-Smierc Jurija Andropowa (1984) a nastepnie Konstantina Ustinowicza Czernienki (1985)

-11 III 1985 roku Michaił Siergiejewicz Gorbaczow obejmuje przywództwo w CK i zostaje I sekretarzem

• 1978 objał stanowisko sekretarza KC KPZR do spraw rolnictwa.

• Od 1982 sprawował funkcje doradcy I sekretarza J. Andropowa

• Najmłodszy przywódca od czasów carskich (obejmuje urzad jako 50 latek) -koniec gerontokracji

• Gorbymania na Zachodzie (człowiek TIME'a 1987 roku)

Reformator 17 V 1985

• przebudowa to naglaca koniecznosc wynikajaca z głebokich procesów rozwoju naszego socjaliatycznego społeczenatwa

• przyspieszenie w warstwie reformy politycznej i gospodarce.

• jawnosc to dzis nieodłaczna cecha normalnej duchowej i moralnej atmosfery społecznej, pozwalajacej człowiekowi głebiej zrozumiec, co sie z nami stało, co sie dzieje dzis, do czego dażymy, jakie mamy plany….

26 IV 1986 czarnobyl

1989-„Jesień Ludów”

• „Okragły stoł” w Polsce

• 1989 r. „Baltic Chain” w Pribałtice

• „Aksamitna rewolucja” w Czechosłowacji

• Obalenie dyktatu Nicolae Cefusesnu w Rumunii

9 XI 1989 pada mur berliński

Kryzys pieriestrojki: 1990 r. CZARNY STYCZEŃ, pogromy ludności ormiańskiej w Baku

1990

• Precedensowe ogłoszenie niepodległosci na Litwie marzec 1990

• 15 marca 1990 roku Zjazd Deputowanych Ludowych ustanawia prezydenture w ZSRR - prezydentem zostaje I sekretarz

• 12 VI 1990 Federacja Rosyjska ogłasza swa niepodleglość

1991

Styczen 1991 - czołgi pacyfikuja Wilnfo i Kowno

17.03.1991 - REFERENDUM O UTRZYMANIU ZSRR + + w RFSRR o powołaniu urzedu prezydenta

• Po referendum zainicjowany jest tzw. „proces nowoogariowski

• Wybucha tzw. „wojna praw”

• 12 VI 1991 wybory na urzad prezydenta RFSRR wygrywa Borys Jelcyn

Sierpień 1991 pucz Janajewa

• 19 sierpnia Powołano Komitetu Stanu Wyjatkowego z wiceprez. Janajewem na czele.

•Gorbaczow aresztowany w swej rezydencji w Foros, •W Moskwie wprowadzony stan wyjatkowy. • Fiasko puczu 22 sierpnia, Gorbaczow wraca do Moskwy

8 XII 1991 Porozumienia Białowieskie:

Prezydent RSFRS: Borys Jelcyn Premier: Giennadij Burbulis

Przewodniczacy Parlamentu Białoruskiego: Stanisław Szuszkiewicz Premier: Wiaczesław Kiebicz

Prezydent Ukrainy: Leonid Krawczuk Premier: Witold Fokin

WSPLNOTA NIEPODLEGŁYCH PAŃSTW Ałma-Ata (Ałmaty) 21 XII 1991 roku

1. Powstaje protokół do porozumienia białowieskiego, o przystapieniu do WNP przez pozostałe republiki (z wyjatkiem Gruzji)

3. Zapada decyzja, iż Rosja pozostaje kontynuatorem członkostwa ZSRR w ONZ, w RB ONZ, oraz innych organizacjach miedzynarodowych. Misje dyplomatyczne ZSRR stawały sie automatycznie misjami Federacji R.

ORGANY statutowe WNP:

• Rada Szefów Panstw (skupiajaca prezydentów) i Rada Szefów Rzadów (formuła 2+4). Podejmuja one strategiczne decyzje co do rozwoju Wspólnoty, zarysowuja cele do osiagniecia przez kraje "dwunastki".

• Rada Ministrów Spraw Zagranicznych

• Rada Ministrów Obrony

• Rada szefów wojsk ochrony granicznej

•Miedzyparlamentarne Zgromadzenie WNP (głów sekretarz Krotow Michaił)

• Sad Ekonomiczny WNP

ORGANY wykonawcze:

• Rada ekonomiczna

• Komitet wykonawczy WNP

SIŁY ZBROJNE FR

• 15 maja 1992 roku - Układ o Wspólnym Bezpieczenstwie podpisany przez czesc członków WNP (Armenia, Kazachstan, Kirgizja, Rosja, Tadzykistan, Uzbekistan)

• Problem broni masowego rażenia - taktyczna bron jadrowa została wycofana z terytorium Białorusi, Kazachstanu i Ukrainy do połowy 1992 roku. 28 maja 1997 r. - umowa o parametrach podziału floty czarnomorskiej

ROSJANIE POZA OJCZYZNA

Русские- Rosjanie jako narodowość etniczno-kulturowa

Россияне- identyfikujacy się z Rosja jako ojczyzna w sensie politycznym i terytorialnym

Русскоязычные - osoby mieszkające poza Rosja i identyfiukujaca się z nia, bądź osoby mieszkające w swoim panstwie uzywajace rosyjskiego jako pierwszego

Соотечественники rodacy z podobnym rodowodem, dawne imperium carskie lub zsrr, należacy do jednej z grup etnicznych zwiąani z Rosja

Граждане- obywatele dawnego ZSRR, majacy podwójne obywatlestwo,

Państwa WNP

Armenia- Erewan, 23.08.1991, Robert Koczarian, dram,

Azerbejdżan -Baku, 30.08.1991, Ilham Alijew, manat azerbejdżański

Białoruś -Mińsk, 25.08.1991, A. Łukaszenka, rubel biał.

Gruzja - Tbilisi, 9.04.1991, M. Saakaszwili, lari, Kazachstan- Astana, 16.12.1991, N. Nazarbajew, tenge,

Kirgistan - Biszkek, 31.08.1991, K. Bakijek, som, Moldawia -Kiszyniów 5.04.1992, W. Woronin, lej mołdawski,

Ukraina-Kijów, 24.08.1991, W. Juszczenko, hrywna,

Uzbekistan- Taszkent, 1.09.1991, I. Karimow, sum.

Tadżykistan-Duszanbe, 9.09.1991, E. Rachmon, somoni,

Turkmenistan- Aszchabad, 27.10.1991, manat turkmeński

układ o Wspólnej Przestrzeni Ekonomicznej, 19 09 2003 Krym: Białorus, Kazachstan, Ukraina i Rosja. ma działać na wzór otwartych przestrzeni gospodarczych typu UE.

Państwa post-SSR poza WNP: Estonia, Litwa, Łotwa, Przystapiły do NATO 29 marca 2004 r. Oficjalne wejscie do UE 1 maja 2004

Estonia-20.08.1991, Litwa- Ogłoszna 11.03.1990, uznana 6 .09. 1991, Łotwa- 21 08.1991

Struktura wybranych konfliktów na postsowieckim obszarze

• Tło konfliktów - najczesciej narodowosciowe, czesto sztucznie podsycane (wynik polityki narodowosciowej ZSRS)

• Goraca faza konfliktów -1992 rok, po faktycznym rozpadzie ZSRS rozpoczeły sie działania zbrojne - Gruzja, Armenia, Azerbejdżan podejmuja próbę ustanowienia pełnej kontroli nad swymi terytoriami.

• Dwuznaczna rola FR w konfliktach na byłym terenie ZSRS - w pierwszej fazie Rosja wspiera separatystów. (najczesciej traktowanie konfliktów jako instrumentu nacisku, rozgrywanie wewnetrznych spraw)

• Po okresie walk nastepuja okres stabilizacji i Powstanie nieuznawanych przez społncznosc miedzynarodowa „parapanstw”, oraz powstanie tzw. „czarnych dziur”

Tadżykistan

Wojna domowa 1992-1997 miedzy„opozycja„ islamska a nomenklatura Komunistyczna. W 1997 roku podpisano pokojowy układ w Moskwie

Tadżykistan po 2001 r. stał się czescia koalicji antyterrorystycznej, Rosja wciaż pozostaje jego głównym partnerem

Górny (Górski) Karabach

• Parapanstwo, •Formalnie czesc Aznrbejdżanu, zamieszkuje go ok. 140 tys. Ludzi- Ormian

•Konflikt rozgorzał wzniecony nadziejami na przejecie kontroli nad Karabachem przez Ormian

•Po wojnie 1992-1994 Ormianie zajeli i kontroluja niemal cała enklawe, •Paradoksalnie próby pokojowego uregulowania tego konfliktu(ostatnia próba kwiecien 2001 r. zczyt w Key West Floryda udziałem Collina Powella) powoduja zaognienie sytuacji.

Abchazja

• Autonomia w formalnych ramach Gruzji• Niepodległa od 1993, lecz nie uznana przez żadne panstwo• Wojna z Gruzja wybuchła po obalneiu prezydneta Zwiada Gamnachurdii na tle konfliktów etnicznych, Abchazi uzyskali wsparcie Rosji, która mimo to nie uznaje panstwowosci Abchaskiej • Rosja wspierała także strone gruzinska tak aby konflikt nie został rozstrzygniety

Południowa Osetia

• Wchodzi w skład Gruzji (północna Osetia jest czescia FR)• Przyczyna wojny były konflikty na tle swiatopogladowym i etnicznym• Niezależnosc wspierana przez FR • W 2006 roku Pd Osetia wyraziła chec wstapienia w skład Federacji Rosyjskiej i zwróciła sie do Sadu Konstytucyjnego FR o rozstrzygniecie na podstawie dokumentów historycznych (Rosjanie chcą się posłużyc precedensem Kosowa)

Naddniestrzańska Republika Mołdawska

Parapanstwo - z prezydentem Igorem Smirnovem na czele Wspierane nieoficjalnie przez FR. Typowa „czarna dziura„ Dzięki rosyjskiej armii utrzymała swa niezależnosc od Mołdawii Referendum 18 IX 2006 Niestabilnosc tej sytuacji powoduje inne tendencje separatystyczne na terytorium Mołdawii - np. turecka autonomia GAGAUZJA

Czeczenia

Formalnie w składzie FR • Niepodpisany układ federacyjny z Rosja • Chwilowa niepodległosc • Kilka etapów konfliktu 1994-1996 i 1999 - …

Socjologia zmiany Aspekty modernizacji

społeczeństwo - populacja posiadajaca odrebny system symboli kulturowych zorganizowana na okreslonym terytorium za pomoca instytucji politycznych.

Podstawowa typologia społeczeństw:

- zbieraczy i mysliwych - małe hordy koczujace jako podstawowe rozróżnienie uznawały kategorie płci i wieku

-kopieniactwo - osiadła forma społeczna, zorganizowana politycznie (wódz) zajmowały sie prymitywna uprawa roli,

-rolnicze - gdzie zaawansowana uprawa ziemi z wykorzystaniem sił natury, zwierzat, doprowadziła do nadwyżek produkcyjnych i rozwoju cywilizacji: budowa dróg, miast, i pierwsze rozwarstwienie społeczne w kategorii posiadania

-industrialne - jako efekt rozwoju społecznosci rolniczej, powstaja fabryki (prod. przemysłowa) ich obsługa, biurokratyczny porzadek polityczny

Aspekty nowoczesnosci

-Indywidualizm - triumf jednostki, „megatrend” charakteryzujacy epoke nowoczesna. Ostateczne zajecie przez jednostki - w miejsce wspólnot, grup, narodów - centralnego miejsca w społeczenstwie.

-Dyferencjacja - dotyczy sfery pracy, przejawia sie w wielkiej liczbie wyspecjalizowanych, wąsko sprecyzowanych zawodów wymagajacych odmiennych umiejetnosci i wykształcenia. Wybór na płaszczyznie konsumpcji, szans życiowych, edukacji, stylu życia.

-Racjonalnosc -w działaniu organizacji i instytucji dominuje kalkulacja i bezosobowosc. Biurokracja + nauka jako uprzywilejowana i niezawodna forma poznania!

-Ekonomizm - zdominowanie całego życia społecznego przez ekonomiczna aktywnosc, ekonomiczne cele i kryteria osiagniec. Nowoczesne społeczenstwo jest zainteresowane głównie towarami, ich produkcja, dystrybucja, konsumpcja i pieniedzmi jako srodkiem wymiany. Na dalszy plan schodzi rodzina oraz polityka i wojna (jako jej przedłużenie)

-Ekspansywnosc - rozszerzanie swojego zasiegu w przestrzeni. Proces nazywany czesto globalizacja „Nowoczesnosc jest ze swej natury globalizujaca” (A. Giddens)

Podstawowa typologia zmiany społecznej

Reformatorska Jedna z form zmiany socjalnej, dotyczaca konkretnych pojedynczych instytucji, charakteryzuje sie stopniowoscia.

Rewolucyjna Głęboki przewrót, zmiana podstaw wszystkich sfer życiowych. Rewolucje moga byc progresywne lub regresywne. Rewolucja polityczna jest czescia składowa rewolucji społecznej (wymiana władzy politycznej)

Modernizacyjna (fr. moderne - współczesny, najnowszy) proces odnowy przestarzałego systemu społecznego, prowadzony w duchu wymagań współczesnosci. Pojecie to jest szeroko stosowane w przypadku zmian prowadzonych w latach 50 w społecznosciach przedindustrialnych i kolonialnych. Modernizacja jest nazywana często westernizacja.

MECHANIZMY MODERNIACJI

HIPOTEZA 1 rozumowanie ewolucjonistyczne różnicowanie strukturalne i funkcjonalne podziału pracy jest naturalnym, nieuchronnym procesem, nawet jeśli społeczenstwa napotykaja na jakies trudnosci. Usilne dażenie do modernizacji uważa sie za zjawisko spontaniczne, powstajace oddolnie, gdzie elity polityczne toruja jedynie droge dla takich procesów

HIPOTEZA 2 ewolucjonizm darwinowski

W zderzeniu lub konkurencji miedzy społeczenstwami (kulturami, gospodarkami, formami organizacji, formacjami wojskowymi) nowoczesnosc stanowi najwyższa postac w tej konkurencji. Społeczenstwa o niższym poziomie rozwoju musza sie przystosowac albo zginą. Duże znaczenie ma tu „efekt demonstracji.”

HIPOTEZA 3 teoria konwergencji zakłada, iż charakter dominujacej technologii wywołuje okreslone formy organizacji społecznej, życia politycznego, wzorów kulturowych. Jesli przyjac, że technologia ma pewna immanentna logike rozwoju, oznacza to iż predzej czy pózniej wywoła ona syndrom nowoczesnosci - co w efekcie doprowadzi do swoistej homogenizacji i unifikacji społeczenstw. (Na to liczono w przypadku ZSRR)

Współczesne pojmowanie nowoczesnosci

_siła napedowa modernizacji nie jest jedynie górna warstwa społeczenstwa

_nie jest rozwiazaniem wymyslonym przez oswiecone elity, ale spontaniczna aspiracja ludnosci, rozbudzonych wieloma czynnikami, w tym efektem demonstracji („syndrom Dynastii”)

_dostrzeżono siły egzogenne - układ sił na świecie, dostepnosc zewnetrznej pomocy itp.

_Teoria przemieszczających sie centrów nowoczesjosci - amerykanski model i zachodni nie wszedzie najlepsze (daje sie za przykład także „azjatyckie tygrysy”)

_niejednolity obraz nowoczesnosci tzn. różnorodnosc tempa i rytmu, [desynchronizacja działań modernizacyjnych]

_Dylemat 3 zegarów wg Ralfa Dahrendorfa .

_Ekonomia nie jedynym aspektem - pojecie osobowosci nowoczesjej jako warunek startu

_zaprzestano negacji tradycji i rozpoczeto odkrywanie TRADYCJI MODERNIZACJI zwłaszcza w krajach postsowieckich.

W ramach teorii tranzycji Huntington wyróżnia 4 sposoby dojscia do ustroju demokratycznego:

_replacement (zastapienie) - kierowanie procesami demokratyzacji przejmuja elity opozycyjne. Nastepuje wymiana elit politycznych (Niemcy Wschodnie, Portugalia, Grecja)

_transplacement (przemieszczenie) - to podjecie wspólnych wysiłków elit rzadzacych i opozycyjnych do wykreowania nowej jakosci ustrojowej. (Polska, Czechosłowacja, Korea Południowa).

_intervention (interwencja) - to wariant kiedy przemiana systemowa realizowana jest za sprawa zaangażowania sił zewnetrznych (Grenada, Haiti, Irak).

_transformation - transformacja, której istota jest to iż dotychczasowe elity polityczne decyduja o podjeciu działan demokratycznych. Przemiany zatem, dokonuja sie pod wodza tych samych osób i grup, które sprawowały dotad władze. (typowe dla: Rosja, Wegry, Bułgaria, Meksyk).

Socjologia elity elita rozumiana jako zbiór osób zajmujacych kluczowe pozycje w strukturze władzy, których decyzje maja wpływ na całokształt życia danego społeczenstwa, czyli współtworzacy tzw. Establishment

_elita rozumiana jako zbiór osób zajmujacych najwyższe miejsca na skali autorytetu lub prestiżu ważnej dla danego społeczenstwa - na podstawie społecznej akceptacji dla ich rzeczywistych lub domniemanych kwalifikacji lub przymiotów.

_elita pojmowana jako zbiór osób zajmujacych najwyższe miejsce na skali autorytetu lub prestiżu w okreslonej społecznosci lokalnej ze wzgledu na pewne tradycyjne wartosci, które sa w niej pielegnowane. Sa to wiec elity lokalne.

Kryteria elitarności:

uzyskanie odpowiedniej godnosci nadanej przez władze świecka (barona, lorda) lub duchowna (biskupa, ajatollacha…)

_dziedziczenie uprzywilejowanej pozycji społecznej rodziców lub ich majatku

_posiadanie stosunkowo szerokiego zakresu władzy (lub kompetencji) w sferze gospodarczej, politycznej, naukowej, kulturalnej.

_ Posiadanie szczególnie szanowanych w danym społeczenstwie wartosci, w stopniu znacznie powyżej przeciętnego.

Elita POLITYCZNA:

Lata 1990-1991 - Borys Jelcyn staje sie wewnetrzna opozycja i magnesem przyciagajacym niezadowolonych polityka sowieckiego centrum pod wodza Gorbaczowa.

_Podpisanie porozumienia białowieskiego poteguje proces fluktuacji elity sowieckiej w kierunku nowej elity rosyjskiej, miejscowi działacze partyjni w SSR wychodza wtedy na niezależnosc (akty niepodległosci, ogłaszanie republik)

_Spada atrakcyjnosc sowieckiego centrum na rzecz silnej rosnacej w Moskwie paralelnej władzy nowej Rosyjskiej Federacji

I etap - sierpien1991 -1992 główna role w kształtowaniu nowego myslenia spoczywa na młodych reformatorach - demokratach. Oni przeprowadzaja fundamentalne reformy postsowieckiej gospodarki. Pierwsza fala reformatorów stopniowo odsuwana jest przez Jelcyna, najzdolniejsi odchodza na własne życzenie do raczkujacego w Rosji biznesu, gdzie dochody sa wyższe i wkraczaja w inne przestrzenie życia społecznego. _ Na ich miejsce pojawiaja się nomenklaturowi fachowcy

ELITA EKONOMICZNA I fala 1987-1988

Uwolnienie ekonomii z więzów gospodarki nakazowej - inteligencja techniczna wraz z nomenklatura - ich kapitałem sa kontakty osobiste i srodki pochodzace z majatków instytucji, w których pracuja, którymi kierowali - od kooperatyw do w pełni rynkowych instytucji Wypracowanie zysku bez ryzykowania własnym dorobkiem i stosunkowo małym nakładem pracy. Dzis to około 1/3 ekonomicznej elity Rosji

II fala 1989 - 1991 Do biznesu wkraczaja panstwowcy z polityki, najbardziej dynamiczni i otwarci na zmiany dyrektorzy panstwowych dotychczas firm, które zaczeli prywatyzowac albo tuż przy nich otwierali swoje prywatne przedsiewziecia 1989 - pojawiaja sie pierwsze banki prywatne w wyniku przekształcenia specjalistycznych banków sowieckich

Prywatyzacja ministerstw:

1989 r. - ministerstwo przemysłu gazowego przekształcono w panstwowy koncern gazowy Gazprom (kolejne etapy RAO 1993, 1998 OAO Gazprom)

1993 r. - ministerstwo przemysłu naftowego przekształcone w panstwowe przedsiebiorstwo Rosnieft, 1995 OAO Rosnieft

1992 r. - ministerstwo produkcji zbożowej przekształcone w FKK OAO Roschlebprodukt, dzis czesc holdingu Interros (tutaj jeszcze Norilskij Nikiel, Profi-Media, Silowyje Maszyny, Rosbank…)

III fala rok `1994 i później To już masowa prywatyzacja, powstaje 84 tys. małych przedsiebiorstw _obserwuje sie zmiany w mentalnosci, najemni, podlegli dotąd KC partii dyrektorzy staja sie pełnowartosciowymi gospodarzami, włascicielami srodków produkcji i realnie zarzadzaja nimi.

ELITA KULTUROWA

Kultura ZSRS Reżimowa - propagandowa i podziemna - dysydencka

Władza sowiecka, wytworzyła Homosovieticusa - jedynym odniesieniem dla życia społecznego była partia i wiodaca leninowska ideologia socjalizmu

W wyniku przemian ekonomicznych i politycznych wraz z pierwsza fala przedsiebiorczosci i depolityzacji życia

Społ. twórcy kultury odkrywaja nowe przestrzenie dla swojej działalnosci, a jednoczesnie staja do ożywionej konkurencji o odbiorce, szukajac metody dotarcia do niego.

POJAWIA SIE ZUPEŁNIE NOWA PRZESTRZEN ŻYCIA SPOŁECZNEGO I DODATKOWA, POZAPOLITYCZNA SFERA, GDZIE ZDOBYWA SIĘ WŁADZE I WPŁYWY

Nowe drogi awansu

-tzw.„celebrities” kreowane przez media, PR i sprzedaż produkcji

_Kultura staje sie realnie masowa i formowana jest na kształt zachodnich modeli cywilizacyjnych (chyba jedyny znany)

_Tabloidyzacja życia kulturalnego

społeczna droga przenikania do elity

ZSRS: Młody zdolny człowiek wciagany do pracy w miejscowch organach partyjnych. Jesli sie sprawdził był przesuwany do centrali (KC) Tu czekały go szkolenia i ewntualne awanse

ROSJA postsowiecka _ Droga polityczna - awans w ramach działalnosci w strukturach politycznych -stowarzyszeniach, partiach Droga administracyjna - poprzez działalnosc w administracji lokalnej, państwowej _ Poprzez wybór _ Poprzez awans społeczny, zwiazany z awansem finansowym

KONSTYTUCJA (1978)

12.06.1990 DEKLARACJA O SUWERENNOŚCI PAŃSTWOWOŚCI RSRR

III etapy reformowania radzieckiej konstytucji

1. Odejscie od zasad radzieckiego panstwa socjalistycznego 2. Usunięcie artykułu o kierowniczej roli partii 3. Priorytet - prawa człowieka i obywatela

REFERENDUM KWIETNIOWE 25.04.1993

Spór o kształt nowej rosyjskiej panstwowosci 1991-1993. 21 wrzesnia 1993 dekret o rozwiazaniu Zjazdu Deputowanych Ludowych i Rady Najwyższej FR.

Wydarzenia 21 IX - 4 X 1993 roku

Po rozwiazaniu parlamentu (wg. Obowiązującej konstytucji z 1978 r Jelcyn dokonal tego bezprawnie) opozycja z ZDL i RN skupia sie w gmachu parlamentu pod przewodnictwem Rusłana Chasbułatowa i ogłasza, iż Jelcyn dokonał zamachu stanu. 4 X 1993 Jelcyn nakazuje stłumic opozycyjny bunt i budynek parlamentu jest szturmowany przez wojsko. Ginie około 150 - 200 osób Konstytucja 12 XII 1993 137 artykułów

Symbolika rosyjskiego państwa:

FLAGA Ustawa o fladze z 25 XII 2000 reguluje jej parametry i zastosowania. Biały - symbol doskonałosci, otwartosci, czystosci Granatowy - symbol Matki Boskiej, wiary i stałosci Czerwony - energia, siła, imperialna moc

GODŁO Ustawa o godle z dn. 25 XII 2000 , reguluje jego wyglad i Zastosowanie. Symbol pochodzi z kultury sumeryjskiej, był stosowany w Bizancjum i najprawdopodbniej został sprowadzony do Rosji przez Zofie Paleolog, żone Iwana III.

Republiki: 21, posiadaja własna konstytucję, nie mogą wchodzic w skład innych podmiotów, nie mogą wchlaniac innych podmiotów, mogą ustanwoiać swoje języki państwowe, dysponuja najwiekszą niezaleznością od wladz państwowych

kraje (9): maja swój statut, nie mogą być częściami innych podmiotów federacji, mogą włączac okręgi autonomiczne (zawierać), znaczace pod względem materialnym i kulturowym dla Rosji

Okręgi autonomiczne (4) Posiadają statut, o powołaniu okręgu decyduje ustawa federalna, mogą wchodzic w sklad krajow i obwodów, nie mogą zawierac innnych podmiotów, tworzone dla potrzeb mniejszości (kwestie etniczne)

Obwody (47) Posiadają statut, nie mogą być częściami innych podmiotów, mogą włączać okręgi autonomiczne, skoncentrowane wokół miast polegaja na historycznym rozwoju Rosji europejskiej, tak jak kraje

Federalizm: modele:

1. Forma rzadzenia w panstwach federalnych, lecz homogenicznych pod względem etnicznym, składajacych sie z obszarów różniacych sie historycznie i o odmiennych tradycjach. (Niemcy)

2. Forma rzadzenia w panstwach wieloetnicznych i wielorasowych. Ten sposób sprawowania władzy ma zapewniac pokojowe współistnienie różnych etosów i grup mniejszościowych. (Rosja, Brazylia, Belgia )

Dwie podstawowe funkcje federalizmu

- rozdzielenie władzy wewnątrz wertykalnego podziału władz (i ochrony mniejszości terytorialnych niezależnych jednostek);

- integracja heterogenicznych społeczenstw, przy czym integracja ekonomiczna, polityczna, militarna, zmierza do równoczesnej socjokulturowej niezależności i/lub politycznej autonomii panstw członkowskich

Federacje powstaja w trojaki sposób:

1.z przekształcenia konfederacji - jako wynik zbyt dużych ograniczen czesci składowych (Szwajcaria, USA - rozluznienie konfederacji)

2. na podstawie zgodnej woli panstw (lub mniej dobrowolnej umowy - aneksja np. Nowej Funlandii do Kanady)

3. jako wynik procesu decentralizacji (Federacja Rosyjska)

Ewolucja systemu federalnego w Rosji w XX wieku

• Powstanie ZSRR i rozwój stosunków federalnych w jego ramach (1917 - 1990)

• Ogłoszenie suwerennosci Federacji Rosyjskiej i jej subiektów (1990-1992)

• Rozwój stosunków federacyjnych na postawie porozumienia 1992 roku

• 1993 - 1999 rozwój stosunków federacyjnych w ramach konstytucji 1993 roku

• Reforma federalna 2000 roku

Podstawy ustroju federalnego w nowej Rosji (po 1991 r.)

31 marca 1992 r. układ federacyjny 89 podmioty + władze centralne Rosji.

• 10 kwietnia 1992 układ włączony do tekstu konstytucji

• 21 kwietnia 1992 VI Zjazd Deputowanych Ludowych wnosi zmiany w oficjalnej nazwie panstwa RSFRR (Rosyjska Socjalistyczna Federacyjna Republika Radziecka) przechodzi w Federacje Rosyjska = Rosje

Roz. 3 Konstytucji FR „o Ustroju Federalnym” 3 dokumenty - trójstopniowa, nierówna struktura podziału federalnego 10 IV 1992 PODMIOTY FEDERACJI • 21 republik • 6 krajów • 52 obwody • 10 okregów autonomicznych

REPUBLIKI (panstwa z własna konstytucja) to podmioty tworzone ze wzgledu na okreslony skład etniczny i często zamieszkałe przez „naród”, od nazwy którego powstał podmiot federacji. za wyjatkiem Jakucji republiki zajmuja niezbyt wielkie terytoria. (Komi, Adygeja, Tuwa,Tatarstan, Karelia, Kałmykia)

_KRAJE: (statut) du!e jednostki terytorialne, znaczace pod wzgledem ekonomicznym i kulturowym (Kamczacki, Krasnodarski, Chabarowski)

_ OBWODY: podstawowe jednostki terytorialne wykształcone w rozwoju panstwowosci rosyjskiej (Wołogodzki, Woroneski, Magadanski….)

_ MIASTA o znaczeniu federalnym Moskwa i Petersburg

_OBWÓD AUTONOMICZNY - Żydowski wchodzacy w skład Kraju Chabarowskiego, utworzony w 1934 r.

_OKREGI AUTONOMICZNE - powołane ze wzgledu na uznanie podmiotowosci niewielkich grup etnicznych, maja wyodrebnione prawa (Nieniecki, Chanty-Mansijski, Czukocki)

KRYZYS I DEZINTEGRACJA W wyniku strukturalnego kryzysu: • Chaotycznej dezintegracji politycznej i ekonomicznej Federacji Rosyjskiej • Nieefektywnosci władz centralnych (m. in. choroba Jelcyna) • Braku programu przezwyciężenia trudnosci (zagrożenie rozpadem Federacji Rosyjskiej)

Powrót państwa: 13 maja 2000 roku nastepuje tzw. „powrót panstwa Prezydent Władimir Putin Podpisuje dekret o powstaniu 7 obwodów federalnych

GENERAL THEORY OF RUSSIAN SPACE:

• dysproporcje w dystrybucji ludnosci - ¾ populacji zamieszkuje europejska czesc Rosji, który jest jedynie ¼ całosci rosyjskiej przestrzeni. Na pozostałych ¾ powierzchni zamieszkuje jedynie ¼ całej populacji.

• czynnik jednostronnosci - rozwinieta czesc kraju jest scisnieta w strone południowa i rozciaga sie w pasie ze wschodu na zachód na długosci 10000 km w zestawieniu z niska gestoscia zaludnienia stanowi to dodatkowy kłopot komunikacyjny

przeciwnosci geograficzne - paradoksalnie na tej przestrzeni kontrastujace wartosci zespalaja sie. Monotonna nizina jest przecinana wielkimi syberyjskimi rzekami, lub górami jak Ural. Dodatkowy czynnik to mozaika narodowosciowo etniczna (jak podtrzymywała propaganda sowiecka ok. 150) utrzymywana w zespoleniu przez najbardziej prominentna z nich rosyjska. Geograficzna regulacja wzmacnia dysproporcje zaawansowania ekonomicznego - od pre do postindustrialnego - usługowego.

• złożonosc struktury terytorialnej - regularnosc dysproporcji w relacji centrum-peryferie najwieksza koncentracja ludnosci w miastach gdzie aktywnosc społeczna i innowacyjnosc jest wysoka, i przeciwienstwo tych czynników na prowincji. BRAK srodkowego elementu przejscia w strukturze społecznej. Przekłada sie to na identyfikacje terytorialna w makro skali (np. Zachodnia Syberia, Ural, Kaukaz) i mikro skali (małe miejscowosci, przełecze itp.) Brak przejsciowego elementu (medium) w swiadomosci zakłóca komunikacje społeczna.

ľ/4 terytorium ROSJI to tajga lub tundra, bedace nieustajaco niemal na styku z wieczna zmarzlina (permafrost), • Jedynie 1/5 terytorium nadaje sie pod uprawe a połowa z tego leży w strefie tzw. ryzykownego rolnictwa.

• Niemalże wszystkie oblewajace Rosje morza zamarzaja, wiekszosc granic jest niezaludniona (niedostepne góry, geste lasy). Powoduje to paradoksalna sytuacje, że w Rosji (podobnie jak w przypadku ogromnego dzwonu car- carkołokoł, który nigdy nie zadzwonił, czy armaty car-puszki która nigdy nie wystrzeliła) znajdziemy najwieksza ilość dróg, które prowadza do nikad, a czasem dotrzemy do mórz, po których nikt nie żegluje, albo dotrzemy do granic, gdzie nikt nie mieszka i których nikt nie przekracza.

Monocentryzm, dezintegracja spowodowana

• zniesieniem radzieckiego obowiazku meldunku dla obywateli FR co spowodowało ułatwienie w przemieszczaniu się. zróżnicowanie etnokultorowe sie zmienia i postepuje homogenizacja lokalnych społecznosci (Północny Kaukaz)

• pogorszeniem miedzyetnicznych zwiazków w regionach o dużej gestosci zaludnienia - Północny Kaukaz

•słabym statusem ekonomicznym transformujacego się społeczenstwa - trudno przezwycieżalne wielkie odległosci jeszcze silniej rozluzniły poziom niezależnych od władz wiezi miedzyludzkich

• Moskwa wchodzi w strukture 30 swiatowych miast bogaczy tzw. Archipelag swiatowego bogactwa (która stopniowo zastepuje G8) przez co równoczesnie wchodzi w relacje ekonomiczne np. z Frankfurtem, Barcelona i Jekaterynburgiem. Łaczenie w jednym punkcie wielu funkcji - wpływa negatywnie na spójnosc wewnatrz

Co robić (aby zabezpieczyc równomierny rozwój) • Należy rozbic monocentryzm • Powiekszyc ilosc centrów makroregionalnego wpływu • Równomierne pokrycie przestrzeni centrami wpływu • Wykorzystac subiektywne obrazy konkretnych miast (PR) • Zaciesnic linie przenikania i interesów (nie tylko administracyjnie)

Zródła i ewolucja systemu semiprezydenckiego w Rosji:

1. Rozpad RSRR i prezydentura Gorbaczowa (1990-1991)

2. Prezydentura B. Jelcyna do 1993 roku

3. Prezydentura B. Jelcyna po 1993 roku

4. Prezydentura W. Putina 2000 - 2008

Prezydent ZSRR Gorbaczow

Wybrany w marcu 1990 roku przez ZDL_ cel: ustabilizowanie systemu władzy _ Prezydent ponad dorazna walka polityczna

Prezydent Borys Jelcyn

Wybory powszechne 12 VI 1991 _ Startuje 6 kandydatów

System semiprezydencki

Tzw. Podwójna egzekutywa - podwójna władza wykonawcza _ Prezydent (wybrany powszechnie) wykonuje władze wraz z rzadem- Premierem - wyłonionym przez parlament. V Republika Francuska

Prezydent Rosji Borys Jelcyn

1993 rok - NOWA KONSTYTUCJA _ 1996 rok - II Kadencja Jelcyna _ Jedyne wybory składajace sie z 2 tur !

Kadencja w której zdecydowanie uniezależnia sie od parlamentu _ 6 premierów w ciagu 7 lat. _1999 -Jelcyn schodzi ze sceny politycznej ze wskazaniem na swojego nastepce

Prezydent Rosji Władzio Putin

Wybrany w wyborach powszechnych 26 marca 2000 r. (52,94%) _ Od 31 stycznia 1999 pełniacy obowiazki prezydenta Rosji _ Superprezydencki semiprezydencjalizm.

System SUPER SEMIPREZYDENCKI inaczej ROSJA PUTINA to:

Wytworzenie w parlamencie partii proprezydenckiej - Koncentracja władzy i umocnienie wertykali władzy w regionach - Scisła kontrola nad surowcami energetycznymi i swiadome korzystanie z atutów surowcowych w polityce zagranicznej (denacjonalizacja /deoligarchizaja) - Swiadoma PRAGMATYCZNA polityka zagraniczna, odbudowa swiadomosci mocarstwowej - Swiadome korzystanie z mediów (właczajac w to pewna kontrole nad nimi) - Kreowanie wizerunku silnej, zdecydowanej głowy panstwa o swiatowym formacie

Wybór prezydenta

W wyborach powszechnych i bezposrednich (daje to prezydentowi szczególny mandat) _ Aby wysunac kandydature na ten urzad niezbedne jest zebranie w sumie 2 mln. podpisów poparcia w różnych regionach kraju (w jednym nie wiecej niż 7% z całosci)

Kandydat na prezydenta musi:_Byc obywatelem Rosji _ mieszkac stale w Rosji przez 10 lat _ Wiek - powyżej 35 lat Kadencja trwa 4 lata (od kolejnych wyborów 6 lat, z możliwoscią reelekcji na kolejne 6) problem wielokrotnosci

Ustrojowe uprawnienia i kompetencje _ ogólne uprawnienia jako głowy panstwa i głównego podmiotu rzadzenia _ uprawnienia w stosunku do narodu i parlamentu _ uprawnienia wobec Rzadu FR _ uprawnienia w stosunku do sadów szczebla federalnego

Grupa kompetencji kreacyjnych

kreowanie organów panstwowych dla realizacji polityki panstwa (zazwyczaj dwutorowo - Prezydent proponuje parlament zatwierdza, lub Parlament proponuje prezydent daje zgode) _ najszersze kompetencje w przypadku powoływania premiera rzadu FR - jeśli parlament 3 razy odrzuci prezydencka kandydature na szefa rzadu, głowa panstwa ma prawo go rozwiazac. (przypadek Kirijenki) _ inicjatywa powołania gabinetu należy do Premiera, ale decyzje zatwierdza Prezydent.

_Prezydent przedstawia Radzie Federacji kandydatów na:

_ stanowiska Sedziów Trybunału Konstytucyjnego FR _ stanowiska Sedziów Sadu Najwyzszego FR

_stanowiska Sedziów Naczelnego Sadu Arbitrażowego FR _stanowisko Prokuratora Generalnego FR _stanowisko prezesa Banku Centralnego FR

Funkcje głowy panstwa _ kieruje polityka zagraniczna (kilka instrumentów do jej realizacji) _ prowadzi rokowania i podpisuje umowy _ po konsultacjach powołuje i odwołuje przedstawicieli dyplomatycznych _jest zwierzchnikiem sił zbrojnych _ zatwierdza doktrynę wojenna FR

Partia proprezydencka a Siły parlamentarne układaja sie w opozycji do postanowien Prezydenta, lub w ich kierunku

Prezydent Rosji 2008 Dimitrij Anatoliewicz Miedwiediew _ Wybrany w I turze wyborów 2 marca 2008 roku _ 70,28 % ogólnej liczby głosów

Rada Federacji Mówi sie o niej, ze to izba wyższa, aczkolwiek nie ma odpowiednika jak w innych systemach parlamentarnych._ w RF zasiadaja: po 1 przedstawicielu władzy wykonawczej i po 1 władzy ustawodawczej każdego z podmiotów Federacji (przew. Ciała ustawodawczego + szef władzy wykonawczej regionu) _ w sumie liczy 178 człnnków z (89) dzis 83 podmiotów

Kompetencje RF _ zwiazane scisle z decyzjami prezydenta _ zatwierdzanie zmian granic pomiedzy podmiotami FR _zatwierdzenie dekretu prezydenta o wprowadzeniu stanu wojennego i stanu wyjatkowego _rozstrzyganie kwestii użycia sił zbrojnych poza granicami FR _ zarzadzanie wyborów Prezydenta FR _ składanie z urzedu prezydenta FR _ powoływanie sędziów sądów (na wniosek Prezydenta)

Duma Państwowa 450 deputowanych wybieranych w ordynacji mieszanej, polowa z jednomandatowych okręgów wyborczych, połowa na federalne listy partyjne; kompetencje udziela zgody prezydentowi na powolanie rządu, udziela wotum zaufania rządowi i powołuje/odwołuje prezesa Banku Centralnego, powoluje/odwołuje pelnomocnika ds. Praw Czlowieka, ogłaszanie amnestii,

Depopulacja 1992-2001

Okres najgwałtowniejszej depopulacji, na która złożyły sie odległe i bliskie przyczyny:

_ I wojna swiatowa _ kolektywizacja i industrializacja _ represje konca lat 30tych _ dramat wojny 1941-1945 _ transformacja ustrojowa lat 90tych

zmiana systemu i trybu pracy _ ok. 3% kobiet w wieku 18-24 lat z Rosji i krajów postsowieckich wyjechało na Zachód _ rozpad systemu ochrony zdrowia _ powracaja zapominane dawno choroby (cholera, gruzlica) _ obniża sie higiena życia - urlopy, wyżywienie, stres, obniżenie jakosci i kontroli produktów wytwarzanych rodzimie i sprowadzanych z zagranicy

---