A

aberracja (aberration) - wada odwzorowania (obrazu) przez układy optyczne lub elektronowe, polegająca na nieostrości, zniekształceniu lub zabarwieniu obrazu

absorpcja akustyczna (acoustic absorption) - pochłanianie energii drgań akustycznych przez ośrodek z częściową zamianą jej na energię cieplną

absorbcja dielektryczna (dielectric absorption) - pochłanianie energii zmiennego pola elektrycznego przez dielektryki; miarą absorbcji dielektrycznej są straty dielektryczne

absorpcja fal (absorption of waves) - pochłanianie energii fal elektromagnetycznych, promieniowania korpuskularnego lub drgań sprężystych przez rozmaite układy materialne

adres (address) - symbol lub numer identyfikujący rejestr, komórkę pamięci lub urządzenie, gdzie są zapisane dane lub rozkazy

akcelerator (accelerator) - urządzenie do nadawania cząstkom naładowanym wielkich energii

akcja laserowa (stimulation of a laser) - laserowanie, wzmacnianie lub generacja spójnego promieniowania elektromagnetycznego w zakresie od ultrafioletu do dalekiej podczerwieni przy wykorzystaniu zjawiska emisji wymuszonej

akumulator (accumulator) - urządzenie do magazynowania energii elektrycznej w postaci energii chemicznej; akumulator jest rodzajem odwracalnego ogniwa galwanicznego

akustyka (acoustics) - nauka o drganiach w środowiskach sprężystych i o zjawiskach związanych z tymi drganiami

alfanumeryczny (alphanumeric) - literowo-cyfrowy

amper - jednostka podstawowa natężenia prądu elektrycznego w układzie SI

amperomierz (ammeter) - przyrząd do pomiaru natężenia prądu elektrycznego

amplituda impulsu (pulse amplitude) - wartość średnia danej wielkości fizycznej na wierzchołku impulsu z wyłączeniem ostrza impulsu, jeżeli czas jego tworzenia nie przekracza 10% czasu trwania impulsu

analiza obrazu (image analisis) - w telewizji, przekształcanie w ustalonej kolejności rozkładu informacji optycznych, zawartych w obrazie nadawanym, na odpowiadające im sygnały elektryczne

analizator akustyczny (sound analyser) - przyrząd do określania częstotliwości i amplitud składowych widma akustycznego

analizator amplitudy (pulse amplitude analyser) - urządzenie do wyznaczania rozkładu amplitudowego impulsów

B

bajt (byte) - umowna liczba bitów (najczęściej 8) przyjęta w organizacji komputerów cyfrowych jako podstawowa komórka pamięci

bariera potencjału (potential barrier) - pole elektryczne powstające na granicy dwóch obszarów, które przeciwdziała przemieszczaniu się nośników ładunków elektrycznych z jednego obszaru do drugiego, np. w złączu p-n

bateria słoneczna (solar battery) - ogniwo słoneczne - zespół fotoelementów do bezpośredniej przemiany energii promieniowania słonecznego w energię elektryczną

BCD 8421 - kod dwójkowo-dziesiętny polegający na przyporządkowaniu każdej cyfrze dziesiętnej określoną liczbę binarną. Koduje się po prostu każdą cyfrę oddzielnie, a nie całą liczbę dziesiętną. I tak:
Cyfra:
0 to 0000
1 to 0001
2 to 0010
3 to 0011
4 to 0100
5 to 0101
6 to 0110
7 to 0111
8 to 1000
9 to 1001

betatron (betatron) - odmiana akceleratora cyklicznego do przyspieszania elektronów

bioelektronika - dział elektroniki zajmujący się zastosowaniem aparatury elektronicznej w biologii

bit (bit) - jednostka ilości informacji, ilość informacji zawarta w wiadomości o występowaniu jednej z dwóch możliwości

bocznik (shunt) - obwód elektryczny lub magnetyczny dołączony równolegle do głównego obwodu lub przyrządu, np. w celu rozszerzenia zakresu pomiarowego amperomierza (przez bocznik przepływa część prądu tym większa, im mniejsza jest jego rezystancja)

brzęczyk (buzzer) - generator elektromagnetyczny prądu sygnalizacyjnego małej mocy o częstotliwości akustycznej

C

całkowanie impulsów (pulse integration) - kształtowanie impulsów za pomocą obwodu (całkującego), stanowiącego filtr dolnoprzepustowy i dającego na wyjściu sygnał zbliżony kształtem do przebiegu idealnego uzyskanego w wyniku matematycznego całkowania sygnału doprowadzonego na wejściu tego obwodu

centra luminescencji (luminescent centres) - obszary w krysztale zawierające jony lub atomy domieszki wraz z najbliższym otoczeniem decydujące oświeceniu luminoforów

cewka indukcyjna (induction coil, inductor) - jest elementem indukcyjnym, który powstaje przez nawinięcie na dowolnym wzorcu pewnej liczby zwojów dobrze przewodzącego drutu. Cewki można wykonywać samodzielnie, chociaż w specjalistycznych urządzeniach kupujemy gotowe. Indukcyjność mierzy się w henrach (H), ale najczęściej w mniejszych pochodnych jednostkach mikrohenrach (mH) i milihenrach (mH). Indukcyjność cewki zależy od liczby zwojów, rozmiarów, kształtu, sposobu nawijania oraz rdzenia. Jeżeli cewka zostanie nawinięta na rdzeniu z materiału ferromagnetycznego (kobalt, żelazo, nikiel) lub ferrytowego (spiek materiałów ferromagnetycznych) to jej indukcyjność zostanie wielokrotnie zwiększona, ponieważ wymienione materiały mają zdolność do skupiania pola magnetycznego. Cewki są stosowane w filtrach i obwodach rezonansowych oraz jako czujniki pola elektromagnetycznego. Cewki, a dokładnie dławiki służą również do odseparowania prądu zmiennego i stałego. Najczęściej spotykane symbole cewki na schematach:

charakterystyka częstotliwościowa (frequency characteristic) - zależność dowolnego parametru (napięcia, prądu lub mocy) na wyjściu danego urządzenia do częstotliwości

charakterystyka napięciowo-prądowa (voltage-current characteristic) - zależność jaka istnieje między prądem a napięciem w danym przyrządzie lub elemencie obwodu elektrycznego

ciąg impulsów (pulse train) - zbiór kolejno po sobie następujących impulsów

cyklotron (cyclotron) - cykliczny akcelerator jonów

czas martwy (dead time) - przedział czasu po odpowiedzi układu elektronicznego na jeden sygnał lub zdarzenie, podczas którego układ nie jest zdolny do odpowiedzi na sygnał lub zdarzenie następne

czas narastania impulsu (pulse rise time) - czas, w ciągu którego dana wielkość fizyczna wzrasta w granicach stanowiących określone części amplitudy impulsu

czas opadania impulsu (pulse fall time) - czas, w ciągu którego dana wielkość fizyczna maleje w granicach stanowiących określone części amplitudy impulsu

częstościomierz (frequency meter) - miernik częstotliwości - przyrząd do pomiaru częstotliwości prądu elektrycznego wyskalowany w jednostkach częstotliwości mierzonego przebiegu

częstotliwość (frequency) - liczba zdarzeń lub cyklów zjawiska okresowego w jednostce czasu, odwrotność okresu

czoło fali (wave front) - powierzchnia falowa najbardziej odległa odźródła

czujnik generacyjny - czujnik, w którym wielkość nieelektryczna powoduje pojawienie się energii elektrycznej

czujnik indukcyjny - czujnik, w którym wykorzystuje się zjawisko zmiany indukcyjności cewek indukcyjnych, powstałej przy zmianie wymiarów obwodu magnetycznego lub przenikalności magnetycznej rdzenia

czujnik pojemnościowy - czujnik, w którym wykorzystane jest zjawisko zmiany pojemności kondensatora pod wpływem mierzonej wielkości nieelektrycznej

D

dalekopis (teleprinter) - aparat telegraficzny z nadajnikiem klawiaturowym oraz odbiornikiem o zapisie drukowym

dalmierz laserowy - patrz kolidar

dalmierz radiolokacyjny (radar distance finder) - przyrząd do pomiaru odległości metodą radiolokacyjną

dalmierz radiowy nawigacyjny (distance measuring equipment) - przyrząd stosowany w lotnictwie do pomiaru odległości od samolotu do naziemnych punktów nawiązania

definicja obrazu - rozdzielczość obrazu

dekoder (decoder) - urządzenie do dekodowania (deszyfrowania) przesyłanej informacji

dekodowanie (decoding) - proces odwrotny do kodowania

demagnetyzator (demagnetizer) - urządzenie do usuwania magnetyzmu szczątkowego

detekcja (detection) - wykrywanie, np. dowolnych sygnałów elektrycznych

detektor (detector) - urządzenie przeznaczone do detekcji

diak (bilateral diode switch) - dwukierunkowy element wyzwalający, stanowiący antyrównoległe połączenie dwóch diod Shockley'a

dielektryk (dielectric) - materiał źle przewodzący prąd elektryczny i ulegający polaryzacji dielektrycznej

dioda (diode) - element posiadający właściwość jednokierunkowego przewodzenia prądu. Stosowane w zasilaczach jako prostowniki prądu zmiennego, a także jako elementy progowe umożliwiające na przykład na przepływ prądu w obwodzie, gdy napięcie na diodzie przekroczy określoną wartość. Diody mają wie końcówki: anodę i katodę, która oznaczona jest na obudowie kreską lub kropką. Przepływ prądu przez diodę (od anody do katody) następuje wtedy, gdy napięcie na anodzie jest wyższe od napięcia na katodzie o pewną wartość zwaną napięciem przewodzenia. Napięcie to zależy od materiału, z którego wykonana jest dioda: dla krzemu wynosi ono ok. 0,7 V, dla germanu 0,3 V. Do celów prostowniczych stosuje się diody dla bardzo różnych prądów przewodzących. Ze względu, że diody prostownicze stosuje się bardzo często zostały wprowadzone gotowe mostki prostownicze, zawierające odpowiednie połączenie diod prostowniczych.
Odmianą diod zwykłych jest dioda Zenera tzw. stabilitrony. Mogą one przewodzić prąd w odwrotnym kierunku, ale tylko w momencie przekroczenia określonego napięcia na złączu katoda-anoda, natomiast w kierunku przewodzenia zachowują się jak normalne diody. Diody Zenera stosuje się do stabilizacji napięcia zasilania. Posiadają one na obudowie napisaną wartość napięcia przebicia (przewodzenia w odwrotnym kierunku) np. 3V6 - 3,6 V; 5V6 - 5,6 V.

dioda elektroluminescencyjna (light-emitting diode - LED) - dioda świecąca - dioda złączowa, będąca źródłem promieniowania, wykorzystująca zjawisko emitowania fotonów przez niektóre kryształy w wyniku rekobinacji nośników ładunku. Diody LED są również odmianą tradycyjnych diod. Potrafią one emitować światło! Zaczynają powoli zastępować tradycyjne żarówki - są bardziej niezawodne, a ich efektywność energetyczna jest nieporównywalnie większa. Diody LED (elektroluminescencyjne) różnią się od diod zwykłych jedynie napięciem przewodzenia wynoszącym 1,4 V dla diod czerwonych i 2 V dla diod żółtych i zielonych. Polaryzacja diody ma bardzo ważne znaczenie. W przypadku podłączenia anody do plusa zasilania, a katody do minusa, prąd zacznie płynąć przez diodę, która wyemituje światło. W przypadku podłączenia odwrotnego, dioda nie emituje światła, a prąd przez nią płynący jest równy 0.

dipol elektryczny (electric dipole) - dwa jednakowe, lecz przeciwnego znaku ładunki elektryczne znajdujące się w pewnej odległości od siebie

dławik (choke) - cewka indukcyjna z rdzeniem lub bez o stałej małej impedancji dla prądów zadanej częstotliwości, a dużej impedancji dla prądów o częstotliwościach większych od zadanej; dławiki stosowane są w filtrach zasilaczy, filtrach przeciwzakłóceniowych, w obwodach w.cz. i stąd noszą różne nazwy w zależności od przeznaczenia i konstrukcji

E

echo elektryczne (electrical echo) - zjawisko powtarzania się sygnału elektrycznego w pewnych odstępach czasu powodowane zwykle odbiciami

echo magnetyczne (spurious printing) - powstawanie niepożądanego sygnału podczas magnetycznego odczytywania dźwięku, spowodowane częściowym przeniesieniem stanu magnetycznego nośnika zapisu dźwięku na sąsiedni zwój

echo radiolokacyjne (radar echo) - echo elektryczne wykorzystywane w radiolokacji

ekran (screen) - osłona (przewodząca) przeznaczona do ochrony elementu, układu lub urządzenia od wpływu niepożądanych pól elektrycznych lub magnetycznych

ekranowanie (screening) - zabezpieczanie urządzeń elektrycznych za pomocą ekranów

ekspander (expander) - urządzenie do ekspansji sygnału

ekspansja sygnału (expansion) - rodzaj umyślnego przekształcenia sygnału, przy którym wzmocnienie sygnału zależy od wartości jego amplitudy a mianowicie jest większe dla sygnałów o większych amplitudach

elektroda (electrode) - element przewodzący, graniczący bezpośrednio z rozpatrywanym środowiskiem (np. elektrolitem, półprzewodnikiem, zjonizowanym gazem), przez który prąd elektryczny dopływa do tego środowiska (elektroda dodatnia, anoda) lub jest zeń odprowadzany (elektroda ujemna, katoda)

elektroluminescencja (electroluminescence) - luminescencja wzbudzona przez energię pola elektrycznego

elektromagnes (electromagnet) - magnes, który wymaga zasilania prądem elektrycznym do podtrzymania swojego zewnętrznego pola magnetycznego; składa się z magnetowodu i cewki

elektronik (electronic engineer) - specjalista w dziedzinie elektroniki

elektronika (electronics) - dziedzina nauki i techniki obejmująca badania i wykorzystanie zjawisk, w których podstawowe znaczenie ma dający się sterować ruch elektronów lub innych nośników ładunku w próżni, gazach i ciałach stałych

elektronoluminescencja (cathodoluminescence) - luminescencja spowodowana przez bombardowanie danej substancji elektronami

elektronowolt (electron-volt) - eV - jednostka energii równa energii kinetycznej, jaką uzyskuje elektron po przejściu w próżni drogi między dwoma punktami, gdy różnica potencjałów między tymi punktami jest równa 1V

elektronowy (electron) - dotyczący zjawisk przepływu elektronów, np. emisja elektronowa

element bilateralny (bilateral element) - element dwójnikowy niezorientowany

F

fala (wave) - zaburzenie pola fizycznego rozchodzące się ze skończoną prędkością i przenoszące energię

falomierz (wavemeter) - miernik częstotliwości lub długości fali wyskalowany w jednostkach długości fali mierzonego przebiegu

falownik (inverter) - przekształtnik prądu stałego w prąd przemienny

farad (farad) - jednostka pojemności elektrycznej w układzie SI, równa pojemności kondensatora, między elektrodami którego istnieje różnica potencjałów jeden wolt, gdy kondensator jest naładowany ilością elektryczności jeden kolumb

fazomierz (phase meter) - przyrząd do pomiaru przesunięcia fazowego między dwiema wielkościami elektrycznymi

fluorescencja (fluorescence) - luminescencja zanikająca w ciągu bardzo krótkiego czasu po usunięciu wywołującego ją czynnika

fonia (sound signals) - ogół sygnałów dźwiękowych przesyłanych oddzielnym torem od nadajnika do odbiornika; fonia stanowi uzupełnienie wizji

fotodioda (photodiode) - dioda (próżniowa, gazowana, półprzewodnikowa), w której na wartość prądu przez nią płynącego można wpływać przez zmianę natężenia promieniowania elektromagnetycznego padającego na określoną powierzchnię fotodiody

fotokomórka (photocell) - odbiornik promieniowania, w którym światło wywołuje emisję fotoelektryczną z przeciwnej strony

fotoprzewodnik (photoconductor) - półprzewodnik lub dielektryk zmieniający swą przewodność elektryczną zależnie od liczby i energii pochłanianych fotonów

fotorezystor (photoresistor) - rezystor fotoelektryczny - opornik fotoelektryczny - fotoopornik - przyrząd półprzewodnikowy, którego rezystancja maleje ze wzrostem natężenia padającego światła.

fototranzystor (phototransistor) - przyrząd półprzewodnikowy umożliwiający jednoczesną modulację prądu za pomocą promieniowania i sygnałów elektrycznych: jego konstrukcja jest podobna do zwykłego tranzystora wzmacniającego z tym,że obudowa umożliwia oświetlenie odpowiedniego obszaru półprzewodnika

fototyrystor (photothyristor) - tyrystor, w którym zamiast sterowania prądowego za pomocą dodatkowej elektrody stosuje się sterowanie za pomocą promieniowania oświetlającego półprzewodnikowe złącze; stosowany jako przełącznik w zakresie małych prądów

G

galwanometr (galvanometer) - przyrząd pomiarowy do wykrywania i pomiarów małych prądów, napięć lub ładunku elektrycznego

galwanoskop (galvanoscope) - przyrząd do wykrywania prądu stałego w obwodzie oraz do wskazywania jego kierunku

generacja komputerów (computer generation) - faza rozwoju konstrukcji komputerów oraz właściwości ich organizacji logicznej; ze względu na stosowane elementy rozróżnia się: I generację (elementy lampowe), II generację (elementy półprzewodnikowe), III generację (układy scalone o wyższym stopniu integracji)

głośnik (loudspeaker) - przetwornik elektroakustyczny umożliwiający otrzymywanie przebiegów akustycznych z przebiegów elektrycznych i przeznaczony do promieniowania mocy akustycznej w przestrzeni. Zasada działania głośnika jest podobna do działania mikrofonów dynamicznych, tylko przebiega w odwrotnym kierunku. W sumie im większa średnica membrany tym lepsza jest jakość dźwięku i sprawność przetwarzania. Przy zastosowaniu głośników o małych średnicach bardzo słabo są przenoszone niskie tony. Najważniejszymi parametrami głośników jest ich impedancja podawana w omach i moc maksymalna podawana w watach (W). Bardzo popularne stały się różne przetworniki piezo (ze względu na bardzo niską cenę). Potrafią one emitować tony z zakresu górnego pasma częstotliwości słuchu człowieka. Nie przenoszą natomiast niskich tonów, dlatego bardzo często stosowane są w zestawach akustycznych jako tzw. "gwizdki". W przetworniku piezo z generatorem (buzzer) jest już wbudowany układ modulujący określony ton, więc wystarczy takie urządzenie podłączyć do zwykłej baterii, aby otrzymać sygnał dźwiękowy.

graser (gamma ray laser) - generator spójnego promieniowania gamma

H

halo (halation) - występowanie jednego lub kilku pól pierścieniowych (na ekranie luminescencyjnym) otaczających plamkę i słabiej od niej świecących, wywołanych przez promienie świetlne wysyłane z plamki i odbite od obu powierzchni czoła lampy

hardware - ogólna nazwa dla maszyn i urządzeń do automatycznego przetwarzania danych, oraz ich części konstrukcyjnych (w odróżnieniu od oprogramowania)

herc, Hz (hertz) - jednostka częstotliwości w układzie SI; częstotliwość okresowego zjawiska, które powtarza się cyklicznie co sekundę

histereza dielektryczna (dielectric hysteresis) - zjawisko, wskutek którego polaryzacja dielektryka zależy nie tylko od wartości natężenia pola w danej chwili, lecz także od wartości poprzednich

hydrofon - głośnik podwodny

I

ignitor - elektroda zapłonowa

imitator sygnałów (radar targets simulator) - przyrząd elektroniczny wytwarzający cele imitowane, tzn. sztuczne sygnały elektryczne wytwarzane w celach szkoleniowych, kontrolnych

immitancja (immittance) - impedancja lub admitacja

impedancja (impedance) - opór zespolony - opór pozorny - przy przebiegach stałych - stosunek napięcia panującego na zaciskach dwójnika do natężenia prądu płynącego przez ten dwójnik; w tym przypadku impedancja jest liczbą rzeczywistą i jest nazywana rezystancją stałoprądową; w stanie ustalonym przy przebiegach sinusoidalnych o określonej pulsacji - stosunek wartości zespolonych (symbolicznych) napięcia do prądu w dwójniku; w tym przypadku impedancja jest liczbą zespoloną nazywaną też impedancją zespoloną i może być przedstawiona w postaci algebraicznej Z=R+jX, gdzie R - rezystancja (opór czynny, opór rzeczywisty), X - reaktancja, j=(pierwiastek z -1) jednostka urojona

impuls elektryczny (pulse, impulse) - napięcie lub prąd różne od napięcia lub prądu stałego (poziomu odniesienia) w ciągu pewnego krótkiego okresu czasu i stałe w czasie pozostałym

indukcja dielektryczna (dielectric flux density, electric induction) - przesunięcie dielektryczne - wielkość wektorowa, charakteryzująca pole elektryczne wewnątrz dielektryka; wektor, który wśrodowisku izotropowym ma taki sam kierunek i zwrot jak natężenie pola elektrycznego, wartość bezwzględną zaś równą iloczynowi tego natężenia pola przez przenikalność elektryczną

indukcja elektromagnetyczna (electromagnetic induction) - powstawanie siły elektromotorycznej; w obwodzie zamkniętym przez zmianę przenikającego przez ten obwód strumienia magnetycznego lub w elemencie ruchomego obwodu magnetycznego przez przecinanie przez ten element strumienia magnetycznego

indukcja magnetyczna (magnetic induction) - wielkość wektorowa określająca pole magnetyczne w ośrodku; wektor, który w ośrodku izotropowym ma taki sam kierunek i zwrot, jak wektor natężenia pola magnetycznego, a wartość bezwzględną równą iloczynowi natężenia pola i przenikalności magnetycznej ośrodka

indukcyjność (inductance) - wielkość charakteryzująca oddziaływanie strumienia magnetycznego na przewodnik równa stosunkowi strumienia magnetycznego skojarzonego z danym uzwojeniem do prądu wywołanego przez ten strumień inwerter (inverter) - układ elektroniczny zmieniający biegunowość lub fazę sygnału elektrycznego

iraser (iraser) - laser pracujący na częstotliwościach odpowiadających promieniowaniu podczerwonemu

izolator (insulator) - element lub układ, który elektrycznie izoluje, a równocześnie mechanicznie łączy części urządzenia elektrycznego

J

jon (ion) - atom (lub grupa atomów) obdarzony ładunkiem elektrycznym dodatnim lub ujemnym, mający niedobór lub nadmiar elektronów w swej powłoce walencyjnej

jonizacja (ionization) - zmiana stanu atomu lub cząsteczki polegająca na oderwaniu lub przyłączeniu jednego lub kilku elektronów

jonosfera (ionosphere) - warstwa atmosfery ziemskiej, w której występuje znaczna ilość swobodnych elektronów i jonów powstałych w wyniku jonizacji gazu atmosferycznego

K

kabel (cable) - zespół wzajemnie izolowanych przewodów elektrycznych zabezpieczonych od wpływów zewnętrznych warstwami ochronnymi; kabel dzieli się w zależności od przeznaczenia na: energetyczne, telekomunikacyjne; od konstrukcji: opancerzone, gołe, itp.; od miejsca instalowania: ziemne, morskie, itp.

kalkulator (calculator) - urządzenie do przetwarzania danych specjalnie do wykonywania działań arytmetycznych, wymagające interwencji człowieka - operatora w każdym etapie obliczeń

kelwin (kelvin) - jednostka miary temperatury termodynamicznej w układzie SI; 1/273,16 część temperatury punktu potrójnego wody

kod (code) - utworzony według określonych prawideł zbiór znaków, symboli lub sygnałów stosowany do reprezentacji danych

kolidar (colidar) - radar świetlny, w którym źródłem promieniowania jest laser impulsowy; kolidar może służyć dośledzenia z ziemi i namierzania statków kosmicznych, do pomiarów odległości między dwoma obiektami kosmicznymi, itp.

kolor (colour) - sumaryczne psychofizjologiczne wrażenie wzrokowe, uzyskiwane przy obserwacji źródeł światła lub oświetlonych przedmiotów

kolor podstawowy (primary colour, primary) - kolor będący jednym z trzech kolorów tak wybranych, że dzięki ich zmieszaniu przez sumowanie w odpowiednich proporcjach można uzyskać dopasowanie do dowolnego innego koloru z wyjątkiem obu pozostałych kolorów

komórka pamięci (memory cell) - elementarna jednostka pamięci

komparator (comparator) - układ elektryczny do porównania sygnału wzorcowego z sygnałem badanym

kompensator (compensating voltmeter) - przyrząd do pomiaru metodą zerową, tzn. przez sprowadzenie do zera różnicy między wartością wielkości mierzonej a wartością znaną tej samej wielkości z nią porównywaną

kompresja (compression) - przekształcanie sygnału, przy którym wzmocnienie sygnału zależy od wartości jego amplitudy, a mianowicie jest większe dla sygnałów o mniejszej amplitudzie

komutacja (commutation) - przenoszenie się prądu między dwiema następczymi drogami wyładowania

kondensator (condenser) - układ dwóch lub więcej elektrod (okładzin) wykonanych z materiału przewodzącego, odizolowanych od siebie dielektrykiem; kondensator służy do gromadzenia ładunków elektrycznych równych co do wartości lecz o przeciwnych znakach

konduktancja (conductance) - przewodność czynna, przewodność rzeczywista - składowa rzeczywista admitancji kontaktron (reed relay) - łącznik zestykowy, którego styki umieszczone są w rurce szklanej próżniowej lub wypełnionej gazem obojętnym; zadziałanie odbywa się pod wpływem zewnętrznego pola magnetycznego, wytwarzanego przez cewkę nałożoną na rurkę

kontrast obrazu (contrast) - stosunek dwu luminacji obrazu, większej od mniejszej, wyrażony liczbą oderwaną lub w procentach

L

laser (laser) - przyrząd elektroniki kwantowej generujący lub wzmacniający spójną wiązkę promieniowania elektromagnetycznego z zakresu widma od nadfioletu do dalekiej podczerwieni, w którym wykorzystano zjawisko wzmocnienia promieniowania przez emisję wymuszoną w ośrodku czynnym po odwróceniu obsadzeń; moc promieniowania lasera zmienia się w bardzo szerokim zakresie w zależności od ośrodka czynnego, źródła promieniującego i rodzaju generacji impulsowej lub ciągłej

laser cieczowy (liquid laser) - laser z ośrodkiem czynnym w postaci cieczy; lasery cieczowe barwnikowe pozwalają na ciągłą zmianę długości fali w zakresie widzialnym i podczerwieni

laser czteropoziomowy (four-level laser) - laser, w którym odwrócenie obsadzeń uzyskuje się między poziomami wzbudzonymi, z których energia niższego różni się od energii stanu podstawowego o wartość większą od kT (k - stała Boltzmana, T - temperatura bezwzględna)

laser gazowy (gas laser) - laser, w którym ośrodkiem czynnym jest gaz, para lub ich mieszanina; dla pobudzenia (pompowania) wywołuje się w gazie wyładowania elektryczne

luminofor (luminophore, phosphor) - substancja stała wykorzystywana jako źródło luminescencji

M

macierz pamięciowa - matryca pamięciowa

magnes (magnet) - ciało nadające wypadkowy moment magnetyczny różny od zera, wytwarzający w otaczającej go przestrzeni pole magnetyczne

maser (maser) - przyrząd elektroniki kwantowej, generujący lub wzmacniający promieniowanie elektromagnetyczne o częstotliwościach odpowiadających zakresowi mikrofalowemu, działający na zasadzie zjawiska wymuszonej emisji promieniowania w ośrodku czynnym; zasadniczymi elementami masera są: ośrodek czynny, rezonator lub linia opóźniająca, układ pompujący lub separator

megafon (megaphone) - tuba elektroakustyczna - przenośny zespół elektroakustyczny nadawczy złożony z mikrofonu i głośnika tubowego umieszczonych w jednej obudowie oraz ze wzmacniacza zasilanego z sieci lub baterii

membrana (membrane) - układ mechaniczny o określonym kształcie i sposobie zamocowania na obrzeżu, przeznaczony do przetwarzania drgań mechanicznych w drgania akustyczne lub odwrotnie

miernik (meter, measuring instrument) - przyrząd pomiarowy, w którym miarę wielkości określa jedno wskazanie ustalone, np. przez położenie wskazówki względem podziałki

miernik cyfrowy (digital counter) - miernik bezpośrednio dający wskazania cyfrowe

migotanie obrazu (flickering of picture) - niepożądane rytmiczne zmiany średniej wartości luminancji obrazu zachodzące z taką częstotliwością iż są dostrzegalne wzrokiem

mikrofale (microwaves) - fale elektromagnetyczne o długości mniejszej niż 1m, którym odpowiadają częstotliwości większe niż 300MHz

mikrofon (microphone) - przetwornik elektroakustyczny umożliwiający przetwarzanie przebiegów akustycznych w przebiegi elektryczne. Mikrofony przetwarzają drgania akustyczne na proporcjonalne zmiany prądu lub napięcia elektrycznego. W praktyce stosowane są trzy rodzaje mikrofonów:

• Dynamiczne, w których membrana wprawiona w ruch drganiami powietrza porusza małą cewkę znajdującą się w polu magnetycznym, powodując indukowanie się w niej napięcia elektrycznego. Posiadają one najmniejszą czułość, ale zapewniają najlepszą jakość przetwarzania dźwięku

• Krystaliczne, które działają na zasadzie wykorzystywania efektu piezoelektrycznego to znaczy indukowania się napięcia naprzeciwległych ściankach kryształu kwarcu wskutek jego drgań mechanicznych spowodowanych ruchami membrany. Charakteryzują się większą czułością, gorszą jakością i są wrażliwe na uderzenia.

• Węglowe, które stosowane są przede wszystkim w aparatach telefonicznych. Działają one jak opornik o rezystancji zależnej od ruchów membrany, której słabiej lub mocniej ściska proszek węglowy zawarty w mikrofonie. Są bardzo czułe i tanie, lecz występują powodują znaczne szumy i posiadają wąskie pasmo przenoszenia.

mikroskop elektronowy (electron microscope) - mikroskop, w którym rolę czynnika oświetlającego preparat obserwowany i tworzącego obraz powiększony spełnia strumień elektronów

miniaturyzacja (miniaturization) - kierunek rozwoju elektroniki, zmierzający do zmniejszenia rozmiaru i ciężaru sprzętu elektronicznego

moc elektryczna (electric power) - pochodna energii elektrycznej względem czasu

modulacja (modulation) - w odniesieniu do przekształcenia sygnału na sygnał - kodowanie, w wyniku którego pewna cecha jednego przebiegu (nośnego) zmienia się wg wartości chwilowej innego przebiegu (modulującego)

modulator (modulator) - urządzenie do modulacji; w zależności od rodzaju modulacji wyróżnia się: modulator amplitudowy, fazowy, częstotliwościowy, impulsowy

moment dipolowy elektryczny (electric dipole moment) - iloczyn bezwzględnej wartościładunku jednego z biegunów dipola i odległości między biegunami; moment dipolowy elektryczny jest wielkością wektorową, ma kierunek wzdłóż osi dipola i zwrot od bieguna dodatniego ku ujemnemu

N

nadajnik (transmitter, sender) - część układu telekomunikacyjnego lub telemechanicznego, która zamienia doprowadzone do niej informacje na sygnały o postaci najdogodniejszej do dalszego przekazania do odbiornika

nadprzewodnictwo (superconductivity) - zjawisko raptownego zaniku rezystancji w niektórych ciałach przy oziębianiu ich poniżej tzw. temperatury przeskoku (bliskiej zera bezwzględnego)

nadprzewodnik (superconductor) - ciało (metal, stop lub związek międzymetaliczny), które po oziębieniu poniżej temperatury przeskoku przechodzi w stan nadprzewodnictwa

napięcie elektryczne (voltage) - różnica potencjałów - całka liniowa natężenia pola elektrycznego wzdłuż danej drogi od jednego do innego punktu w polu elektrycznym

neutron (neutron) - ciężka cząstka elementarna wchodząca w skład jądra atomu pozbawiona ładunku elektrycznego, o masie nieco większej niż masa protonu

nieprzewodnik (non-conductor) - ciało nie przewodzące prądu elektrycznego

noktowizor - przyrząd elektroniczny umożliwiający widzenie obiektów w ciemności; składa się ze źródła promieniowania podczerwonego (oświetlającego teren) oraz detektora odbitego promieniowania i przetwornika elektronooptycznego, który przetwarza odbite niewidzialne promieniowanie w obraz widzialny dla oka obserwatora

nośnik danych (data medium) - materiał, w którym lub na którym określona zmienna wielkość fizyczna może reprezentować dane

nośnik dźwięku (recording medium) - materiał, w którym w procesie zapisywania lub kopiowania dźwięku zostają wytworzone przestrzenne zmiany właściwości fizycznych (mechanicznych, optycznych, magnetycznych lub innych) odpowiadające przebiegom akustycznym

O

obciążalność wejściowa (fan in) - zwielokrotnienie wejściowe

obciążalność wyjściowa (fan out) - zwielokrotnienie wyjściowe

obciążenie (load) - moc (rzeczywista lub pozorna) pochłaniana przez odbiornik, wydatkowana przez źródło energii

obraz kontrolny (test pattern) - obraz testowy - obraz karty kontrolnej - obraz transmitowany przez stację telewizyjną, np. przed rozpoczęciem normalnego programu w celu umożliwienia odpowiedniego ustawienia organów regulacyjnych odbiornika oraz przeznaczony do kontroli i oceny szeregu parametrów obrazu

obwód elektryczny (electric circuit) - zespół połączonych elektrycznie elementów tworzących zamkniętą drogę dla prądu elektrycznego

odsprzężenie (decoupling, uncoupling) - usunięcie sprzężenia

odtwarzanie dźwięku (sound reproducing) - przetwarzanie przestrzennych zmian właściwości fizycznych (mechanicznych, magnetycznych, optycznych lub innych) nośnika dźwięku na odpowiadające im przebiegi akustyczne

odtwarzanie obrazów (video reproducing) - przetwarzanie zmian właściwości nośnika zapisu na odpowiadające im obrazy

ogniwo elektryczne (primary cell) - źródło stałego prądu elektrycznego, w którym energia elektryczna powstaje kosztem energii reakcji chemicznej lub promieniowania elektromagnetycznego

okres (period) - najmniejszy przedział czasu, po którym powtarza się ten sam stan zjawiska okresowego

om (ohm) - jednostka (pochodna) oporu elektrycznego (rezystancji, reaktancji i impedancji) w układzie SI równa oporowi elektrycznemu między powierzchniami ekwipotencjalnymi przewodu jednorodnego prostoliniowego, gdy niezmienne napięcie elektryczne 1V (wolt) występujące między tymi powierzchniami wywołuje w tym przewodzie prąd elektryczny 1A (amper)

omomierz (ohmmeter) - przyrząd do bezpośredniego pomiaru rezystancji

opornik (resistor) - rezystor; element, dla którego podstawowym parametrem jest rezystancja

optoelektronika (optoelectronics) - dział elektroniki zajmujący się wzajemnym oddziaływaniem energii promieniowania i energii elektrycznej oraz wyzyskiwaniem tego oddziaływania przy konstruowaniu przyrządów przetwarzających energię świetlną na elektryczną, np. fotodiody, fototranzystory, energię elektryczną na świetlną, np. diody elektroluminescencyjne (świecące), ekrany elektroluminescencyjne

optyka elektronowa (electron optics) - dział elektroniki zajmujący się badaniem ruchów elektronów (lub jonów) w polach elektrycznych lub magnetycznych oraz kształtowaniem ich torów za pomocą odpowiednio dobranych pól elektrycznych lub magnetycznych

oscylacje (oscillation) - drgania, zmiany wielkości fizycznych (w szczególności napięć i prądów) charakteryzujące się w mniejszym lub większym stopniu powtarzalnością w czasie

P

pamięć (storage, store, memory) - układ zdolny do przechowywania informacji

pasmo częstotliwości (frequency band) - zbiór częstotliwości zawartych między dwiema wartościami granicznymi

pentatron (pentatron) - podwójna dioda o wspólnej katodzie

piezoelektryk (piezoelectric) - materiał, który wykazuje własności piezoelektryczne, tzn., na powierzchni którego indukują sięładunki elektryczne pod wpływem nacisku, czy mechanicznego odkształcenia i odwrotnie, odkształca się lub drga, jeśli zostanie do niego doprowadzone napięcie stałe lub zmienne

plazma (plasma) - silnie zjonizowany gaz, w którym koncentracja elektronów i dodatnich jonów są w przybliżeniu równe

pole akustyczne (acoustic field) - obszar przestrzeni, w którym istnieją drgania akustyczne

pole elektromagnetyczne (electromagnetic field) - związane ze sobą zmienne pola elektryczne i magnetyczne

pole elektryczne (electric field) - obszar, w którym istnieje stan elektryczny przejawiający się siła działającą naładunek elektryczny

pole magnetyczne (magnetic field) - obszar, w którym istnieje stan magnetyczny przejawiający się siłą działającą na dipol magnetyczny lub ruchomy ładunek umieszczony w tym obszarze

potencjometr (potentiometer-type resistor) - rezystor obrotowy lub suwakowy; rezystor, w którym część oporowa rozłożona jest na obwodzie koła lub lini prostej, a odpowiednio ukształtowany styk ruchomy (ślizgacz) ślizga się po niej, dając między jej końcówkami i końcówką styku ciągłą zmianę rezystancji w określonych granicach kąta obrotu. Potencjometry nazywane są również jako rezystory nastawne. Są one wtedy potrzebne, gdy dobieranie rezystancji zwykłych rezystorów jest pracochłonne np. zmiana głośności w radioodbiorniku. Potencjometry mogą być obrotowe, suwakowe lub montażowe (zwane jako peerki). Można również spotkać potencjometry dziesięcioobrotowe tzw. helipoty. Podobnie jak rezystory stałe, potencjometry charakteryzują się określoną rezystancją (zakresem regulacji) oraz obciążalnością. Mogą one mieć ponadto różne charakterystyki regulacyjne. W tym celu przyjęto oznaczenia A, B, C:

• W potencjometrze oznaczonym literą A przyrost rezystancji jest proporcjonalny do kąta obrotu, czyli liniowy

• W potencjometrze oznaczonym literą B rezystancja rośnie początkowo powoli, potem bardzo szybko

• W potencjometrze oznaczonym literą C rezystancja rośnie bardzo szybko, a później powoli

powłoka elektronowa (electronic shell) - zbiór elektronów atomowych o tej samej głównej liczbie kwantowej n, krążących wokół jądra na równej średniej odległości od niego

półprzewodnik (semiconductor) - materiał o właściwościach elektrycznych pośrednich między przewodnikiem a dielektrykiem

prawo Faradaya (Faraday law) - podstawowe prawo indukcji elektromagnetycznej, zgodnie z którym siła elektromotoryczna indukowana w obwodzie zamkniętym jest proporcjonalna do pochodnej strumienia magnetycznego przenikającego przez ten obwód względem czasu; kierunek siły elektromotorycznej wynika z prawa Lenza

prawo Lenza (Lenz's law) - prawo, zgodnie z którym indukowana siła elektromotoryczna, w obwodzie zamkniętym umieszczonym w zmiennym polu magnetycznym, dąży do wywołania prądu o takim kierunku, aby przeciwdziałał wywołującej go przyczynie

prąd ciemny (dark current) - prąd przepływający przez spolaryzowany przyrząd fotoelektryczny, na który nie pada promieniowanie widzialne

prąd sinusoidalny (harmonic current) - prąd przemienny, którego kolejne chwilowe wartości układają się na wykresie w kształt sinusoidy

Q

q-metr - miernik dobroci, przyrząd do pomiaru parametrów elementów reaktancyjnych (przede wszystkim współczynnika dobroci), takich jak np. cewki i kondensatory

R

radioelektronika - dział elektroniki, dotyczący wykorzystania przyrządów elektronowych w radioelektryce

radiofonia (radio broadcasting) - przekazywanie programów dźwiękowych do aparatów odbiorczych abonentów radiofonicznych

radiokompas (radio compass) - namiernik radiowy pokładowy przeznaczony do samoczynnego wskazywania kierunku, w którym leży odbierana stacja nadawcza

reaktancja (reactance) - opór bierny - część urojona impedancji zespolonej

rezonans (resonance) - zjawisko zachodzące w układach drgających, polegające na szybkim wzroście amplitudy drgań układu, gdy częstotliwość wewnętrznych drgań wymuszających jest równa lub bliska częstotliwości drgań własnych układu

rezystancja (resistance) - opór czynny - część rzeczywista impedancji zespolonej

rezystor (resistor) - opornik - element, dla którego podstawowym parametrem jest rezystancja. Służą one głównie do ustalania wartości natężeń prądu płynącego w obwodach elektrycznych lub napięć w poszczególnych punktach układu elektronicznego.

rozdzielczość obrazu (definition of picture) - definicja obrazu; liczba elementów zarejestrowanych na powierzchni obrazu telewizyjnego

rozmycie obrazu (image blurring) - zmniejszenie rozdzielczości obrazu telewizyjnego

rozpraszanie domieszkowe (impurity scattering) - rozpraszanie nośników ładunku spowodowane ich oddziaływaniem ze zjonizowanymi akceptorami lub donorami

S

samowzbudzenie (self-excitation) - samoczynne wzbudzenie drgań, które może wystąpić w układach zawierających obwód drgań i element wzmacniający przy istnieniu w układzie dodatniego sprzężenia zwrotnego przekraczającego punkt krytyczny

selektor (selector) - układ umożliwiający wydzielenie spośród doprowadzonych sygnałów tych, których amplituda lub częstotliwość mieszczą się w określonym przedziale

sensystor (sensistor) - czuły na temperaturę rezystor o dodatnim współczynniku temperaturowym

serwomechanizm (servo-mechanism) - układ elektryczny regulacji nadążnej przeznaczony do obracania lub przesuwania elementów sterowanych wżądane położenie

słuchawka (earphone) - przetwornik przetwarzający przebiegi elektryczne w przebiegi akustyczne, w obudowie umożliwiającej ich przekazywanie bezpośrednio do narządów słuchu poprzez przewody słuchowe uszu

sprzężenie (coupling) - oddziaływanie pomiędzy częściami układu lub systemu

stabilizator napięcia (voltage stabilizer) - urządzenie, w którym znaczna zmiana napięcia na wejściu wywołuje nieznaczną tylko zmianę tych wielkości na wyjściu; stabilizatory włączane między źródłem zasilającym a odbiornikiem mają na celu utrzymywanie stałości parametrów w obwodzie odbiornika

stała czasowa (time constant) - wielkość charakteryzująca szybkość zmian przebiegów przejściowych układu, mająca wymiar czasu

sterownik (controller) - organ formujący sygnały w otwartym układzie sterowania styk (contact) - część toru prądowego przeznaczona do tego, aby łącznie z inną częścią tego toru (również stykiem) umożliwić przepływ prądu sygnał (signal) - przebieg czasowy wielkości fizycznej wykorzystany do przekazania informacji symulator (simulator) - model badanego obiektu (zrealizowany np. w komputerze) odzwierciedlający jego właściwości oraz efekty zmian zachodzących w nim lub w jego otoczeniu

synchronizacja (synchronization) - doprowadzenie dwóch lub więcej przebiegów zjawisk okresowych do zgodności

synteza obrazu (scanning in reception) - przekształcanie sygnałów elektrycznych uzyskiwanych w wyniku analizy obrazu nadawanego na widzialny obraz stanowiący reprodukcję tego obrazu

syntezator wokodera (synthetizer) - część wokodera, w której następuje wytworzenie sygnału mowy syntetycznej za pośrednictwem zespołu sygnałów parametrycznych

system dwójkowy (binary number system) - system liczbowy, którego podstawą jest liczba 2 w odróżnieniu od systemu dziesiętnego, którego podstawą jest liczba 10

T

tablica kontrolna - obraz kontrolny

teknetron (tecnetron) - tranzystor unipolarny ze złączem p-n o symetrii osiowej

teledator (data transmission unit) - aparat końcowy (nadawczo-odbiorczy) przy transmisji danych

teleelektronika - dział elektroniki dotyczący wykorzystania elektroniki w telekomunikacji

telekomunikacja (telecommunication) - dział techniki dotyczący przekazywania informacji na odległość za pośrednictwem sygnałów elektrycznych

telewizor - odbiornik telewizyjny

termistor (thermistor, thermal resistor) - rezystor półprzewodnikowy o szczególnie dużym współczynniku temperaturowym rezystancji; termistory używane są do stabilizacji napięcia (jako elementy kompensujące) do dokładnego pomiaru temperatury, do pomiaru mocy (np. mikrofal) itp.

tesla (tesla) - jednostka indukcji magnetycznej w układzie SI

transformator (transformer) - urządzenie do przekazywania energii elektrycznej w określonym zakresie częstotliwości składające się co najmniej z dwóch sprzężonych indukcyjnie zwojnic (pierwotnej i wtórnej) zwanych uzwojeniami transformatora

tranzystor (transistor) - przyrząd półprzewodnikowy o trzech lub więcej zaciskach zdolny do wzmacniania mocy sygnałów elektrycznych

trymer - kondensator dostrojczy służący do regulacji pojemności od kilku do kilkudziesięciu pikofaradów, (czyli przede wszystkim w zakresie małych pojemności). Stosuje się w obwodach, w których zachodzi potrzeba zmian wartości pojemności w zależności do warunków pracy. Konstrukcja trymerów może być bardzo różna. Mogą to być kondensatory nastawne z dielektrykiem powietrznym lub ceramicznym. Niektóre trymery są podobne do potencjometrów montażowych i również posiadają trzy wyprowadzenia. Pomiędzy dwoma wyprowadzeniami powinno być pełne przejście sprawdzając omomierzem. Wtedy te dwa wyprowadzenia, które mają zwarcie stanowią jedną końcówkę kondensatora, a trzecie wyprowadzenie to druga końcówka kondensatora.

tyrystor (thyristor) - sterowany przyrząd półprzewodnikowy czterowarstwowy o właściwościach zaworowych. Dzięki takiej właściwości tyrystory mogą być wykorzystywane do włączania zasilania zarówno w obwodach prądu zmiennego jak i stałego. Tyrystory potrafią przewodzić prąd tylko w jedną stronę, natomiast triaki (tyrystory symetryczne) działają obustronnie.

U

układ adaptacyjny (adaptive system) - układ sterownia, w którym sposób działania części sterującej zmienia się samoczynnie w zależności od warunków pracy

układ akustyczny (acoustical system) - obszar środowiska sprężystego, ograniczony lub nieograniczony, w którym mogą powstać drgania akustyczne wskutek działania ciśnienia akustycznego

układ bramkujący - bramka elektroniczna

układ elektroniczny (electronic system) - układ, którego działanie oparte jest na wykorzystaniu przyrządów elektronowych, realizujący określoną funkcję

układ scalony - stanowi połączenie wielu tranzystorów, oporników i diod wykonanych w jednym kawałku materiału półprzewodnikowego, zamkniętych w jednej obudowie wielonóżkowej. Układy scalone przeznaczone są do spełniania określonej funkcji o bardziej lub mniej wąskim zastosowaniu. Układy dzielą się na analogowe nazywane również liniowymi np. wzmacniacze operacyjne, wzmacniacze mocy, układy radiowe i telewizyjne, stabilizatory napięcia oraz cyfrowe przeznaczone do realizacji funkcji logicznych. Wszystkie układy scalone najlepiej jest montować w podstawkach - dzięki temu zaoszczędzimy czas na odlutowanie i nie spowodujemy przegrzania struktury tego układu.

Kolejność wyprowadzeń układu scalonego, określa się w ten sposób, że patrząc na układ scalony z góry zaczynając od wycięcia w obudowie (czasem może być to kropka na obudowie) numerujemy końcówki w kolejności odwrotnej do "ruchu wskazówek zegarka".

uziemienie (earth) - połączenie urządzenia elektrycznego z ziemią za pomocą uziomu

uziom (earth electrode) - element przewodowy stykający się dostatecznie dużą powierzchnią bezpośrednio z glebą

uzwojenie (winding) - zespół zwojnic tworzących w przyrządzie elektrycznym lub w maszynie elektrycznej ten sam obwód elektryczny

W

wariak (variac) - autotransformator, w którym napięcie wyjściowe można zmieniać płynnie, np. przez przesuwanie styku po zwojach

wat (W) (watt) - jednostka główna mocy elektrycznej czynnej w układzie SI; moc, przy której praca wykonana w czasie jednej sekundy jest równa jednemu dżulowi

watomierz (wattmeter) - przyrząd do pomiaru mocy czynnej prądu elektrycznego w watach; watomierz, tak jak waromierz jest przyrządem o dwóch obwodach: napięciowym włączonym równolegle do odbiornika energii i prądowym połączonym szeregowo z odbiornikiem

wideofon (picture fone) - urządzenie będące połączeniem aparatu telefonicznego, kamery i odbiornika telewizyjnego; umożliwia wzajemne widzenie się osób rozmawiających

wizja (video signals) - ogół sygnałów wizyjnych przesyłanych od nadajnika do odbiornika

wolt (V) (volt) - jednostka napięcia elektrycznego w układzie SI

woltomierz (voltmeter) - miernik napięcia; woltomierze o zakresie pomiarowym do 1V nazywane są miliwoltomierzami, zaś w zakresie powyżej 1kV - kilowoltomierzami

wymuszenie - celowe oddziaływanie zewnętrzne na układ (system) lub jego część, które wywołuje zmianę stanu układu (systemu) lub jego części

wzmacniacz (amplifier) - urządzenie wzmacniające sygnał elektryczny kosztem energii źródła zasilania

Z

zacisk (terminal, lead) - wyprowadzenie przyrządu półprzewodnikowego - określony punkt przyłączenia przyrządu osiągalny zewnętrznie i przystosowany do lutowania lub zgrzewania

zakłócenia (interference) - niepożądane przebiegi występujące jednocześnie z przebiegiem użytecznym (sygnałem) pochodzące ze źródeł innych niż sygnał

zakres częstotliwości (frequency range) - przedział w widmie częstotliwości radiowych charakteryzujący się podobnymi warunkami propagacji fal w całym tym zakresie lub zastosowaniem dla określonej służby lub służb radiokomunikacyjnych

zasilacz (feeder cable) - urządzenie służące do przekształcania napięcia zasilającego (przemiennego lub stałego) na napięcie (albo napięcia) stałe lub przemienne o innych parametrach

zwarcie (short-circuit, shorting) - nagłe zmniejszenie rezystancji obwodu elektrycznego do minimalnej wartości, powstające wskutek przypadkowego połączenia się przewodów obwodu

---