1 Wyjaśnij pojęcie magii wg. Jamesa Frazera
Filarem frazerowskiej teorii kultury magicznej jest definicja tzw. „magii sympatycznej.“ Główną cechą magii sympatycznej była wiara ludzi w pewne mistyczne relacje istniejące pomiędzy rzeczami a zjawiskami, nazywanych prawem ładu wewnętrznego. Magia sympatyczna "tłumaczy świat" na podstawie dwóch zasad. Pierwszą z tych zasad możemy określić mianem zasady podbieństwa czyli "magią homeopatyczną". Magia homeopatyczna występuje w chwili, kiedy ludzie wierzą, że "podobne powoduje i wytwarza podobne". Chęci zawładnięcia prawami przyrody przejawiają się w tym wypadku w ich naśladowaniu. U ludzi "dzikich", którzy praktykują ten rodzaj magii, spotykamy się m.in. z próbą przywołania deszczu za pośrednictwem wylewania wody na ziemię, z usiłowaniami, mającymi na celu osłabienie przeciwnika np. za pomocą niszczenia jego portretu. Drugą zasadę można nazwać prawem dotyku - „magią przenośną“. Zasada ta wynika z przekonania, że rzeczy, które wcześniej były już z sobą w kontakcie lub tworzyły całość, będą na siebie oddziałowywać również po ich rozdzieleniu (braku kontaktu fizycznego pomiędzy rzeczami), często niezależnie od odległości. Klasycznym przykładem wiary w magię przenośną jest m.in. próba zdobycia jakiejś części ciała przeciwnika (włosów, paznokci) lub jego ubrania i za ich pośrednictwem negatywnie wpływać na jego życie.[1]
2* Wyjaśnij kiedy powstała Tora pisana i wymień jej części składowe
Części składowe;
Księga rodzaju, k.wyjścia, k.kapłańska, k.liczb. k.powtórzonego prawa
3 Omów imamitów
Imamici(dwunastowcy) -główny nurt szyizmu (są jeszcze 2, zaidici, gulat), imamici uważają że ostatni 12 imam zniknął by powrócić w przyszłości w celu stworzenia królestwa pokoju- to był mahdi
4 Przedstaw istotę nauk Buddy, str 114
5* Jakie jest stanwisko przedstawicieli 5 wielkich Religi w sprawie eksperymentów genetycznych
W judaizmie i chrześcijaństwie panuje ogólne przyzwolenie z wyjątkiem eksperymentów na komórkach rozrodczych i DNA.
W islamie panuje absolutny zakaz ( nie poprawia się Allacha).
6 Omów znaczenie i symbolikę eucharystii w kościele rzymskokatolickim
Znaczenie - źródło i szczyt swojego życia, całe duchowe dobro kościoła, opiera się na przekazach dot. ostatniej wieczerzy. Eucharystia to sam pokarm lub akt kultu.
Symbolika-duchowe zjednoczenie z Bogiem poprzez komunię świetą ( oczyszczenie z grzechów lekkich) , Chleb(ciało Chrystusa), wino(krew), Transsubstancjacja.
7 Omów funkcje religii wg. Ludwika Feuerbacha s 137
Gościu był wielkim przeciwnikiem religii( jedyny świat to świat natury, człowiek jest zwierzęciem ale ma świadomość własnej świadomości i boi się śmierci- stąd religia
Są dwie (negatywne)
dehumanizacyjna- zabieranie sobie najlepszych cech i wyposażanie w nie boga, przeistoczenie człowieka w boga
alienacyjna- każda religia wymusza przyswojenie wierzącym swoich zasad, a to zabiera czas na rzeczy istotne dla danej osoby
8 omów krótko hinajanę
Hinajana (mały wóz)- termin nadany kilku szkołom buddyjskim, Nazwa Hinajana współcześnie jest używana jako określenie podstawowego poziomu nauk buddyjskich przez tradycje Mahajany.
Zaprzecza istnieniu „Ja” czy „osobowości” jako bytu sustanscjalnego(obiektywnie realne są tylko elementarne kategorie rzeczywistości czyli Dharmy). Adeptem hinajany jest śrawaka- dąży on do osiągnięcia stanu arhata (tj. godnego, osiąnięcia całkowitej nirwany.\
9 Jakie jest stanowisko przedstawicieli 5 wielkich religii w sprawie sterylizacji czasowej
10 Omów główne założenia sunnitów
Ortodoksyjny odłam islamu , uznający za najwyzszego przywódce w życiu społecznym i religijnym kalifa. Założenia sunnitów: opierają swą doktryne na Koranie , zgodnej opinii gmin(idżma muzułmańskich, analogii (kijat) i sunnie ( droga postepowania)
11 Kiedy powstał i z jakich części składa się Talmud
Powstawał od III w p.n.e. do VI w n.e z zapisków rabinów, sklada się on z 2 części tzn. Miszny(tj. zbiór ustnego prawa) i Gemary(tj. uzupełnienie Miszny, opowiadania).
Talmud jest komentarzem Tory.(katechizm)
12 Istota kapłaństwa w kościele rzymskokatolickim
Kapłaństwo powszechne -wszyscy wierni poprzez chrzest są uczestnikami kapłaństwa.
Kapłaństwo urzędowe (hierarchiczne)- uzyskiwane poprzez święcenia, składa się z trzech elementów ; nauczania, sprawowania kultu i rządów pasterskich. Dla kapłana jest zarezerwowane sprawowanie sakramentów.
Są trzy poziomy kapłaństwa hirarchiccznego; episkopat(tj.biskupi- pełnia świeceń), prezbiter , diakon.
13 Jakie jest stanwisko przedstawicieli 5 wielkich Religi w sprawie przeszczepów od dawców żywych(transplantacja)
W judaizmie oraz w chrześcijaństwie( od lat 90) istnieje pełna zgoda co do transplantacji.
W islamie istnieje zgoda do transplantacji tylko narządów odnawialnych(skóra)
W buddyzmie i hinduizmie nie ma takiej opcji (dopiero po 3 dniach od śmierci mózgowej)
14 Wyjaśnij koncepcję kręgów kulturowych wg o. K. Schmidta
Wg Schmidta pierwotnym kręgiem był pramonoteizm czyli religia poprzedzająca wszystkie wcześniejsze, uważał on że wśród najbardziej zacofanych ludów niepiśmiennych żyje wiara w najwyższą istotę i doznaje czci w postaci modlitwy i ofiar z pierwszych plonów. Rozwój grup etnicznych opiera się na zjawisku kultury a nie na zjawisku natury,. Kręgi kulturowe są połączone w centra kulturowe, te są połączone w kompleksy kulturowe. Wszystkie religie są równie ważne.
15 Kiedy powstała pisana biblia chrześcijańska i wymień jej części składowe.
Biblia chrześcijańska powstawała od XII w p.n.e,. składa się z 73 ksiąg (46 ksiag ST, 27 NT). ST dzieli się na księgi historyczne , ks dydaktyczne, ks prorockie, NT dzieli się na k. historyczne, k. dydaktyczne, k. prorockie.
16 Wyjaśnij pojęcie laicyzacji
Wyzwolenie z pod wpływu kościoła wszystkich sfer życia społecznego i politycznego. Są dwie formy laicyzacji; spontaniczna- proces radykalnego wyzwalania z pod wpływu kościoła , sterowana- zaplanowane, powolne odrzucanie wpływów koscioła na życie społeczne.
17 Omów zasady etyczno moralne Judaizmu str 9
1.Prawo do życia ( sam zamiar pobicia traktuje się jako czyn niegodny) 2. Prawo do posiadania środków do życia ( narażenie na publiczny wstyd uważa się za rozlew krwi, prawo do należytego zarobku)) 3. Prawo do dobrego imienia, czci i sławy ( oszustwa słowne znieważają godność , oszustwa pieniężne są od nich lżejsze, zakaz nienawiści) 4. Wszyscy są równi i mają prawo do wolności ( Bóg jest właścicielem wszystkiego i wszystkie jego dzieci mają prawo do korzystania z jego własności) 5. Koncepcja osobistej świętości
18 Omów znaczenie i symbolikę pielgrzymki w islamie.
Pielgrzymka jest jednym z filarów islamu. Każdy muzułmanin w ciągu swojego życia musi chociaż raz odbyć drogę do Mekki. Idea ta wywodzi się od semitów a pamięta jeszcze czasy pogańskie u Arabów związane z kultem słońca i Boga Quazaha. Mahomet włączył ten zwyczaj do praktyk muzułmańskich w 7 roku swojego wygnania.
19 Omów funkcje religii Feuerbacha ( patrz punkt 7)
20 Co to jest cadykizm ?
Najwyższy autorytet w sprawach religijnych i świeckich, są pośrednikami między ludźmi a Bogiem, obdarzani wielkim zaufaniem. Kult cadyków zwiększał się wśród chasydów i z ich datków był utrzymywany. Ich główną funkcją były podróże po wspólnocie chasydzkiej.
21 Wyjasnij na czym polega proces sekularyzacji
Patrz pkt. 16
22 Omów znaczenie i symbolikę szabasu.
Najważniejsze świeto w judaizmie , 7 dzień tygodnia (sobota), dzień odpoczynku, jest symbolem uwolnienia izraelitów z egipskiej niewoli oraz pamiątki stworzenia. Tego dnia pani domu 20 minut przed zachodem słońca 2 świece a meższczyźni udaja się na modlitwy do synagogi. Po przyjściu odprawia on kiddusz (tj poświęcenie, podziękowanie za dzień szabatu bogu), błogosławią chleb pszenny .
23 kiedy powstał i jakich części składa się Nowy testament ,
NT powstawał od 51r n.e do 93r n.e, składa się z 27 ksiąg; są to księgi historyczne
-Ewangelie; Marka, Mateusza, Łukasza, Jana , -dzieje apostolskie; księgi dydaktyczne -listy św. Pawła, -listy powszechne , Ksiegi prorockie tj apokalipsa św. Jana.
24 Omów rolę i znaczenie kalifów
Kalif jest to przywódca duchowy oraz następca Mahometa. Wg sunnitów najwyższy przedstawiciel islamu na ziemi, przywódca sprawujący władze świecką ale odpowiedzialny za obronę islamu. Powinien być superextra 50. nie ma już kalifów, 4 pierwszych następców Mahometa trzymało w ryzach cały islam.
25 Podaj datę obchodu i omów znaczenie święta Pesach
Świeto przaśników ,czyli niekwaszonego chleba „macy”. Obchodzona jest 15 dnia miesiąca nisan po zacodzie słońca( marzec-kwiecień), w Palestynie trwa 7 dni a w diasporze 8. najważniejsze są pierwszy i ostatni dzień. Pamiątka wyjścia izraelitów z egipskiej niewoli. Poczastek żniw jęczmienia (mąka FUJ). Dwa dania symboliczne , mające przypominać baranka paschalnego i związaną z nią ofiarę świątynną, tj maca, i charoset (gęsta pasta przypominająca glinę, przyrzadzona z różnorakich bakalii). Walą na łeb po 4 kielony wina, na początku cederu najmłodszy chłopiec śpiewając zadaje ojcu 4 razuy tradycyjne to samo pytanie .
26 Wymień przyczyny powstania kalwinizmu 1536
- reformacja (1517 zapoczątkowana przez Lutra)
- odmienne spojrzenie Zwingliego a później Kalwina na religie ( nauka o predestynacji, nieuznawanie papieży, brak rzeźb i obrazów w kościele, trójpodział : pasterze, doktorzy, diakoni, dwa sakramenty: chrzest i eucharystia, odrzucenie wolnej woli człowieka)
27 Omów rolę i znaczenie mułły i muezina
Mułła- tytuł nadawany duchownym muzułmańskim w znaczeniu "mistrz", "uczony", "świętobliwy" (w zależności od kraju i tradycji). Niekiedy występuje w znaczeniu "pan" w stosunku do Boga (Maroko), nauczyciel, interpretator praw religijnych i doktryn islamu
Muezin- mężczyzna pięć razy dziennie wzywający z minaretu wiernych do modlitwy. Muezin jest wybierany spośród mężczyzn, którzy wyróżniają się dobrym charakterem, a także dobrym głosem (choć dzisiaj powszechnie stosuje się głośniki). Wzywając wiernych, zwraca się kolejno na wszystkie strony świata i wykrzykuje adhan. W czasie samej modlitwy muezini w niektórych meczetach stoją na specjalnej platformie naprzeciwko kazalnicy (minbar) i odpowiadają na modlitwy imama.
28 Omów buddyjską naukę o cierpieniu
Obok Ośmiorakiej Ścieżki podstawa nauk buddyjskich. Twórcą czterech szlachetnych prawd o cierpieniu był Budda Śakjamuni. Jest to głęboka psychologiczna analiza rzeczywistości a nie zwykła filozofia. Nauka o cierpieniu poprzez poznanie 4 szlachetnych prawd o cierpieniu daje wyzwolenie, wiedzę, prowadzi do nirwany. Cztery szlachetne prawdy: 1. Pierwsza szlachetna prawda o cierpieniu; 2. druga szlachetna prawda o przyczynie cierpienia; 3. trzecia szlachetna prawda o ustaniu cierpienia 4. czwarta szlachetna prawda o ścieżce prowadzącej do ustania cierpienia.
29 Przedstaw znaczenie i symbolikę namaszczenia w kościele prawosławnym
Sakrament ten ma podwójny cel: cielesne uzdrowienie i przebaczenie grzechów. Namaszczenie nie gwarantuje wyzdrowienia ciała. Sakrament ten nie jest ostatnim namaszczeniem jest dostępny dla wszystkich. W wielu parafiach prawosławnych pojawił się ten zwyczaj sprawowania sakramentu w Wielką środę i Wielki czwartek rano bez względu czy ktoś jest chory czy nie.
30 Wskaż różnice występujące między biblią żydowską a Starym Testamentem
Ilość ksiąg: 46 u chrześcijan, 39 u Żydów
31 Omów rolę i znaczenie imama
Przewodniczy rytualnej modlitwie muzułmańskiej czyli salatowi. Ogólnie to przełożony meczetu
32 Co to jest Miszna, z czego się składa i kiedy powstała
Jest to zbiór prawa ustnego składa się z 6 części ( sedarim) a każdy z nich obejmuje traktaty ( masechet), odpowiednio do poruszanych kwesti, jest ich ogółem 63 a te dzielą się na rozdziały ( perakim) a te na lekcje misznajot. Ostateczna postać nadał jej Juda ha Nasi około 200 roku n.e. Uważa się ją za pierwsze dzieło judaizmu rabinicznego.
33 Wyjaśnij kategorię animizmu wg Taylora
Pierwsza w kolejności pierwotna religia. Zakłada istnienie świata materialnego i duchowego, współistnienie duszy z ciałem przypisujący duszę wszystkim roślinom, minerałom. Dusza człowieka po śmierci dostaje się do zaświatów. Duchy mają wpływ na życie ludzi. Istnieją szamani mający wpływ na świat duchów.
34* Wymień i omów dogmaty kościoła rzymsko katolickiego ogłoszone w XIX i XX wieku.
Dogmat o nieomylności papieskiej- centralizacja władzy papieskiej
35 Znaczenie i symbolika chrztu w kościele prawosławnym
Jest to obraz przyszłego zmartwychwstania i obietnica większych darów. Trzykrotne zanurzenie w wodzie dla podkreślenia uczestnictwa w śmierci i zmartwychwstaniu Chrystusa. Chrzest jest niezbędny do zbawienia. Wiarę w imieniu dzieci wyznaje cała wspólnota kościelna. Tego sakramentu może udzielić tylko chrześcijanin i tylko w kościele.
36 Omów znaczenie i symbolikę modlitwy w Islamie.
Pięć razy dziennie twarzą w stronę Mekki, o świcie, w południe, po południu, o zachodzie słońca i gdy zapadnie noc. Bezwzględna czystość ( dywanik). To nie błaganie a wymienianie imienia Allacha jej trzon stanowi Faticha czy pierwsza sura Koranu. Jedyna publiczna modlitwa jest w piątek w południe i jest obowiązkowa.
37 Omów znaczenie i symbolikę eucharystii oraz chrztu u kalwinów.
38* Jakie jest stanowisko pięciu wielkich religii świata wobec sztucznego zapłodnienia In vitro
Judaizm i chrześcijanizm- brak zgody na In vitro.
39 Wyjaśnij pojęcie sunny( utarta ścieżka)
Droga postępowania proroków w szerszym znaczeniu sposób postępowania jego towarzyszy . Zbiór opowieści o czynach i wypowiedziach Mahometa( hadisy). Jest źródłem wiary i jedną z podstaw prawa muzułmańskiego. Opisuje problemy codziennego życia muzułmanina i sposoby ich rozwiązania. Jest zbiorem wskazań na temat dogmatyki Islamu.
40 Omów główne założenia Judaizmu konserwatywnego
Rozdział płci podczas nabożeństw nie jest konieczny, nabożeństwa mogą być odprawiane w innych językach niż hebrajski, Odrzucają zmartwychwstanie ale uznają nieśmiertelność duszy, interpretują prawo na potrzeby zaistniałych sytuacji, Tanach jest bezwzględnie święty a Talmud jest dopuszczalny do interpretacji
41 Omów Ośmioraką Ścieżkę
Nazywana środkową drogą ponieważ wyznacza szlak pomiędzy uciechami a surowymi wyrzeczeniami. Składa się z ośmiu elementów podzielonych na 3 kategorie: mądrość, moralność i medytacja. Elementy: właściwy pogląd, postanowienie, słowo, działanie, żywot, dążenie, skupienie i właściwa medytacja.
Przestrzegając tych zasad powoli stajemy się Buddą.
42 Przedstaw rozumienie pokuty w kościele prawosławnym
W sakramencie pokuty chrześcijanin otrzymuje odpuszczenie grzechów poczynionych po chrzcie. Rozumiana w dwóch aspektach: 1wyznanie grzechów 2absolucja i powrót do społeczności kościoła. Spowiednik jest lekarzem a grzech choroba, duchowy pomaga i radzi jak uzdrowić duszę, zaleca środek ku uzdrowieniu tzw epitymia czyli ćwiczenie pokutne. Od spowiadającego wymaga się uświadomienia sobie swoich grzechów, żalu skruchy i zdecydowanej chęci poprawy.
43 Omów stadia i epoki rozwoju religii wg Taylora
1 Epoka dzikości czyli pierwotne formy religii ( animizm-> fetyszyzm-> manizm-> manaizm- > totemizm) 2 Epoka barbarzyństwa, okres cywilizacji antycznych czyli religie politeistyczne) 3 Epoka cywilizacji nowożytne państwa europejskie czyli religie monoteistyczne)
44 Przedstaw tradycyjne i współczesne znaczenie małego dżihadu i dużego dżihadu
Dżihad większy stworzony do walki szatanem. Muzułmanin walczy na co dzień z pokusami grzechu. Najważniejszym narzędziem w dżihadzie większym jest serce.
Dżihad mniejszy to obrona w obliczu zagrożenia Islamu. Jest prowadzona zbiorowo. Tylko samoobrona, nie powinna być prowadzona na oślep, nie można grozić kobietom, ludziom starszym i chorym. Nie można atakować miejsc kultu, nie wolno pozbawiać wroga środków do życia. Tylko charydżyci uważali że dżihad to bezwzględna wojna przeciwko innowiercom. Koncepcja walki zbrojnej to definicja współczesna małego dżihadu.
45 Wyjaśnij pojecie kaszer i podaj przykłady
Kaszer czyli zdatne, pokarmy czyste. Bydło trzeba zabijać zadając mu jak najmniejszy ból do grupy koszernej zaliczamy zwierzęta z rozdzielonymi kopytami i jednocześnie przeżuwacze, ryby tylko bez łusek, ptaki nieśpiewające, owoce tylko z minimum trzyletnich drzew, nie można podnosić owoców z ziemii, oddzielanie produktów mięsnych od nabiału. Między posiłkiem mięsnym a nabiałowym musi minąć 6 godzin. Koszerność uznaje ortodoksyjny, konserwatywny za wiążące a reformowany pełna dowolność.
46 Omów mahajanę
Wielki wóz , kierunek buddyzmu powstały w I w. p.n.e. pochodzi z Indii.
Ideałem jest nie arhat ale bodhisattwa czyli istota która rozwinęła postawę Bodhiczitty czyli doskonałe oświecenie. Ścieżka Bodhisattwy obejmuje 10 poziomów.
Ostatecznym celem mahajany jest doświadczenie doskonałego oświecenia czyli trzech ciał Buddy. Można to osiągnąć poprzez przestrzeganie 6 cnót: szczodrość, etyczne postępowanie, cierpliwość, radosny wysiłek, medytacyjne skupienie i mądrość. Budda jako zbawiciel świata.
47 Przedstaw główne prawdy wiary rzymskiego katolicyzmu.
1Jest jeden Bóg 2Bóg jest Sędzią sprawiedliwym, który za dobro wynagradza, a za zło karze. 3Są trzy Osoby Boskie : Bóg Ojciec, Syn Boży i Duch Święty. 4Syn Boży stał się człowiekiem i umarł na krzyżu dla naszego zbawienia. 5Dusza ludzka jest nieśmiertelna. 6Łaska Boska jest do zbawienia koniecznie potrzebna.
48 Omów Kijas ( kijat)
Muzułmańskie rozumowanie przez analogię.
49* Jakie jest stanowisko 5 wielkich religii w sprawie aborcji
Dopuszczenie aborcji w judaizmie do 3 miesiąca ciąży, chrześcijanizm zabrania,
50 Przedstaw koncepcje mesjanizmu w Judaizmie
Mesjanizm królewski- związany z oczekiwanie na mesjasza z dynastii Dawidowej. Biblijnym punktem wyjścia dla tego mesjanizmu jest proroctwo Natana, dotyczy one projektu budowy świątyni w której miałaby się znaleźć Arka przymierza. Dawid budujący tę świątynie a prorok mówi że bóg zbuduje mu dom czyli dynastię z której wyjdzie mesjasz.
Mesjanizm prorocko kapłański- rodzi się w niewoli babilońskiej. Wobec upadku dynastii Dawidowej zapanował pogląd że mesjasz może nie wywodzić się koniecznie z dynastii dawidowej. Mesjasz przedstawiany jest jako prorok albo cierpiący sługa Jahwe, który weźmie na siebie wszystkie grzechy ludzi.
Mesjanizm apokaliptyczny- wiąże się z tajemniczą postacią Syna Człowieczego, który zstępuje z obłoków i otrzymuje od Boga jego moc.
51 Wymień i omów listy apostolskie
List do Rzymian, do Koryntian ( 2), Galatów, Efezjan, Filipian, Kolosa, Tesaloniczan ( 2), Tymoteusza 2, Tytusa, Filomena, Hebrajczyków
52 Przedstaw znaczenie i rozumienie eucharystii u luteranów
53 Omów idżmę
Zgodna opinia uczonych muzułmańskich w sprawach prawnych i teologicznych. Koncepcja idżmy opiera się na idei, że najpobożniejsi i najbardziej uczeni członkowie ummy nie mogą działać w sposób niezgodny z wolą Boga. Idżma nie może pozostawać w sprzeczności z Koranem i sunną, jest zatem mniej ważnym niż te dwa naczelne źródłem prawa. Rozróżnia się m.in. idżmę polegającą na zgodzie wszystkich prawników lub jakiejś ich grupy.
54 Przedstaw główne założenia buddyzmu
55 Przedstaw i omów części składowe Tory ( patrz pkt 2)
56 Przedstaw istotę reinkarnacji
Wędrówka dusz, pogląd że po jednym życiu przechodzi się do następnego. Stan naszego obecnego życia jest rezultatem tego jak przeżyliśmy życie poprzednie. Dusza ludzka może przejść w nowe ciało w nowo narodzone dziecko ale i także zwierzęta i rośliny. Dwanaście ogniw współzależnego powstawania
57 Jakie jest stanowisko 5 wielkich religii w sprawie klonowania
58. Omów znaczenie i symbolikę święta szałasów
Święto rolnicze zakończenia zbierania plonów. 15 dzień miesiąca tiszri ( wrzesień październik). Trwa 7 dni a w diasporze 8. Jest to dziękowanie Bogu za zakończenie zbioru owoców i winobrania. Wymachuje się jakimiś krzaczorami złożonymi z różnych gałęzi itp.. Na czas tego święta wznosi się szałasy z gałęzi w których spożywa się posiłki, symbolizują one opiekę Boga podczas wędrówki przez pustynie. Jest to święto radosne. Symbole ; gałązka palmowa, 3 gałązki mirtu i 2 gałązki wierzby, etrog.( wszystkie odnoszą się do tory),
59* Przedstaw buddyjskie rozumienie sansary. Str 124
Wiara w koło żywotów, człowiek uwikłany jest w sansarę a sansara jest bolesna..
Sansara to cierpienie , pochodzą od niej 3 zakłócające siły; pożądanie ,gniew i głupota.
Saṃsāra (sanskr., wym. sansara) - w hinduizmie, dżinizmie i buddyzmie kołowrót narodzin i śmierci, czyli cykl kolejnych wcieleń, któremu podlegają wszystkie żywe istoty włącznie z owadami i istotami boskimi (dewa). Po każdym kolejnym wcieleniu następne jest wybierane w zależności od nagromadzonej karmy. Uwolnić się z saṃsāry można jedynie osiągnąwszy stan najwyższego oświecenia, możliwy do osiągnięcia na drodze praktyk medytacyjnych, nazywany w jodze mokszą i innymi określeniami, a w buddyzmie nirwaną.
60 Jakie jest stanowisko 5 wielkich religii w sprawie matki zastępczej
61 wymień główne założenia judaizmu reformowalnego
Powstał w USA (1885)- źródła kanoniczne to tylko źródła etyki i tradycji.
-brak autorytetu dla Talmudu i Tanachu; -odrzucenie tezy o życiu pozagrobowym; -obecnie Talmud jest całkowicie odrzucany a źródłem wiary jest tylko Tanach; -przykazania zmieniają się wraz z wiekiem człowieka;- judaizm reformowany nie czeka na mesjasza; -szabas jest obchodzony w niedziele; - nie ma obowiązku obrzezania; -język hebrajski to tylko jeden z języków
62 Znaczenie języka hebrajskiego dla ortodoksyjnego odłamu judaizmu.
Ortodoksyjni żydzi uważają język hebrajski za najważniejszy, to w tym języku powinna odbywać się liturgia.
63 Omów istotę kapłaństwa w kościele rzymskokatolickim
Patrz pkt 12
64 Jakie jest stanwisko przedstawicieli 5 wielkich Religi w sprawie przeszczepów od dawców martwych
Chrześcijaństwo dopuszcza (wskrzeszanie umarłych) , judaizm też zgoda (zakaz handlu organami ,zgoda dawcy), Islam zabrania, a w hinduizmie i buddyzmie zgoda po 3 dobach od śmierci mózgowej)
64 Znaczenie języka hebrajskiego dla reformowanego judaizmu.
Nie ma większego znaczenia, nie przywiązuje się do niego rzadnej wagi, jest językiem jak każdy inny.
65 Wyjaśnij pojęcie prywatyzacji religii wg. współczesnego religioznawstwa
Proces tejże prywatyzacji jest ponadczasowy, obywa się na trzech płaszczyznach; 1-doktrynalna; 2-liturgiczna, 3-organizacyjna. Prywatyzacja oznacza indywidualne podejście i wybór ale funkcjonuje w obrębie pewnej wiary. Prywatyzacja nie onacza tworzenia nowej wiary, jest tylko własna interpretacją.(jak nam się coś w naszej parafii nie spodoba to idziemy sobie do drugiej)
66 Znaczenie języka hebrajskiego w judaizmie konserwatywnym
Przywiązuje duża wagę do języka hebrajskiego aczkolwiek daje swobodę w modlitwie i odprawianiu liturgii. Obdarza jednak dużym szacunkiem język hebrajski.
67 Omów znaczenie święta Matki Boskiej Zielnej i podaj date obchodu
In. Święto Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny. Obchodzone 15.sierpnia.
Najważniejsze święto Maryjne. 1950 Pius XII ogłosił dogmat o wniebowzięciu Najświętszej Maryi Panny. Matki boskiej zielnej ponieważ w ten dzień swieci się wianki, z ziół i kłosów.
68 Wyjaśnij na czym polega proces instytucjonalizacji Religi według współczesnego religioznawstwa
Podobnie jak prywatyzacja jest ponadczasowy, zachodzą równolegle i odbywają się na tych samych 3 płaszczyznach( patrz 65). Początkowo był tylko jeden przywódca i niezorganizowana grupa ludzi, potem zaczęły powstawać zinstytucjonalizowane komórki organizacyjne. W każdej Religi początkowo był tylko przekaz ustny, a następnie spisano prawdy wiary czy cuś.
69 Omów rolę i znaczenie Ulemów
Muzułmański teolog i uczony. Znawca szariatu. Jednak najważniejszym zadaniem ulemów jest interpretacja i zastanawianie się nad znaczeniem islamskiego prawa w społeczeństwie oraz dysputy. Ulemowie są strażnikami muzułmańskiej tradycji oraz nauczycielami. Stanowią konserwatywną część muzułmańskiej ludności państw arabskich.
70 Wymień datę obchodu i omów znaczenia święta Jom kippur( dzień pojednania)
Szczytowy moment okresu pokuty, 10 miesiąca tiszri, zakaz wykonywania wszelkich prac, skrucha ,wyznanie grzechów, w tym dniu trzeba pogodzić się z bliźnimi i uzyskać od nich przebaczenie. Ścisły post przez 25 h, kończy się po ukazaniu na niebie 3 pierwszych gwiazd. Cały dzień w synagodze , powszechna spowiedź, dźwięk rogu obwieszcza koniec święta. 5 umartwień (nie mogą , pić , jeść , sex, namaszczać się oliwą i nosić skórzanego obuwia)
71 Wymień przyczyny powstania chasydyzmu
-powstanie chmielnickiego(doprowadza do pogromu żydów);- skrajne ubóstwo żydów,; -zawód sabatanizmem ;- żydzi żyli w poczuciu nierówności religijnej (brak możliwości studiowania Talmudu;- oschła praktyka religijna narzucona przez rabinów.
72* Jakie jest stanowisko 5 wielkich religii w sprawie samobójstwa.
Judaizm i chrześcijaństwo brak zgody, Islam brak zgody za wyjątkiem męczenników.
73 Przedstaw znaczenie i symbolikę postu w islamie.
Post jest nakazywany w miesiącu Ramadanu. Nie pijemy i nie jemy od świtu aż do zachodu słońca, tradycja bierze się stąd że pogańscy arabowie mieli zwyczaj spędzać miesiąc na górze Hira, obywając pokute. Wcześniej Mahomet w Medynie obchodził dzień 10 muharrama jako dzięń postu co przyjęło się od żydów
74 Omów znaczenie i symbolike święta Matki Boskiej gromnicznej i podaj datę obchodu In Święto Ofiarowania Pańskiego
2 lutego . Święto ustanowione na pamiątke ofiarowania Pana Jezusa w świątyni gdy miał 40 dni. Pierwotnie świeto to było obchodzone na cześć Jezusa. Obchodzone od V wieku w Jerozolimie od VII na zachodzie . Nazwa pochodzi z ludowej wiary ze Maryja gromnicą która symbolizuje Jezusa odpędzi wygłodniałe wilki od siedzib ludzkich, uchroni domy od piorunów a w gdzie śmierci odpędzi czarta.
75 Omów znaczenie i symbolikę chrztu u luteranów
Luteranie uznają chrzest jako sakrament odradzający, chrzest nie jest niezbędny do zbawienia a wiara. Chrzest nie jest niczym innym, jak Słowem Bożym połączonym z zanurzeniem w wodzie
76 Omów uroczystość Bożego Ciałą i podaj datę obchodu.
Święto ruchome , wypadające 60 dni po Wielkanocy. w Kościele katolickim uroczystość liturgiczna ku czci Najświętszego Sakramentu, święto nakazane. Świeto ustanowiono w XIII w. Wierni szczególnie wspominają Ostatnią Wieczerzę i przeistoczenie chleba i wina w Ciało i Krew Jezusa Chrystusa. W Polsce obchody uroczystości wiążą się z procesją z Najświętszym Sakramentem po ulicach parafii. Procesja zatrzymuje się kolejno przy czterech ołtarzach, przy których czytane są fragmenty czterech Ewangelistów związane tematycznie z Eucharystią.
77 Przedstaw koncepcje ewolucjonistyczno-kulturową wg Frazera
Powstała w XIX wieku, jest to koncepcja ahistoryczna. Założenia bazują na biologizmie , oparta na myśli Darwina i Morgana. Religia jako zjawisko Kultury, wszystkie organizmy dążą do ewolucji , proces ewolucji nie musi być procesem pozytywnym. Proces ten jest jednokierunkowy i nieodwracalny.
78 Pzredstaw złożenia koncepcji ewolucjonistyczno-kulturowej religii
Patrz 77
79 Omów znaczenie i symbolikę kapłaństwa w kościele prawosławnym
Podobnie do rzymskokatolickiego ale jest np. różnica w tym że prezbiter może tu udzielać wszystkich prócz kapłaństwa sakramentów a u nas np. nie może jeszcze dawać sakramentu bierzmowania. W prawosławiu istnieje jeszcze kapłaństwo królewskie, biskup w swojej diecezji jest najwyższym nauczycielem wiary i pobożności.
80 Jakie jest stanowisko 5 wielkich religii w sprawie eutanazji
Judaizm i chrześcijaństwo zabrania, Hinduizm i Buddyzm- Ahinsa (zasada nie krzywdzenia)
81* Przedstaw istotę Dharmy
Dharma- Jest drogą do wyzwolenia ludzkiego z bolesnego przymusu odradzania się w ciągu kolejnych wcieleń. Dharma ma wiele znaczeń; religia, ład, prawo, obyczaj, cnota, zaleta. Dharma stała się obok Sanghy (gminy religijnej) jednym z trzech podstawowych elementów nowego porządku rzeczy
82 Istota Karmy
Czyny tworzą przyszłe doświadczenia, przez to każdy jest odpowiedzialny za własne życie. Czynnikiem który decyduje o moralnej wartości każdego działania jest towarzysząca mu wola lub zamiar. Wola dzieli się na korzystne i szkodliwe korzenie ; szkodliwe to -pragnienie, -gniew, -niewiedza; korzystne;- brak pragnień, brak gniewu i mądrość. Dziesięć rodzajów szkodliwych sposobów działania: 3 złe działania ciała(zabójstwo kradzież i nieprawe współżycie płciowe). 4 złe działania mowy 9kłamstwo, obmowa, nieuprzejma mowa, i pierdolenie); 3 złe działania umysłu (pożądanie ,gniew, nieprawdziwe poglądy. Prawo Karmy wyklucza istnienie tzw. Pierwszej przyczyny. Ciąg przyczynowo skutkowy istniał od zawsze. Przyczyną sansary jest niewiedza.
83 Przedstaw koncepcje dyfuzjonistyczą religii wg, Shmidta
84 Omów znaczenie i symbolike bierzmowania w kościele rzymsko-katolickim
W Kościele rzymskokatolickim bierzmowanie spełnia rolę wyznania wiary, niejako świadomego, bo dokonywanego w wieku dorosłym (lub zbliżonym do dorosłości) powtórzenia chrztu. Pod tym względem bierzmowanie odpowiada protestanckiej Konfirmacji i żydowskiej bar micwie i jest znakiem przejścia do dojrzałości religijnej. Innymi nazwami sakramentu bierzmowania są: sakrament dojrzałości chrześcijańskiej, sakrament umocnienia w wierze oraz sakrament dopełnienia.
85 Porównaj rzymski katolicyzm i protestantyzm pod kątem kultu
86 Charakteryzuj chasydyzm
(chasyd-człowiek pobożny, sprawiedliwy). Założycielem był Izrael Ben-Eliezer(1700-1760) - do nowego ruchu garnęły się szerokie masy: niedokształceni ale rządni uznania kaznodzieje, a przede wszystkim ludzie niezadowoleni z rabinicznego pojmowania religii. Przywódcami chasydzkich gmin żydowskich byli Cadykowie.
Doktryna: - bóg jest wszędzie, -człowiek powinien dążyć do łączenia się z Bogiem poprzez modlitwę( modlitwa ważniejsza od Talmudu) odrzucenie ascezy i smutku( służenie bogu śpiewając, radując się) -nawiązanie do tikunnu na skalę masową; -cadykizm.
87 Co to jest sufizm?
Sufizm, jest mistyczno-ascetyczną ścieżką do poznania Boga.
88 Jakie jest stanowisko 5 wielkich religii w sprawie sztucznego zapłodnienia żeńskiej pary homoseksualnej
89 Scharakteryzuj ismailitów.
Ismailici to szyicki odłam islamu (siedmiowcy , od tego że uznają 7 imamów) Uznają 7 filarów islamu : modlitwa, jałmużna, post, pielgrzymka, dżihad, walaja(miłość wobec imama), tahara (czystość). Ruch powstał w VIII wieku po smirci 6 imama ( nie mogli się chłopaki dogadać co do następcy). Obecnie islamiści dzielą się na 2 grupy; bohorowie, chodżowie.
90 Scharakteryzuj szyitów
Odłam polityczno-religiny w Islamie. Wyznają 6 filarów wiary, wyznanie wiary, modlitwa, jałmużna, post, pielgrzymka, wiara w przyjście imama.
91 Co to jest Gemara?
Zbiór rabinicznych komentarzy i objaśnień uzupełniających Misznę, kodeks prawa obyczajowego w judaizmie. Oznacza zakończenie. Była tworzona równolegle w Jerozolimie i Babilonii. Gemara palestyński obejmowała zasady prawa- Halachę.
92 Jaka jest różnica między Talmudem jerozolimskim a Talmudem babilońskim
Palestyński jest 3 razy krótszy od babilońskiego. Palestyński jest napisany w zachodnim dialekcie aramejskim a babiloński we wschodnim. Palestyński jest dziełem palestyńskich uczonych z akademii w Tyberadzie a babiloński był tworzony przez amoraitów. Palestyński Talmud zakończono w IV w. n.e. a babiloński około 500 roku. Palestyński obejmuje głównie materiały prawnicze- halachiczne a w babilońskim 1/3 zajmowały hagady
93 Przedstaw znaczenie i symbolikę jałmużny w islamie
Wymyślona przez Mahometa i na początku była dobrowolna, z czasem pojawiła się też obowiązkowa. Była obowiązkowym datkiem na rzecz państwa nazywała się zakat. Ta jałmużna była przeznaczona na utrzymanie biednych, wynagradzanie osób walczących za wiarę i na budowę świątyń.
94 Co to jest bar micwa?
Odpowiednik katolickiego bierzmowania. Osiągnięcie dojrzałości prawnej i religijnej przez Żyda który staje się bar micwa czyli syn przykazania. Musi mieć 13 lat i jeden dzień. Uroczyście obchodzi się ten dzień. Chłopiec dostaje tefelim czyli filakterie . W ten dzień są wzywani po raz pierwszy przeczytania fragmentu Tory i wygłoszenia do niej komentarza. Dostaje od rabina Torę i modlitewnik .
95 Przedstaw znaczenie i symbolikę modlitwy w islamie. ( patrz pkt 36)
96 Co to jest bat micwa?
Obchodzona w 12 roku życia żydówki. Ceremonia podobna do bar micwy jedynie ortodoksi nie obchodzą tego uroczyście. Córka przykazania kobieta staje się dojrzała religijnie.
97 Przedstaw znaczenie i symbolikę wyznania wiary w Islamie
Wyznanie wiary to pierwsze słowa jakie muzułmanin usłyszy w życiu, są również odprawiane nad jego grobem. Słowa ,, Nie ma Boga prócz Allacha” a Muhammad jest jego prorokiem. Wypowiedzenie tych słów sprawia że jesteśmy w kręgu wiary chrześcijańskiej.
98 Omów znaczenie i symbolikę chrztu w kościele rzymskokatolickim
Obmycie z grzechu pierworodnego. Poprzez chrzest stajemy się nowym stworzeniem uczestnikiem boskiej natury , włączamy się do kościoła. Jest jednorazowy, jest to znamię duchowe nieusuwalne i niepodważalne.
99 Omów znaczenie symboliki kapłaństwa w kościele rzymsko katolickim ( pkt 12)
100 Omów podstawy nauki prawa muzułmańskiego
Oprócz czterech podstaw ( sunna idżma kijat Koran) są jeszcze takie cechy jak:
szariat ( święte prawo islamu) , cztery szkoły prawnicze ( hanbalicka, malikicka, hanaficka, szafiieka) , społeczny charakter prawa muzułmańskiego ( dobro społeczności nad dobro jednostki)
101 Omów znaczenie i symbolikę małżeństwa w kościele rzymsko katolickim
Sakrament ten ustanowił sam Bóg. Symbol więzi między kobietą a mężczyzną. Akt liturgiczny
102 Znaczenie i symbolika pokuty w kościele rzymsko katolickim
Tylko kapłani upoważnieni przez władze kościelne mogą udzielać spowiedzi. Pojednanie z Bogiem uzyskanie łaski. Uzyskujemy przebaczenie. Sakrament ten ustanowił Chrystus któremu bóg dał władzę odpuszczania grzechów na ziemi. Chrystus tę władzę rozdysponował na swoich uczniów itd. Przebieg spowiedzi:żal w sercu, wyznanie grzechów, zadośćuczynienie. Niektóre grzechy, szczególnie ciężkie objęte są ekskomuniką i może je zdjąć tylko papież lub miejscowy biskup lub ksiądz będący przy umierającym. Tajemnica spowiedzi.
103 Co to jest szariat?
Jest to prawo kierujące życie zarówno sunnitów jak i szyitów. Reguluje o nie tylko prawa religijne ale i także życie codzienne muzułmanina ponieważ prawo islamskie nie uznaje podziału między życie świeckim a duchowym. Szariat opiera się na założeniu, że prawo musi dostarczać wszystkiego, co potrzebne dla duchowego i fizycznego rozwoju jednostki. Wszystkie czyny muzułmanina są podzielone na pięć kategorii - konieczne, chwalebne, dozwolone, naganne oraz zakazane. Podstawą określenia czynów koniecznych jest pięć filarów islamu.
104 Omów znaczenie i symbolikę chrztu w kościele prawosławnym ( pkt 35 )
105 Omów Koran( czytanie)
Istnieje w formie pisanej od 610- 632. Każdy muzułmanin ma ją przy sobie. Oryginalny egzemplarz złożony jest w Medynie a jego 3 odpisy zostały przesłane do Damaszku, Basry i Kufy. Składa się ze 114 rozdziałów ( sury). Podzielone są na sury mekkańskie 90 ( trudny okres w życiu Mahometa) i 24 medyńskie tzw zesłane ( długie i nudne). Koran ustala podstawowe obowiązki muzułmanina a także zasady postępowania ludzkiego. Zawiera przepisy karne w przypadku m. In. zabójstwa. Dużo opowieści historycznych ze Starego Testamentu ( m.in. Jezus jako jeden z większych proroków). Twórcą Koranu jest Allach. Koran napisany jest w klasycznym języku arabskim. Koran (tak samo jak Biblia) zakazuje zabójstwa (z wyjątkiem przypadków kary), samobójstwa, kradzieży, kłamstwa, cudzołóstwa i oddawania czci bogom innym niż Bóg Jedyny. Koran twierdzi, że Bóg nagradza ludzi za powstrzymywanie się od złości, jednak w surze 9 wzywa do walki zbrojnej przeciwko wrogom religii.
106 Omów symbolikę i znaczenie eucharystii w kościele prawosławnym
Eucharystia prawosławna różni się od katolickiej tym, że nie uznają oni transsubstancjacji
107 Omów znaczenie i symbolikę małżeństwa w kościele prawosławnym
Stan łaski. W momencie zwarcia małżeństwa, Duch święty zsyła na małżonków dar .
Ceremonia składa się z dwóch części: obrzędu zaręczyn i obrzędu ukoronowania. Kościół prawosławny dopuszcza rozwód. Uznają drugi i trzeci rozwód.
108 Omów znaczenie i symbolikę pokuty w prawosławiu ( patrz 42)
109 Porównaj rzymski katolicyzm i prawosławie pod kątem kultu
110 Omów powstanie i zwartość treściową ewangelii
Są częścią Nowego Testamentu. Zostały zredagowane w latach 65-100. Ich autorami byli Jan, Marek, Mateusz i Łukasz ( ewangelie kanoniczne). Ewangelie Łukasz, Marka i Mateusza ( synoptyczne) są podobne często używają podobnych sformułowań. Pierwsza była ewangelia Marka.
Są także ewangelie apokryficzne, najbardziej znana świętego Tomasza ( przedstawiają życie Jezusa).
111 Podaj datę i omów święto Zesłania Ducha Świętego ( Zielone Świątki)
Miało miejsce 49 dni po Wielkiej Nocy. Na zebranych w wieczerniku apostołów, Maryję i niewiasty zstąpił Duch Święty. Apostołowie zaczęli przemawiać w wielu językach (ksenolalia) oraz otrzymali inne dary duchowe — charyzmaty. Wydarzenie to zostało zapowiedziane przez Jezusa przed Jego Wniebowstąpieniem. Zesłanie ducha świętego uważa się za początek kościoła.
112 Wyjaśnij pojęcie i wymień 5 kościołów autokefalicznych
Niezależność krajowych kościołów zwłaszcza w prawosławiu ( też w starokatolickich i anglikańskich. W kościele prawosławnym samodzielność kościoła krajowego nadawana jest wtedy gdy jednogłośnie zgodzą się na nią pozostałe kościoły autokefaliczne. Autokefalia dotyczy form organizacyjnych kościoła, hierarchii duchowieństwa, zwyczajów religijnych, sprawowanej liturgii, a także sądownictwa i prawodawstwa kościelnego. Przykłady : Albański kościół prawosławny, Polski autokefaliczny kościół prawosławny, rumuński, serbski kościół prawosławny, rosyjski kościół prawosławny.
113 Co to jest i do czego służy: seder, czulent, filakteria, tałes, menora, mezuza.
Mezuza- mający wartość symboliczną, historyczną i religijną mały pojemnik wykonany z drewna, metalu lub szkła, zawierający zamknięty w rurkę zwitek pergaminu z naniesionymi dwoma fragmentami Tory i Księga Powtórzonego Prawa Filakterie- dwa czarne skórzane pudełeczka wykonane z jednego kawałka skóry koszernego zwierzęcia, w których znajdują się cztery ustępy Tory, ręcznie przepisane w języku hebrajskim przez sofera. Tefilin, tak jak tałes, są noszone podczas codziennych modlitw w dni powszednie przez dorosłych mężczyzn. W Szabat i święta nie ma obowiązku zakładania tefilin, a niektóre autorytety rabiniczne twierdzą, że zakładanie go w te dni jest zabronione. Pudełeczka przywiązuje się rzemieniem do i lewego ramienia (u leworęcznych prawego) .
Tałes- prostokątna chusta nakładana przez Żydów na głowę bądź ramiona podczas modlitwy, zwykle biała z czarnymi lub granatowymi (kolor pokolenia Judy) pasami wzdłuż boków i frędzlami zwanymi cicit (cyces) w rogach chusty.
Menora- jest siedmioramiennym świecznikiem i od ponad 3000 lat symbolem Judaizmu. Ten ozdobny świecznik był używany przez Żydów w Przybytku i Świątyni Jerozolimskiej. Menora jest jednym z najstarszych symboli narodu żydowskiego. Według tradycji symbolizuje on krzew gorejący, który zobaczył Mojżesz na górze Synaj.
Seder- pierwszy wieczór Pesach, a w diasporze pierwsze dwa wieczory. Spożywa się wtedy specjalną wieczerzę rytualną. Zwyczaj sederu praktykują Żydzi o bardzo różnym stopniu zaangażowania religijnego, choć część z nich towarzyszące mu rytuały sprowadziła do minimum, traktując tę okazję jako znakomity pretekst do spotkań rodzinnych. W czasie uczty sederowej czyta się jedną z Hagad - tekst o wyjściu Żydów z Egiptu.
Czuleni- potrawa z kuchni żydowskiej. Czulent to bardzo wolno gotowany (duszony) gulasz, przyrządzony z koszernego mięsa, z fasolą (często ciecierzycą) , cebulą, kaszą jęczmienną lub jaglaną. Czasami w jego skład wchodzą także jajka na twardo, knedle. Spożywany w święto szabasowe.
114 Co to jest i do czego służy krzyżmo?
mieszanina oliwy z oliwek i balsamu, używana do namaszczania przy udzielaniu sakramentów chrztu, bierzmowania, święceń kapłańskich, konsekracji biskupów oraz przy konsekracji kościołów i ołtarzy . Krzyżmo święte jest poświęcane przez biskupa razem z olejem chorych i olejem katechumenów podczas mszy Krzyżma Świętego w Wielki Czwartek
115 Jaką rolę pełni bodhisattwa?
Istota której naturą jest wiedza doskonała. Postać silnie umiejscowiona w Mahajanie, ale i też pojawiająca się w hinajanie. W Mahajanie jest to jest to osoba która złożyła śluby absolutnego poświęcenia się dla dobra pozostałych istot. Każdy wyznawca machajany jest bodhisattwa ale to dopiero początek drogi. Sześć cnót bodhisattwy: szczodrość moralność cierpliwość odwaga medytacja mądrość. Praktykując te cnoty bodhisattwa może osiągnąć nirwanę. Prowadzi do niej 10 poziomów, jeśli bodhisattwa osiągnie 7 już nie może się wycofać. Im wyższy poziom tym większa potęga. Zaczyna się zacierać granica między bodhi a Buddą.
116 Od kiedy, w jakich sytuacjach i przez kogo używany jest zwrot ex cathedra?
łaciński zwrot, opracowany przez średniowieczną teologię scholastyczną, który dosłownie oznacza „z tronu”. Wskazuje on na sytuację, gdy papież, zgodnie z doktryną katolicką, wypowiada się w sposób nieomylny.
117 Wyjaśnij pojęcie: Halachy, hagady i midrasze
Halacha- nazwa prawa żydowskiego, obejmującego prawo biblijne, talmudyczne oraz późniejsze kodyfikacje i responsa rabiniczne, a nawet lokalne tradycje. Halacha dotyczy przepisów kultowo-liturgicznych, pokarmowych (kaszrut) i różnych aspektów życia codziennego, obowiązujących Żydów ortodoksyjnych. Zawiera 613 przykazań, w tym 248 nakazów i 365 zakazów.
Hagada- słowo oznaczające opowiadanie, opowieść, sagę i odnosi się do legend, przypowieści i opowiadań z rabinicznej egzegezy Biblii i Talmudu, a szczególną rolę odgrywa w midraszu. Czytana jest w szkołach talmudycznych, podczas obrzędów ślubnych i pogrzebowych. Opowieść o wyjściu Żydów z Egiptu czyta się podczas wieczerzy sederowej w święto Pesach.
Midrasze- jedna z metod interpretacji i komentowania Biblii hebrajskiej za pomocą sentencji, objaśnień lub przypowieści, łącząca dydaktykę z formą osobistych przemyśleń autora. Midrasze, jako przekaz ustny, powstawały głównie między II i IV w. W takiej formie zostały wykorzystane przy tworzeniu Talmudu. Midrasze w formie pisanej istnieją od XI wieku. Dzielą się na midraszu halachiczne i hagadyczne.
118 Scharakteryzuj saduceuszy i faryzeuszy
Saduceusze ( II w. p.n.e.) wywodzili się z wyższych warstw kapłańskich i arystokracji, przestrzegal ściśle Tory, nie wierzyli w przeznaczenie i uznawali wolność ludzkiej woli, nie uznawali żadnych tradycji ustnych, panowali nad świątynią, konserwatyści.
Faryzeusze( II w. p.n.e.) - warstwy średnie, uznawali Torę ustną, zwalczali faryzeuszy, przyjmowali możliwość rozwoju prawa, wszyscy są sobie równi ale to Izrael wyda mesjasza, łączyli się w związki zwane chawura i używali pomiędzy sobą tytułu chawer.
119 Wymień datę obchodu Jon Kippur ( patrz 70)
120 Przedstaw dharmę i karmę ( 81 i 82)
121 Przedstaw istotę reinkarnacji ( 56 )
122 Co to jest sufizm? ( 87)
123 Scharakteryzuj izmailitów, szyitów, sunnitów
Szkoła hanaficka (od Abu Hanify an Numana ibn Thabita zwanego wielkim Imamem, VIII w.) opiera się na Koranie, sunnie oraz osobistej opinii prawników, tzw. raj. Jest najpopularniejsza, bo obejmuje jedną trzecią świata islamu - Turcję, Bałkany, Żyzny Półksiężyc, częściowo Afganistan, Pakistan; nie ma jej w Afryce Północnej . Szkoła ta stanowi 35-40% ortodoksyjnych muzułmanów. Uchodzi za najbardziej otwartą filozoficznie i religijnie spośród wszystkich szkół sunnickich. Niemal wszyscy polscy muzułmanie są hanafitami. Szkoła malikicka (od Malika ibn Anasa, VIII w.) opiera się tylko na tym, co spisane, a więc na Koranie i hadisach, kieruje się także interesami ummy muzułmańskiej. Jako jedyna kieruje się również zwyczajami i praktykami mieszkańców Medyny z pierwszych lat islamu (amal ahl al-medina). Przyjęta jest w Afryce Północnej, w Górnym Egipcie. Stanowi około 20-25% wszystkich ortodoksyjnych muzułmanów. Szkoła szafi'icka (od Asz-Szafi'ego, IX w.) opiera się na Koranie i sunnie oraz na analogii i zgodzie prawników. Mało rozpowszechniona: Dolny Egipt, Afryka Wschodnia, Azja Południowo-Wschodnia. Szkoła dość zachowawcza, nie opierająca swych poglądów na autorytetach religijnych. Stanowi 10-15% ortodoksyjnych muzułmanów. Szkoła hanbalicka (od Ibn Hanbala, IX w.) - konserwatywna, jeśli chodzi o kult, Koran i hadisy; ma mało zwolenników, zachowała się dzięki ruchowi Muhammada Ibn Abd al-Wahhaba z XVIII w. Występuje w Arabii Saudyjskiej, Katarze, Zjednoczonych Emiratach Arabskich. Stanowi 4-5% wszystkich ortodoksyjnych muzułmanów. Szybko rozwijająca się, jednak tylko w swej wahhabickiej odmianie.
124 Bar micwa i bat micwa ( 94 i 96)
125 Co to jest cadykizm( 20) , haskala , chasydyzm( 86) i sabatianizm
Haskala- ruch oświeceniowy powstały w drugiej połowie XVIII wieku trwał do lat 80 wieku XIX. Narodził się w Niemczech. Ojcem Haskali był Mojżesz Mendelssohn, drugim inicjatorem był Wessely. Działacze haskali nazywani byli maskilim i propagowali odrodzenie kulturalne i społeczne żydów poprzez uczestnictwo w rozwoju nauk świeckich, reformie szkolnictwa, zbliżeniu się do kultury krajów osiedlenia.
Sabatanizm- ruch mesjanistyczny XVII wieku przyczyny takie jak w chasydyzmie, Twórcą był Szabatai Cwi. Uważał się za mesjasza jego prorokiem był Natan z Gazy.
126 Omów szyickie filary Islamu
5