste, tutaj nazywane dodatkowymi
(processus accesorius). Wystepuja tutaj silnie rozbudowane wyrostki żebrowe będące pozostałościami żeber lędźwiowych (processus costalis), u nasady wyrostków stawowych górnych znajdujemy wyrostek suteczkowaty (processus mammilaris). Powierzchnie stawowe wyrostków stawowych (facies articularis) skierowane są prawie pionowo, ale w odróżnieniu od kręgów piersiowych w płaszczyźnie strzałkowej (górne wyrostki mają powierzchnie stawowe skierowane w kierunku do trzonu kręgu, wyrostki dolne do zewnątrz kręgosłupa). Wcięcie kręgowe jest mniejsze, niż w kręgach piersiowych, przez co nasada blaszki łuku kręgu (pediculus arcus vertebrae) jest grubsza a otwory międzykręgowe węższe, niz w kręgach piersiowych. Wyrostki kolczyste są masywniejsze, niż w kręgach piersiowych, ale krótsze i skierowane bardziej poziomo, niż w kregach piersiowych.

Kość krzyżowa i guziczna (os sacrum et coccygis)

Kość krzyżowa tworzy pięć kręgów krzyżowych (vertebrea sacrales) zrośniętych ze sobą za pomocą kościozrostu. Górną część kości krzyżowej nazywamy podstawą kości krzyżowej (basis ossis sacri), na niej leży ostatni krążek międzykręgowy kręgosłupa. Podstawa kości krzyżowej i dolna krawędź trzonu ostatniego (5) kręgu lędźwiowego tworzą tak zwane Promontorium. Dolną część kości krzyżowej nazywamy wierzchołkiem kości krzyżowej (apex ossis sacri). Kość krzyżowa ma dwie powierzchnie - powierzchnię grzbietową (facies dorsalis) i powierzchnię miedniczną (facies pelvina). Na powierzchni miednicznej widzimy wyraźnie zarysowane kresy poprzeczne (linae transversae), które są miejscem zrostu kręgów krzyżowych. Na powierzchni grzbietowej wyróżniamy pięć grzebieni krzyżowych - po dwa z każdego boku grzebienia środkowego (crista sacralis mediana), są to - leżace bliżej grzebienia środkowego - grzebienie pośrednie (crista sacralis intermedia) i leżące dalej grzebienie boczne (crista sacralis lateralis). Grzebienie te są pozostałością po wyrostkach kolczystych (środkowy), stawowych (pośrednie) i poprzecznych (boczny). Na kości krzyżowej zauważamy otwory kości krzyżowej leżące na wysokości kres poprzecznych, po jednym z każdej strony kresy poprzecznej (jest ich więc osiem). Na bocznych częściach (pars laterales) kości krzyżowej zauważamy powierzchnie uchowate (facies auriculeris), które są powierzchniami stawowymi łaczącymi się z kośćmi miednicy (os coxae). Kość krzyżowa tworzy tylną ścianę miednicy. Kość krzyżowa posiada kanał krzyżowy (canalis sacralis), będący przedłużeniem kanału kręgowego. Kanał krzyżowy kończy się u dołu rozworem krzyżowym (hiatus sacralis). Na wierzchołku kości krzyżowej zauważamy dwa różki krzyżowe (cornua sacralia), które sa wyrostkami łączącymi kość krzyżową z kością guziczną. Kość krzyżowa na swojej górnej części posiada dwa wyrostki stawowe, łączące ją z ostatnim kręgiem lędźwiowym)

Kość guziczna to zrośnięte ze sobą cztery lub pięć kości będące kośćmi szczątkowymi ogona. Kość guziczna łączy sie z kością krzyżową za pomocą rożków guzicznych (cornua coccygea).

Więzadła i stawy kręgosłupa -articulationes et ligamenta coulmnae vertebrae

Stawy kręgów szyjnych:

Staw szczytowo potyliczny (articulatio atlantoocipitalis):

Staw szczytowo potyliczny tworzy kręg szczytowy i kłykcie potyliczne kości potylicznej. Jest to staw poziomy, którego powierzchniami są wypukłe kłykcie potyliczne (condyli occipitales) i wklęsłe dołki stawowe górne kręgu szczytowego (fovea articularis superior atlantis) stawy okryte są torebkami stawowymi (capsula articuleris). Więzadłami wzmacniającymi staw szczytowo potyliczny są dwie błony - przednia i tylna (membrana atlantoocipitalis anterior et posterior) są to więzadła krótkie, łączące się u góry z krawędzią otworu wielkiego kości potylicznej (foramen magnum ossis occipitalis) i u dołu z krawędzią górną blaszki łuku kręgowego przedniego i tylnego (arcus anterior et posterior atlantis). Więzadła długie, jakie wzmacniają staw szczytowo potyliczny to więzadło wzdłużne przednie i tylne (ligamentum longitudinale anterius et posterius).

Staw szczytowo obrotowy (articulatio atlantoaxialis)

Staw szczytowo obrotowy jest stawem składającym się z czterech mniejszych stawów - dwóch poziomych (dolnych) które tworzą powierzchnie stawowe wyrostków stawowych górnych kręgu obrotowego (facies articularis, processus articularis superior axis) i dołki stawowe kręgu szczytowego (fovea articularis inferior atlantis) i dwóch pionowych, górnych, które tworzy ząb kręgu obrotowego (dens axis) i dołek zębowy na łuku przednim kręgu szczytowego (fovea dentis, arcus anterior atlantis) (jest to staw szczytowo obrotowy przedni - articulatio atlantoaxialis anterior) i więzadło krzyżowe szczytowe (ligamentum cruciforme atlantis - staw szczytowo obrotowy tylny). Stawy dolne okrywaja luźne torebki stawowe, co pozwala na ruchy obrotowe głowy. Łuki kręgów są połączone ze sobą za pomocą ligamentum flavum, które zapobiega rozsunięciu się kręgów.

Stawy górne. Staw przedni tworzy dołek zębowy (fovea dentis) i powierzchnia stawowa przednia zęba (facies articularis anterior dentis). Staw tylny utworzony jest przez powierzchnię stawową tylną zęba (facies articularis posterior dentis) i więzadło krzyżowe (ligamentum cruciforme atlantis). Więzadło to jednocześnie tworzy staw tylny i wzmacnia (dociska ząb do dołka zębowego) staw przedni. Możemy je podzielić na więzadło poprzeczne kręgu szczytowego (ligamentum transversum atlantis) i pęczki podłużne (fasciculi longitudinales). Więzadło poprzeczne łączy się z częściami bocznymi i nasadami łuku kręgu szczytowego przedniego od strony wewnętrznej (w środku otworu kręgowego). Pęczki podłużne (fasciculi longitudinales) łączą się z przednią krawędzią otworu wielkiego kości potylicznej (górnym końcem) i z trzonem kręgu obrotowego (dolnym końcem). Ząb kregu szczytowego posiada trzy więzadła łączące go z brzegiem przednim i bocznymi otworu wielkiego kości potylicznej są to więzadła skrzydłowe (ligamenta alaria) w liczbie dwóch, które biegną skośnie od części bocznych zęba do krawędzi bocznych otworu wielkiego kosci potylicznej i więzadło wierzchołka zęba (ligamentum apicis dentis), które łączy wierzchołek zęba z krawędzią przednią otworu wielkiego kości potylicznej. Wnętrze kanału kręgowego pokrywa silna błona pokrywająca (membrana tectoria), która biegnie od dołu kręgu obrotowego do brzegu otworu wielkiego kości potylicznej. Miedzy łukami kręgów występuje więzadło żółte (ligamentum flavum), które nie pozwala na rozsunięcie się kręgów. Ponadto stawy wzmacniane są za pomocą więzadła międzykolczystego (ligamentum interspinale), które biegnie od wyrostka kolczystego kręgu obrotowego (processus spinosus axis) do guzka tylnego kręgu szczytowego (tuberculum posterior atlantis). Dodatkowo wzmacniają te stawy więzadła podłużne przednie i tylne, więzadło karkowe (ligamentum longitudinale anterior et posterior, ligamentum nuchae)

Więzadła kręgów piersiowych i lędźwiowych (bez więzadeł żebrowych)

We wszystkich stawach międzykręgowych kregów szyjnych (bez atlantoocipitalis i atlantoaxialis), piersiowych i lędźwiowych wystepują te same więzadła. Są to więzadła wzdłużne, biegnące po powierzchni przedniej i tylnej trzonów kręgów od kości krzyżowej, aż do kości potylicznej (ligamentum longitudinale anterior et posterior), oraz więzadło nakolczyste (ligamentum supraspinale), biegnące po szczytach wyrostków kolczystych (processus spinosus). Występuja też krótkie więzadła między wyrostkowe i więzadła międzyłukowe. Więzadła międzywyrostkowe to: miedzykolczyste (interspinale), międzypoprzeczne (intertransversale), więzadła miedzy łukowe to wiezadła żólte (ligamenta flava). Każdy staw kręgowy posiada torebke sawową (capsula articularis), która przyczepia się do wyrostków stawowych tuż nad powierzchniami stawowymi, okrywa ona też krążek międzykręgowy (discus intervertebralis) i brzegi trzonów kręgów.

Połączenie kości krzyżowej z kością guziczną

Kość krzyżowa łączy się z guziczną za pomocą rożków guzicznych (cornua coccygea)i rożków krzyżowych (cornua sacralia). Staw ten wzmacniają liczne więzadła- więzadło grzbietowe powierzchowne (ligamenta sacrococcygea dorsalia superficialia), boczne (ligamentum sacrococcygeum dorsale laterale), głębokie (ligamentum sacrococcygeum dorsale profundum) i brzuszne lub inaczej zwane przednim (ligamentum sacrococcygeum anterius). W połączeniu tym występuje też krążek międzykręgowy, ale cienki, zazwyczaj włóknisty, który w późniejszym wieku ulega skostnieniu i tworzy zrost krzyżowo guziczny.

Kości mostka i żeber

Mostek (sternum)

Mostek składa się z trzech oddzielnych części połączonych chrząstkozrostem w jedną całość. Najwyżej leży rękojeść mostka (manubrium sterni), który łączy się z trzonem mostka (corpus sterni), a ten z wyrostkiem mieczykowatym (processus xiphoideus). Miejsce połączenia rękojeści i trzonu mostka tworzy tak zwany kąt mostka (angulus sterni). Na rękojeści i trzonie mostka widzimy 17 wcięć, 14 wcięć tworzy powierzchnie stawowe dla końców mostkowych żeber, po siedem z każdej strony (6 na korpusie mostka, 2 na trzonie, wcięcie dla 2 żebra jest wspólne dla rękojeści i trzonu) wcięcia te nazywamy wcięciami żebrowymi (incisura costalis), na rękojeści mostka leżą dwa wcięcia obojczykowe (incisura clavicularis) po jednym z każdej strony wcięcia szyjnego (incisura jugularis).

Żebra (costae)

Najczęściej występuje w organizmie ludzkim 12 par żeber, jednak ich ilość może sie wahać ze względu na zanik ostatniej (najniższej) pary żeber, wtedy jest tylko 11 par zeber, mogą tez występować żebra szyjne i lędźwiowe. Siedem pierwszych żeber łączy się bezpośrednio z mostkiem i te nazywamy żebrami prawdziwymi (coatae verae), pozostałe łączą się z mostkiem pośrednio, lub ich końce pozostają swobodne i te żebra nazywamy żebrami rzekomymi (costae spuriae).

Koniec łączący się z kręgosłupem nazywamy głową żebra (caput costae), głowa jest to zgrubiony i zaokrąglony koniec żebra. Na głowie żebra widzimy trzy oddzielne części - powierzchnię stawową górną (facies articularis capiti costae superior), powierzchnię stawową głowy żebra dolna (facies articularis capitis costae inferior) i rozdzielający je grzebień głowy żebra (crista capitis costae).

Głowa żebra osadzona jest na węższej szyjce żebra (collum costae), na szyjce tej znajduje się grzebień szyjki żebra (crista colli costae). U podstawy szyjki żebra występuje wyrostek żebrowy (tuberculum costae) na końcu którego znajduje się powierzchnia stawowa wyrostka żebrowego (facies articularis tuberculi costae). Miejsce, gdzie krzywizna żebra jest największa nazywamy łukiem żebra (angulus costae). Blaszka żebrowa to trzon żebra (corpus costae), nad jego dolną krawędzią, po stronie wewnętrznej żebra znajduje się bruzda żebrowa (sulcus costae).

Żebro pierwsze

Żebro pierwsze jest najmniejszym żebrem, zamykającym klatke piersiową od góry. Jest żebrem płaskim, ale o powierzchniach skierowanych poziomo, nie pionowo, jak ma to miejsce w reszcie żeber. Żebro pierwsze za wyrostkiem żebrowym ma bruzdę tętnicy podobojczykowej (sulcus srteriae subclaviae), wyrostek mięśnia pochyłego przedniego (tuberculum musculi scaleni anterior) a za tym wyrostkiem bruzdę żyły podobojczykowej (sulcus venae subclaviae)

Połączenia żeber z kręgosłupem

Połączenie żeber z kręgosłupem tworzy trzy stawy kręgowo żebrowe (articulationes costovertebrales). Stawy te dzielimy na staw głowy żebra (articulatio capitis costae) i staw żebrowo poprzeczny (articulatio costotransversaria). Staw głowy żebra tworzą dołki żebrowe na dwóch sąsiadujących kręgach, krążek międzykręgowy, dwie powierzchnie głowy zebra i grzebień głowy żebra. Dolny dołek żebrowy (fovea costalis inferior) żebra wyższego łączy się z powierzchnią stawową głowy żebra - górną (facies articularis capitis costae superior), grzebień głowy żebra (cristae capitis costae) łączy się z dyskiem międzykręgowym, dolna powierzchnia stawowa głowy żebra (facies articularis capitis costae inferior) łączy sie z dołkiem zebrowym górnym (fovea costalis superior) kręgu leżącego poniżej żebra. Stawy żebrowo kręgowe (articulationes costovertebrales) nie posiadają torebki stawowej (capsula articularis), zamiast niej jest silne więzadło głowy żebra promieniste (ligamentum capitis costae radiatum), staw wzmacnia dodatkowo więzadło wewnątrzstawowe głowy żebra (ligamentum capitis costae intersrticulare). Stawy żebrowo poprzeczne (articulationes costotransversariae) tworzą powierzchnie stawowe wyrostków poprzecznych kręgów i powierzchnie stawowe wyrostka żebrowego (facies articularis tuberculi costae). Staw ten wzmacniają więzadło żebrowopoprzeczne (ligamentum costotransversarium) i więzadło wyrostka żebrowego (ligamentum tuberculi costae). W połączeniach żeber z kręgosłupem występują dodatkowo dwa więzadła - więzadło żebrowo poprzeczne górne i boczne (ligamentum costotransversarium superius et laterale) pierwsze łączy żebro z wyrostkiem kolczystym i wyrostkiem poprzecznym wyżej położonego kręgu.

Połączenia żeber z mostkiem

Żebra prawdziwe (costae verae) łączą się z mostkiem bezpośrednio stawem mostkowo żebrowym. Staw ten tworzy wcięcie żebrowe mostka (incisura costalis) i mostkowy koniec chrząstki żebrowej. Staw usztywniają więzadła - więzadło żebrowo mostkowe promieniste (liamentum sternocostale radiatum) i więzadło mostkowo żebrowe wewnątrzstawowe (ligamentum sternocostale interarticulare). Żebra żekome (costae spuriae) łączą się z mostkiem za pomocą chrząstek żeber wyższych (8 z 7, 9 z 8, 10 z 9, 11 i 12 nie łączy się z mostkiem - żebra wolne - costae fluitantes)

Kończyna górna

Kości kończyny górnej

Clavicula (obojczyk)

Obojczyk jest kością długą, esowato wygiętą. Wypukły łuk litery „s” występuje przy końcu mostkowym obojczyka (extermitas sternalis). Na końcu mostkowym znajduje się powierzchnia stawowa mostkowa (facies articularis sternalis). Po stronie dolnej obojczyka na jego trzonie znajduje się otwór odżywczy dla tętnicy odżywczej (foramen nutricum). Przy końcu barkowym (extermitas acromialis) znajduje się kresa czworoboczna (linea trapezoidea) i wyrostek storzkowy (tuberculum conoideum).

Scapula (łopatka)

Łopatka jest kością płaską o kształcie zbliżonym do trójkąta. Wyruzniamy na niej dwie powierzchnię grzbietowa (facies dorlsalis) i powierzchnię żebrową (facies costalis). Na powierzchni żebrowej zauważamy tylko kresy mięśniowe (lineae musculares). Powierzchnię grzbietową na dwie części dzieli grzebień łopatki (spina scapulae), powstałe przez ten podział powierzchnie nazywamy odpowiednio dołami nadgrzebieniowym i podgrzebieniowym (fossa supraspinata et infraspinata). Łopatka posiada trzy brzegi - brzeg przyśrodkowy (margo medialis), brzeg boczny (margo lateralis) i brzeg górny (margo superior). Posiada trzy kąty - górny (angulus superior), dolny (angulus inferior) i boczny (angulus lateralis). Posiada szyjkę (collum scapulae), na której umieszczona jest panewka stawowa dla stawu ramiennego (cavitas glenoidalis), na brzegu bocznym, bezpośrednio pod panewką znajduje się guzek podpanewkowy (tuberculum infraglenoidale). Na końcu bocznym grzebienia widzimy wyrostek barkowy (acromion), nad szyjką łopatki wyrostek kruczy (processus coracoideus). Na brzegu górnym przy nasadzie wyrostka kruczego widzimy wcięcie łopatkowe (incisura scapulae).

Humerus (kość ramieniowa)

Kość ramieniowa jest kością długa, posiadającą dwa końce - bliższy (extermitas proximalis) i dalszy (extermitas distalis), oraz trzon (corpus humeri). Na końcu bliższym obserwujemy głowę kości ramieniowej (caput humeri), tuż poniżej niej szyjkę anatomiczną (collum anatomicum), dalej dwa guzki - większy (tuberculum major) i mniejszy (tuberculum minor) a między nimi bruzdę międzyguzkową (sulcus intertubercularis). Od obu guzków odchodzą listewki kostne - (crista tuberculi majoris et minoris). Bruzdę guzka mniejszego nazywamy bruzdą przyśrodkową, większego - boczną. Poniżej guzków znajduje się szyjka chirurgiczna (collum chirurgicum) nazwa jest stąd, że humerus najczęściej pęka w tym miejscu (nie pęka szyjka anatomiczna). Na trzonie kości ramieniowej widzimy otwór odżywczy (foramen nutricium), guzowatość naramienną (tuberositas deltoidea) i po stronie tylnej bruzdę nerwu promieniowego (sulcus nervi radialis).

Koniec dalszy tworzy bloczek kości ramieniowej (trohlea humeri), dwa nadkłykcie kości ramieniowej (epicondylus lateralis - od strony bocznej i epicondylus medialis - od strony przyśrodkowej). Na tylnej stronie nadkłykcia przyśrodkowego występuje bruzda nerwu łokciowego (sulcus nervi ulnaris). Na kłykciu kości ramieniowej występują dwie powierzchnie stawowe- bloczek kości ramieniowej (trohlea humeri) i główka kości ramieniowej (capitulum humeri). Nad bloczkiem kości ramieniowej, po stronie tylnej znajduje się dół łokcia (fossa olecrani), po stronie predniej dół wyrostka dziobiastego (fossa coronoidea).

Ulna (kość łokciowa)

Kość łokciowa jest kością długą. Jej trzon ma kształt trójgraniasty, posiada trzy brzegi i trzy powierzchnie. Jeden wierzchołek kości łokciowej skierowany jest w stronę kości promieniowej i nazywamy go brzegiem miedzykostnym (margo interosseus), pozostałe dwa skierowane sa ku tyłowi (brezg tylny - margo posterior) i ku przodowi (brzeg przedni - margo anterior). Kość przedramienia posiada dwa końce - bliższy (extermitas proximalis) i dalszy (extermitas distalis). Na końcu bliższym znajduje się łokieć (olecranon), wcięcie bloczkowe (incisura trohlearis), wcięcie promieniowe (incisura radialis), wyrostek dziobiasty (processus coronoideus), na jego tylnej powierzchni guzowatość kości łokciowej (tuberositas ulnae), na powierzchni bocznej wyrostka dziobiastego znajduje się wcięcie dla głowy bliższej kości promieniowej (incisura radialis). Koniec dalszy jest o wiele mniejszy, niż koniec bliższy, można na nim znaleźć dwie części - głowę kości łokciowej (caput ulnae) i wyrostek rylcowaty (processus styloideus ulnae). Głowa kości łokciowej ma dwie powierzchnie stawowe - powierzchnię stawową głowy kości łokciowej (facies articularis capitis ulnae) i obwód stawowy kości łokciowej (circumferentia articularis - ulnae).

Radius (kość promieniowa)

Kość promieniowa jest drugą kością przedramienia, położoną po stronie kciuka (kość zewnętrznie leżąca w przedramieniu). Kość promieniowa posiada tak, jak kość łokciowa, trzy brzegi, trzy powierzchnie, trzon i dwie głowy. Brzeg międzykostny (margo interosseus) skierowany jest w stronę kości łokciowej. Na trzonie kości promieniowej wyróżniamy otwór odżywczy dla naczyń odżywczych. Głowa na końcu bliższym (extermitas proximalis) jest mała, o kształcie zbliżonym do niskiego walca, lub krążka. Wyróżniamy na niej obwód stawowy kości promieniowej (circumferentia articularis) i lekko wklęsłą powierzchnię głowy kości promieniowej. Poniżej głowy kości promieniowej widzimy szyjke kości promieniowej (collum radii), a poniżej niej guzowatość promieniową (tuberositas radii). Koniec dalszy kości promieniowej jest dużo większy, niż koniec bliższy. Wyróżniamy tutaj wyrostek rylcowaty kości promieniowej (processus styloideus), powierzchnię stawową nadgarstka (facies articularis carpea) i wcięcie głowy kości łokciowej (incisura ulnaris).

Kości nadgarstka (ossa carpi):

Kości nadgarstka za wyjątkiem kości grochowatej (os pisiforme) są kośćmi o kształcie nieregularnie sześciennym. Każda z kości nadgarstka ma powierzchnię stawową dalszą, bliższą, boczną i przyśrodkową. Powierzchnie górna i dolna nie tworzą stawów, są przyczepami więzadeł.

Os scaphoideum (kość łódeczkowata)

Os lunatum (kość księżycowata)

Os triqetrum (kość trójgraniasta)

Os pisiforme (kość grochowata)

Os trapezium (kość czworoboczna większa)

Os trapezoideum (kość czworoboczna mniejsza)

Os capitatum (kość główkowata)

Kości śródręcza (ossa metacarpalia)

Kości śródręcza występują w liczbie pięciu w każdym śródręczu. Nie mają oddzielnych nazw, są ponumerowane cyframi rzymskimi od I - V. Liczenie kości śródręcza zaczynamy od kości śródręcza łączącej się z kciukiem. Kości śródręcza mają końce bliższe, za pomocą których wraz z kośćmi rzędu dalszego kości nadgarstka tworzą staw nadgarstkowo śródręczny (articulationes carpometacarpalia). Końce bliższe kości śródręcza mają trzy powierzchnie stawowe - górną do stworzenia stawu nadgarstkowo śródręcznego, i dwie boczne do stworzenia stawu śródręczno śródręcznego z sąsiadującymi kośćmi śródręcza. Koniec dalszy posiada zaokrągloną okrągła powierzchnie stawową do stworzenia stawu śródręczno paliczkowego z paliczkami bliższymi.

Kości palców ręki (ossa digitorum manus)- paliczki (phalanges)

Paliczki (phalanges) dzielimy na paliczki trzech rzędów - paliczki bliższe - phalanges proximales (w liczbie 5), paliczki środkowe - phalanges mediales (w liczbie 4- kciuk nie posiada paliczka środkowego) i paliczki dalsze - phalanges distales (w liczbie 5). Paliczki bliższe i środkowe na końcach dalszych posiadają powierzchnię stawową zbudowaną z kłykci, paliczki dalsze i środkowe na końcu bliższym na powierzchni stawowej posiadają grzebień. Paliczki bliższe na końcu bliższym posiadają wgłębienie w których stawowo poruszają się główki dalsze kości śródręcza. Paliczki dalsze na końcu dalszym posiadają guzowatość paliczków dalszych (tuberositas phalangis distalis), która służy za podstawę łoża paznokcia.

Więzadła i stawy kończyny górnej i obręczy obojczykowo barkowej

Staw obojczykowo mostkowy (articulatio sternoclavicularis)

Powierzchnia stawowa głowy mostkowej obojczyka (facies sternalis - clavicularis) i wcięcie obojczykowe na rękojeści mostka nie są dokładnie dopasowane do siebie, przez co wymagana jest obecność krążka wewnątrz stawowego (discus interarticularis), który swym kształtem dopasowuje powierzchnie stawowe do siebie. Mostek z obojczykiem spaja więzadło mostkowo obojczykowe przednie i tylne (ligamentum sternoclaviculare anterius et posterius), obie kości obojczyka połączone są ze sobą za pomocą więzadła międzyobojczykowego (ligamentum interclaviculare). Każda kość obojczyka połączona jest z żebrem pierwszym za pomocą więzadła żebrowo obojczykowego (ligamentum costoclaviculare)

Staw obojczykowo barkowy (articulatio acromioclaviculare)

Staw tworzy powierzchnia stawowa wyrostka barkowego (facies articularis acromii) i powierzchnia barkowa obojczyka (facies acromialis). Staw wzmacniają więzadła : barkowo obojczykowe (ligamentum acromioclaviculare), obojczykowo krucze (coracoclaviculare), które składa się z więzadła czworobocznego (ligamentum trapezoideum) i więzadła stożkowego (ligamentum conoideum).

Staw barkowy (articulatio humeri)

Staw barkowy tworzy głowa kości ramieniowej (caput humeri), panewka stawowa łopatki (cavitas glenoidalis) i obrąbek stawowy (labrum glenoidale), który dopasowuje do siebie powierzchnie stawowe kości i zwiększa powierzchnię stykania się kości w stawie. Staw od zewnątrz okrywa torebka stawowa (capsula articularis), od góry wzmocniony jest silnym więzozrostem barkowo kruczym (ligamentum coracoacromiale), na torebce stawowej leżą więzadła obrąbkowo ramienne (ligamenta glenohumeralia), dodatkowo staw wzmocniony jest przez ścięgno mięśnia dwugłowego ramienia (tendo musculi bicipis brachii), które wnika w torebkę stawową i biegnie w bruździe międzyguzkowej (sulcus intertubercularis) i przyczepia się do krawędzi górnej panewki stawowej (cavitas glenoidalis)

Staw łokciowy (articulatio cubiti)

Staw łokciowy jest stawem utworzonym przez trzy mniejsze stawy otoczone jedną torebką stawowa, są to staw łokciowo ramieniowy (articulatio humeroulnaris), staw ramieniowo promieniowy (articulatio humeroradialis) i staw łokciowo promieniowy (articulatio ulnoradialis). Staw ramienno łokciowy tworzy bloczek kości ramieniowej (trohlea humeri) i wcięcie bloczkowe kości łokciowej (incisura trohlearis). Staw ramienno promieniowy tworzy główka kości ramieniowej (capitulum humeri) i dołek główki kości promieniowej (fovea capitis radii). Staw łokciowo promieniowy tworzy obwód stawowy głowy kości promieniowej (circumferentia articularis capitis radii) i wciecie promieniowe kości łokciowej (incisura radialis ulnae). Staw bocznie wzmacniają dwa grube i mocne więzadła poboczne (ligamentum collaterale ulnare - po stronie kości łokciowej i ligamentum collaterale radiale - po stronie kości promieniowej) więzadła te przyczepiają się do nadkłykci kości ramieniowej (epicondylus humeri), wyrostka łokciowego kości łokciowej i do kości promieniowej). Staw promieniowo łokciowy wzmacniany jest dodatkowo więzadłem pierścieniowatym kości promieniowej (ligamentum anulare radii). Kości promieniowa i łokciowa na prawie całej długości swoich trzonów połączone są za pomocą błony międzykostnej (membrana interossea antebrachii)

Staw łokciowo promieniowy dalszy (articulatio radioulnaris distalis)

Staw promieniowo łokciowy tworzą obwód stawowy kości łokciowej (circumferentia articularis capitis distalis radii) i wcięcie łokciowe na kości promieniowej (incisura ulnaris). Staw ten wzmacnia torebka stawowa stawu nadgarstkowo promieniowego.

Staw promieniowo nadgarstkowy (articulatio radiocarpea)

Staw promieniowo śródręczny tworzą powierzchnia stawowa głowy dalszej kości promieniowej (facies articularis carpea) i kości bliższe nadgarstka (os naviculare, os lunata, os triqetum i os pisifore). Głównymi więzadłami tego stawu są więzadła promieniowo nadgarstkowe grzbietowe i dłoniowe (ligamenta radiocarpea dorsalia et palmaria).

Stawy nadgarstkowe (articulationes coarpocarpea)

Stawy nadgarstkowe to stawy utworzone przez kości nadgarstka z sąsiednimi kośćmi nadgarstka. Więzadła noszą nazwę kości, które spajają.

Stawy nadgarstkowo śródręczne (articulationes carpometacarpea)

Stawy nadgarstkowo śródręczne tworza kości śródręcza i kości nadgarstka tak, że z każdą kością nadgarstaka (oprócz os capitatum, z którą łącza się trzy kości śródręcza - 4, 3, 2 i kości czworobocznej, która łaczy się tylko z kością 2 śródręcza) łączą się dwie kości śródręcza.

Stawy międzyśródręczne (articulationes metacarpea interossea)

Utworzone są przez sąsiadujące ze sobą kości śródręcza. Kości śródręczne powiązane sa ze sobą za pomocą więzadeł międzyśródręcznych dłoniowych i grzbietowych (ligamenta metacarpea palmaria et dorsalia) i na końcu dalszym za pomocą więzadeł międzyśródręcznych głebokich (ligamenta metacarpea transversa profunda)

Stawy międzypaliczkowe (articulationes interphalangeae)

Wyróżniamy stawy miedzypaliczkowe bliższe (articulationes interphalangeae proximales) i dalsze (articulationes interphalangeae distales). Stawy wzmacniają jednoimienne więzadła poboczne (ligamenta collateralia), grzbietowe (ligamenta dorsalia) i dłoniowe (palmaria)

Kończyna dolna

Kości kończyny dolnej (ossa membri inferioris)

Kość miedniczna (os coxae)

Kość miedniczna dzieli się na trzy oddzielne kości, które w wyniku procesu kostnienia stają się kośćmi zrośniętymi za pomocą kościozrostów:

Kość biodrowa (os illium)

Kość biodrowa jest kością płaską, posiada trzon (corpus ossis illi) i talerza (ala ossis illi). Granica między nimi zaznaczona jest po stronie krzyżowomiednicznej za pomocą kresy łukowatej (linae arcuata). Po stronie pośladkowej (facies glutea) znajdują się trzy kresy - kresa pośladkowa przednia (linea glutea anterior), kresa pośladkowa tylna (linea glutea posterior) i kresa pośladkowa dolna (linea glitea inferior).

Na brzegu kości biodrowej znajdujemy cztery kolce kości biodrowej - dwa przednie, dwa tylne (górny i dolny) są to spina illiaca anterior inferior (przdni dolny), spina illiaca anterior superior (dolna przednia), spona illiaca posterior superior (tylna górna) i spina illiaca posterior inferior (tylna dolna). Na górnym brzegu kości biodrowej widzimy grzebień biodrowy (crista illiaca). Po stronie pośladkowej widzimy dwie wargi grzebienia kości biodrowej (labium externum cristae illiacae i labium internum cristae illiacae), między nimi leży kresa środkowa (linea intermedia).

Po stronie krzyżowomiednicznej (facies sacropelvina) znajduje powierzchnia uchowata (facies auricularis) służącą do połączenia stawowego z kością krzyżową. Połączenie to w wieku dojrzałym najczęściej zamienia się w połączenie sztywne - kościozrost krzyżowomiedniczy. Nad powierzchnią uchowata znajduje się guzowatość krzyżowa (tuberositas illiaca), która służy jako przyczep więzadeł krzyżowo biodrowych.

Kość kulszowa (os ischi)

W kości kulszowej wyróżniamy trzon (corpus ossis ischii) i gałąź kości kulszowej (ramus ossis ischii). Na gałęzi kości kulszowej widzimy duży guz kulszowy (tuber ischiadicum), trzon kości kulszowej posiada dwa wcięcia - wcięcie kulszowe większe (incisura ischiadica major) i mniejsze (incisura ischiadica minor). między nimi zaznaczony jest kolec kulszowy (spina ischiadica)

Kość łonowa (os pubis)

Kość łonowa składa się z trzonu i dwóch gałęzi kości łonowej - górnej (ramus superior ossis pubis), oraz dolnej (ramus inferior ossic pubis). Na połączeniu gałęzi górnej z gałęzią dolną widzimy powierzchnię spojeniową (facies symphysialis), która bierze udział w spojeniu łonowym. Na stronie zewnętrznej (pośladkowej) widzimy guzek łonowy (tuberculum pubicum) i na gałęzi górnej grzebień kości łonowej (pecten ossis pubis). Gałęzie kości łonowej, trzon kości kulszowej i gałąź kości kulszowej tworzą otwór zasłonowy (foramen obturatorium). Na górnym brzegu tego otworu widzimy trzy elementy - grzebień zasłonowy (crista obturatoria), bruzdę zasłonową (sulcus obturatorius) i guzki zasłonowe przedni (tuberculum obturatorium anterius) i tylny (tuberculum obturatorium posterius). Kość łonowa i kość biodrowa tworzą w miejscu połączenia wyniosłość biodrowo łonową (eminentia illiopubica)

Panewka stawowa (Acetabulum)

Panewka stawowa występuje na stronie pośladkowej kości miednicznej (facies glutea ossis pelvis) i jest utworzona przez wszystkie kości wchodzące w skład kości miednicznej. Jest to zagłębienie w kości miednicy, w które wchodzi główka kości udowej. W budowie panewki stawowej znajdujemy trzy części składowe- powierzchnię księżycowatą (facies lunata), która jest właściwą powierzchnią stawową, dół stawowy (fossa acetabuli) i wcięcie panewki stawowej (incisura acetabuli)

Kość udowa (femur)

Kość udowa jest najdłuższą i najgrubszą kością długą ustroju ludzkiego. Posiada dwa końce i trzon. Koniec bliższy posiada głowę kości udowej (caput ossis femoris), poniżej głowy widzimy zwężenie, które jest główką kości udowej (collum ossis femoris). Poniżej główki widzimy dwa guzki mniejszy i większy, nazywają się one krętarzami (trohanter major) i mniejszy (trochanter minor). Miedzy nimi biegnie grzebień międzykrętarzowy (crista intertrocjhanterica), na główce kości udowej u podstawy krętarza większego widzimy dół krętarzowy (fossa trochanterica). Pod szyjką kości udowej biegnie od krętarza mniejszego do większego kresa międzykrętarzowa (od strony przyśrodkowej) - linea intertrochnterica. Pod krętarzami widzimy nieregularną, porowatą powierzchnię, jest to guzowatość pośladkowa (tuberositas glutea). Po stronie przyśrodkowej guzowatości pośladkowej występuje linia grzebieniowa (linea pectinea), która przechodzi później w kresę chropawą (linea aspera), która dzieli się na dwie wargi - wargę boczna kresy chropawej (labium laterale lineae asperae) i w wargę przyśrodkową (labium mediale lineae asperae). Wargi te rozchodzą się z powierzchni tylnej na powierzchnię boczną i przyśrodkową kości udowej, między nimi tworzy się trójkątna powierzchnia podkolanowa (facies poplitea), na której biegnie tętnica podkolanowa. Koniec dalszy kości udowej ma dwa duże kłykcie - kłykieć przyśrodkowy (condylus medialis) i kłykieć boczny (condylus lateralis), między nimi głęboki dół międzykłykciowy (fossa intercondylaris). Nad kłykciami znajdują się nadkłykcie boczny (epicondylus lateralis) i przyśrodkowy (epicondylus medialis), po stronie przedniej, między nadkłykciami znajduje się powierzchnia rzepkowa (facies patellaris).

Rzepka (patella)

Rzepka jest kością płaską, o kształcie przybliżonym do trójkąta. Którego podstawa skierowana jest w górę (basis patellae) a wierzchołek ku dołowi (apex patellae). Powierzchnia skierowana w stronę stawu kolanowego jest gładka, pokryta chrząstką szklistą (facies articularis patellaris)

Piszczel (tibia)

Piszczel jest kością długą o przekroju trójkątnym, brzegi skierowane są w kierunku przyśrodkowym, bocznym i przednim (margo anterior, margo medialis i margo interosseus). Na końcu bliższym znajdują się dwa kłykcie - kłykiec przyśrodkowy (condylus medialis tibiae) i kłykieć boczny (condylus lateralis tibiae). Na kłykciu bocznym widzimy głęboką powierzchnię stawową dla stawu piszczelowo strzałkowego (facies articularis fibularis). Na przedniej powierzchni, pod końcem bliższym widzimy trójkątną guzowatość piszczezlową (tuberositas tibiae). Koniec dalszy jest węższy, niż bliższy, posiada powierzchnię stawową (facies articularis inferior), dla stawu skokowego górnego. Od strony przyśrodkowej widzimy kostkę (malleous medialis), jest to trójkątny róg skierowany ku dołowi, posiada od powierzchnię stawową (facies articularis malleoli). Piszczel od strony bocznej posiada wcięcie strzałkowe (incisura fibularis) do połączenia sztywnego ze strzałką .

Strzałka (fibula)

Strzałka jest kością długa podudzia, nie uczestniczy czynnie ani w stawie skokowym, ani kolanowym. Ma trzon i dwie gówki. Główka końca bliższego wyposarzona jest w powierzchnię stawową (facies articularis capitis fibulae). Główka posiada też wierzchołek (apex capitis fibulae). Koniec dolny posiada kostkę boczną (malleolus lateralis), kostka posiada powierzchnię stawową kostki (facies articularis malleoli lateralis)

Kość skokowa (talus)

Kość skokowa posiada na powierzchni górnej masywny bloczek kości skokowej (trohlea tali) na powierzchniach bocznych bloczka widzimy dwie powierzchnie stawowe kostek (facies malleolaris trohlea tali) wyróżniamy dwie powierzchnie kostkowe - boczną (facies malleolaris lateralis) i przyśrodkową (facies malleolaris medialis). Na powierzchni przedniej kość skokowa ma powierzchnię stawową do połączenia z kością łódkowatą (facies articularis navicularis tali). Na powierzchni dolnej posiada trzy powierzchnie stawowe do połączenia stawowego z kością piętową - powierzchnię przednią (facies articularis calcanea anterior tali), środkową (facies articularis calcanea media tali) i tylną (facies articularis calcanea posterior tali). Na powierzchni tylnej kość skokowa posiada wyrostek tylny kości skokowej (processus posterior tali)

Kość piętowa (calcaneus)

Kość piętowa jest największa kością stępu. Kość piętowa posiada cztery powierzchnie stawowe - od góry trzy powierzchnie stawowe do połączenia z kością skokową - przednią (facies articularis talaris anteiror), środkową (facies articularis talaris media) i tylną (facies articularis talaris posterior), oraz jedną powierzchnię do połączenia z kością sześcienną (facies articularis cuboidea), powierzchnia tylna tworzy wydatny guz piętowy (tuber calcanei), który ma wyrostek przyśrodkowy (processus medialis tuberis calcanei). Obok powierzchni stawowej tylnej występuje podpórka kości skokowej (sustentaculum tali).

Kość łódkowata (os naviculare)

Znajduje się pomiędzy kością skokową a kośćmi klinowatymi. Jest spłaszczona w kierunku przedniotylnym, wypukła w kierunku przednim, w kierunku tylnym wklęsła. Na powierzchni tylnej posiada powierzchnię stawową do połączenia z kością skokową (facies articularis talaris), na powierzchni przedniej trzy powierzchnie stawowe do połączenia z kośćmi klinowymi (facies articularis cuneiformi).

Kości klinowate (ossa cuneiformia)

Kości śródstopia (ossa metatarsalia)

Kości palców stopy (ossa digitorum pedis)

Wyróżniamy trzy rzędy kości palców stopy - bliższy (ossa digitorum pedis distalia), środkowe (ossa digitorum pedis media) i dalsze (ossa digitorum pedis distalia)

Stawy i więzadła kończyny dolnej (articulationes et ligamenta membri inferioris)

Stawy i więzadła miednicy

Miednica posiada staw łączący ją ściśle z kością krzyżową (articulatio sacropelvina), staw ten wzmacniaja więzadła krzyżowo biodrowe przednie (ligamenta sacroiliaca anteriora), grzbietowe (ligamenta sacroiliaca dorsalia), więzadło krzyżowo kolcowe (ligamentum sacrospinale), więzadło krzyżowo guzowe (ligamentum sacrotuberale).

Otwór zasłonowy zasłonięty jest błoną zasłonową (membrana obturatoria)

Spojenie łonowe - spojenie łonowe tworzą dwie powierzchnie spojeniowe (faciec symphysialis), krążek międzyłonowy (discus interpubicus), więzadło łonowe górne (ligamentum pubicum superius) i więzadło łukowate (ligamentum arcuatum pubis)

Staw biodrowy (articulatio coxae)

Staw tworzy panewka stawowa kości miednicy (acetabulum) i głowa kości udowej (caput femoris). Od zewnątrz staw okryty jest torebką stawową, luźną, workowatą (capsula articularis). Wewnątrz stawu występuje obrąbek stawowy (labrum acetabulare), który nad wcięciem panewkowym tworzy więzadło poprzeczne panewki (ligamentum transversum acetabuli) i więzadło głowy kości udowej (ligamentum capitis femoris). Staw od zewnątrz wzmacniają więzadła biodrowo udowe (ligamentum iliofemorale).

Staw kolanowy (articulatio genus)

Staw kolanowy utworzony jest przez koniec dalszy kości udowej i koniec bliższy piszczeli. Główką stawu są kłykcie kości (condylus lateralis et medialis femoris) udowej, panewką powierzchnie stawowe górne piszczeli (facies articularis superior tibiae), łękotka stawowa (meniscus articularis medialis et lateralis) i rzepka (patella). Powierzchnie stawowe nie przylegają do siebie całą powierzchnią, z powodu niedopasowanego kształtu, co umożliwia szerokie ruchy w stawie. Łękotka jest ruchoma w stawie, dzieli staw na część górną i dolną. W trakcie wykonywanie ruchów, łękotka przesuwa się po powierzchni kłykci, jak i po powierzchni stawowej. W stawie występują więzadła wewnątrzstawowe - więzadła krzyżowe przednie i tylne (ligamentum criciatum anterior et posterior) przednie łączy się z przestrzenią międzykłykciową przednią piszczeli (area intercondylaris anterior) i biegnie do dołu międzykłykciowego kości udowej (fossa intercondylaris femoris). Od przodu ścianę stawu wzmacnia i ochrania rzepka, mocowana więzadłem rzepkowym (ligamentum patellae), bocznie staw wzmacniają więzadła poboczne strzałkowe i piszczelowe (ligamentum collaterale fibulare et tibiae), tylną ścianę i wzmocnienie stawu tworzy więzadło podkolanowe (ligamentum popliteum). W stawie nie uczestniczy kość strzałkowa, ale więzadło poboczne łączy się z głową kości strzałkowej. Kość strzałkowa jest przytwierdzona do kości piszczelowej za pomocą więzadła głowy strzałki (ligamentum capitis fibulare)

Staw skokowy górny (articulatio talocruralis)

Powierzchnie stawowe tworzą: powierzchnie stawowe bloczka kości skokowej - górna (facies articularis trochlea tali superior) i obie kostkowe - przyśrodkowa (facies malleolaris medialis tali) i boczna (facies malleolaris lateralis tali) oraz powierzchnie stawowe kostek - bocznej (facies articularis malleoli lateralis - fibula) i przyśrodkowej (facies articularis malleoli media - tibia) i powierzchnia stawowa dolna piszczeli (facies articularis inferior)

Więzadła - więzadło przyśrodkowe (ligamentum mediale), skokowo strzałkowe przednie (ligamentum talofibulare anterius), skokowo strzałkowe tylne (ligametum talofibulare posterius) i więzadło pietowo strzałkowe (ligamentum calcaneofibulare)

Staw skokowy dolny - staw skokowo pietowo łódkowy (articulatio talocalcaneonavicularis)

Staw skokowy tylny (articulatio subtalaris)

Powierzchniami stawowymi są powierzchnie stawowe dolne kości skokowej i powierzchnie stawowe górne kości pietowej (facies articularis calcanea posterior, anterior et mediana i facies articularis talaris anterior, posterior st mediana calcanei)

Staw skokowy przedni (articulatio talocalcaneonavicularis)

Panewką stawu jest powierzchnia stawowa kości łódkowatej, główką jest powierzchnia stawowa łódkowa kości piętowej.

---