PSYCHOLOGIA

Stereotypy i uprzedzenie

Stereotypy

• Uogólnione przekonania na temat członków grup społecznych

• Przypisywanie identycznych cech wszystkim osobom z danej gr., bez uwzględnienia istniejących w rzeczywistości różnic między nimi (Kofta)

• Schemat, który reprezentuje grupę lub rodzaj osób wyodrębnianych ze względu na łatwo zauważalną cechę określającą ich tożsamość społeczną), taką jak np.: płeć, wyznanie, narodowość, rasa, zawód (Wojciszke).

Język niepoprawny politycznie, choć niekiedy zabawny, utrwala stereotypy np. ocyganić, oszwabić ( oszukać), udawać Greka, czeski film, francuski piesek, niemiecki porządek, angielska flegma, francuska choroba.

W języku polskim francuska choroba to syfilis, jednak ze względu na różnice kulturowe:

• W Rosji - polska choroba

• We Francji - hiszpańska choroba

• Inne- polish joke

• W sformułowaniach pojawiają się takie stereotypy płci: babskie gadanie, zachować się jak prawdziwy mężczyzna.

Androcentryzm w strukturze języka: wyrazy takie jak bóg, człowiek mają tylko męską formę. Podobnie jak określenie wysokiej pozycji społecznej: prezydent, premier, magister, profesor.

Dyrektor- ka, nauczyciel- ka, lekar- ka - zostały utworzone od męskich zawodów ( socjolog.)

Te same treści deskryptywne można różnie wypowiadać

Np. mała vs. Duża chęć robienia czegoś - wydawania pieniędzy to

Oszczędność/ skąpstwo

My Oni

Hojni rozrzutni

Uprzedzenie

• Nieuzasadniona, negatywna postawa (niechęć, antypatia) wobec osoby lub grupy, wyłącznie z powodu przynależności do niej.

• Negatywny lub (rzadziej) pozytywny stosunek do osób z jakieś grupy tylko tego powodu, ze są jej członkami.

Dyskryminacja

Wrogie lub niesprawiedliwe traktowanie osób należących do stereotypizowanej grupy tylko z racji ich grupowej przynależności, a nie ze względu na cechy indywidualne osoby

Stereotyp - Uprzedzenie - Dyskryminacja

• Stereotyp- zbiór sądów, przekonań na temat danej kategorii osób

• Uprzedzenie- to stosunek emocjonalny

• Dyskryminacja- zachowanie wobec tych osób

• S, U, D

Badanie

POSTAWY WOBEC MAŁŻEŃSTW HOMOSEKSUALNYCH

Homoseksualizm- norma czy odstępstwo?

Polacy uważają, ze homoseksualizm jest odstępstwem od normy- nie chcą by zawierali związki homoseksualne, adoptowali dzieci; społeczeństwo różni się jedynie w stopniu tolerancji wobec niego. W Polsce ludzie są bardziej negatywnie ustosunkowani niż w innych krajach w Europie.

Ksenofobia - wrogość wobec „ obcych” którzy są pod różnymi względami gorsi niż „swoi”

Rasizm - przekonanie o całkowitej wyższości własnej rasy

Rasizm ukryty- deklaracja tolerancji dla wszystkich ras zgodnie z zasada poprawności politycznej i obawą przed potępieniem społecznym.

W pewnym eksperymencie poproszono badanych aby dopasowali do siebie przymiotniki. Eksperyment pokazał podświadomą skłonność do kojarzenia konotacji: biały- dobry, czarny- zły. Biali badanie okazywali równą skłonność do ulegania negatywnemu stereotypowi, bez względu na deklarowane przekonania.

Wyniki badań dowodzą, że nawet gdy nie jesteśmy nastawieni na ocenianie innych, utajone stereotypy mogą zostać uruchomione automatycznie i nieświadomie.

Antysemityzm -nienawiść do Żydów, podsycana przez spiskową teorie dziejów

Kreowanie Żyda- w Polsce jest ich mało, ale i tak sobie go zrobimy jak kogoś nie lubimy.

Stereotyp duszy grupowej- reprezentacja zbiorowego wroga

• Odnosi się do grupy obcej jako całość, przypisując jej cechy bytu intencjonalnego (dusza).Jest obronną organizacja poznawczą, której celem jest wykrywanie wrogich zakusów grupy obcej i przeciwdziałaniu im.

Grupie takiej przypisuje się:

• Obsesyjne dążenie do władzy: centralny składnik SDG, cel- zdominowanie innych grup. Celem gr. Jest nie tyle obrona własnych interesów, co destrukcja porządku moralnego, religijnego, prawnego i ekonomicznego, czyli zniszczenie społeczeństwa.

• Aktywność spiskową: działanie w sposób tajny, sekretny. Zdalne sterowanie przez jakieś odległe centrum dowodzenia.

• Wysoki stopień egoizmu grupowego i solidarności grupowej: myślą tylko o interesie własnej grupy.

• Wysoki poziom podporządkowania członków grupy woli całej grupy: podejmowane przez grupę działania są przejawem „zmowy” wszystkich jej członków (gr. Traktowana jak jednolity byt podmiotowy)

Etnocentryzm -akceptacja osób kulturowo i/lub rasowo podobnych, odrzucanie odmiennych. Przyjęcie własnej kultury za obowiązujący wzorzec i traktowanie członków grupy własnej jako „lepszych” niż inni; poczucie narodowej wyższości.

Czym się różni patriota od nacjonalisty ?

• Postawa patriotyczna - przywiązanie do własnego narodu, przejawiające się jego umiłowaniem i dumą z własnej narodowej tożsamości.

• Postawa nacjonalistyczna - poczucie wyższości własnego narodu, rywalizacja z innymi narodami, uznawanymi za gorsze; koreluje dodatnio z rasizmem, postawami faszystowskimi i akceptacja przemocy w stosunkach międzynarodowych.

Szowinizm -pogarda i ataki słowne/ fizyczne wobec innych nacji

Fanatyzm - całkowite zaślepienie wyznawaną doktryną, niezdolność do zmiany zdania, nienawiść agresja wobec inaczej myślących .

Skutki S, U, D dla ofiar- murzyńskie dzieci nawet trzyletnie wolały się bawić białą lalką bo czarne są złe i nie jest dobrze być czarnoskórym.

Zjawisko zagrożenia stereotypem - na skutek aktywizacji S, wypadnie poniżej swoich możliwości. Np. kobiety są gorsze z matematyki :jak się im to powie to gorzej rozwiążą zadanie matematyczne- tzn. wypadną gorzej

Skutki S, U, D dla ofiar:

• Dezidentyfikacja- zmniejszenie znaczenia danej dziedziny dla własnej samooceny

• Osoby przyjaźniące się z przedstawicielem mniejszości same mogą wzbudzić niechęć otoczenia.

Skąd biorą się stereotypy, uprzedzenia i dyskryminacja?

Cele S, U, D to:

• Materialne korzyści dla grupy własnej(teoria rzeczywistego konfliktu międzygrupowego)

• Aprobata społeczna

• Ochrona samooceny

• Oszczędność poznawcza

Ad.) materialne korzyści dla grupy własnej:

• Teoria rzeczywistego konfliktu międzygrupowego- konflikty pojawiają się, gdy grupy konkurują o te same zasoby, a ich pula jest ograniczona

• Nierówności wyjaśniane teorią sprawiedliwego świata

Teza, że uprzedzenia narastają wraz ze wzrostem konfliktu jest potwierdzona faktami:

• Najwyższy poziom uprzedzeń w USA wykazują biali z najniższych warstw społecznych np. przy ubieganiu się o robotnicze miejsca pracy

Spirala rywalizacji:

Kiedy grupy spostrzegają się nawzajem jako konkurentów w walce o ograniczone zasoby, mogą się zachowywać w sposób wywołujący lub nasilający rywalizację, której się obawiają. Samonapędzająca się spirala może gwałtownie narastać, prowadząc do trwałej i gwałtownej wrogości międzygrupowej

ad.) aprobata społeczna

• Oczekiwania i normy społeczne skłaniają do udawania, że mamy pewne stereotypy i uprzedzenia albo , że ich nie mamy.

• Aby być akceptowanym przez grupę na której nam zależy, możemy internalizować jej poglądy czyli uznać je za własne.

Uprzedzenia oparte na akceptacji społecznej (lęku przed jej brakiem) mogą pojawiać się zwłaszcza u:

• osób uległych i skłonnych do konformizmu

• osób starających się o względy grupy, peryferyjni członkowie grupy starają się bardziej dostosować

• jednostek niepewnych swej pozycji społecznej w grupie

• ludzi o wysokim poziomie obserwacyjnej kontroli zachowania

Religijność sprzyja NIETOLERANCYJNOŚCI, choć religie zalecają akceptację innych. Dlaczego?

Bo są różne rodzaje religijności

Tolerancyjni są na ogół LUDZIE O RELIGIJNOŚCI POSZUKUJĄCEJ - religia jest przez takie osoby traktowana jako droga do zrozumienia skomplikowanych problemów moralnych bez prostych odpowiedzi.

ad. ) ochrona samooceny

• Negatywne stereotypy, uprzedzenia i dyskryminacja mogą służyć do zbudowania pozytywnej tożsamości społecznej i podniesienia poczucia własnej wartości. Porównania społ. w dół- jest ktoś kto ma gorzej i my wtedy czujemy się lepsi

• Obwiniając inne grupy o odpowiedzialność za nasze niepowodzenia i porażki, podtrzymujemy pozytywny obraz własnej osoby i nie czujemy się winni zaistniałej sytuacji, np. to imigranci są winni, że my nie mamy pracy, a nie my sami bo na przykład jej nie szukamy; egzaminator się uwziął.

HIPOTEZA KOZŁA OFIARNEGO - obwinianie innych ludzi/grup za własne frustracje, błędy i porażki. Zjawisko to występuje we wszystkich grupach społecznych, niezależnie od wieku uczestników.

Kozioł ofiarny-jednostka lub grupa - niewinna, bezsilna, nie lubiana, wyróżniająca się na tle całej społeczności.

Mechanizm- przeniesienie agresji z obiektu, który nie może być zaatakowany (bo nieznany, za silny, zbiorowy, abstrakcyjny) + przekonanie, że ofiary musiały same zasłużyć na dyskryminacje.

Frustracja → wrogość → przeniesienie wrogości na bezbronną ofiarę

Przykłady zbiorowych kozłów ofiarnych: Ży6dzi mieszkający w różnych częściach świata; Chińczycy po zakończeniu wojny secesyjnej w USA; mniejszość turecka w Niemczech; Romowie w różnych krajach.

TEORIA TOŻSAMOŚCI SPOŁECZNEJ Tajfela i Tunera - jednostka dąży do uzyskania i utrzymania pozyt. tożsamości społ.

Tożsamość społeczna to przede wszystkim nasze przekonania i uczucia wobec własnej grupy, ale także świadomość przynależności do różnych grup, czyli suma naszych społecznych identyfikacji.

Posiadamy:

• Tożsamość osobistą- JA

• Tożsamość społeczną- MY

Dążymy do umacniania poczucia własnej wartości, a drogą do tego jest ugruntowanie pozytywnej tożsamości społecznej, czyli przekonania że MY (nasza grupa) jesteśmy lepsi od NICH (innych grup), np. Małysz wygrał, ale mówimy, że MY wygraliśmy.

Krańcowy błąd atrybucji (Pettigrew)- przypisujemy porażkom własnej grupy (lub zach. niemoralnym) przyczyny zewnętrzne, a sukcesom (zach. moralnym) wewnętrzne, natomiast porażkom (lub zach. niemoralnym) obcej grupy przyczyny wewnętrzne (są gorsi, głupsi, nieudolni, niemoralni itd.), a sukcesom (zach. moralnym) - zewnętrzne (udało im się, mieli sędziego po swojej stronie, przekupili kogoś itd.).

Silna identyfikacja z grupą

• nasila zach. dyskryminacyjne wobec „innych”, gdyż pozwala więcej skorzystać na korzystnej, wysokiej pozycji własnej gr., ale i więcej stracić, gdyby jej status obniżył się

• w przypadku porażki, tym bardziej trzeba podbudować samoocenę, czyli „pognębić innych”, a w przypadku podbudowania samooceny stwierdzono spadek skłonności do faworyzowania gr. własnej i deprecjonowania gr. obcej

Szczególnie uprzedzone są osoby o osobowości autorytarnej. Cechy charakterystyczne:

• skłonność do ulegania osobom o większym autorytecie i poniżania osób stojących niżej w hierarchii; niezwykły respekt dla władzy

• antyintracepcja- niechęć do zagłębiania się we własne „ja” , własne motywy

• świat czarno-biały, zamknięcie na nowe inf., nie dostrzeganie sprzeczności we własnych sądach

• niechęć do słabości (uwielbienie dla siły)

• sztywne poglądy, bezrefleksyjny konformizm

• konwencjonalne wartości

• silna skłonność do karania

ad. ) oszczędność poznawcza

• Nie jesteśmy w stanie przetworzyć wszystkich docierających do nas danych.

• Nasza wiedza uporządkowana jest w umyśle w postaci schematów, czyli struktur za pomocą których organizujemy swoją wiedzę o świecie według pewnych zagadnień.

schematy:

• wyznaczają sposób, w jaki organizujemy docierające do nas inf. oraz przez ich pryzmat patrzymy na świat (Trzebiński), bez nich niemożliwa byłaby orientacja w świecie (Wojciszke), np. na pytanie ile znamy rodzajów śniegu Polacy odpowiedzą (statystycznie)-5 , a Eskimosi - 80 (wynika to z przystosowania się do miejsca zamieszkania)

• asymilacja inf. - postrzeganie wieloznacznych danych przez dany schemat

• stereotypy to też typ schematów, tyle że nadmiernie uproszczonych, treści aktywizowane są automatycznie - a wiec mało podatne na tłumienie

Pozytywy dokonywania kategoryzacji MY-ONI

• Ukierunkowuje oczekiwania co do biegu zdarzeń, procesy wnioskowania, rozumowania, podejmowania decyzji i rozwiązywania problemów.

• Nie trzeba każdej osoby poznawać „od początku”, można wykorzystać wiedzę o typowych kategoriach ludzi.

• Mamy gotowe interpretacje niejednoznacznych zachowań

• Oszczędza się czas stosując „automatycznego pilota”

Pozytywne i negatywne skutki dokonywania kategoryzacji MY - ONI

Teoria kategoryzacji społ.:

• korzystanie z gotowych schematów zapewnia oszczędność czasu i zasobów umysłowych

• inf. o osobach z gr. obcej kodujemy jako inf. o grupie (zacieranie różnic wewnątrz gr. obcej), a o osobach z gr. własnej - jako o jednostkach

Stereotypom sprzyja sytuacja, gdy:

• dzieje się wiele rzeczy naraz

• trzeba wykonać kilka zadań jednocześnie

• pod presją czasu

• jesteśmy zmęczeni, pobudzeni,

• pora dnia jest niekorzystna

• smutni, źli

• dobry nastrój może zmniejszać chęć wnikliwej analizy

Inny skutek kategoryzacji MY-ONI:

MY jesteśmy zróżnicowani, ONI to masa, jednorodny tłum. Negatywne informacje o członku grupy własnej nie są uogólniane na wszystkich, jak to się dzieje w przypadku np. negatywnego zachowania członka grupy obcej.

Uczenie się stereotypów i uprzedzeń:

• przez własne doświadczenia

• z przekazu kulturowego - najczęściej

Literatura

1)Weigel B., w Strelau „Psychologia”

Metody badania stereotypów

• Metoda Katza i Braly'ego jest najbardziej znana i najczęściej stosowana. Badania otrzymują listę przymiotników (oryginalna lista zawierała 84 przymiotniki) z poleceniem, aby wybrać spośród nich 10 takich, które najlepiej charakteryzują daną grupę. Za stereotypowe uznaje się te cechy, które występują najczęściej w danej próbie osób badanych.

• Metoda Brighama także odwołuję się do list przymiotników, przymiotników, ale zadanie osób badanych jest inne. Otrzymują one listę 25 lub więcej przymiotników i na skali procentowej zaznaczają, jaki procent członków ocenianej grupy odznacza się tą cechą. Brighama przyjmował (arbitralnie), że przypisanie danej cechy mniej niż 20% lub więcej niż 80% członków danej kategorii społecznej dowodzi występowania stereotypu.

• Metoda McCauleya odwołuje się do proporcji między prawdopodobieństwem wystąpienia określonej cechy w ocenianej grupie (np. homoseksualistów, oficerów zawodowych itp.) a prawdopodobieństwem występowania tej cechy w całej populacji (np. Australijczyków) . McCauley przyjmuje, że o stereotypie można mówić wtedy, gdy w ocenianej grupie cecha występuje częściej lub rzadziej niż w całej populacji.

• Metoda Osgooda wykorzystuje tak zwany dyferencjał semantyczny. Zadanie badanego polega na określeniu, w jakim stopniu podana na liście właściwość występuje u danej osoby czy w danej grupie społecznej. Intensywność występowania pozwala wykreślić profile charakteryzujące dane grupy.

Metody badań uprzedzeń

• Skala Społecznego Dysonansu najbardziej rozpowszechniona i najrzetelniejsza technika Bogardusa. Istnieje wiele odmian tej techniki ale wszystkie sprowadzają się do odpowiedzi na pytanie: „Jak daleko (w sensie fizycznym lub psychologicznym ) ja (my) chcę być od niego (od nich)?”, albo tez do odpowiedzi na pytanie: „Jak daleko on (oni) powinien być ode mnie (od nas)?”. Sprawdza się zatem, czy zgadzamy się na to, aby ktoś był naszym sąsiadem, członkiem naszej rodziny, naszym szefem, czy tez nie zgadzamy się na to. Czy chcemy aby ktoś był blisko, czy wolimy, aby był daleko.

• Ocena wytworu jeśli ten sam wytwór, na przykład dzieło literackie albo produkt przemysłowy, jest inaczej oceniany zależnie od tego, czy został przedstawiony jako dzieło grupy X, czy grupy Y, można wnosić, że to nie cechy wytworu, ale raczej stosunek do grupy, która go wytworzyła, jest wyznacznikiem sądu.

• Szacowanie prawdopodobieństwa pozytywnego pozytywnego/lub prawdopodobieństwa negatywnego zachowania u przedstawiciela danej grupy społecznej, na przykład prawdopodobieństwa udzielenia pomocy czy prawdopodobieństwa wyrządzenia krzywdy. Im bardziej prawdopodobne jest zachowanie negatywne i/lub im mniej prawdopodobne jest zachowanie pozytywne, tym większe prawdopodobieństwo uprzedzenia.

• Przyczynowe wyjaśnianie pozytywnych negatywnych uczynków -systematyczne przypisywanie wewnętrznych przyczyn uczynkom negatywnym i systematyczne przypisywanie zewnętrznych przyczyn różnym uczynkom pozytywnym, wskazywać może na uprzedzenie do sprawy lub do grupy, z której wywodzi się osoba oceniana.

Psychologia wyk.4

Uczenie się, pamięć i uwaga

Uczenie się to proces prowadzący do względnie trwałej zmiany realnego zachowania lub jego potencjału,który opiera się na doświadczeniu.

*Źródła pracy Watsona(1878-1958)który zapoczątkował behawioryzm

*Introspekcja nie jest dobrą metodą badania zachowania, bo jest zbyt subiektywna

*obserwować zachowanie,

*Badanie zwierząt, bo założenie ze podstawowe procesy uczenia się są stałe, niezależnie od gatunku(porównanie pod względem zasadniczych cech)

Mądry koń Hans i jego opiekun Von Osten

*Koń umiał odejmować, dodawać, mnożyć,dzielić, wyciągać pierwiastki także czytać godzinę na zegarze .Między jakimi cyframi jest wskazówka jeśli jest 5 po 7.30

*koń potrafił dobrze odpowiedzieć stukając kopytem nawet gdy nie było obok Ostena ale nie z zawiązanymi oczami i nie wtedy gdy widzowie sami nie znali odpowiedzi (mowa ciała)

Impriting (wdrukowanie), czyli jak Konrad Lorens został mamą

*reakcja przywiązania nowo wyklutych piskląt na ruchy ich matki

*ponieważ matka jest zwykle pierwszym poruszającym się obiektem jakie pisklę widzi wdrukowanie dokonuje się wobec odpowiedniego dorosłego przedstawiciela własnego gatunku.

Teorie uczenia się:

*teorie behawioralne

a)warunki klasyczne

b)warunki instrumentalne i sprawcze

*teorie poznawcze

a)modelowanie(teoria społecznego uczenia się przez obserwacje)

Warunkowanie klasyczne w 1901roku odkrył Iwan Pawłow gdy na widok zapalonego światła, psy zaczynały się ślinić (krótki odstęp np0,5sek)

S bezwarunkowy -> R

(jedzenie) (ślinienie się)

S warunkowy + S bezwarunkowy -> R

(światło) (jedzenie) (ślinienie się)

S warunkowy -> R

(światło) (ślinienie się)

S-bodziec

R- reakcja na bodziec

Generalizacja (uogólnienie) nawet, gdy S warunkowy(np. dźwięk dzwonka) trochę się zmieni pies i tak zareaguje ta sama reakcją na bodziec, który jest już tylko podobny (reklamy!)

Jeśli przez dłuższy czas po Sw(bodziec warunkowy) nie ma Sb(bodziec bezwarunkowy) np. po dzwonku nie będzie już jedzenia R(reakcja) np. ślinienie się na dzwonek ulegnie wygaszeniu

*spontaniczne odnowienie

silne reakcje lękowe wyłączone w procesie warunkowania klasycznego nie wygasają mimo że nigdy nie pojawia się ponownie dane niebezpieczeństwo lub krzywda.

Zjawisko przeciwwarunkowania, gdy po Sw nie ma Sb negatywnego za to pojawia się S pozytywny (wykorzystywane w terapii)

Warunkowanie instrumentalne

*Edward Lee Thorndike i jego koty zamknięte w tzw. skrzynkach problemowych

musiały nauczyć się nowych zachowań np. nacisnąć dźwignie by znaleźć wyjście lub otrzymać pokarm

* Thorndike sądził, że koty są motywowane przez swoje stany wewnętrzne (popędy) by działać, czyli; zachowanie wytwarzane jest przez stany wewnętrzne (popędy) a nie wywoływane przez zewnętrzne Sw

prawo efektu to, co powoduje uczucie przyjemności jest powtarzane

warunkowanie sprawcze

*w odróżnieniu od warunkowania klasycznego gdzie zachowanie było reaktywne (tj. w odpowiedzi na S-bodziec) tu bada się reakcje sprawcze, czyli oddziałujące na otoczenie

*szczury i gołębie Skinnera uczyły się zwiększać lub zmniejszać tempo reakcji będących już w repertuarze organizmu, (czyli znanych)

(Obserwować fizyczne właściwości reakcji a nie stany wewnętrzne)

*Jeśli wytwarzana jest pewna R sprawcza i następuje po niej S wzmacniający to prawdopodobieństwo ponownego wystąpienia tej R wzrasta

*czynnik S wzmacniający każdy następujący po R i zwiększający prawdopodobieństwo jej wystąpienia.

Każda reakcja która może być szybko wzmocniona może zostać uwarunkowana

*Koty Thorndikela musiały nauczyć się nowych reakcji a szczury i gołębie Skinnera- zwiększały lub zmniejszały tempo reakcji już występujących w repertuarze organizmu znanych

Bodźce dyskryminacyjne(Sd)bodźce będące sygnałami ewentualnych wzmocnień(kiedy po danym zachowaniu nastąpi nagroda)

SD RS-> Swzmacniający

*warunkowy czynnik (S) wzmacniający każdy Sd , który regularnie sygnalizuje ze teraz jest dobry moment do wykonania R (bo będzie wzmocnienie)może z czasem sam uzyskać zdolność wzmocnienia tj. zwiększa częstość R która po nim następuje np. uśmiech,potakiwanie

Częstość R wzrasta gdy następuje po niej:

*pozytywny S wzmacniający

*ucieczka od S awersyjnego

*uniknięcie S awersyjnego

Wzmocnienie pozytywne	Bodziec dyskryminacyjny	R	Efekt (nagroda)
Reakcja w obecności Sd powoduje pożądane konsekwencje. Częstość tej reakcji	Automat do sprzedaży napojów	Wrzucenie monety	napój
Wzmocnienie negatywne (ucieczka od S awersyjnego) dzięki reakcji sprawczej „ucieka się” z nieprzyjemnej sytuacji. Częstość tej reakcji i ucieczki wzrasta…	Gorąco	Wachlowanie się ,polewanie wodą	Ucieczka od gorąca

Częstośc R maleje, gdy nastepuje po niej:

*S awersyjny (kara)

*brak jakiegokolwiek czynnika wzmacniającego (wygaszenie)

	Bodziec dyskryminacyjny Sd	R	Efekt (nagroda)
Wygaszenie po reakcji sprawczej nie następuje czynnik wzacniajacy. Częstość tej reakcji maleje.	żaden	Uwarunkowana reakcja sprawcza np. błaznowanie, rozrabianie dziecka.	Brak nagrody (np. otoczenie ignoruje)
Kara; po reakcji następuje przykry bodziec. Reakcja zostaje wyeliminowana lub stłumiona.	Atrakcyjne pudełko zapałek	Zabawa zapałkami	Oparzenie się lub otrzymanie nagrody

Zależności magiczne

*przesądy

*aby udowodnić ze gołębie można nauczyć przesądów Burrhus Frederic Skinnera postanowił dawać gołębiom pokarm regularnie w jednakowych odstępach czasu niezależnie od tego czy dotykają przyrządów zwykle wyzwalających pokarm - gołębie nie widziały…..

Wzmocnienie częściowe jest równie skuteczne, co ciągłe, ale dużo bardziej odporne na wygaszanie

Rozkłady wzmocnień

*stosunkowe

-rozkład wzmacniania wg stałych proporcji - wzmocnienie po stałej liczbie R np. po 25(reklama simplusa, era premium, orange)

*rozkład wzmacniania wg zmiennych proporcji

-wzmocnienie po zmiennej liczbie R np. hazard

*interwałowe

-rozkład wzmacniania o stałych odstępach czasowych stały odstęp miedzy wzmocnieniami np. 1miesiac (pensja)

rozkład wzmacniania o zmiennych odstępach czasowych - zmienny odstęp miedzy wzmocnieniami np. wędkarze

Modelowanie

Uczymy się przez obserwacje modela

*przełamywanie nieśmiałości

*ale i uczenie się zachowań agresywnych

Zachowanie możebyć nagradzane zastępczo i karane zastępczo.

Uwaga

*rzeczywistość w każdej sekundzie naszego życia dostarcza nam nieskończenie wielu informacji.

*świadomie jesteśmy w stanie odebrać…

Uwaga- proces określający które informacje zostaną wybrane do dalszego przetwarzania.

*procesy uwagi sprawiają ze wrażenia z narządów zmysłów mogą być przekazywane…..

Funkcje uwagi

1)selektywność, czyli zdolność wyboru jednego bodźca…

efekt cocktail party(przyjęcia towarzyskiego)

2)Czujność (przedłużona koncentracja) zdolność do długotrwałego oczekiwania na pewien określony bodziec zwany „sygnałem” np. dźwięk,błysk itp. I ignorowania pozostałych bodźców np. dźwięków jako nieistotnych zwanych „szumem”

*osoby będące zagrożeniem a pragnące pozostać niezauważone próbują wtopić się w otoczenie zachowywać się w sposób jak najmniej wyróżniający.

3)przeszukiwanie to już nie tylko bierne czekanie na pojawienie się bodźca, ale aktywne przeszukiwanie otoczenia po to by sprawdzić czy nie pojawia się sygnał zagrożenia np., gdy na kogoś czekamy

*dystraktory

*szum

*przykład -zakreślić w artykule prasowym wszystkie słowa na M a inne na pominąć (szum), także te na N (dystraktory)

4)kontrola czynności jednoczesnych.Gdy robimy dwie lub więcej czynności na raz warto pamiętać ze mamy tylko pewna ilość zasobów uwagi, które mogą zostać rozdysponowane miedzy te działania np. czyt. gazetę i łapać słowo zdarzenie i słuchać radia łapać słowo pogoda.

5)Przerzutność uwagi - zdolność uwagi do przełączania się miedzy 2 zadaniami obsługiwanymi przez niezależne procesy przetwarzania informacji. Na ogół oznacza koszty takie jak zwiększona ilość czasu potrzebnego do wyk pracy

*koszty głównie wtedy, gdy za są podobne

*przedzielanie wysiłku umysłowego ćwiczeniami fizycznymi ułatwia ponowne skupienie się nad problemem

Koszty są mniejsze , gdy są;

*wskazówki co do nastepnego zadania ; gdy wiemy co nas czeka(?)

Efekt interferencji(w przypadku niespójnych bodźców)

*efekt Stroopa: wyrazy określające kolory czyta się szybciej, jeśli napisane są w odpowiednim kolorze.

13

---