1. Pojęcie państwa i jego części składowe, podmiotowość, ludność.

Państwo -  polityczna, suwerenna, terytorialna i obligatoryjna organizacja społeczeństwa. Organizuje i koordynuje prace dużych grup społecznych, jest organizacją polityczną społeczeństwa, która nie może istnieć bez ludności, terytorium i władzy. Ograniczony przez terytorium, aparat przymusu.

Ludność Państwa:- jest niezbędna aby mogło istnieć państwo. Ludność państwa stanowi ogół osób fizycznych zamieszkujących terytorium danego państwa i podlegających jego prawom; do ludności danego państwa zaliczają się nie tylko ale również  oraz tzw. bezpaństwowcy. Ludność państwa posiada zakres praw i obowiązków, który ustalają organy państwa.

Powinno posiadać następujące elementy:

- stałą ludność

- suwerenną władzę

- określone terytorium

- zdolność wchodzenia w relacje międzynarodowe.

Podstawowym problemem państwowości jest uznanie państwa na arenie międzynarodowej, czyli stwierdzenie przez podmiot prawa międzynarodowego faktu istnienia jakiegoś państwa i gotowości do respektowania związanych z tym skutków prawnych. Przedmiotem uznania może być: państwo, rząd, powstańcy, strona walcząca czy naród. Uznanie państwa może być udzielone bądź indywidualnie przez podmiot prawa międzynarodowego (nawiązanie stosunków dyplomatycznych lub podpisanie umowy bilateralnej), bądź kolektywnie przez grupę państw lub organizację międzynarodową . Uznanie państwa powinno mieć charakter jednoznaczny i nieodwracalny.

Forma państwa to całokształt sposobów i metod sprawowania władzy przez rządzących. Składają się na nią cztery elementy: forma rządów, charakter głowy państwa, ustrój terytorialny oraz reżim polityczny.

Państwo musi posiadać swoje symbole narodowe takie jak:

-godło

-hymn

-herb

2.Koncepcje (teorie) pochodzenia Państwa.

- Podboju i przemocy - zakłada, że państwa powstają w wyniku podbijana słabszych plemion przez plemiona silniejsze, w ten sposób za pomocą podbojów powiększa się terytorium państwa. Sformułowana została w XIX w. przez Ludwika Gumplowicza.

- Umowy społecznej - według tej teorii państwo jest wynikiem umowy między obywatelami, suwerenem w takim państwie jest naród; twórcą koncepcji był Thomas Hobbes, a wybitnym przedstawicielem m.in. Jean-Jacques Rousseau.

- Teistyczna - teoria, która zakłada, że władza pochodzi od Boga; istnieje konieczność podziału państwa na rządzących i rządzonych; koncepcja ta powstała w starożytności, licznych zwolenników zyskała w średniowieczu.

- Teologiczna - jej twórcą był św. Augustyn, który w dziele zatytułowanym De civitatis Dei. twierdził, że władza pochodzi od Boga, a państwo na ziemi powinno wzorować się na państwie niebieskim. Teorię tę zmodyfikował św. Tomasz z Akwinu: władza pochodzi od Boga, ale sposób rządzenia jest wymysłem człowieka, bo państwa nie są doskonałe.

- Marksistowska (bazy i nadbudowy) - państwo jest formacją, która istnieje wyłącznie w społeczeństwach klasowych; powstaje, by bronić klas panujących przed klasami podporządkowanymi, wyzyskiwanymi, stać na straży nierówności społecznych i chronić stan posiadania klas dominujących; autorami tej koncepcji są Karol Marks i Fryderyk Engels.

3. Państwo unitarne i złożone.

Państwo unitarne — forma państwa najbardziej powszechna we współczesnym świecie, charakteryzująca się wewnętrzną jednolitością. Wszystkie jednostki administracyjne wchodzące w skład państwa są tak samo zorganizowane i podporządkowane organom centralnym, które określają ich ustrój i właściwość.

Państwa unitarne możemy podzielić na państwa scentralizowane i zdecentralizowane.

Ustrój scentralizowany charakteryzuje się wyznaczaniem lokalnych urzędników przez rząd centralny, który sprawuje zwierzchnią władzę nad organami regionalnymi.

Ustrój zdecentralizowany ma miejsce, gdy organy regionalne są formowane niezależnie od rządu i istnieje dobrze rozwinięty samorząd terytorialny o znacznych kompetencjach, a władza centralna zastrzega sobie prawo do podejmowania tylko najważniejszych decyzji.

Państwo złożone to państwo składające się z części zwanych stanami, landami, kantonami, które posiadają pewną autonomię. Każda z części składowych państwa ma własny system prawny i administracyjny. Państwa złożone dzielą się na: państwa unitarne, federacje, konfederacje.

Federacja - państwo składające się z mniejszych, obdarzonych autonomią państw związkowych ale posiadających wspólny (federalny) rząd. Państwa związkowe posiadają zwykle szeroką autonomię wewnętrzną oraz tworzą w niektórych kwestiach własne prawa, wspólna pozostaje najczęściej polityka zagraniczna i obronna. Kraje federacyjne posiadają wspólną walutę.

Konfederacja - grupa utworzona przez partie, państwa lub miasta dla osiągnięcia określonych celów. Taka forma stowarzyszenia zakłada zachowanie pełnej równośc Np. Skonfederowane Stany Ameryki (1861-1865), Konfederacja Kanady (1867), , Serbia i Czarnogóra (2003-2006)

unia personalna - związek kilku państw ze wspólną głową państwa, odrębne systemy organizacyjno-instytucjonalne kilku państw (Zjednoczone Królestwo i Kanada)

unia realna - związek kilku państw tworzących jeden podmiot prawa międzynarodowego, w ramach którego następuje wspólna realizacja spraw finansowych, zagranicznych i obronnych (np. unia angielsko-szkocka z 1707 roku).

Różnice - unitarne a federacja.

- Terytorium państwa federacyjnego, pod względem polityczno-administracyjnym nie jest jednolitą całością

- Części składowe federacji mogą mieć własny system prawny i sądowy

- istnieje podwójne obywatelstwo: każdy obywatel w większości państw jest obywatelem związku i odpowiedniej części składowej federacji (tak jest np. w Austrii, Niemczech, Szwajcarii, Hiszpanii i USA).

- istnieje podwójne obywatelstwo: każdy obywatel w większości państw jest obywatelem związku i odpowiedniej części składowej federacji (tak jest np. w Austrii, Niemczech, Szwajcarii, Hiszpanii i USA).

- Istnieje podział kompetencji między federację i jej części składowe.

4. Cele i funkcje Państwa.

Cele Państwa:

Państwo ma do spełnienia określone cele:

• Realizacja dobra wspólnego,

• Zagwarantowanie ludziom wolności,

• Zapewnienie minimum bezpieczeństwa,

• Zagwarantowanie udziału w dystrybucji dóbr wytworzonych w społeczeństwie,

• Zapewnienie panowania określonej klasie społecznej,

• Realizacja wielu różnych uporządkowanych co do preferencji celów, z których jedne są środkami prowadzącymi do osiągnięcia innych.

Cele uporządkowane co do preferencji i realizowane poprzez działania państwa składają się na funkcje państwa.

Funkcje państwa wynikają z celów, jakie się przed nim stawia. To działalność państwa w określonym wymiarze życia społeczeństwa, określa się mianem funkcji państwa

Funkcja zewnętrza

Związana jest z prowadzeniem polityki zagranicznej i z utrzymywaniem kontaktów i stosunków międzynarodowych z innymi państwami oraz organizacjami. W realizacji swojej funkcji zewnętrznej państwo winno nastawiać się na ochronę swoich interesów. Rozwijać korzystne dla siebie kontakty zarówno o charakterze politycznym, gospodarczym jak i kulturalnym, ale także zapewnić poczucie bezpieczeństwa swoim obywatelom. Za politykę zagraniczną państwa, a tym samym za wypełnienie funkcji zewnętrznej, odpowiadają służby dyplomatyczne oraz organy konstytucyjne, wskazane do jej wykonywania.

 

Funkcja wewnętrzna

Funkcja wewnętrzna państwa będzie się koncentrowała na zapewnieniu bezpieczeństwa i porządku obywatelom, a więc na wszelkich działaniach które organy władzy będą wykonywać na terenie państwa. W jej ramach możemy wyróżnić kilka obszarów państwowej działalności. Mowa tutaj o funkcji prawodawczej państwa, porządkowej, administracyjnej, gospodarczej, socjalnej i kulturalnej.

Funkcja prawodawcza

Do jednych z głównych zadań aparatu państwowego należy tworzenie norm prawnych i systemu prawnego, który obowiązuje na całym jego terytorium. Określa reguły prawne, na podstawie których rozwiązywane są konflikty pomiędzy obywatelami oraz karane są te osoby, które państwowe prawa złamią. Państwo zapewnia i gwarantuje im m. in. prawo do wolności, do wyrażania swoich przekonań i chroni posiadaną przez nich własność prywatną.

 

Funkcja porządkowa

Podstawową funkcją jest także zapewnienie bezpieczeństwa i porządku wewnątrz kraju. Obywatele danego państwa winni być chronieni przed ingerencją z zewnątrz, ale także na obszarze państwa.

 

Funkcja administracyjna

W państwie funkcjonują także określone organy, które zarządzają odpowiednimi sferami życia społeczeństwa, na przykład oświatą czy finansami. Pełnią więc funkcję administracyjną.

 

Funkcja gospodarcza

Zadaniem państwa jest także organizowanie państwowej gospodarki, a także dbanie o jej rozwój. W ramach funkcji gospodarczej możemy wyróżnić dwa sposoby oddziaływania państwa na gospodarkę.

• W liberalnym państwie celem władzy państwowej staje się stworzenie określonych ram prawnych, dla funkcjonowania gospodarki. Interwencjonizm ograniczony jest do minimum.

•  W socjalistycznym ustroju państwo ma udział w kształtowaniu gospodarki (centralne planowanie).

Funkcja socjalna

Państwo pełni także funkcję socjalną. Obejmuje ona działania zmierzające do zabezpieczenia minimum egzystencjalnego obywatelom. Organy państwowe będą tworzyć nowe miejsca pracy, zapewniać odpowiednie warunki bezpieczeństwa i higieny pracy. W ramach funkcji kulturalnej państwo będzie wspierać rozwój oświaty, badań naukowych, ochraniać zabytki i miejsca pamięci narodowej.

 

Funkcja wychowawcza

Możemy mówić jeszcze o funkcji wychowawczej państwa, które jednak dziś nie jest rozumiana jako wpajanie określonego światopoglądu. Obecnie ta funkcja koncentruje się na uczeniu patriotyzmu i szacunku dla własnego narodu i państwa, oraz przestrzegania zasad demokracji.

5. Monarchia a Republika.

Monarchia (monarchia - jedynowładztwo) - ustrój polityczny lub forma rządów, gdzie suwerenem jest jeden człowiek, nazywany monarchą. Monarcha sprawuje władzę zazwyczaj dożywotnio, jego funkcja jest często dziedziczna i zwykle jego stanowisko jest nieusuwalne. Obecnie w wielu państwach monarcha pełni często jedynie funkcje reprezentacyjne i nie sprawuje realnej władzy.

Rodzaje monarchii:

-monarchia absolutna

-monarchia despotyczna

-monarchia elekcyjna

-monarchia feudalna

-monarchia konstytucyjna

-monarchia parlamentarna

-monarchia stanowa

Republika ( rzecz pospolita, rzecz publiczna) - zgodnie ze współczesną definicją ustrój polityczny, w którym władza jest sprawowana przez organ wyłoniony w wyniku wyborów na określony czas.

W republice występują różne systemy rządów, zależnie od organu sprawującego władzę, którym może być:

• prezydent wybierany na określony czas, z ograniczoną (albo z nieograniczoną) możliwością ponownego wyboru; prezydent może być odpowiedzialny przed innym organem państwa, albo przed Historią (lub Bogiem);

• rząd odpowiedzialny przed parlamentem lub przed prezydentem.

Różnice:

-forma rządów ( jednoosobowy władca, bez odpowiedzialności, lub prezydent czy rząd)

-system sprawowania władzy (demokratyczny lub totalitarny)

-legitymizacja (brak gdy dynastia, lub wybór na określony czas)

-wybór władzy rządzącej (wybór lub dziedziczna)

6. Modele systemów państwowych.

1. Parlamentarno - gabinetowy

2. Prezydencki

3. Mieszany

4. Rządów zgromadzenia

Parlamentarno - Gabinetowy:

Władza wykonawcza (egzekutywa) - może być monarcha, czy prezydent + rząd, ustawodawcza - parlament.

Cechy:

- władza wykonawcza ma strukturę dualistyczna, na która składa się głowa państwa + rząd z premierem (gabinet)

- łowa państwa jest politycznie neutralna - nie bierze aktywnegoudziału w kreowaniu polityki

- akty normatywne głowy państwa są wydawane na wniosek za zgodą rządu w formie kontrasygnaty przez czonka rządu

- głowa panstwa nie ponosi politycznej odpowiedzialności przed parlamentem i nie może być odwołana przez parlament

- rzad musi posiadać poparcie ponad 50% parlamentu. Parlament w formie wotum zaufania wyraża swoją akceptację dla rządu.

- rząd ponosi polityczną odpowiedzialność przez parlamentem solidarnie. Poprzez wotum nieufności rząd może zostać odwołany. Można też uchwalić wotum nieufności wobec monistra.

- głowa państwa na wniosek rzadu ma prawo rozwiązać parlament przed upływem kadencji. Przypadki i możliwości są ściśle określone.

Prezydencki:

Inne ułożenie relacji między władzą ustawodawczą i wykonawczą, charakter rozdzielenia władz.

Cechy:

- ministrowie odpowiedzialni przed prezydentem

- całość władzy wykonawczej posiada prezydent - brak urzędu premiera

- prezydent nie jest odpowiedzialny politycznie, ale w przypadku złamania konstytucji lub prawa może zostać odwołany

- rozdzielenie władzy ustawodawczej i wykonawczej, wyraża się to w następującym rozumowaniu:

a) powoływanie prezydenta w wyborach powszechnych

b) bezwzględna niepołączalność stanowisk legislacyjnych i egzekutywy

- prezydent niema prawa inicjatywy ustawodawczej na poziomie ustawy

- może wydawać rozporządzenia

- ochrona władzy wykonawczej przed ingerencją Parlamentu

- Check and balance system -

a) wyraża się to w instrumencie weto. Weto, które może być przełamane, gdy parlament ponownie uchwali ustawę kwalifikowaną większością głosów.

b) w wyrażanej zgodzie parlamentu na obsadzanie przez prezydenta wyższych stanowisk np.: ambasadorów.

c) sądowa kontrola konstytucyjności prawa

d) procedura postawienia prezydenta przed parlament (empiczment) - procedura odwołania prezydenta

Mieszany (pół prezydencki)

Jest połączeniem systemu prezydenckiego i parlamentarnego. W tym systemie prezydent ma szerokie uprawnienia, np. prawo do rozwiązania w dowolnym czasie parlamentu. Jednak nie jest szefem rządu, jak to ma miejsce w systemie prezydenckim. Prezydent wyłaniany jest w drodze głosowania powszechnego. Do jego zadań należy kształtowanie polityki zagranicznej, powoływanie premiera oraz poszczególnych ministrów. Do rządu należy prowadzenie bieżącej polityki. Ponosi on odpowiedzialność zarówno przed prezydentem jak i przed parlamentem. System mieszany obowiązuje we Francji i Rosji.  

- istnieje dualizm władzy, prezydent nie ponosi odpowiedzialności, ale ma duże kmpetancje

- ministrowie odpowiadają przed parlamentem lub prezydentem

Rządy Zgromadzenia - system komitetowy

• wywodzi się z konstytucji jakobińskiej z 1793 r.
Najważniejszą zasadą jest zasada jedności władzy, co oznacza, że nie występuje jej trójpodział. Całość władzy należy do parlamentu. Parlament powołuje pozostałe organy, określa również ich zadania i sprawuje nad nimi kontrolę. Rząd jako komitet wykonawczy parlamentu jest bezpośrednio wybierany przez parlament, przed którym jest odpowiedzialny. Głowa państwa nie może rozwiązać parlamentu przed końcem kadencji.

• jednolitość władzy państwowej;

• parlament jest organem władzy najwyższej (posiada władzę ustawodawczą i wykonawczą);

• rząd powoływany jest przez parlament a nie przez głowę państwa (rząd jest komitetem wykonawczym parlamentu);

• rząd odpowiada politycznie przed parlamentem, ale konflikt na linii rząd-parlament może zostać rozstrzygnięty tylko na korzyść parlamentu;

• ministra nie można odwołać (ustępuje sam lub gdy nie zostanie wybrany do parlamentu w następnych wyborach);

• głową państwa zostaje członek rządu o najdłuższym stażu;

• głowa państwa odpowiada politycznie przed parlamentem (ponosi też odpowiedzialność karną);

• głowa państwa nie ma prawa rozwiązania parlamentu przed upływem jego kadencji

7. legitymizacja władzy państwowej.

Legitymizacja władzy jest procesem odnoszącym się zarówno do państw demokratycznych, jak i państw których ustrój jest zaprzeczeniem demokracji. Legitymizacja władzy jest to uprawomocnienie władzy oparte na społecznej akceptacji. W państwach demokratycznych najbardziej rozpowszechnioną formą legitymacji władzy są wybory, łączy się to z przekonaniem, że źródłem władzy jest naród. Z kolei siły rządzące nie wyłonione w drodze legalnych wyborów, szukają poparcia społecznego, powołując się na: głos ludu, sprawiedliwość dziejową oraz potrzebę zaprowadzenia porządku w państwie.
Pisząc o koncepcji legitymizacji należy dokonać rozróżnienia między prawomocnością (legitymacją) a uprawomocnieniem (legitymizacją) oraz delegitymizacją.
Otóż jeśli przez prawomocność danej władzy rozumie się według S.M.Lipseta - zdolność systemu do wywoływania i podtrzymywania przekonań, że istniejące instytucje polityczne są najwłaściwsze dla danego społeczeństwa, to wówczas legitymizacja jest procesem wiodącym do tego stanu, natomiast delegitymizacja jest procesem odwrotnym, czyli erozją prawomocności.

Według Maxa Webera podstawową cechą państwa jest „legitymowane użycie siły”. Zwraca on uwagę na to, że władza jest zdolna do urzeczywistnienia swoich celów, gdy rządzeni traktują stosunki panowania jako „wiążące”.Uważa on, że każde panowanie może być legitymowane przez różnorodne czynniki: 
1. afektywne (uczuciowe oddanie),
2. racjonalno-aksjologiczne (wiarą w to, że władza i panowanie są nakazem i środkiem realizacji określonych wartości etycznych),
3. interesy (oczekiwanie na zaspokojenie określonych potrzeb).
Max Weber teorię legitymizacji oparł na trzech rodzajach prawomocnego panowania:
a. władzy tradycyjnej,
b. władzy charyzmatycznej,
c. władzy legalnej.

Obok koncepcji prawomocności Maxa Webera na uwagę zasługuje również koncepcja legitymizacji D. Eastona, która wywarła duży wpływ na współczesne nauki społeczne, a która jednocześnie jest krytyką teorii M. Webera.
Założeniem koncepcji Eastona jest teza, że podstawowym czynnikiem konfrontującym wszystkie społeczeństwa jest niedostatek dóbr, traktowanych jako wartości, co prowadzi do sporów wokół ich podziału. Problemy te rozstrzygają konkretne decyzje polityczne.
Według Eastona legitymizacja systemu polega na istnieniu dwóch rodzajów poparcia:
1. działań otwartych, które wspierają różne aspekty danego systemu,
2. działań pozytywnych.
Easton poprzez swoją koncepcję rozszerzył tradycyjne pojęcie legitymacji, wyróżniając trzy wymiary:
1. legitymację ideologiczną,
2. legitymację strukturalną,
3. legitymację personalną.
Ideologiczny wymiar legitymacji opiera się na uznaniu wartości i zasad stanowiących podłoże systemu politycznego. Celem tej legitymacji jest akceptacja tych zasad i wartości. Źródłem tej legitymacji jest ideologia, jak i praktyczne działanie państwowe obiektywnie korzystne dla społeczeństwa.
Natomiast u podstaw legitymacji strukturalnej leży przekonanie o praworządnym charakterze norm regulujących wzajemne stosunki pomiędzy władzą a społeczeństwem. Normy tej legitymacji mówią o zgodnych z prawem działaniach władzy.

8. Zasada trójpodziału władzy.

Wedle założeń Monteskiusza władza dzieliła się na:

• władzę ustawodawczą stanowioną obecnie najczęściej przez parlament, który tworzy prawo,

• władzę wykonawczą będącą w rękach króla/monarchy/prezydenta lub rządu, który wprowadza prawo w życie,

• władzę sądowniczą sprawowaną przez sądy i trybunały, wydające wyroki na podstawie obowiązującego prawa.

Wszystkie trzy rodzaje władzy powinny być równorzędne, niezależne od siebie i jednocześnie nawzajem się kontrolować. Dzięki temu państwo funkcjonuje bez zakłóceń. Powierzenie całej władzy jednej osobie lub instytucji prowadzi do nadużyć. Trójpodział zyskał uznanie jeszcze w XVIII w. Obecnie jest to najbardziej rozpowszechniony system sprawowania władzy na świecie.

Ważnym elementem zasady trójpodziału władzy jest tzw. system ha­mulców i równowagi, zwany również systemem wzajemnego hamowania się i równoważenia władz. - Checz and balance system. Zasada równoważenia się władz była naczelnym postulatem ustrojo­wym Monteskiusza. Tak, więc wolność może być realizowana przez system polityczny, w którym obowiązuje zasada podziału władz, kiedy sądy są nie­zawisłe, a poszczególne władze wzajemnie się równoważą (hamują). Mon­teskiusz rozpatrywał kwestię wzajemnej równowagi władzy ustawodawczej i wykonawczej.

9. Konstytucja.

Akt prawny, określany także jako ustawa zasadnicza, która zazwyczaj ma najwyższą moc prawną w systemie źródeł prawa w państwie.

W skład materii konstytucyjnej mogą wchodzić różne zagadnienia. Konstytucja może więc określać: podstawy ustroju społeczno-gospodarczego państwa, ponadto organizację, kompetencje i sposób powoływania najważniejszych organów państwowych, oraz podstawowe prawa, wolności i obowiązki obywatela.

Geneza:

Za pierwszą historycznie uznaje się konstytucję USA (17 września 1787). Za drugą na świecie, a pierwszą w Europie, uznaje się najczęściej polską Konstytucję 3 Maja z 1791 r. Należy zaznaczyć, że czasami za pierwszą na świecie i pierwszą w Europie uznawana jest Konstytucja Korsyki z 1755 r. Konstytucja obowiązująca do aneksji wyspy przez Francję w 1769 roku wprowadzała w krótkotrwałym państwie korsykańskich separatystów najbardziej demokratyczny i liberalny ustrój polityczny w ówczesnej Europie. Jako pierwsza wprowadzała równouprawnienie płci w czynnym prawie wyborczym.

Klasyfikacja:

Konstytucje można dowolnie klasyfikować. W doktrynie prawa konstytucyjnego najczęstsze klasyfikacje to podział ze względu na:

• sposób zapisania - akt normatywny (książkowa) i rozproszona (niespisana - pojedyncze ustawy w wielu miejscach);

• treść - pełne i niepełne, tzw. małe konstytucje;

• procedurę powstawania - uchwalane i oktrojowane;

• sposób zmiany - sztywne i elastyczne;

• okres obowiązywania - stałe i czasowe (w zależności od okresu obowiązywania)

Cechy:

1) szczególna treść - określa podstawy ustroju politycznego i społeczno-gospodarczego państwa, zasady organizacji i powoływania oraz strukturę i kompetencje centralnych i lokalnych ogniw aparatu państwowego, a także normuje podstawowe prawa i obowiązki obywatelskie;

2) najwyższa moc prawna - wszystkie inne akty prawne niższego rzędu muszą być z nią zgodne. Gwarancję szczególnej mocy konstytucji zapewnia Trybunał Konstytucyjny;

3) szczególny tryb zmiany - może ona nastąpić tylko drogą ustawy uchwalonej przez Sejm większością co najmniej 2/3 głosów (inne ustawy wymagają zwykłej większości) w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów oraz Senat bezwzględną większością głosów (większość głosów) w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby senatorów. Ponadto jej zmiana może nastąpić także przez ogólnonarodowe referendum.

Funkcje:

1)Funkcje prawną- polega ona na możliwości pełnienia przez konstytucję roli aktu prawnego w zakresie stosunków politycznych, społecznych i gospodarczych, które są przez nią regulowane.
2)Funkcję stabilizacyjną (petryfikującą)- utrwalenie czegoś w pewnej niezmiennej formie
3)Funkcję programową (dynamiczną)- konstytucja musi być otwarta na przyszłość i wyznaczać cele
4) Funkcja integracyjną - czyli stymulowanie obywateli z państwem, u którego podstaw leży konstytucja
5)Funkcja organizatorską- czyli taką w której konstytucja określa zasady organizacji i funkcjonowania państwa oraz jego struktury wewnętrznej
6)Funkcję wychowawczą- ma ona dwojaki cel: upowszechnienie jednych wartości, zasad i idei, a jednocześnie stymuluje przyjmowania nowych.

10. Państwo Narodowe.

To państwo, którego prawie wszyscy mieszkańcy stanowią jeden naród i zdecydowana większość członków tego narodu zamieszkuje to właśnie państwo. Taka forma państwa wynika m.in. z postulowanego przez ONZ prawa narodów do samostanowienia zawartego w art. 1 Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych oraz Paktu Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych.

Jeśli przyjąć etniczną definicję narodu, to państwa narodowe praktycznie nie istnieją. Z drugiej strony, jeśli przyjąć polityczną definicję narodu jako mieszkańców jednego państwa, to każde państwo jest państwem narodowym.

W Europie istnieją zarówno państwa narodowe, jak i wielonarodowe, jednak trudno wyznaczyć między nimi wyraźną granicę. Raczej jednonarodowy charakter ma większość państw Europy środkowej, północnej i wschodniej. Wiele z tych państw powstało w wyniku działań ruchów narodowowyzwoleńczych w XX wieku, zwłaszcza po I wojnie światowej oraz po upadku komunizmu w Europie. Typowo wielonarodowe są takie państwa, jak Wielka Brytania czy Hiszpania. Wiele państw trudno jest jednoznacznie zakwalifikować - np. czy Belgia to państwo narodowe zamieszkiwane przez Belgów, czy raczej dwunarodowe państwo Walonów i Flamandów?

11. Suwerenność Narodu (ludu).

Doktryna, zgodnie z którą lud, rozumiany jako polityczna wspólnota obywateli, jest suwerenem w państwie i od niego wywodzi się władza i polityczna legitymizacja. Zasada suwerenności ludu jest jedną z podstawowych zasad demokratycznych konstytucji.

Doktryna suwerenności ludu ukształtowała się w opozycji do idei legitymistycznych wywodzących władzę od Boga. Spór o uzasadnienie i pochodzenie władzy był jedną z zasadniczych osi europejskiej nowożytnej filozofii politycznej. Suwerenność ludu może być sprawowana bezpośrednio (różne formy demokracji bezpośredniej) lub pośrednio, poprzez reprezentację. Przyjęcie zasady suwerenności ludu niekoniecznie musi się też wiązać z demokratyzacją. Niektórzy filozofowie (np. Thomas Hobbes) wskazywali, że chociaż władza wywodzi się od ludu, to zawsze musi być sprawowana przez reprezentantów. Reprezentowane jednostki nie mają wpływu na politykę i poza skrajnymi przypadkami nie mogą się jej sprzeciwiać. Ta idea absolutnej reprezentacji mogła więc stanowić podstawę legitymizacji monarchii czy władzy autorytarnej

W doktrynach demokratycznych wymaga się, aby suwerenność ludu była sprawowana bądź bezpośrednio, bądź przez wybieranych okresowo reprezentantów.

12. Partie Polityczne.

Partia polityczna ("partia" od łac. pars 'część', w trad. pol. 'stronnictwo') - organizacja społeczna o określonym programie politycznym, mająca na celu jego realizację poprzez zdobycie i sprawowanie władzy lub wywieranie na nią wpływu.

Partie polityczne są organizacjami o charakterze członkowskim (są korporacjami) i dlatego są zaliczane do organizacji społecznych, podobnie jak stowarzyszenia, czy związki zawodowe. Jednak partii politycznych nie zalicza się na ogół do organizacji pozarządowych, do których z kolei należą przede wszystkim stowarzyszenia i fundacje. Powodem niewłączania partii politycznych do organizacji pozarządowych jest zbyt bezpośrednie powiązanie tych pierwszych z władzą publiczną: partie są często wręcz organizacjami "rządowymi" (ang. governmental organisations) i politycznymi.

Uproszczona geneza partii europejskich
Partie	Ideologiczne podłoże powstania
liberalne i konserwatywne	konflikt wokół dotychczasowego reżimu
robotnicze	krytyka systemu przemysłowego
regionalne	krytyka systemu scentralizowanego
chrześcijańskie	krytyka socjaldemokratyzmu
faszystowskie	krytyka systemu demokratycznego
protestu	krytyka systemu biurokratycznego
ruchy ekologiczne	krytyka kosztów wzrostu gospodarczego

Kryterium ideologiczno - programowe

• monarchistyczne - wywodzące się z ideologii konserwatywnej, wyznają pogląd, że najlepszym ustrojem politycznym jest monarchia, głoszą antysocjalizm i tradycjonalizm - np. Unia Polskich Ugrupowań Monarchistycznych

• konserwatywne - opierają swą ideologię na tradycyjnym ładzie i wartościach utrwalonych w społeczeństwie (np. Partia Konserwatywna w Wielkiej Brytanii)

• konserwatywno-liberalne - zachowujące konserwatywny światopogląd, lecz głoszące neoliberalizm w kwestiach gospodarczych, np. Unia Polityki Realnej

• liberalne - akcentują wolność jednostki, potrzebę ograniczenia władzy państwowej i jej ingerencji w życie społeczno-gospodarcze

• libertariańskie - głoszące hasła minarchizmu i anarchokapitalizmu, np. Partia Libertariańska /USA/

• liberalno-demokratyczne - akcentujące wartości związane z funkcjonowaniem w państwie liberalnego systemu politycznego, demokracji, wolności słowa, itp.
  

• chrześcijańsko-demokratyczne - odwołujące się do ideologii chadeckiej, czyli np. do zasady pomocniczości, czy też korporacjonizmu. Poza tym akcentują przywiązanie do tradycyjnych wartości chrześcijańskich, np. niemieckie CDU/CSU

• chłopskie - skupiają elektorat chłopski i reprezentują jego interesy, odwołują się do doktryny agraryzmu. Partie te na ogół charakteryzują się licznym elektoratem, a ich powstanie jest często reakcją na industrializację. Ponadto odwołują się do wartości konserwatywnych np. Polskie Stronnictwo Ludowe

• chrześcijańsko-narodowe - to partie, które swoją ideologię opierają na autorytetach kościołów i związków wyznaniowych związanych z chrześcijaństwem, przedstawiają się jako odpowiedź na głoszone ideologie socjalistyczne i liberalne. Powołują się na uniwersalne wartości pochodzące z religii chrześcijańskiej, utożsamiane są z ideologią konserwatywną np. Zjednoczenie Chrześcijańsko-Narodowe.

• narodowe - głoszące idee narodowego radykalizmu

• nacjonalistyczne - będące często wyrazem dążeń danej społeczności do uzyskania niezależności jak np. Nacjonalistyczna Partia Basków w Hiszpanii

• protestu - utożsamiane z populizmem politycznym, są odpowiedzią na procesy biurokratyzacji mechanizmy państwa dobrobytu,

• faszystowskie (współcześnie ielegalne) - powstawały w opozycji do systemu demokratycznego; ich doktryna opiera się na nacjonalizmie, absolutyzmie państwowym, elitaryzmu oraz idei wodzostwa; partie te głoszą kult czynu i silnego człowieka, który zdolny jest do realizacji tego czynu np. Narodowa Partia Faszystowska we Włoszech

• robotnicze - są odpowiedzią na pojawianie się mechanizmów wyzysku związanych z rewolucją burżuazyjną. Przekształciły się w większości w partie socjaldemokratyczne, np. brytyjscy laburzyści, wywodzący się od związków zawodowych utworzyli Partię Pracy. Początkowo skupiały głównie masy robotnicze, których głównymi żądaniami była poprawa życia i warunków pracy robotników oraz walka o wprowadzenie zaplecza socjalnego, ubezpieczeń społecznych, bezpłatnej służby zdrowia.

• socjaldemokratyczne - np. Socjaldemokracja Polska)

• zielonych - wspierające oddolną demokrację, zrównoważony rozwój, równe szanse kobiet i mężczyzn, prawa mniejszości. Akcentuje globalne zagrożenia związane z militaryzmem, wyzyskiem ekonomicznym

• feministyczne - głoszące w programach równouprawnienie płci, potrzebę edukacji seksualnej, często pacyfizm

• socjalistyczne - np. Polska Partia Socjalistyczna (PPS)

• komunistyczne - powstały wskutek podziałów w ruchu robotniczym w opozycji do partii socjaldemokratycznych; hasła większej sprawiedliwości społecznej przez zniesienie klasowości społeczeństwa

13. Kultura Polityczna.

To ogół postaw, wartości i wzorów zachowań dotyczących wzajemnych stosunków władzy i obywateli. Jest to pojęcie z zakresu badań socjologii i politologii, a w szczególności z zakresu badań socjologii polityki.

14. Demokracja pośrednia i formy demokraacji bezpośredniej< mandat

imperatywny i wolny

Demokracja bezpośrednia, sprawowanie władzy polegające na bezpośrednim podejmowaniu decyzji państwowych lub ich wykonywaniu przez ogół obywateli.

Klasyczna demokracja bezpośrednia narodziła się w starożytnych Atenach, gdzie wszyscy wolni obywatele płci męskiej mieli zagwarantowane prawo uczestniczenia w odbywających się na forum zgromadzenia dyskusjach o sprawach publicznych i podejmowania decyzji dotyczących państwa oraz stanowienia prawa. Współcześnie demokracja bezpośrednia możliwa jest jedynie w małych społecznościach, jednak demokratyczne systemy sprawowania rządów wykorzystują niektóre jej elementy w procesie decyzyjnym. Formy demokracji bezpośredniej to: referendum, inicjatywa ludowa, weto ludowe, konsultacja społeczna (dopuszcza opiniowanie jakiejś sprawy np. w drodze głosowania przez ogół uprawnionych obywateli).

Referendum, głosowanie ludowe, jedna z form demokracji bezpośredniej, polega na powszechnym głosowaniu obywateli posiadających czynne prawo wyborcze. Podczas referendum obywatele udzielają pozytywnej lub negatywnej odpowiedzi na pytania zadane przez organ zarządzający referendum.

Rozróżnia się następujące rodzaje referendów:
- w zależności czy prawo nakazuje przeprowadzenie referendum w sprawie - obligatoryjne, jeśli władze państwowe są zobowiązane do jego przeprowadzenia i fakultatywne, gdy prawo dopuszcza, ale nie nakazuje jego przeprowadzenia,
- w zależności od sposobu związania władz państwowych wynikami referendum - wiążące, gdy wynik zobowiązuje organy państwa do przeprowadzenia zmian oraz konsultatywne, gdy organy państwa nie są zmuszone realizować zwycięskiej opcji referendalnej,
- w zależności od zasięgu terytorialnego referendum może być ogólnokrajowe lub lokalne.

Przedmiotem referendum może być akceptacja aktu prawnego o doniosłym znaczeniu (konstytucji, ważnej społecznie ustawy), podjęcie określonej decyzji państwowej (np. przystąpienie do organizacji międzynarodowej) lub poparcie dla danej osoby lub ugrupowania (zwane plebiscytem). Specyficzne referendum zwane plebiscytem występuje również w prawie międzynarodowym, przy jego użyciu ludność danego terytorium określa przynależność państwową zamieszkiwanego przez siebie terytorium.

Ludowa inicjatywa ustawodawcza, forma demokracji bezpośredniej, na mocy której określona liczba obywateli może zainicjować postępowanie ustawodawcze lub procedurę zmiany konstytucji. Instytucję ludowej inicjatywy ustawodawczej wprowadza konstytucja RP z 1997. Prawo zgłaszania projektów aktów prawnych przyznaje ona grupie 100 tys. obywateli, którzy posiadają czynne prawo wyborcze do sejmu.

Weto ludowe, instytucja ustrojowa stosowana w niektórych konstytucjach, prawny instrument demokracji bezpośredniej. Polega na tym, że określona liczba obywateli może wystąpić z wnioskiem o poddanie obowiązującej ustawy lub umowy międzynarodowej pod głosowanie ludowe. Legislatywa po rozpatrzeniu zasadności tego wniosku - kontroluje formalną stronę wniosku (ilość obywateli zgłaszających weto) oraz stronę merytoryczną (tj. czy dana ustawa może być poddana pod głosowanie ludowe, np.: konstytucja lub budżet nie mogą być poddane wetu ludowemu) - ma obowiązek zorganizować specjalne referendum w tej sprawie. Głosowanie polega na wyrażeniu poparcia lub sprzeciwu odnośnie kwestionowanego aktu prawnego. Wynik głosowania całej społeczności ma zwykle charakter wiążący dla organów państwa (weto absolutne) - odrzucona ustawa traci moc prawną. W Polsce rolę weta pełni referendum lokalne w sprawie odwołania organów stanowiących samorządu terytorialnego. Brak jest natomiast odpowiednich regulacji kształtujących wprost instytucję weta ludowego w odniesieniu do aktów prawnych.

Demokracja pośrednia :

Prawa wyborów - zasadzony na akcie wyborczym

MANDAT - stosunek polityczno prawny zachodzący pomiędzy podmiotami sprawujące funkcje z wyboru a wyborami obejmujący udzielone przez wyborców pełnomocnictwo do sprawowania, reprezentowania w organach władzy państwowej.

Dwa typy mandatów :

• imperatywny - narodził się wczasach wczesnego średniowieczna :

- przedstawiciel (wybrany ) jest tylko tej grupy osób przez których został wybrany

- zobowiązał się on wyrażać wolę w ogranie do którego został wybranych tych wyborców którzy go wybrali

- wyborcy posiadali nad reprezentantem władzę w czasie sprawowania jego mandatu (mogli wydawać dyspozycje i zakazy)

- reprezentant ponosił przed wyborcami pełną odpowiedzialność za działanie w organie do którego został wybrany, dlatego w przypadku negatywnej oceny przez wyborców można było cofnąć mandat - co oznaczało dowołanie reprezentanta

• wolny (dziś obowiązuje np. w Polsce)

- mandat współcześnie obowiązujący

- mandat ma charakter generalny, reprezentant reprezentuje ogól obywateli

- brak więzi prawnej między wyborcami a przedstawicielem

- niezależność mandatu: reprezentant nie jest związany wolą wyborców w organie do którego został wybrany , nie ma obowiązku uzgadnia z wyborcami sposobu swojego głosowania , co więcej nie mogą oni mówić jak on ma głosować ,

• mandat ma charakter nieodwołalny - w czasie wypełniania mandatu - obywatel pozbawiony jest wszelkich instrumentów które umożliwiły by in odebranie mandatu

15. Państwo narodowe a proces integracji ponadnarodowej.

---