Analiza wskaźnikowa

1. Cele analizy finansowej firmy

Analiza sytuacji finansowej i majątkowej firmy - dokonywana na podstawie sprawozdań finansowych (bilansu, rachunku wyników, sprawozdania z przepływów pieniężnych) stanowi podstawę do dalszych, pogłębionych analiz ekonomiczno- finansowych - zarówno dokonywanych wewnątrz przedsiębiorstwa, jak też dla potrzeb zewnętrznych (np. banku, kontrahentów ).

Celem analizy finansowo-majątkowej jest ocena:

1. wielkości i struktury aktywów i pasywów (czyli majątku firmy i źródeł jego finansowania);wielkość i strukturę aktywów ustala się poprzez tzw. analizę pionową bilansu, odnosząc poszczególne grupy aktywów i pasywów bilansu do ogólnej sumy bilansowej);

2) struktury finansowania aktywów, czyli ustalenia źródeł pokrycia aktywów pasywami ; tego typu oceny dokonuje się na podstawie tzw. analizy poziomej bilansu

3. relacji między przychodami a czynnikami produkcji.

Wartość i struktura aktywów obrazuje skalę i rodzaj prowadzonej przez firmę działalności, jak też możliwości dostosowania się przedsiębiorstwa do warunków rynkowych - zależnie od tego, czy w aktywach dominuje majątek trwały, czy też majątek obrotowy.

Struktura pasywów - pozwala ocenić relację kapitałów własnych do obcych, którymi dany podmiot gospodarczy się finansuje. Jeśli udział kapitałów własnych w pasywach wykazuje tendencję rosnącą, to jest to zjawisko pozytywne. Świadczy bowiem o tym, iż firma (jej kierownictwo) przeznacza wypracowane zyski na rozwój przedsiębiorstwa, co zwiększa jej wiarygodność.

Na podstawie bilansu oraz rachunku wyników (rachunku zysków i strat) przeprowadza się analizę porównawczą osiąganych efektów gospodarczych w relacji z zaangażowanymi przez firmę czynnikami produkcji.

Analiza finansowo-majątkowa powinna m.in. zawierać ocenę poziomu i dynamiki przychodów, kosztów uzyskania przychodów, wyniku finansowego, majątku obrotowego (aktywów bieżących).

Analiza wskaźnikowa

Na podstawie analizy finansowej i majątkowej można w szczególności ocenić:

1. zdolność do generowania zysków (efektywność działania firmy),

2. płynność finansowa rozumiana jako zdolność do niezakłóconego regulowania bieżących zobowiązań,

3. wypłacalność oraz wiarygodność kredytową, o której decyduje struktura finansowania majątku wnioskodawcy i poziom jego zadłużenia, prawidłowość źródeł finansowania majątku przedsiębiorstwa,

4. możliwość obsługi wszystkich długów, w tym - kredytów bankowych (wraz z odsetkami),

5. sprawności zarządzania majątkiem(ekonomicznej efektywności wykorzystania posiadanego majątku),

6. możliwości sfinansowania bieżących i rozwojowych potrzeb firmy z wypracowanego zysku (netto).

2. Zastosowanie analizy wskaźnikowej do oceny kondycji finansowej firmy i jej perspektyw rozwojowych

Do analiz sytuacji finansowej firmy - na podstawie danych zawartych w bilansie i rachunku wyników - najczęściej stosuje się analizę wskaźnikową.

Analiza finansowa prowadzona jest za pomocą odpowiedniego zestawu wskaźników - w ujęciu statycznym (w ściśle określonym momencie, wg danych finansowych na dany dzień), jak też w ujęciu dynamicznym (rozwojowym, uwzględniającym dane z różnych, zwykle - następujących po sobie okresów).

Analiza z zastosowaniem wskaźników powinna skupiać się na interpretacji liczb, a nie na samych wynikach liczbowych.

Dopiero łączne zastosowanie kilku wskaźników może dać obraz sytuacji finansowej przedsiębiorstwa. Z kolei zbyt wiele wskaźników - zaciemnia obraz.

Najważniejsze obszary analizy wskaźnikowej:

1. badanie płynności finansowej przedsiębiorstwa;

2. ocena stopnia zadłużenia przedsiębiorstwa;

3. analiza rentowności.

Analiza wskaźnikowa

Do podstawowych wskaźników oceny finansowej firmy zalicza się:

1. wskaźniki płynności,

2) wskaźniki wypłacalności (wiarygodności kredytowej),

3) wskaźniki sprawności zarządzania majątkiem.

4)wskaźniki oceny efektywności finansowej (zyskowności),

Ad. 1. Wskaźniki płynności

Służą do uzyskiwania informacji o zdolności przedsiębiorstwa do spłaty zobowiązań krótkoterminowych. Pozwalają na zbadanie dwóch kluczowych aspektów działania firmy:

• możliwości pozyskiwania środków finansowych dla przeprowadzenia operacji finansowych;

- ryzyka prowadzonej działalności.

Do badania płynności finansowej wykorzystuje się następujące wskaźniki:

Kapitał obrotowy netto = aktywa bieżące - zobowiązania krótkoterminowe.

Aktywa bieżące - wartość aktywów, które zostaną zamienione na środki pieniężne w ciągu jednego roku. Są to najczęściej: gotówka (środki pieniężne w kasie lub na rachunkach bankowych), należności, zapasy, które rotują (powinny rotować) w ciągu 1 roku, krótkoterminowe papiery wartościowe.

Do zobowiązań krótkoterminowych zalicza się wszelkie zobowiązania o terminie spłaty krótszym niż 1 rok. Na zobowiązania krótkoterminowe składają się głównie: kredyty i pożyczki krótkoterminowe, zobowiązania handlowe, zobowiązania wobec budżetu, zobowiązania wobec pracowników.

Pojęcie kapitału obrotowego netto odnosi się do własnego kapitału obrotowego, potrzebnego przedsiębiorstwu do finansowania działalności bieżącej - po odjęciu zobowiązań krótkoterminowych od kapitału obrotowego.

(por. Danuta Krzemińska, Finanse przedsiębiorstwa, op. cit.).

Ujemny kapitał obrotowy netto świadczy o tym, ze firma traci zdolność do wywiązywania się z bieżących zobowiązań, a tym samym - traci płynność finansową.

Analiza wskaźnikowa

Im poziom wskaźników płynności jest wyższy, tym łatwiej przedsiębiorstwo może wywiązać się z bieżących zobowiązań. Zbyt wysokie wartości tych wskaźników mogą świadczyć o nieefektywnym gospodarowaniu środkami obrotowymi.

aktywa bieżące

Wskaźnik płynności bieżący = -----------------------------------------

zobowiązania (pasywa) bieżące

(ang. Current Ratio - CR)

zapasy + należności + gotówka

CR = --------------------------------------

zobowiązania bieżące.

Wskaźnik płynności bieżącej charakteryzuje ogólną płynność finansową danego podmiotu gospodarczego, a więc informuje o tym, jakie dana firma ma możliwości spłaty swoich bieżących zobowiązań przy wykorzystaniu wszystkich płynnych środków obrotowych.

Przyjmuje się, że wskaźnik płynności bieżącej powinien zawierać się w granicach 1-2.

W praktyce jednak utrzymywanie się przez dłuższy czas tego wskaźnika na poziomie 1 (jedności) może świadczyć o braku pełnej zdolności do terminowego regulowania krótkoterminowych zobowiązań.

Są firmy, w których optymalny poziom wskaźnika płynności bieżącej może być wyższy od 2 - ze względu na specyficzne warunki ich działalności (np. nietypowy charakter gospodarki zapasami czy rozliczeń pieniężnych). Jeżeli jednak wskaźnik płynności bieżącej znaczenie przekracza 2, to należy bardzo dokładnie (również za pomocą innych wskaźników analizy finansowej - zwłaszcza wskaźników sprawności zarządzania majątkiem obrotowym), czy firma nie posiada nadmiernych w stosunku do jej potrzeb, ekonomicznie nieuzasadnionych środków obrotowych.

Analiza wskaźnikowa

aktywa bieżące - zapasy - rozliczenia międzyokresowe

Wskaźnik płynności szybki = ------------------------------------------------------------------------

(ang. Quick Ratio - CR) zobowiązania bieżące.

Wskaźnik płynności szybki (QR) powinien być wyższy od 1. Poziom tego wskaźnika wyższy od 1,2 uważany jest za w pełni bezpieczny.

Wskaźnik płynności szybki informuje, w jakim stopniu najbardziej płynne aktywa bieżące (majątek obrotowy płynny) pokrywają bieżące zobowiązania.

Wskaźnik wypłacalności środki pieniężne

środkami pieniężnymi = -----------------------

zobowiązania bieżące

Ad. 2. Wskaźniki wypłacalności (wiarygodności kredytowej)

- występują również pod nazwą wskaźników zadłużenia,

• służą do oceny stopnia zadłużenia przedsiębiorstwa;

• pozwalają ocenić, kto wyposażył firmę w środki finansowe (właściciel czy zewnętrzni kredytodawcy), a więc stopień, w jakim firma korzysta z zewnętrznych źródeł finansowania.

• pozwalają odpowiedzieć na pytanie, czy firma jest w stanie podołać zobowiązaniom kredytowym w razie pogorszenia warunków jej działalności.

Do wypłacalności i stanu zadłużenia służą:

• wskaźnik dźwigni finansowej (wskaźnik relacji zobowiązań do kapitału własnego);

• wskaźnik ogólnego zadłużenia;

• współczynnik pokrycia obsługi długu (I)

• współczynnik pokrycia obsługi długu (II).

zobowiązania ogółem

Wskaźnik dźwigni finansowej (ang. Leverage - L) = ----------------------------

kapitał własny.

W liczniku powyższej formuły - występują zobowiązania wobec banków i wszystkich pozostałych wierzycieli, a mianowniku - kapitał własny (fundusze własne + zysk niepodzielony + rezerwy).

Analiza wskaźnikowa

Wskaźnik relacji zobowiązań (długu) do kapitału własnego nazywany bywa również wskaźnikiem zdolności (wiarygodności) kredytowej.

Im wyższa wartość tego wskaźnika (L), tym wyższe ryzyko prowadzenia działalności gospodarczej. Im wyższa wartość L, tym niższa jest zdolność kredytowa.

Firma, która ma niski poziom wskaźnika dźwigni finansowej, może - w sytuacji utraty płynności finansowej - liczyć na otrzymanie dodatkowych źródeł finansowania (np. kredytu bankowego). W innej sytuacji jest firma, która jest poważnie obciążona długiem, która ponosi duże koszty obsługi długu. W razie zmniejszenia przychodów ze sprzedaży szybciej odczuje ona brak pieniędzy, niż firma obciążona niższym długiem, a ze względu na wysoki poziom zadłużenia będzie miała kłopot z pożyczeniem dodatkowych środków.

Do oceny poziomu zadłużenia przedsiębiorstwa służy również wskaźnik zadłużenia długoterminowego, wyrażający relację zobowiązań długoterminowych do majątku ogółem przedsiębiorstwa, który także służy jako miara poziomu tzw. dźwigni finansowej.

Wskaźnik zadłużenia zadłużenie długoterminowe

długoterminowego = -----------------------------------

(long term debt ratio) kapitał własny

Wskaźnik relacji zobowiązań długoterminowych do kapitału własnego, czyli dwóch podstawowych źródeł finansowania firmy, pokazuje strukturę finansowania, w tym - poziom samofinansowania.

Jak widać, poziom zobowiązań do kapitału własnego (wskaźnik dźwigni finansowej) ma również wpływ na płynność finansowa firmy.

Firma mająca niższe wskaźniki płynności (CR, QR), ale wykazuje rozsądny stosunek długu do kapitału własnego, w razie konieczności łatwiej pozyska dodatkowe kapitały, niż taka, która ma wysoką wartość wskaźnika dźwigni finansowej, mówiąc prościej - jest bardziej zadłużona.

Z drugiej strony - wyższe zadłużenie może pozwolić na zwiększenie skali działalności gospodarczej i zwiększenie zysku, co pozwoli na zwrot pożyczonego kapitału i dodatkowe korzyści dla firmy i jej właścicieli.

Analiza wskaźnikowa

Tak więc istotna jest maksymalizacja dodatnich wyników finansowych przy optymalnym poziomie ryzyka.

Za korzystny uważany jest wskaźnik L poniżej 1. Wyjątek stanowią banki operujące kapitałami powierzonymi przez klientów, gdzie wskaźnik ten może wynieść nawet 10.

Kolejnym wskaźnikiem do oceny poziomu zadłużenia jest wskaźnik ogólnego zadłużenia (wskaźnik obciążenia majątku zobowiązaniami). Pozwala on na ustalenie globalnego zadłużenia przedsiębiorstwa. Od poprzedniego wskaźnika różni się treścią mianownika - w tym wypadku poziom długu odnoszony jest do całego majątku przedsiębiorstwa (aktywów ogółem).

Współczynnik zobowiązania ogółem

ogólnego zadłużenia = ----------------------------

(debt ratio) aktywa ogółem

Wskaźnik obciążenia majątku zobowiązania informuje zatem o stopniu zadłużenia przedsiębiorstwa, pokazuje, w jakim stopniu przedsiębiorstwo finansuje swoje aktywa kapitałem obcym.

Niektóre źródła podają, że współczynnik ten powinien mieścić się w przedziale 0,6 do 0,7, ale nie stanowi to ogólnej reguły, zależy od branży, w jakiej działa firma, koniunktury gospodarczej, akceptowanego poziomu ryzyka itp.

Jako pomocniczy wskaźnik, który pozwala zorientować się, jaka jest struktura majątku firmy, stosowany jest wskaźnik udziału majątku obrotowego w majątku ogółem, obliczany według poniższej formuły:

Wskaźnik udziału

majątku obrotowego majątek obrotowy

w majątku ogółem = ----------------------------

majątek ogółem

Wskaźnik ten informuje m.in. o możliwości dostosowania się przedsiębiorstwa do warunków rynku.

Analiza wskaźnikowa

Kolejną grupę wskaźników oceny zadłużenia stanowią wskaźniki, które charakteryzują zdolność przedsiębiorstwa do obsługi długu, a więc określające możliwość zwrotu pożyczonego kapitału wraz z odsetkami. Są to wskaźniki pokrycia obsługi długu. Występują one w dwóch wersjach:

Wskaźnik pokrycia zysk brutto + odsetki

obsługi długu I = -------------------------------

raty kapitałowe + odsetki

Wskaźnik pokrycia obsługi długu I informuje, ile razy zysk wraz z odsetkami pokrywa roczne raty kapitałowe, powiększone o odsetki od kredytu (przypadające w danym roku). Wskazuje on maksymalną zdolność przedsiębiorstwa do obsługi kredytu.

Wysokość tego wskaźnika nie powinna być niższa od 1. Według kryteriów Banku Światowego, optymalna wielkość tego wskaźnika powinna wynosić 2,5. Przyjęto tu założenie, ze nawet znaczący spadek przychodów ze sprzedaży nie powinien powodować całkowitej utraty zdolności do spłaty długu.

(por. W.Gabrusewicz, Podstawy analizy finansowej, op. cit.).

Wskaźnik pokrycia obsługi długu w wersji drugiej bazuje na zysku netto (po opodatkowaniu).

Wskaźnik pokrycia zysk netto (po opodatkowaniu)

obsługi długu II = --------------------------------------

raty kapitałowe + odsetki

Poziom tego wskaźnika nie powinien być niższy od 1. Wartość tego wskaźnika wyższa niż 1 dobrze świadczy o zdolności przedsiębiorstwa do obsługi długu.

Do analiz zdolności przedsiębiorstwa do obsługi zadłużenia ma również zastosowanie wskaźnik pokrycia zobowiązań odsetkowych (wskaźnik pokrycia odsetek zyskiem).

Stosuje się go m.in. w analizach zdolności kredytowej prowadzonych przez banki. Zdolność firmy do regulowania samych zobowiązań odsetkowych jest istotna szczególnie w przypadku umów kredytowych przewidujących karencję

(odroczenie) w spłacie kapitału, podczas gdy odsetki spłacane są na bieżąco (np. w cyklu miesięcznym, kwartalnym itp.).

Analiza wskaźnikowa

Wskaźnik pokrycia zysk przed opodatkowaniem (zysk brutto) + odsetki

zobowiązań odsetkowych =---------------------------------------------------------------

odsetki.

Powyższy wskaźnik oblicza się na podstawie zysku brutto z tego względu, ze odsetki od kredytu płacone są jeszcze przed opodatkowaniem zysku podatkiem dochodowym.

Poziom tego wskaźnika jest ważnym kryterium oceny zdolności kredytowej (wypłacalności) kredytobiorców. Im wyższy poziom tego wskaźnika, tym lepiej ocenia się wypłacalność firmy. I odwrotnie - im niższy poziom wskaźnika pokrycia odsetek zyskiem, tym większe jest ryzyko niewypłacalności, a w konsekwencji - upadłości przedsiębiorstwa.

O ile wskaźnik pokrycia odsetek zyskiem odnosi się do zdolności regulowania bieżących zobowiązań odsetkowych, o tyle do oceny zdolności przedsiębiorstwa do obsługi długu w długim okresie służy wskaźnik pokrycia obsługi długu nadwyżką finansową.

Wskaźnik pokrycia długu zysk netto + amortyzacja

nadwyżka finansową = --------------------------------

raty kredytu + odsetki

Powyższy wskaźnik uwzględnia przepływy pieniężne, informuje o zdolności przedsiębiorstwa do spłaty raty kredytu powiększonej o należne odsetki z generowanej przez firmę nadwyżki finansowej (zysk netto). Jest to zatem jeden z ważniejszych elementów oceny wiarygodności kredytowej firmy.

Przyjmuje się, że wartość tego wskaźnika nie powinna być niższa od 1,5.

Przy niższej wartości tego wskaźnika przedsięwzięcia inwestycyjne danej firmy (projekty o charakterze długookresowym) uważane są za zbyt ryzykowane.

Analiza wskaźnikowa

Ad.3. Wskaźniki sprawności działania firmy

(wskaźniki efektywności wykorzystania majątku)

• umożliwiające dokonanie oceny aktywności przedsiębiorstwa w dziedzinie wykorzystania majątku firmy, oceny efektywności zarządzania zasobami przedsiębiorstwa.

Ocena efektywności wykorzystania zasobów majątkowych dokonywana jest za pomocą wskaźników obrotu (produktywności) majątku oraz za pomocą wskaźników rotacji.

(Por. L.Bednarski, Analiza finansowa w przedsiębiorstwie, Warszawa 2000)

Wskaźniki obrotu majątku - informują o zdolności majątku do generowania przychodów. Im są wyższe, tym lepsza jest sytuacja finansowa przedsiębiorstwa.

Najczęściej stosowanym wskaźnikiem obrazującym sprawność zarządzania majątkiem firmy jest wskaźnik obrotu majątku całkowitego.

Wskaźnik obrotu przychody ze sprzedaży

majątku całkowitego ---------------------------------------------

przeciętny stan majątku całkowitego

Jest on b. zbliżony, a w określonych warunkach tożsamy, ze wskaźnikiem

rotacji aktywów (ang. Assets Turnover - AT)

Wskaźnik rotacji aktywów przychody ze sprzedaży i zrównane z nimi

Assets Turnover AT = -------------------------------------------------------

aktywa

Analiza wskaźnikowa

Oprócz wskaźnika bazującego na całkowitym majątku firmy, oblicza się wskaźniki ilustrujące szybkość obrotu majątkiem trwałym i majątkiem obrotowym:

Wskaźnik obrotu przychody ze sprzedaży

majątku trwałego = -------------------------------------------

przeciętny stan majątku trwałego

Wskaźnik obrotu przychody ze sprzedaży

majątku obrotowego = -----------------------------------------------

przeciętny stan majątku obrotowego

Odwrotnością wskaźników obrotu majątku są wskaźniki zaangażowania majątku (wskaźniki rotacji). W przypadku tych wskaźników - odwrotnie niż przy wskaźnikach obrotu majątku - pozytywnym zjawiskiem jest malejąca wartość wskaźników zaangażowania majątku. Oznacza to bowiem, ze mniejsze zasoby majątku przyczyniają się generowania większych przychodów ze sprzedaży.

Wskaźniki rotacji

Wskaźniki rotacji odnoszą się do składników majątku obrotowego. Określają one przeciętny okres trwania ich obrotu. Im jest on krótszy, tym sprawniej firma gospodaruje swoim majątkiem obrotowym.

Najczęściej stosuje się wskaźnik rotacji zapasów i wskaźnik rotacji należności.

przeciętny stan zapasów x liczba dni w okresie badanym

Wskaźnik rotacji zapasów: -------------------------------------------------------------------------

przychody ze sprzedaży

Wskaźnik rotacji zapasów informuje, w jakim czasie firma zużywa posiadane zapasy na cele związane z własna działalnością, przy określonym poziomie produkcji lub sprzedaży.

Wskaźniki finansowe

Wskaźnik rotacji należności informuje, ile razy przedsiębiorstwo odtwarza swoje należności w ciągu roku. Obliczamy go wg poniższej formuły:

przeciętny stan należności x liczba dni w badanym okresie

Wskaźnik rotacji należności =---------------------------------------------------------------------------

przychody ze sprzedaży

Cykl należności w dniach należy oceniać uwzględniając rodzaj prowadzonej przez firmę działalności oraz warunki przyjęte w rozliczeniach z odbiorcami.

Wyraźne wydłużenie średniego okresu spływu należności może być sygnałem pogorszenia efektywności egzekwowania przez firmę jej należności.

Z kolei wskaźnik rotacji zobowiązań informuje, jak długo trwa przeciętnie regulowanie przez firmę zobowiązań wobec dostawców oraz jak zmienia się sytuacja płatnicza firmy:

Wskaźnik rotacji średni stan zobowiązań x ilość dni w okresie badanym

zobowiązań = ------------------------------------------------------------------

koszty wg rodzaju - amortyzacja

Wskaźniki rotacji należności i zobowiązań powinny być zbliżone do rotacji ustalonych w umowach z kontrahentami. Dla oceny prawidłowości tych wskaźników należy je porównać ze wskaźnikami osiąganymi w analogicznym okresie przez firmy o podobnym charakterze, działające w tej samej branży.

Wskaźniki efektywności wykorzystania majątku stanowią punkt wyjścia do dalszych analiz finansowych. Sytuacja majątkowa przedsiębiorstwa determinuje bowiem możliwości osiągania założonych efektów gospodarczych.

Wskaźniki finansowe

Ad.4. Analiza rentowności przedsiębiorstwa (efektywności finansowej, zyskowności)

Podstawowy miernik efektywności działalności przedsiębiorstwa stanowi osiągany zysk. Jednak sama wielkość zysku pozwala dokonać jedynie wstępnej oceny efektywności gospodarowania. Pogłębiona analiza finansowa wymaga odniesienia zysku do odpowiedniej podstawy porównania.

Wskaźniki odnoszące zysk do innych kategorii ekonomiczno-finansowych pozwalają porównać osiągnięte efekty z poniesionymi nakładami.

Najczęściej stosuje się wskaźniki rentowności (wskaźniki zyskowności).

Ogólna postać wskaźnika rentowności :

efekt

Wskaźnik rentowności = ----------

nakład

Wskaźnik rentowności (zyskowności) obrazuje stosunek efektów do nakładów. Efektem jest osiągnięty zysk - nakładem - zainwestowany kapitał. Stąd też po przekształceniu ogólna formuła wskaźnika rentowności przedstawia się następująco:

zysk

Wskaźnik rentowności = ----------

kapitał

Ogólnie - rentowność oznacza fakt osiągania przychodów z działalności gospodarczej przewyższających koszty jej prowadzenia. Wskaźniki rentowności - służą do pomiaru intensywności tego zjawiska w określonym okresie.

Najczęściej rentowność analizowana jest w trzech aspektach - przez odniesienie zysku do różnych wielkości (podstaw). Stąd też wyróżnia się:

• rentowność sprzedaży (rentowność handlową)

• rentowność majątku (rentowność ekonomiczną)

• rentowność zaangażowanych kapitałów (rentownośc finansową).

Analiza wskaźnikowa

Analiza rentowności sprzedaży

Rentowność sprzedaży - informuje, na ile sprzedaż jest opłacalna. Im wyższa rentowność, tym sytuacja przedsiębiorstwa lepsza.

zysk brutto x 100

Wskaźnik rentowności sprzedaży = -----------------------------

(Return on Sales - ROS) przychód ze sprzedaży

ROS - określa poziom generowanego dochodu, z uwzględnieniem wszystkich ponoszonych przez firmę kosztów jej działalności (kosztów stałych i kosztów zmiennych).

Wysoką rentowność sprzedaży świadczy o dobrej kondycji finansowej firmy, stanowi także „margines bezpieczeństwa” w razie niezależnego od firmy pogorszenia innych parametrów (np. wzrost kosztów stałych niezależny od firmy, pogorszenie koniunktury itp.).

Poziom wskaźnika rentowności - różny w różnych branżach, zależny od charakteru prowadzonej działalności, długości cyklu produkcyjnego, specyfiki rynku, na którym firma sprzedaje swoje towary (lub usługi). Dlatego tez porównania rentowności sprzedaży powinny być prowadzone w ramach jednej branży, w podobnych warunkach rynkowych, w analogicznych okresach.

Oprócz wskaźnik rentowności sprzedaży stosuje się wskaźnik rentowności działalności gospodarczej. Wskaźnik ten uwzględnia stosunek procentowy zysku brutto nie tylko do przychodów ze sprzedaży, ale także do innych przychodów operacyjnych i przychodów finansowych:

Wskaźnik rentowności zysk na działalności gospodarczej x 100

działalności gospodarczej = ----------------------------------------------------------

przychody + pozostałe przychody + przychody

ze sprzedaży operacyjne finansowe

(Por. Wiktor Gabrusewicz, Podstawy analizy finansowej, W-wa 2002).

Analiza wskaźnikowa

Obok wskaźników rentowności sprzedaży opartych na przychodach, można wykorzystać do analizy finansowej przedsiębiorstwa wskaźniki oparte na kosztach.

Wskaźnik zysk netto x 100

rentowności netto = --------------------------------

koszty własne sprzedaży

Powyższy wskaźnik ułatwia ocenę wpływu obniżki kosztów na efektywność działania przedsiębiorstwa. Wskaźnik rentowności netto reaguje na obniżkę kosztów, co jednak nie oznacza, ze obniżka kosztów jest celem samym w sobie.

Obniżanie kosztów prowadzące np. do dekapitalizacji majątku trwałego może w przyszłości doprowadzić do konieczności poniesienia dodatkowych, znaczenie wyższych kosztów na jego odtworzenie.

Marża zysku brutto (przychody - koszty zmienne) x 100

(ang. Contribution Margin) = ----------------------------------------------------------------------

przychody

Contribution Margin (CM) M to inaczej marża, określa poziom generowanego zysku bez uwzględniania kosztów stałych firmy. Im marża zysku brutto jest wyższa, tym wyższa rentowność.

Wskaźnik ten informuje, jaka część produkcji sprzedanej stanowi odpowiedni zysk (marża zysku na sprzedanym towarze).

Analiza wskaźnikowa

Kolejną grupę wskaźników stanowią wskaźniki poziomu kosztów, uwzględniające koszt jednostkowy wyrobu w relacji do ceny oraz kosztów własnych sprzedaży do przychodów ze sprzedaży.

Wskaźnik poziomu koszt jednostkowy wyrobu

kosztu jednostkowego = -----------------------------------

cena jednostkowa wyrobu

Wskaźnik koszty własne sprzedaży

poziomu kosztów = -----------------------------------

przychód ze sprzedaży

Powyższe wskaźniki, przy porównywalnym charakterze produkcji (np. tych samych wyrobów w różnych okresach) mogą być pomocne np. do ustalenia przyczyn wzrostu kosztów.

Wskaźniki efektywności finansowej (rentowności) odnoszące się do kapitału własnego i zwrotu z aktywów.

Umożliwiają dokonanie syntetycznej oceny efektywności finansowej firmy, są istotne zwłaszcza dla właścicieli.

Stopa zwrotu zysk netto x 100

z kapitału własnego = --------------------------

(Rentur on Equity (ROE) kapitał własny

Wskaźnik ROE (zwany też wskaźnikiem rentowności kapitałów własnych) wskazuje inwestorowi (właścicielowi), ile może zarobić w stosunku do zainwestowanego przez siebie kapitału.

Analiza wskaźnikowa

Wskaźnik zwrotu z aktywów pokazuje, jaka jest zdolność majątku do generowania zysku.

zysk brutto x 100

Wskaźnik rentowności aktywów = --------------------------

Return on Assets (ROA) aktywa

Im wyższa jest wartość wskaźników rentowności, tym firma wykazuje wyższą zdolność do generowania zysku.

Wskaźniki rynkowe

Oprócz wymienionych grup wskaźników, pozwalających ocenić płynność finansowa przedsiębiorstwa, sprawność zarządzania majątkiem, poziom zadłużenia i rentowność (zyskowność), dla firm działających w formie spółek akcyjnych - zwłaszcza w przypadku firm notowanych na giełdzie papierów wartościowych - oblicza się dodatkowo wskaźniki pozwalające szybko określić ich wartość rynkową.

cena 1 akcji

Wskaźnik Cena /Zysk = -------------------

(P/E - price/earnings ratio) zysk z 1 akcji

Wskaźnik ten informuje, ile inwestorzy są skłonni zapłacić za 1 zł zysk netto. Podstawowa reguła sformułowana przez analityków giełdowych mówi, ze o ile inne warunki pozostają bez zmian, to wartość tego wskaźnika jest wyższa dla spółek charakteryzujących się wyższym zyskiem.

Wskaźnik cena rynkowa /wartość księgowa cena 1 akcji

Market/Book ratio = ---------------------

wartość księgowa 1 akcji

Analiza wskaźnikowa

Dla zrozumienia wzajemnych powiązań miedzy wskaźnikami finansowymi oraz ich związku z pozycjami bilansu firmy można zastosować model Du'Pointa (model piramidy). Cyt za: J.Tuczko, Zrozumieć finanse, W-wa 2001.

1

14

ROA

AT

ROS

przychody

aktywa

środki trwałe

należności

zapasy

gotówka

przychody

zysk

przychody

koszty

koszty stałe

koszty zmienne

---