Gleba -jest naturalnym ciałem przyrody składającym się z fazy stałej, ciekłej i gazowej, występuje w wierzchniej warstwie skorupy Ziemskiej, zajmuje określoną przestrzeń i jest opisywana na podstawie obecności poziomów lub warstw, które różnią się od materiałów macierzystych, a które powstały na skutek dopływu, odpływu, przepływu oraz transformacji energii i materii, i jest w stanie utrzymywać rośliny w środowisku naturalnym

Czynniki glebotwórcze:

Skała macierzysta -charakter skały macierzystej może wywierać głęboki wpływ na cechy całkowicie wykształconych gleb np. ruch wody w głąb profilu zależy całkowicie od składu mechanicznego gleby. Skład chemiczny i mineralogiczny skały oddziałuje na produkty wietrzenia i decyduje o danej roślinności na danym terenie np. tempo wietrzenia skał i przebieg procesy glebotwórczego są niejednakowe i wytwarzają różne typy gleb (np. dioryt w klimacie umiarkowanym ulega kaolinizacji i daje gleby bielicowe, w klimacie wilgotnym ulega lateryzacji i wytwarza gleby laterytowe)różniące się właściwościami morfologicznymi, fizycznymi i składem chemicznym skały macierzystej występują szczególnie wyraźnie w pierwszych stadiach tworzenia się gleb; występowanie skał wapiennych w rejonie klimatu wilgotnego przeciwdziała zakwaszaniu gleb powstałych z tych skał, mimo że klimat sprzyja zakwaszeniu; skały macierzyste dostarczają glebom składników mineralnych, wpływają na skład mechaniczny, mineralogiczny i chemiczny oraz ich cechy morfologiczne a w szczególności na miąższość poprzecznych poziomów genetycznych; także gatunki roślinności drzewiastej występującej na glebach wapiennych przyczynia się do opóźnienia zakwaszenia gleb i jak w tym szczególnym przypadku procesu glebotwórczego.

Klimat -z ogólnego punktu widzenia klimat jest najważniejszym czynnikiem w procesach glebotwórczych. W znacznym stopniu określa on charakter wietrzenia; np. temperatura i opady wywierają znaczny wpływ na procesy fizyczne i chemiczne, istotne jeżeli chodzi o ukształtowanie profilu; przy sprzyjających warunkach klimat może mieć decydujący wpływ na ostateczne ukształtowanie się profilu glebowego.

Znaczenie organizmów żywych:

• akumulacja substancji organicznej

• mieszanie gleby

• obieg składników pokarmowych

• stabilizacja struktury gleb

• dostarczanie azotu do gleby przez organizmy wolno żyjące lub współżyjące z roślinami wyższymi

- okrywa roślinna zmniejsza natężenie naturalnej erozji, zwalniając szybkość zmywania warstw powierzchniowych

Ukształtowanie terenu - może przyspieszać albo opóźniać działanie czynników klimatycznych. W terenie równym płaski szybkość odpływu nadmiaru wód jest znacznie mniejsza niż w terenie falistym. Ślinę urzeźbienie terenu przyczynia się od naturalnej erozji warstw powierzchniowych, w wyniku której może nastąpić spłycenie gleby. Ukształtowanie terenu ma znaczenie nie tylko ze względu na modyfikację wpływów klimatycznych, ale również jako główny czynnik w lokalnych warunkach.

Czas - długość okresu jaki upłynął od momentu rozpoczęcia wietrzenia materiałów skalnych odgrywa dużą rolę w procesach tworzenia się gleb. Najlepszym dowodem znaczenia czasu w procesach glebotwórczych może być porównanie gleb terenów polodowcowych z glebami terenów nie dotkniętych zlodowaceniem. na ogół wpływ skał macierzystych wyraźniej się uwidacznia w glebach terenów polodowcowych niż na terenach poza zasięgiem zlodowacenia. Jest to wynikiem stosunkowo późnego ustąpienia lodowca, tak, że czas jaki upłynął od jego zniknięcia okazał się zbyt krótki, aby procesy glebotwórcze mogły w wyraźny sposób wyeliminować dominujący wpływ osadów lodowcowych.

Humifikacja - proces rozkładu, przebudowy, syntezy różnych związków organicznych z udziałem organizmów glebowych, prowadzących di powstania nowych związków organicznych zwanych próchnicą (humusem)

Humifikacja zachodzi gdy szczątki organiczne dostaną się do wilgotnej i nagrzanej gleby, wówczas są one atakowane przez różnorodne organizmy glebowe (bakterie, grzyby) i rozkładane do produktów prostych.

Wszystkie poziomy

Paludyzacja - proces, który odbywa się w warunkach beztlenowych, prowadzi do akumulacji materii organicznej .Mogą powstawać złoża torfu, węgla kamiennego, brunatnego (złoża org.).

Poziom HISTIC - organiczny poziom gleb

Dojrzewanie - zespół procesów fizycznych, chemicznych i biologicznych przemiany gleby organicznej po odwodnieniu. Złoża tj. usunięcia nadmiaru wody i wprowadzeniu powietrza, prowadzące do wytworzenia optymalnych warunków, dla rozwoju mikroflory i roślin uprawnych (stabilizacja 3 faz stałej, ciekłej, gazowej).

Poziom MELANIC

Murszenie - zachodzi w odwodnionych warstwach gleb organicznych (torfowych, mułowych), a więc w warunkach tlenowych. Polega na fizycznych i fizykochemicznych zmianach zachodzących w subst. org. a przede wszystkim w jej koloidalnej części. Odwodniona masa kurczy się, pękając dzieli się na agregaty (bryły), które w dalszej fazie murszenia dzielą się na drobinę, przybierając czasami wielkość ziaren (zanika struktura włóknisto-gąbczasta torfu).

Wyróżnia się gleby słabo, średnio i silnie murszałe w zależności od stopnia procesu powstaje poziom murszowy

Melanizacja - jest to zaciemnienie początkowo jasno zabarwionego poziomu wierzchniego na skutek wzbogacenia go w substancje próchnicze (materię organiczna).Rozmycie materii w głąb gleby MOLIC I UMBRIC

Leucynizacja - (proces odwrotny od melanizacji) rozjaśnienie poziomów próchniczych na skutek usunięcia substancji organicznych lub ich mineralizacji . np. czarnoziemy tracą substancje organiczne

Dekalcyfikacja - reakcje prowadzące do usunięcia węglanu wapnia z jednego lub więcej poziomu przez wodę przemieszczającą się w głąb profilu. Najwięcej CaCO₃ jest na wysokości 1m .

CaCO₃+CO₂+H₂O↔Ca(HCO₃)₂ Powstają gleby brunatne

Kalcyfikacja -procesy obejmujące wzbogacenie gleby w węglan wapnia pewnych poziomów glebowych- CALLIC; CaCO₃ wraz z wodą dopływa do wód gruntowych

CaCO₃+H₂CO₃+H₂↔Ca(HCO₃)₂

CO₂+H₂O→H₂CO₃

Zachodzi w warunkach tropikalnych- wysoka temperatura i wilgotność. Powstają czarnoziemy, gleby kasztanowe

Proces eluwiacji - wynoszenie substancji z pewnych partii profilu na skutek ich uruchomienia i translokacji : wypłukiwanie (dotyczy substancji rozpuszczonych w wodzie), dekalcyfikacja, zasolenie ( sól dopływa z wodą po czym odparowuje lub zostaje pobrana przez rośliny), lessirage ( wypłukiwanie frakcji ilastych, powstaje poziom LUVIK), rozkład, melanizacja; poziomy wytworzone: ALBIC

Iluwiacja -wnoszenie substancji do pewnych partii profilu na skutek ich wytrącenia i /lub/ zatrzymania; akumulacja, kalcyfikacja, odsalanie ( woda przepływająca zabiera ze sobą sole ), usuwanie sodu. Pozimy wytworzone to ARGILLIC, SPODIC,NATRIC

PROCES BIELICOWY polega na selektywnym wypłukiwaniu w głąb profilu gleby produktów rozkładu minerałów glebowych i substancji organicznych. Przemieszczaniu ulegają przede wszystkim tlenki żelaza i glinu w postaci kompleksowych związków z substancjami humusowymi np. kwasami bulwowymi. Dzięki temu występujący pod poziomem akumulacyinym tzw. poziom eluwialny ulega charakterystycznemu wybieleniu, a wzbogacone w wymyte składniki, leżący niżej poziom iluwialny uzyskuje barwę rdzawą lub ciemnobrunatną i zostaje w mniejszym bądź w większym stopniu scementowany. Wzbogacony silnie poziom nazywa się orsztynem. Bielicowanie przebiega najbardziej typowo w piaszczystych, ubogich i kwaśnych, biologicznie mało aktywnych glebach leśnych, głównie lasów iglastych

Proces oglejenia polega na redukcji (odtlenianiu) mineralnych części utworu glebowego w warunkach dużej wilgotności i w obecności substancji organicznej. Związki żelaza trójfazowego, mające zabarwienie brunatnordzawe lub żółtordzawe przechodzą, w wyniku tego biochemicznego procesu (przy udziale mikroorganizmów beztlenowych w obecności substancji organicznej) w związki żelaza dwuwartościowego wskutek czego stają się ruchliwe i są wymywane przez wodę, a poziomy lub warstwy zasobne w związki żelaza przybieraj ą barwę zielonkawą, niebieskawą lub popielatą.

Oglejenie pod wpływem procesu postępującego od dołu w wyniku działania wysokich wód gruntowych zwie się OGLEJENIEM ODDOLNYM; poziom (lub warstwa) glejowy oznaczany jest symbolem 'G', a gleba glejowa zaliczana jest do podtypu gleb gruntowo-glejowych;

Oglejenie wytworzone pod wpływem wód opadowych zwie się OGLEJENIEM ODGÓRNYM; poziom lub warstwa oglejona oznaczana jest symbolem 'g^', a gleba glejowa zaliczana jest do podtypu gleb opadowoglejowych (pseudoglejowych).

Efektem oglejenia gleb jest barwa o odcieniu niebiesko zielonym. Wyróżnia się

- plamiste- sporadyczne plamy, mało widoczna forma

- zaciekowe- wzdłuż kanałów pokorzeniowych, podobnie jak plamiste w istotny sposób nie pogarsza warunków prawidłowego rozwoju roślin uprawnych.

- marmurkowate- to wynik dalszego rozwoju oglejenia plamistego i zaciekowego, plamy i zacieki tworzą miazgę glejową

- całkowite- kolejny etap rozwoju oglejenia marmurkowego. Obejmuje cały poziom

Proces inicjalny- zachodzi z udziałem pionierskich zbiorowisk drobnoustrojów,mchów, porostów itp., powoduje powstawanie gleb prymitywnych np.litosole, regosole. W jego wyniku kształtuje sie słabo zaznaczony poziom akumulacji próchnicy

Proces darniowy- jest uwarunkowany bytowaniem trawiastej roślinności,która tworzy gestą sieć korzeni i kłączy w górnym poziomie gleby oraz przyczynia sie do rozluznienia masy gl i uformowania struktury drobnoagregatowej. W jego wyniku w wierzchniej cześci profilu gl powstaje wyraznie wykształcony poziom próchniczny

Płowienie(przemywanie)- polega na przemieszczaniu przez przesiakające wody opadowe cząstekilastych w głąb profilu gl, bez ich chemicznego rozkładu. Cząstki te zostają osdzone w środkowej cześici profilu gl-zanik działalności wody opadowej, tworząc charakt,teksturalny poziom wzbogacania zbudowany z frakji koloidalnych,wolnych tl Fe, wodorotl Fe,Al, a także wymywanych weglanów lub w niewielkim udziale zdyspergowanych zw próchnicznych.

Brunatnienie- proces charakt dla czynnych biolog, bogatych w składniki odżywcze, wielogat, umiarkowanie wilg lasów liśc. Polega na intensywnym rozpadzie krzemianów i glinokrzemianów z wydzieleniem zawartego w nich Fe, które w postaci nierozp wodorotl i kompleksów z kw próchnicznymi osadza się na pow cząstek gl nadając glebie barwe brunatną w środkowej częsci profilu.Intensywny obieg pierwiastków pod wpływem bogatej biocenozy leśnej

Zapobiega ich wypłukiwaniu poza profil gl i przeciwdziała naturalnej tendencji do bielicowania gleb.

Murszenie - zachodzi w odwodnionych warstwach gleb organicznych (torfowych, mułowych), a więc w warunkach tlenowych. Polega na fizycznych i fizykochemicznych zmianach zachodzących w subst. org. a przede wszystkim w jej koloidalnej części. Odwodniona masa kurczy się, pękając dzieli się na agregaty (bryły), które w dalszej fazie murszenia dzielą się na drobinę, przybierając czasami wielkość ziaren (zanika struktura włóknisto-gąbczasta torfu).Wyróżnia się gleby słabo, średnio i silnie murszałe w zależności od stopnia procesu powstaje poziom murszowy

Opis profilu glebowego:

-częśc ogólna:nr odkrywki gl, data wykonania, miejscowość, lokalizacja odkrywki(w odniesieniu do charakt punktów terenu), roślinność, rodzaj użytkowania gl, jednostka fizjograficzna, rzezba terenu, stosunki wodne, stopień zagrożenia erozją, skład gat d-nu i runa.

-część szczegółowa(dla każdego poziomu genetycznego'):miąższość i głebokość wyst€powania danego poziomuw profilu gl,określenie poziomów genetycznych i diagnostycznych, skład granulometryczny(uziarnienie), barwa, struktura, stan uwilgotnienia, oglejenie, ph, zawartość CaCO3, obecność konkrecji, ukorzenienie, przejścia poziomów gl, gł€bokość pobrania próbek, szkic profilu, określenie poziomu wody gruntowej, określenie typu próchnicy, określenie typu, podtypu, rodzaju i gat gl, siedliskowy typ lasu

Cechy rozpoznawcze składu granulometrycznego(uziarnienia) gl w warun teren

Metodą organoleptyczną- na jej podstawie ustala si€ grup€granulometryczną gleby.Na podstawie grup granulometrycznych poszczególnych poziomów genet określa się gat gl dla całegoprofilu gl:

-utwory szkieletowe(kamienie, żwiry)- przewaga kamieni i żwiru, cząstki są luzne, rozpadają się bardzo łatwo, brak cementacji

-utwory piaszczyste(piaski)- w stanie suchym szorstkie w dotyku, wyczuwalny głównie piasek, agregaty z reguły nietrwałe, rozsypują się przy dotknięciu;w stanie wilg nieplastyczne, sypkie, łatwo nasiąkają wodą, nasycone tworzą płynną masę, nie dają si€ wałeczkować

-utwory gliniaste(gliny): w stanie suchym rozcieraja się niezbyt trudno(poza gliną ciężką), wyczuwalna różnoziarnistość, szorstkie w dotyku; w stanie wilgotnym mocno chłoną wodę, słabo pęcznieją, na ogół zwięzłe i plastyczne, dająsię wałeczkować

-utwory pyłowe( pyły): w stanie suchym łatwo się rozcierają, w dotyku sypkie(jak mąka), części grubszych nie wyczuwa się, słabo przywierają do ręki, łatwo sie rozpyjają; w stanie wilg brak zwięzłości i plastyczności, w wodzie rozpływją się, z trudem dają się wałeczkować, kruszą sie i łamią

- utwory ilaste[ił]: w stanie suchym trudno rozcierają się, nie wyczuwa si€ piasku, tłuste w dotyku, mocno przywierają do ręki, zbite tworzą twarde grudki, dają błyszczącą rysę; w stanie wilg powoli chłoną wodę, zwięzłe, przywierają do ręki, bardzo plastyczne, łatwo dają się wałeczkować

Rodzaje oglejenia- 1. plamiste-najsłabiej zaznaczająca się forma oglejenia, charakt się wyst sporadycznych plam na tle barwy gl 2.zaciekowe-powstaje najczęscie wzdłóż kanałów pokorzeniowych i uwidacznia się w postaci pionowych smug i zacieków. Oglejenie zaciekowe i plamiste nie pogarsza w isotnym stopniu warunków prawidłowego rozwoju roślin 3.marmurkowe-jest wynikiem dalszego rozwoju oglejenia plamistego i zaciekowego, plamy i zacieki łączą się ze sobą,tworząc mozaukę zaciekową na tle właściwej gl 4.całkowite-dalszy etap marmurkowego, strefa oglejenia uwidacznia się wyraźnie i obejmuje cały poziom gl. Oglejenie marmurkowe a zwłaszcza całkowite jest w glebach zjawiskiem niepożądanym, świadczy o okresowym lub stałym niedoborze tlenu i złej przewiewnościgl(aeracji)

Konkrecje żelazisto-manganowe-składają się gł z tl Fe, Al i Mn, często z mniejszą lub większą domieszką zw org. Tworzą różnego rodzaju drobne, ciemnobrunatne skupienia(pieprze), rurki żelaziste- na gl piaszczystych dookoła korzeni roślin, konkrecje-o kształtach nieregularnych, różnej wielkości groszki-ich obecność świadczy o zmiennych warunkach wodno-powietrznych w gl, pseudofibry- nagromadzenia zw Fe wpostaci cienkich, pofałdowanych warstewek, wyst w gl bielicowych i rdzawych, rudawce(orsztyny)- silnie zbite warstwy piaszczysto-próchniczno-żelaziste,spotykane głownie w poziomach iluwialnych gleb bielicowych i gruntowoglekowych, tworzaone często przeszkode dla korzeni roślin oraz z racji nagromadzenia tl Al są strefą toksycznego oddziaływania na młode korzenie, rudy darniowe- przeważnie zbrylone, twarde osdy uwodnionego tl Fe wyst na podmokłych łąkach i bagnach, powstają przy udziale mikroorgan ze zw Fe nanoszonych przez wodę w obniżenia z sąsiednich i wyżej położonych obszarów.

Przejścia poziomów gl- zależą od sprawności biolog gl, procesów glebotw, stos wodnych terenu, zabiegów agrotechn: 1.przejście nagłe(ostre)-granica między poziomami jest bardzo wyraźna, zmiana barwy wyst w strefie o szer<od 2cm. Spotykane gł w leśnych glporolnych i gl uprawnych przy przejściu pozimów ornopróchnicznych w poziomy niżej wyst. 2.wyraźne- granica między poziomami sąsiednimi jest wyraźna a zmiana barwy nastepuje w pasie o szer 2-5 cm, najczęściej pomiędzy poziomami Ees i Bhfe oraz Eet i Bt. 3.stopniowe- granica między poziomami trudna do wyznaczenia, o szer strefy przejścia 5-10cm, wyst w gl czynnych biolog. 4.niewyraźne- nie można ustalić granicy pomiędzy poziomami,szer strefy przejściowej >10cm, przejście takie wyst najczęscie między Bi C

Poziomy gl główne:

1.organiczne(zawierają pow 20% wagowych świeżej lub częściowo rozłozonej mat organ, ponad 11,6% węgla organ): O- poziom organiczny-warstwa mat organ(ektopróchnica) na pow gl min, niekiedy w profilu gl pod pow i na podłożu min. Powstaje na pow gl min przy pełnym dostępie powietrza-wówczas składa się z warstw resztek rozdrobnionych organów roślin i martwych organ gl oraz ich odchodów. Wykształcający się na podłożu min w warunkach pełnego nasycenia wodą, składa się z warstw torfu, gytii, oraz innych osdów organ o różnym stopniu storfirnia i rozkładu. Wyróżnia się gl mineralne-poziom O do 15cm, mineralno-próchniczne-15-30cm, organ >30cm. P-poziom bagienny-pow częśc profilu gl organ, podlegajacaagiennemu procesowi kumulacji torfu, mułu lub gytii. Tworzy się w warunkach wysokiego wyst lustra wód w gl. M- poziom murszowy organ- pow część profilu gl organ znajdująca się, conajmniej okresowo, pod wpływem tlenowego rozkładu mat organ(torf, muł, gytia) wskutek procesów wysychania

2. mineralne(pon 20 i 11,6 %)- A-poziom próchniczny min- ciemno zabarwiony(ciemniejszy od niżej połóżonych), zawierający zhumifikowaną mat organ w róznym stopniu związanej z min składn gl, zazwyczaj o strukt agregatowej. E-poziom wymywania(eluwialny)- pomiędzy poziomami O,A i B o zabarw jaśniejszym od poziomów sąsiadujących, zubożony w półtoratl i frakcje ilaste wymyte do poziomu B. Zawiera mniej mat organ od poziomów O i A, więcej kwarcu i krzemianów niż B. B- poziom wzbogacania(iluwialny), o barwie ciemniejszej i intensywniejszej od sąsiednich poziomów, wzbogacony w półtoratl i mat organ rezydualną lub wymyta z poziomów O i A, E oraz frakcje ilastą wymytą z poziomu E. C- poziom skały macierzystej-w dolnej cz€ści profilu gl,o jaśniejszym zabarwieniu. Zawiera składniki łatwo rozp. G- pozim glejowy- stalowoszary, z odcieniem niebieskawym,zielonkawym. W dolnej części profilu powstaje pod wpływem wód gruntowych-wówczas stosuje sięsymbol G, natomiast w górnej i środkowej pod wpływem okresowo stagnujących wód opadowych(np nad poziomem B)-symbol Gg. D-podłoże min, luźne skały min gleb organ. R-podłoże skalne-lita lub spękana skała nie zmieniona przez procesy pedogenezy

Poziomy diagnostyczne powierzchniowe(epipedony)

Mollic- struktura gruzełkowa, ziarnistą,koprolitowa miękki, ciemna barwa, stopień nasycenia kationami zasadowymi pow.50%, zawiera ponad 2,5 % węgla organicznego, zawiera kilka% próchnicy,żyje tu dużo dżdżownic, wyst w czarnych ziemiach, rędzinach, madach i żyznych brunatnych.

Chernic- wyst na czarnoziemach,duża miąższość conajmniej 35cm, duża zawartość próchnicy, struktura koprolitowa, przy udziale dżdżownic, stopień wysycenia kationamizasadowymi 80%

Umbric- duża zawartość zakwaszonej mat organ,stopień wysycenia kat zas pon 50%

Melanic- na glebach murszowych, murszowatych i murszastych, ciemna barwa, ziarna organ, ziarna piasku i pyłu krzemowego nie łączą się ze sobkilka-kilkanaście% ,nie ma połączeń min-org, w stanie suchym barwa szara, w stanie wilg czarna

Histic- miąższośc pon 30cm, gleby torfowe, struktura włóknista, zbudowany z torfu,mułu, gytii

Ochric- suchy, mała zawartośc próchnicy, małą miąższość, szary,bielice,rdzawe, płowe

Poziomy podpowierzchniowe(endopedony)

Cambic- Bbr poziom, intensywnych przemian materiałów gl-wietrzenie pierwotnych krzemianów,tworzenie kompleksów próchniczno-ilastych, poziom charakt dla gleb brunatnych oraz np niektórych gleb opadowo-glejowych,czarnych ziem; wykazuje uziarnienie piasków gliniastych,glin ,pyłów i iłów; nie wykazuje scementowania,

Sideric-Bv poziom rdzawy, charakt dla gl rdzawych,zbudowany z piasków luźnych lub słabogliniastych, otoczki żelaziste na ziarnach min, kolor otoczek brązowa, rdzawa, w skład otoczek wchodza teżtl Al i próchnica.poziom jednolity, bez zacieków i konkrecji żelazistych, mała zawartoścfrkcji ilastej i próchnicy, spore zakwaszenie, brak lub słabo zaznaczona strukt agregatowa, brak wymywania

Argillic- gleby płowe, na skutekwmywania nagromadziła sie w nim frakcja ilasta;

Spodic-Bfe potiom iluwialny akumulacji półtoratl Fe i Al oraz próchnicy, zbudowany gł z piasków luźnych,gl bielicowe, barwa rdzawa, brunatna,może nastapić scementowanie tego poziomu-powstawanie rudawca, brak frakcji ilastej, wysycenie kationami zasadowymi pon 20%, odczyn kwaśny, zawiera tylko 0,5% próchnicy

Argic-Bt poziom iluwialny wyst bezpośrednio pod uprawnym poziomem próchnicznym, powstaje na skutek długotrwałej intensywnej uprawy rolniczej w procesie iluwiacji próchnicy, pyłu i iłu wynoszonych z poziomu uprawnego, gleby płowe

Albic-Ees poziom eluwialny ,z którego zostały wymyte niektóre produkty rozkładu minerałów,zwłaszcza Fe i Al, dzięki temu poziom ten został wzbogacony w SiO2 i zabarwił sie na biało,szaro(od wmywanej tu próchnicy) a leżący pod nim poziom spodic wzbogacony w wymyte związki, uzyskał barwe rdzawą lub ciemnobrunatną i został w mniejszym lub wi€kszym stopniu scementowany; granica między albic i spodic wyraźna,nierówna z zaciekami; albic ma uziarnienie piasku luźnego lub słabogliniastego, dominuje tu kwarc,miąższośc kilka-kilkadziesiątcm; skała macierzysta im uboższa w niekrzemianowe formy półtoratl tym wieksza miąższość albic

Luvic-Eet poziom eluwialny pozbawiny pierwotnych węglanów i innych łatwo rozp soli, zubożony w min ilaste-zostały one przemieszczone do poziomu argillic,występujący bezpośr pod Luvic; jest on bardziej spiaszczony i jaśniejszy od skały macierzystej,w wyniku okresowej stagnacji wód opadowych między luvic a mniej przepuszczalnym argillic może następować oglejenie, gl płowe

Glejospodic-Bhfegg ma barwe ciemnordzawobrunatną równo i ostro odgraniczony od zalegającego wyżej albic, przejście do oglejonej skały macierzystej jest stopniowe; w górnej części poziomu zaznacza się prawie czarna strefa iluwialnego nagromadzenia zw próchnicznych; od spodic różni sie od spodic płytkową strukturą(spodic rozdzielnoziarnista, agregatowa) i większą zawartością wolnych tl Fe. Stopień scementowania b.duży, iluwialny

Określanie cech i właściwości poziomów, podpoziomów i warstw gl:

a-dobrze zhumifikowana próchnica zakumulowana w min części gl w warunkach hydromorficznych,stosuje sie do poziomu głownego A(Aa)

an- antropogeniczny poziom lub warstwa wytworzona przez człowieka wskutek działalności gospodarczej, poza uprawaroli(Aan)

br- akumulacja na miejscu, nieiluwialna, typowa dla glbrunatnych, stosouje się w połączeniu z B (Bbr)

ca- pierwotne i wtórne nagromadzenie CaCO3( Cca, Bca)

cn-. Wtórna akumulacja półtoratl i węglanów w postaci konkrecji,skupień lub innych form( Bfecn, Ccacn)

cs- akumulacja siarczanu wapnia(Ccs)

d- poziom darniowy(Od, Ad)

es- eluwialne wymycie Fe i Al, dla E w gl. Bielicowych(Ees)

et- eluwialne wymycie frakcji ilastej, stosuje się dla E gl płowych(Eet)

f- podpoziom organ butwinowy z mat organ częściowo rozłożoną(Of)

fe- iluwialna akumulacja Fe, dla B w gl bielicowych i bielicach (Bfe)

g- cechy glejowe w części przekroju poziomu gł,odzwierciedlające okresową nadmierną wilgotność spowodowaną wodami opadpwymi okresowo stagnującymi nad poziomami lub warstwami trudno przepuszczalnymi albo w ich obrębie(Eg, Bg, Cg)

gg-cechy oglejenia spowodowane wodami gruntowymi w części przekroju poziomu gł, oznaczające silna redukcję, zazwyczaj w dolnej części profilu gl(Cgg, Bgg)

h- podpoziom zawierający zhumifikowaną, dobrze rozłożonamat organ, stosuje się do dolnej części poziomu O w gl min wzbogaconych w próchn koloidalną(Oh) oraz w przypadku iluwialnej akumulacji próchn w B(Bh)

l- podpoziom ściółki leśnej na pow części poziomu O(Ol) gleb min i organ

mu- poziom murszasty z próchnica mazistą, czarno zabarw, nie związaną z min czastkami, przeważnie w glebach wytworzonych z piasków, płytkim lustrem wód gruntowych, stosuje się dla A(Amu)

o- poziom oksydacyjny, stosuje sie w poziomach Di G

ox- akumulacja półtoratl, w poziomach częściowo scementowanych, stosuje się do B z orsztynem, rudą łąkową (Box)

r- poziom redukcyjny, stale znajdujący sie w zasiegu wód gruntowych, do D i G

t- iluwialna akumulacja frakcji ilastej w gl min , dla B(Bt)

v- nieiluwialne nagromadzenie Fe, Al, Mn i próchnicy, niekiedy wzbogacenie we frakcję ilastą i pyłowa wskutek wietrzenia fiz, dla B (Bv )

x- warstwa stwardniała Bx, Bsx, Btx

Gleby litogeniczne:

Typ 1. Gleby inicjalne skaliste- litisole: OC/R lub OAinC- R

Typ 2. Gleby inicjalne rumoszowe- regosole:OC-AinC-CR-R

Typ 3. Rankery: OC-AC-R

-właściwe:Ac-R, -butwinowe:Ol-Of-Oh-A/C-R, -bielicowe:O-AEes-BhfeCR-R, -brunatne: O-ABbrC-R lub O-A-BbrC-R,

Typ 4. Arenosole: A-C

-inicjalne: AinC-C, -właściwe: O-A-C, -bielicowane: O-A-Ees-BhfeC lub O-A-Ees-BhfeC-C

Typ 5. Gleby inicjalne ilaste-pelosole: AinC-C

Typ 6. Rędziny: ACca-Rca lub O-ACca-Rca

-inicjalne skaliste: OAinCca-Rca, -rumoszowe:OAinCca-C/Rca, butwinowe:Ol-Of-Oh-ACca/Rca-Rca, -próchniczne:Ol-A-Arca, -właściwe:O-A-ACcaRca lub O-A-ACca-Rca, -czarnoziemne:Ol-A-ACca-ACca/Rca, -brunatne:Ol-A-ABbr-BbrCca- Rca, - czerwonoziemne:Ol-Ofh-A-Bbr-BbrCca-C/Rca

Typ 7. Pararędziny: O-ACca-Cca lub O-Aca-Cca

-inicjalne:O-AinCca-Cca lub O-AinCca-Cca-Rca, właściwe: O-ACca-Cca lub O-ACca-Cca-Rca, - brunatne: O-A-Bbr-Cca lub O-A-ABbrca-Cca

Typ 8. Czarnoziemy wyługowane: O- Abi-ABbi-Cca

- w.włąsciwe:Ol-Abi-ABbi-BCcacn, -w.brunatne:Ol-A-ABbr-Bbr-BbrcacnCca-Ccacn,wopadowoglejowe:Ol-A-ABbrg-Ccacng,szareA-B(t)-B(t)cacnCcacn-Cca

Typ 9. Czarne ziemie: O-Aca-Gca lub O-Aa-B-BcacnCcacn-Ccacn-Cca;zasobne w subst organ, duża ilość CaCO3, kształtowane długotrwałym oddziaływaniem wysokiego poziomu wód gruntowych, na obszarze obniżeń terenu, na terenach pojeziornych, obrzeżach torfowisk, powstały z różnych utworów, głównie z glin zwałowych wykazujacych spiaszczenie w przypow warstwach profilu gl;charakt cechą jest wyst C pod dobrze wykszt poziomem A mollic o czarnym lub ciemnoszarym zabarw

-murszaste:Ol-Amuca-Gca;wyst w dolinach rzecznych na terenach grądów,w wyniku odwodnienia czarnych ziem glejowych, wierzchnia warstwa A zawiera nie w pełni zmineralizowaną subst organ o cechach murszu- nie tworzy kompleksowych połączeń z min warstwą gl, warstwa murszysta kilka-kilkanascie cm,pod nią ciemny A do gł ok 40cm i zawartości próchnicy ponad 6%, -właściwe:Ol-Aaca-Gca;czasem słabe oglejenie w dolnych partiach profilu, A czarny 40-60cm zawiera 3-6%próchnicy, odczyn w całym profilu obojętny,lekko zasadowy, poziom A znaczne wysycenie kationami zasadowymi,wyst konkrecje węglanowe w C, charakt dla poziomu calcic-jego miąższość 30-40 cm, głebiej utwór macierzysty o zmniejszonej zawartości CaCO3 -wyługowane: Ol-Aa-AaBcag-Ggcacn-Ggca;w poziomie A tylko 2%próchnicy mniejsze wysycenie kationami zasadowymi, odczyn słabo kwaśny,brak węglanów,oglejenie w głębszych warstwach,brak cambic i calcic -brunatne:Ol-A-ABbr-Bbr-BbrCcacn-Cca; zawartośc próchnicy ok 2%, w profilu zaznacza sie poziom brunatnienia Bbr(cambic) w wyniku wietrzenia glinokrzemianów; pod A jest poziom przejściowy AB o miąższ ok 10cm, niżej cambic ciemnobrunatny, zwięzły i wyrane przejście w calcic, na C czasem plamy oglejenia

Typ 10. Gleby brunatne: Ol-A-Bbr-Cca lub C:ochric(umbric, mollic)/cambic(w bielicowych zawsze wyst ślady albic i spodic czasem wyst argillic)

-właściwe:Ol-A-ABbr-Bbr-C lub Cca;nie maja poziomu argillic, do gł 1m nie wyst plamy oglejenia, typowy poziom powierzchniowy ochric poziom próchniczny miąższości 15-30 cm, nie ma wyraźnych cech przemieszczania wolnego Fe i Al,do gł 1m wystCaCO3siedl Lśw,Lw, -szarobrunatne:Ol-A-ABbr-Bbr-C lub Ccw; mają dobrze wykształcony poziom próchniczny o cechacj mollic, siedl Lw,Lł, -wyługowane:Ol-A-Bbr-C lub Cca;brak CaCO3 do gł 1m siedl Lśw,LMśw, -kwaśne:Ol-A-Bbr-C;powstały z skał kwaśnych, ubogich w zasady, cambic zakwaszony duże ilości wolnego Fe i Al siedl LMśw, -bielicowe:Ol-Ofh- AEes-BbrBfe-BbrC-C;mogąmieć zaczątek argillic,zawsze mają zaczątek spodic i ślady albic, rozwijaja się one w górnej części cambic, ochric o niewielkiej miąższości, wyst€puje wyrźne przemieszczanie wolnego Fe i Al oraz iłu z rozp frakcjami próchnicy, siedl uboższe Lm, Bm

Typ 11. Gleby płowe: O-A-Eet-Bt-C lub O-A-Eet-Bt-Cca . ochric/luvic-Eet, argillic-Bt

-właściwe: O-A-Eet-Bt-C lub Cca,wymywanie węglanów,pionowe rozmieszczenie frakcji iłuoraz częściowo wodorotl Fe i Al,główny podtyp gleb płowych, glgłebokie powstaja w dobrych warunkach powietrznych,są wyługowywane z CaCO3 do znacznych gł, ochric 10-20cm zalega na luvic(35-50cm), który stopniowo przechodzi w argillic, próchnica typu mull lub moder, brak oglejenia, przemieszczanie wolnego Fe słabe -brunatne:O-A-Bbr-Eet-Bt-C;poziom luvic silnie rozwinięty miąższośc 60-70cm, w jego górnej części zaznacza się intensywne wietrzenie, wyrażające siebrunatnym zabarwieniem wtórnie kształtowanego cambic, -bielicowe:O-AEes-ABhfe-Eet-Bt-C;próchnica moder-mor,mor, wytwarza się pod sztucznie wprowadzonymi d-anami iglastymi, poziom luyic ma cechy zbliżone do poziomu E gleb bielicowych na skutek rozwoju procesu bielicowania, granica między luvic i argillic poprzerywana zaciekami, luvic wi€kszej miąższości niż glp.typowe, w górnej części Bt(argillic) oprócz powłoczek ilastych ma także powłoczki humusowo-żelaziste lub żelaziste,cz€ściowo cementujące agregaty -opadowoglejowe:O-A-Eetg-Btg-C;róznią si€ od typowych kontrastowym uziarnieniem pomi€dzy luvic i argillic, warunkującym okresowe stagnowanie wody opadowej na argillic(woda zawieszona),oglejenie między luvic i argillic, a w suchych okresach pojawiają się konkrecje i warstewki żelaziste świadczące o okresowym oglejeniu

Typ 12. Gleby rdzawe:Ol-Ofh-A-Bv-BvC-C lubCca;, O zwykle kilka cm, wyst moder czasem mor,A(ochric), ABv 20cm, rdzawoszary o strukt rozdzielnoziarnistej lub słabo zaznaczona i nietrwała strukt agregatowa, przechodzi dość łagodnie w Bv(sideric), gleby rdzawe tworza si€na piaskach zwałowych, sandrowe słabo przesortowane i mało przemyte, cz€ste domieszki frakcji szkieletowych i glinokrzemianów, odczyn kwaśny, stopień wysycenia kat zas nie przekracza 30%;w genezie gl rdzawych, w odróżnieniu od gl brunatnych, kompleksy próchn-min nie odgrywająznaczącej roli ze względu na b.małą zawartośc frakcji ilastej, siedl BMśw, LMśw

-właściwe: Ol-Ofh-ABv-BvC-C lub Cca;próchnica moder,moder-mor, O kilka cm, Abv łagodnie przechodzi w poziom diagnostyczny sideric(Bv), odczyn kwaśny, brunatne:Ol-Ofh-AbvBbr-Bv-BvC-Cca lubOl-Ofh-ABbr-BvBbr-BvC-C;stanowią przejście między gl brunatn wytworzonymi z piasków a gl rdzawymi, przeważa moder,niekiedy przechodzi w mull,mniejsze zakwaszenie, wyższy stopien wysycenia kationami zas ad , od gl brunat różnią się mniejszą zawartością iłów, mniejszymi zasobami składn odżyw, mniejszą aktywnością biolog i mniejsza odpornością na degradacje,może ujawnić sie tutaj niezbyt trwała strukt agregatowa ;powstają w wyniku nakładania się na profil gl rdzawej pewnych oznak procesu brunatnienia -bielicowe: Ol-Of-Oh-AEes-BvBhfe-Bv-BvC-C lub Ol-Of-Oh-AEs-Ees-BvBhfe-Bv-BvC-C; moder-mor,mor, uboższe w składn odżywcze i silniej zakwaszone, nieco wilgotniejsze, bielicowanie tych gltylkopod roślinnością leśną;przy słabym natężeniu bielicowania rdzawy odcień AEes jest zachowany, ponieważ w 1 kolejności uwalniane są wolne tl Al, nie posiadajace właściwości barwiących, a jego przemieszczanie można stwierzić jedynie analizami chem(dlatego gl rdzawe będące w ty stadiu bielicowania nazywane są skrytobielicowymi), wieksze nasilenie lub dłuższe działanie bielicowania powoduje urachamianie także wolnych tl Fe; w poziomie AEes widoczne są wtedy białe ziarna kwarcu pozbawione otoczek żelazistych; niekiedy, zwłaszcza na granicy z O, wyst popielate plamy lub nieciągłe warstewki tworzące zaczątek samodzielnego poziomu Ees

Typ 13. Gleby ochrowe: Ol-Ofh-Go-BreA-Gorre lub Grre

Typ 14. Gleby bielicowe:O-AE-E-B-BC-C; Bśw, BMśw, próchnica mor,moder-mor,poziom O i gr do kilkunastu cm, poziom A o gr <10 cm, przechodzi on stopniowo w szarobiały lub jasnopopielaty E-albic, niżej Bhfe spodic brunatnordzawy, mała zasobność w składniki odżywcze, ubogie piaski luźne rzadziej słabogl, silnie przesortowane piaski sandrowe na wydmach i dolinach rzek, silnie zakwaszone stopień wysycenia kationami zasadowymi pon 20%, dużakwasowość, poziom pow ochric, skała macierzysta uboga, żółta, składa się gł z kwarcu i silnie kwaśny odczyn sprzyjaja rozwojowi grzybów,a nie bakterii,cowarunkuje powstawanie kwaśnych zw próchnicznych, poziom B bogatszy od E i Cw Al i Fe, E zasobniejszy w krzemionkę, w poziomie A szczątki roślinne tylko częściowo zhumifikowane

- właściwe:Ol-Of-Oh-AEes-Ees-Bhfe-BfeC-C, -bielice właściwe:Ol-Of-Oh-Ees-Bhfe-Bfe-BfeC-C lub Ol-Of-Oh-Ees-Bhfeox-Bfe-BfeC-C;brak poziomu A natomiast B zróżnicowany na Bh i Bfe, pod poziomem O wyst ostro odcinający się barwą poziom Ees o dużej miąższości niekiedy szaro zabarw łatwo rozp zw próchnicznymi,spodic zwięzły zorsztyniały Fe,Al w połączeniu z kw fulwowymi, -glejo-bielicowe właściwe:Ol-Ofh-AEes-Ees-BhfeGo-Gor-Gr lub Ol-Ofh-AEes-Ees-BhfeGox-Gor-Gr;tworzą się z luźnych piasków, gdzie ubogie wody gruntowe obejmują działaniem dolną częśc profilu, poziom A małej miąższości z białymi ziarnami kwarcu, Ees dużej miąższ, niżej poziom glejospodic(BhfeGo),słabo scementowany przechodzi w skałe macierzystą całkowicie objętą procesem glejowym, -glejo-bielicowe murszaste:Ol-Ofh-AmuEes-Eesgg-BhfeGo-Gor-Gr,;lustro wody zmienne nieco niżej w porównaniu z glejobielicowymi właściwymi, poziom O kilkunastu cm,poziom murszysty Amu brunatno-czarny z białymi ziarnami kwarcu(post€pujący proces bielicowania), glejospodic słabo scementowany przechodzi w sk mac silnie oglejoną - glejo-bielicowe torfiaste: Ol-Ofh-AeEes-Eesgg-BhfeGo-Gor-Go; lustro wody gruntowej wyst bardzo płytko, ustabilizowane, bez wahań sezonowych, próchnica mor silnie uwilgotniona 20cm i więcej, poziom A ma charakter torfiasty z białymi ziarnami kwarcu, glejospodic bardzo słabo zaznaczony, rozmyty, ponieważ przez znaczna część roku objęty procesami glejowymi, C silnie oglejona

glejo-bielice w-łaściwe: Ol-Of-Oh-Ees-Bhfeox- BhfeoxGo-Gor-Gr;może tu występować słabo zaznaczony poziom A o poziomy Go i Gr , czyli podpoziomy oksydacyjno-redukcyjne, w wierzchnich poziomach glejobielic dominują procesy związane z przesączaniem sie wody opadowej w głąb profilu, natomiast w dolnej części związane z podsiąkanie wody gruntowej, na granicy tych 2 procesów następuje stracanie składników wniesionych przez wody zstępujące i wstępujace co prowadzi do powstania poziomu Bh lub Bfeox; przy tworzeniu się glejobielic działaja 2 nakładające sie procesy-od góry bielicowanie, od dołu oglejenia, poziom O silnie wilgotny, silnie kwaśny, czarny;Ees szary, z dużą ilością mat organ niezhumifikowanej, przejście do glejospodic wyraźne, dzieli się na Bh z warstwą orsztynową próchniczną i niżej leżący Bfeox z orsztynem żelazistym i dużą ilością Al., C zawsze oglejona, siedl BMw, Bw

Typ 15. Gleby gruntowoglejowe:O-A-Go-Gor-Gr

-właściwe:O-A-Gr lub O-A-Go-Gor-Gr, -próchniczne:O-A-Agg-Gr, -z rudą darniową:O-A-Gox-Gor-Gr, -torfowe:OP-Aegg-Agg-Gr, -torfiaste:O-Aegg-Agg-Gr, -murszowe:O-OM-Agg-Go-Gor-Gr lub O-Amugg-Gr, -murszaste:O-Amugg-Agg-Go-Gor-Gr lub O-Amugg-Gr, -mułowe: O-Om-Aegg-Go-Gor-Gr

Typ 16. Gleby opadowoglejowe: O-A-Gg lub O-A-Gg-Cg-C; O-A-Gg-Ggo-Cg-C; O-A-Gg-Btg-Cg-C albo O-Ag-Gg-Cg-C

-właściwe: O-Aa-Gg-Cg-C lub O-Aa-Gg-Ggo-Cg-C albo O-Aa-Gg-Btg-Cg-C, -bielicowane: O-AEes-Bfeg-Gg-Cg lub O-Aa-Eesg-Bhfeg-Gg-Cg-C, -stagnoglejowe właściwe:O-Aa-Ag-Gg-Cg, -stagnoglejowe torfowe:Ot-Aag-Gg-Cg lubO-Ae-Aag-Gg-Cg, amfiglejowe:Ol-Ofh-Aa-Ggo-Gor-Gr lub Ol-Ofh-Aag-Ggor-Gr

Typ 17. Gleby mułowe: POm-Om-DG lub POm-Om

-właściwe: POm-Om-Dgg lub POm-Om-ngg-Om-Dgg albo POm-Om, -torfowo-mułowe: POtm-Otm-Dgg lub POtm-Ot-Otm-Dgg, -gytiowe: POt-Ogy lub POgymu-Ogy

Typ 18. Gleby torfowe:POt-Ot lub POt-Ot-D

-torfowisk niskich:POtni-Otni lub POtni-Otni-D albo POtni-Otni-Dca, -torfowisk przejściowych: POtpr-Otpr lub POtpr-Otpr-DG albo POtpr-Otpr-Otni, -torfowisk wysokich:POtwy-Otwy-DG lub POtwy-Otpr-Otni-DG

Typ 19. Gleby murszowe:M-O lub M-O-DG albo M-O-Dca; powstają z zabagnianych i bagiennych gl organ, w przypow części profilu wyst conajmnie 30cm warstwa zawierająca >20% mat organ, powstały w wyniku procesu murszenia-wysychania pow warst gleb bagiennych, masy torfowej powodując jej fizyczną zmianę; zwiększa się stopień zagęszczenia masy organ , a tym samym zmniejsza się porowatość ogólna i poj wodna. Masa organ zatraca z czasem strukt włóknista lub gąbczystą, przybierając postać agregatowa(ziarnistą lub pylastą)-objawy swiadczące o postępującym procesie murszenia

-torfowo-murszowe:Mt-Ot lub Mt-Ot-D albo M1-M2-M3-Ot-DGr;dominujący typ gl murszowych, w miare postępowania tego procesu nast€pujązmiany strukt w warstwie korzeniowej gl organ i wykształcają się charakt poziomy murszowe: M1-poziom darniowy-zawiera przeważającą masę korzeni przykrywających pow gl,wsród nich znajdują się drobne ziarenka murszu o śr. pon 1mm, M2-poddarniowy,odznacza sie luźnym ułożeniem masy gl i zawiera mursz o ziarnistej strukt, M3-ma strukt gruboagregatową o luźnym składzie,ku dołowi obj agregatów wzrasta.Miąższość murszu 20-35 cm, -mułowo-murszowe: Mm-Om lub częściej Mm-Om-D niekiedy Mm-D;, -gytiowo-murszowe:Mgy-Ogy lub Mgy-Ogy-Dgg albo Mt-Mgy-Ogy, -namurszowe: A-Mt-Ot lub A-Mt-Ot-Dgg; gl organ , w których pow warstwę gr 10-30cm stanowi utwór min lub min-organ pochodz aluwialnego lub deluwialnego, bezpośr pod tą warstwą leży murszujący torf lub muł

Typ 20. Gleby murszowate: AOM-Dgg lub AeOM-Cgg albo Amu-AC-Cgg; powstaja w wyniku murszenia utworów min-organ ipróchnicznych, zawierajacych pon 20% mat organ jak również zmat organ zawierającej ponad 20% mat organ, le płytszych od 30 cm.

-mineralno-murszowe:A-OM-Dgg lub AOM-Cn-Dgg; AOM-AM-ADgg-Dgg; AOMm-Amm-A-Dgg albo AOMca-Dca, -właściwe: AeM-AC-Cgg, - murszaste: Amu-AC-Cgg;powstają w wyniku dalszego zaawansowania ewolucji gleb murszowych,powodującej zmniejszenie się w utworze gl zawartości subst organ powstającej wskutek mineralizacji, zawiera 3-10%mat organ luźno wymieszana z subst min- nie tworzy z nią kompleksowych połączeń

Typ 21. Mady rzeczne: A-AC-C lub A-AC-Cgg

-inicjalne:Ain-AinC-C-IIC lub Ain-AinCgg-IICgg, -Właściwe: OL-A-AC-G względnie Ol-A-Agg-Gca, - próchniczne: Ol-A-Ac-G lub Ol-A-Agg-Gca, - brunatne: Ol-A-Bbr-C lub Ol-A-Bbr-IIC-IIICgg

Typ 22. Mady morskie-marsze: A-Cgg lub A-Ccagg

Typ 23. Gleby deluwialn: Adel-Cdel-Cggdel-Ab

-inicjalne:AinCdel-Cdel, -właściwe:Adel-Acdel -Cdel-Cgg, -próchniczne:Ol-Adel-Cdel-Cgg lub Ol-Adel-Cggdel-G, -brunatne: Ol-Adel-Bbrdel-Cdel

Typ 24. Gleby kulturoziemne

-Rigosole: Arg-B-C lub Arg-B-Cca albo Arg-G, -Hortisole:Apbi-AC-C lub Apbi-B-C, -kulturoziemy leśne: Ol-Ofh-Olf/A/Bv/BCan-Cca

Typ 25. Gleby industrioziemne i urbanotiemne: AinCan-IICan-IIICan

-o niewykształconym profilu -próchniczne -parar€dziny antropogeniczne - gleby antropogeniczne słone

Próchnica leśna-naturalna mieszanina róznych subst organ i min-organ, które gromadzą się w glebie oraz na jej pow i są różnymi stadiami przetworzenia (humifikacji) szczątków roślin i zwierząt, głównie pod wpływem organ gl. W skład próchnicy leśnej wchodzą wchodzą więc szczątki roślinne i zwierzęce w różnym stopniu rozdrobnione i naturalnie przetworzone, natomiast do próchnicy nie należą świeżo opadłe szcztątki roślinne, nie związane z gl i które mogą być rozwiewane przez wiatr. Próchnica wyst jako domieszka w min częsci profilu gl to endopróchnica, a zalegająca na pow min-ektopróchnica. Budowę i właściwości próchnic leśnych kstałtują gł d-an z runem leśnym, właściwości gl(szczeg wodne) oraz warunki mikroklimatyczne. W zależności od warunków tworzenia sie i rozkładu mat organ poziom organ O dzielimy na:

Ol-podpoziom surowinowy: tworzy niezbyt grubą warswtę(do kilku cm)składającąsię z mało zmienionego i luźno ułożonego opadu roślinnego związanego z podłożem gł strzępkami grzybni. Barwa brunatna lub starobrun. Nie należy utożsamiać ze ściółkaOll,będącym opadem nie zwiazanym jeszcze z podłożem i nie rozdrobnionym przez organ gl

Ofh-podpoziom detrytusowy: kilka cm gr, rozdrobnione, luźno ułozone, częściowo pokruszone ciemnobrun szczątki roślinne o wyglądzie tytoniu fajkowego. Mat organ ma w bim strukt tk dobrze rozpoznawalne . Może zawierać znaczną domieszkę ziaren min. Detrytus jest charakt dla MODER na gl mezotrof, czasem eutrof.

Of- podpoziom butwinowy: kilka kilkanaście cm gr, składa si€ z resztek organ znacznie przetworzonych,jedna k z rozpoznawalną jeszcze(pod mikroskopem) strukt tk. Silnie kwaśna,poprzerastana licznymi strzępkami grzybni, łatwo daje si€ odrywać płatami od podłoża min. Wyst w gl o zakłóconym (spowolnionym) obiegumat,charakt dla MOR.W zależności od składu mat roślinnego i wilgotn, może być butwina mazista,rozdrobniona lub włóknista.

Oh- podpoziom epihumusowy: zbud z silnie zhumifikowanych, bezpostaciowych ciemnobrun lub czarnych subst organ, odczyn silnie kwaśny, kilka cm gr, zalega bezpośredniona warstwie min,zwykle silnie przerośnięty korzeniami roślin. W stanie wilg jest mazisty, po przeschnięciu drobnokaszkowatą. W stanie wyschniętym ujawniają się białawe, jasne ziarna kwarcu. Wykształca si€ na gl mezotr i oligotr.

Właściwości fizyczne gleb

Gęstość objętościowa-stosunek masy próbki gleby do jej objętości

Porowatość-stosunek objętości prztestrzeni wolnych do całkowitej objętości gleby. Warunkuje stosunki powietrzno-wodne gleb. Wyróżnia sie makropory śr>30mikrometrów, mezopory 0,2-30, mikropory <0,2

Wskanik porowatości-stos obj wolnych przestrz w gl do obj fazy stałej gl

Frakcje granulometryczne:

I.Części szkieletowe(pow 2mm śr): A. kamienie(pow 75):-duże(pow500),średnie(250-500),małe(75-250); B.Żwiry(2-75): -gruby(20-75),-średni(5-20), drobny(2-5); II.Części ziemiste(poniżej 2mm): A.piasek(0,05-2): -b.gruby(1-2), -gruby(0,5-1), -średni(0,25-0,5), -drobny(0,1-0,25), -b.drobny(0,05-0,1). B.pył(0,002-0,05), C.ił(poniżej 0,002)

Podział utworów gl na grupy i podgrupy granulometryczne:

1.Piaski-piasek luźny(p):piasek pow 85%,pył i ił pon15% - p.słabogliniasty(ps):piasek 80-95%,pył i ił 5-20% - p.gliniasty(pg): piasek 70-90%,pył i ił 10-30%. 2.Gliny- g.piaszczysta(gp):piasek pow 65%, pył i ił pon 30% i piasek pow 47%, pył 0-55%, ił 0-7%; -glina lekka(gl):piasek 55-65%, pył 15-37%, ił 8-20%. - glina(g):piasek 30-55%, pył 25-45%, ił 8-25%. - g.średnia(gs):piasek 40-80%, pył 0-25%, ił 20-35%. - g.ciężka(gc): piasek 20-50%, pył 25-45%, ił 25-35%, - g.pylasta(gpł):piasek 5-40%, pył 45-60%, ił 15-35% 3.Pyły: p.piaszczysty(płp):piasek 25-55%, pył(pł) 45-75%, ił 0-15%, -p.ilasty(płi):piasek 0-25%, pył pow 60%, ił 15-35%. 4.iły- i.piaszczysty(ip):piasek 45-65%, pył 0-20%, ił 35-55%, - i.pylasty(ipł): piasek 0-25%, pył 40-65%, ił 35-60%. - ił(i): piasek 0-45%, pył 0-40%, ił 35-60%, -ił ciężki(ic): piasek 0-40%, pył 0-40%, ił pow 60%

3

---