Zagadnienia do kolokwium - psychologia ogólna

1. Początki psychologii jako nauki

2. Wrażenia i Powidoki - barwy dopełniające w powidokach

3. Spostrzeganie (percepcja) jako proces poznawczy; Stałość spostrzeżeń; Prawa organizacji percepcyjnej (zasady grupowania percepcyjnego); Dwuznaczności i złudzenia

4. Uwaga (dowolna vs mimowolna) i jej funkcje; efekt Stroopa

5. Warunkowanie klasyczne

6. Warunkowanie sprawcze (wzmocnienia pozytywne vs negatywne)

7. Wady i zalety czystego behawioryzmu

8. Rozkłady wzmocnień (W ZIMBARDO)

9. Uczenie się przez obserwację i naśladowanie

10. Pojęcie pamięci; Funkcje pamięci; 3 magazyny pamięci i ich charakterystyka; Typy pamięci długotrwałej

11. Interferencja poznawcza

12. Efekt miejsca w szeregu

13. Mnemotechniki

14. Struktury myślenia, struktury poznawcze (cechy istotne vs prototypy; hierarchie i poziomy podstawowe) - schematy i skrypty poznawcze

15. Dysonans poznawczy

16. Strategie rozwiązywania problemów: algorytm vs heurystyki (zakotwiczenie, dostępności, reprezentatywności) - W ZIMBARDO; Podejmowanie decyzji - ramy decyzyjne; Pojęcie inteligencji

17. Pojęcie emocji i ich funkcje; emocje podstawowe; Reguły okazywania emocji

18. Procesy przeciwstawne Solomona (W MIETZELU)

19. Pojęcie motywacji; motywacja wewnętrzna vs zewnętrzna; efekt naduzasadnienia

20. Teoria atrybucji; podstawowy błąd atrybucji;

21. Eksperymenty i zjawiska związane z nazwiskami - Zimbardo, Milgram, Bandura, Pawłow, Watson, Skinner.

1.

Psychologia jako nauka - z gr.(psyche -dusza , logos-słowo, myśl), nauka o duszy.

jest nauką zajmującą się badaniem mechanizmów i praw rządzących zjawiskami psychicznymi oraz zależnymi od nich modelami zachowań. Psychologia bada również wpływ zjawisk psychicznych na interakcje międzyludzkie oraz interakcję z otoczeniem. Nauki z których czerpie psychologia to głównie filozofia, socjologia, antropologia, i biologia, ale dzięki wypracowaniu własnych metod eksperymentalnych psychologia jest nauką samodzielną.

Filozofia: przez wieki psychologia była dziedziną filozofii. Dopiero w XIX w wyodrębniła się jako nauka oddzielna. Istotne elementy teorii psychologicznych można odnaleźć w filozofii: Platona, Arystotelesa, św. Augustyna.

1879r. Wilhelm Wundt w Lipsku tworzy pierwsze laboratorium psychologiczne.
Psychologia to „anatomia” psychiki ludzkiej koncentruje się na opisie poszczególnych zjawisk psychicznych i na poznaniu mechanizmów leżących u ich podstaw

Procesy poznawcze : różnice indywidualne (osobowość) , emocje (motywacja).

2.

Wrażenia zmysłowe - Doświadczenie lub recepcję prostych właściwości bodźców , takich jak np. jasność, kolor, głośność, siła dotyku.

Wrażenie - odzwierciedlenie cech bodźca w korze mózgowej.

Powidok - to pewien obraz, który my widzimy chociaż bodziec przestał działać.
Stałość spostrzegania: barwy, kształtu , wielkości.

Złudzenia- rozbieżność pomiędzy tym co spostrzegamy a rzeczywistością.

Powidoki-efekty następcze

• Proces spostrzegania nie kończy się z chwilą pojawienia się spostrzeżenia. Bezpośrednią konsekwencją spostrzegania są efekty następcze. Pojawiają się wtedy kiedy na nasze zmysły nie działa już bodziec, który wywołał spostrzeganie.

• Efekt następczy występuje po silnej stymulacji danego receptora

• Zawsze jest przeciwstawny (w przypadku ruchu) bądź dopełniający (w przypadku barwy) do oddziaływania początkowego

Wyróżniamy:

• efekty następcze pozytywne

• efekty następcze negatywne

• efekty następcze barwy

• efekty następcze ruchu

Powidoki pozytywne:

Øpojawiają się przy zamkniętych oczach

Ø trwają bardzo krótko

Østanowią dokładny obraz dopiero co spostrzeżonego obiektu

Ø są wynikiem bezwładności procesów nerwowych odpowiedzialnych za proces spostrzegania (pobudzenie poszczególnych elementów drogi nerwowej, doprowadzającej informacje do mózgu trwa jeszcze chwilę po zakończeniu działania bodźca)

Ø stanowią pewną formę pamięci sensorycznej

Ø dzięki nim mamy złudzenie ciągłości spostrzegania, mimo iż nasze oko wrażliwe jest na bodźce świetlne tylko podczas fiksacji na pewnym punkcie,  zaś w trakcie wykonywania ruchu jest zupełnie niewrażliwe.

Powidoki negatywne:

• utrzymują się przez dłuższy czas

• stanowią przeciwieństwo, albo dopełnienie pierwotnego obrazu;

- pod względem jasności

• te części obrazu, które dotąd były jasne teraz widziane są jako ciemne, a te które dotąd były ciemne, widziane są jako jasne

- pod względem barwy

• w przypadku obrazu barwnego pojawiają się  w powidoku barwy dopełniające.

• Są to barwy leżące naprzeciw w kole barw, np.:

• niebieska - żółta

• fioletowa - pomarańczowa

•zielona - czerwona

Efekty następcze barwy

Gdy intensywnie wpatrujemy się w daną barwę

Następnie przenosimy wzrok na jednolite, np. białe tło

To obserwujemy widok barwy przeciwstawnej

Barwy dopełniające

czerwona, żółta , zielona , niebieska

3.

Spostrzeganie (percepcja) jako proces poznawczy

Doświadczenie złożonej charakterystyki bodźców(wzrokowych,słuchowych ,dotykowych) np.konkretnych przedmiotów w otaczającym środowisku, łatwo rozpoznawalnych i nazywanych.

• U podstaw wrodzony mechanizm przetwarzania sensorycznego.

• Możliwy dzięki doświadczeniu nabywanemu w procesie uczenia się.

powstaje u człowieka subiektywny obraz rzeczywistości zwany spostrzeganiem.

Procesy spostrzegania przebiegają na dwóch poziomach:

1. sensomotorycznym (czuciowo- ruchowym)- poznawanie przedmiotów za pomocą zmysłów. Spostrzeganie figur, linii
2. Semantyczno- operacyjnym (znaczeniowo- czynnościowy)- spostrzeganie przedmiotu. Oprócz figury spostrzegamy jej znaczenie.

Stałość spostrzeżeń

Stałość spostrzeżeń wyraża się w 3 formach:
1. stałość wielkości- polega na spostrzeganiu przedmiotów w ich normalnych rozmiarach bez względu na odległość w jakiej się znajdują.
2. stałość kształtu- pojawia się w tendencji do widzenia przedmiotów zgodnie z ich rzeczywistym kształtem
3. stałość barwy- spostrzegani przedmiotu we właściwych kolorach niezależnie od oświetlenia w jakich je spostrzegamy.

Prawa organizacji percepcyjnej (zasady grupowania percepcyjnego)

1. Prawo bliskości - elementy położone blisko siebie w porównaniu z innymi bardziej oddalonymi elementami tworzą figurę.

2.Prawo podobieństwa - określa podobne prawo do elementów podobnych.

3.Prawo domykania- system percepcyjny dodaje brakujące elementy i zamyka kształt niekompletnej figury.

4. „Dobra figura” i „ dobra kontynuacja” - odpowiada prostocie spostrzeganego przedmiotu wyrażające się przede wszystkim w symetrii i regularnosci jego kształtu.

5.Prawo „wspólnej drogi” - elementy poruszające się w tym samym kierunku są spostrzegane razem i tworzą jedną figurę złudzenia.

Stanowią spostrzeganie zależności między elementami bodźca w sposób niezgodny z fizyczną rzeczywistością,

Figury dwuznaczne

W pewnych przypadkach mózg zmuszony jest do zinterpretowania sceny czy ruchu, którego nie można postrzegać jednoznacznie. Nawet jeśli obraz na siatkówce oka pozostaje niezmienny, po upływie jakiegoś czasu możemy go postrzegać inaczej. Nigdy nie można widzieć dwóch wariantów jednocześnie.

np.

Złudzenie optyczne - błędna interpretacja obrazu przez mózg pod wpływem kontrastu, cieni, użycia kolorów, które automatycznie wprowadzają mózg w błędny tok myślenia. Złudzenie wynika z mechanizmów działania percepcji, które zazwyczaj pomagają w postrzeganiu. W określonych warunkach jednak mogą powodować pozornie tylko prawdziwe wrażenia.

Złudzenia deformujące kształt, wielkość i długość np.

Ściana w kawiarni
Złudzenie Ponza

Złudzenie Ponza

Górna pozioma kreska wydaje się dłuższa niż ta leżąca niżej. Dzieje się tak dlatego, iż rysunek przypomina tor kolejowy zniekształcony przez perspektywę. Dwie ukośne linie postrzegamy, dzięki stałościom spostrzeżeniowym, jako w rzeczywistości równoległe, co z kolei sugeruje, że dwie linie poziome mają różną długość.

Złudzenie Mullera-Lyera

Złudzenie dotyczące dwóch linii tej samej długości zakończonych strzałkami "do wewnątrz" lub "do zewnątrz" linii. Ulegamy silnemu złudzeniu, że linia ze strzałkami "do zewnątrz" jest dłuższa.

Złudzenie Zollnera

Występuje po przecięciu linii równoległych skośnymi odcinkami. Linie równoległe są ustawione np. pionowo. Linię pierwszą, trzecią, piątą itd. przecinają odcinki biegnące skośnie ku górze, pozostałe linie (drugą czwartą, szóstą, itd.) przecinają skośne odcinki o kierunku przeciwnym. Już w trakcie rysowania tych odcinków równoległe zdają się zmieniać położenie.

Złudzenie Poggendorffa

Złudzenie to występuje, kiedy z linii przecinającej skośnie prostokąt usunie się część leżącą wewnątrz prostokąta. Wydaje się wówczas, że obie części linii nie leżą na jednej prostej.

Złudzenie Hermana

Na skrzyżowaniach białych pasów pojawiają się szare kropki. Jest to również wynik hamowania obocznego - włókno nerwowe, które przewodzi pobudzenie z obszaru skrzyżowania białych pasków, jest hamowane przez cztery sąsiadujące włókna. Tymczasem wszystkie inne hamowane są słabiej - tylko przez dwa.

Irradiacja

Biały kwadrat na ciemnym tle wydaje się być większy niż czarny na jasnym, mimo iż obydwa są tej samej wielkości. Dzieje się tak, ponieważ pole podrażnienia fizjologicznego na siatkówce zajmuje większą powierzchnię, niż wielkość postrzeganego obrazu w rzeczywistości, a to z kolei spowodowane jest tym, że receptory na siatkówce połączone są w grupy.

4.

Uwaga dowolna vs mimowolna i jej funkcje

Uwaga- mechanizm redukcji nadmiaru informacji. System poznawczy przetwarza jedynie fragment informacji, które są mu dostępne. Kontrola procesu odbioru i przetwarzania informacji - by uniknąć skutków przeciążenia.

• Spostrzegamy tylko część bodźców docierających do zmysłów.

• Przypominamy tylko część informacji zakodowanych.

Uwaga mimowolna- zależna od zachowania wyznaczanego przez siłę i wielkość działających bodźców. Ten rodzaj najprościej wyjaśnić na przykładzie malego dziecka, które bawiąc się swoją ulubiona zabawka gdy da mu się inna od razu przerwie czynność wykonywaną i zainteresuje się nowym przedmiotem. Jest to wrodzona reakcja na bodźce nowe i nieznane ich pojawienie hamuje wykonywanie innych czynności w danej chwili. Pojawienie się zmiany w otoczeniu jest rejestrowane zarówno u ludzi jak i u zwierząt. Uwaga mimowolna jest forma odruchu orientacyjnego.

Uwaga dowolna- kognitywna związana jest z zachowaniem celowym, skierowanym na wykonanie określonego zadania. Tym samym wymaga świadomego działania i wysiłku.

Funkcje uwagi - dwie podstawowe funkcje uwagi to selekcjonowanie i ukierunkowanie aktywności człowieka . selektywny aspekt uwagi polega na możliwości dokonywania wyboru czynności, jaką chcemy wykonać lub zjawiska na którym chcemy się skupić. Selekcja wiąże się z ukierunkowaniem czynności na określony cel lub zadanie. Funkcja selekcji i ukierunkowania czynności spełnia zależnie od poziomu zachowania się człowieka uwagę reaktywną, i uwagę kognitywną. Pierwszy podział uwagi odgrywa ważną rolę regulacyjną w zachowaniu się reaktywnym, w którego skład wchodzą odruchy i nawyki. Uwaga kognitywna natomiast wiąże się z zachowaniem celowym skierowanym na wykonanie określonego zadania. Wyodrębnienie uwagi reaktywnej i kognitywnej odpowiada po części tradycyjnemu podziałowi na uwagę mimowolną i dowolną.

Efekt Stroopa-

W eksperymencie Stroopa osoby badane mają określić kolor atramentu, którym napisano słowo i powstrzymać się przed przeczytaniem samego słowa ( np. gdy prezentowane jest słowo ZIELONY napisane kolorem czerwonym, to badani mają odpowiedzieć „czerwony”). Gdy dwa wymiary bodźców są zgodne ( np. CZERWONY w kolorze czerwonym) to nazywanie koloru atramentu jest szybsze niż wtedy, gdy są one niezgodne (ZIELONY w kolorze czerwonym).

Oznacza to, że ludzie nie potrafią „wyłączyć” przetwarzania znaczenia słów, chociaż w danej sytuacji nie jest ono istotne. Ogólniej mówiąc efekt Stroopa i zjawiska do niego podobne charakteryzują się tym, że przetwarzanie wymiaru istotnego jest zakłócane przez wpływ nieistotnego wymiaru (który powinien być pominięty).

Efekt Stroopa odzwierciedla aspekt mimowolności zautomatyzowanej. Wykonano eksperymenty, które dowiodły, że efekt Stroopa jest raczej krzywoliniową niż monotonicznie wzrastającą funkcją poziomu wprawy, i że autonomiczne przetwarzanie automatyczne jest wrażliwe na wpływ czynników kontroli.

5.

Warunkowanie klasyczne - proces którego przebieg poczatkowo jest obojętny dla organizmu bodziec w wyniku długotrwałego podawaniu go wraz z bodźcem , który bez uprzedniego uczenia wywołuje określoną reodruchową wrodzoną redukcję organizmu, nabiera zdolności do wywoływania tej reakcji.

Pawłow (psy i jedzenie)
Bodziec bezwarunkowy- bez uczenia wywołuje reakcję organizmu (np. pokarm)
Reakcja bezwarunkowa - wrodzona reakcja organizmu (np. ślina)

Watson

Warunkowanie klasyczne obejmuje mimowolne reakcje organizmu. Wiele sposrod tych reakcji to skladniki ludzkich emocji. Milosci mozna tak samo nauczyc jak slinienia na dzwiek dzwonka.

Uwarunkowanie lekowe- wedlug behawiorystow wiekszosc lekow to reakcje warunkowe na bodzce ktore poczatkowo byly obojetne. Aby lek przetrwal pierwotne zdarzenie powodujace uwarunkowanie nie musi byc zapamietane. Przyklad - „Mały Albert”  (eksperyment Watsona i Raynnera- chlopiec zostal nauczony leku zwiazanego ze szczurami ktory pozniej zostal uogolniony na inne przedmioty lub futra)

Odwarunkowanie- proces laczenie bodzca warunkowego z bodzcem wywolujacym reakcje niezgodna z niepozadana reakcja warunkowa- systematyczne odwrazliwianie (desensybilitacja)- jedna z metod odwarunkowania, stosowana czesto w leczeniu fobii

6.

Warunkowanie sprawcze ( wzmocnienia pozytywne vs negatywne )

Warunkowanie sprawcze (instrumentalne ):

• Brak konkretnego bodźca

• Skupienie uwagi na zachowaniu organizmów
  w środowisku

• Konsekwencje towarzyszące wykonywanej (bądź nie) czynności

• Stopniowe nabywanie przez jednostkę odruchu instrumentalnego w wyniku powtarzania zachowań

• Główny przedstawiciel: B.F.Skinner

Zachowanie, które w danej sytuacji wywołuje odczucie zadowolenia , zostaje skojarzone z tą sytuacją i jeśli w przyszłości sytuacja ta się powtórzy to wzrasta prawdopodobieństwo , iż powtórzone zostanie także zachowanie.Jeżeli natomiast w danej sytuacji zachowanie wywoła odczucie dyskomfortu, to sposób prawdopodobieństwa powtórzenia tego zachowania w podobnych warunkach w przyszłości.

Typy wzmocnień:

• Pozytywne - każda konsekwencja zachowania, która powoduje zwiększenie się prawdopodobieństwa powtórzenia tego zachowania w przyszłości.

• Negatywne - wykonanie reakcji, które pozwala uniknąć przykrych konsekwencji, co powoduje zwiększenie się prawdopodobieństwa powtórzenia tej reakcji przyszłości.

7.

Wady i zalety czystego behawioryzmu

Założenia behawioryzmu:
psychologia jako nauka o wychowaniu
nacisk na obiektywizm i metody eksperymentalne przy odrzuceniu introspekcji
pomijanie wewnętrznych procesów psychicznych kojarzonych tradycyjnie z osobowościami (koncepcja 'czarnej skrzynki': bodziec - reakcja)
zachowanie człowieka jako wynik reakcji na bodźce z otoczenia
człowiek jako istota biologiczna
umysł jako 'tabula rasa' - wszystkie reakcje są wyuczone, co najwyżej powstają one na bazie wrodzonych popędów i odruchów bezwarunkowych

Zalety podejścia behawiorystycznego:
jest to jedne z najsilniej oddziałujących na psychologię podejść - jest twardy metodologicznie, tzn: używa się rygorystycznych metod empirycznych, które zwiększają wiarygodność, są testowane
 przyczyniło się do znacznie lepszego zrozumienia funkcjonowania człowieka
wiele technik zmieniających niepożądane zachowania
Wady:
Watsonowi zarzuca się, że jego poglądy są uproszczone i mechanistyczne
spostrzega ludzi jako istoty bierne, zdeterminowane środowiskowo, zdane na łaskę otoczenia
warunkowanie nie nadaje się do opisu spontanicznych, nowych i twórczych zachowań
nadmiernie opierają się na badaniach zwierząt i psychologowie kliniczni leczą symptomy chorób, pomijając głębsze przyczyny
Przedstawiciele: Pawłow, Watson, Skinner

8.

Rozkład wzmocnień

Rozkłady wzmocnień reakcji:

§ Ciągły - wzmacniana jest każda poprawnie wykonana przez organizm reakcja.

§O stałych odstępach czasowych - wzmacniana jest pierwsza poprawnie wykonana reakcja po upływie wyznaczonego czasu od otrzymania poprzedniego wzmocnienia.

§ O zmiennych odstępach czasowych - wzmacniana jest pierwsza reakcja wykonana po upływie wyznaczonego czasu od otrzymania poprzedniego wzmocnienia, przy czym czas ten zmienia się z próby na próbę, ale w przebiegu całego eksperymentu waha się wokół dowolnie przyjętej wartości średniej.

§ O stałych proporcjach - wzmocnienie podaje się po wykonaniu przez organizm pewnej stałej liczby reakcji.

§O zmiennych proporcjach - wzmocnienie podaje się po wykonaniu przez jednostkę zmiennej liczby reakcji. Liczba ta podczas trwania całego eksperymentu oscyluje jednak wokół określonej wartości średniej.

9.

Uczenie się przez obserwację i naśladowanie

Uczenie się - stanowi nieobserwowalny proces, prowadzący do zmian w zadaniu. Dokonuje się na podłożu indywidualnego doświadczenia. Jest możliwy dzięki istnieniu pamięci, czyli zdolności do przechowywania śladów tego doświadczenia. Doświadczenie jednostki tworzą gromadzone stopniowo i opracowywane dane, pozyskiwane

Uczenie się przez obserwacje - zachodzi na skutek obserwacji zachowań innych ludzi.Wykorzystywanie obserwacji zachowania innej osoby i ich konsekwencji do kierowania swoimi przyszłymi zachowaniami.

Modelowanie będzie najsilniejsze gdy:

• widać nagradzające konsekwencje obserwowanego zachowania

• model jest oceniany pozytywnie (lubiany i szanowany)

• istnieje jakieś podobieństwo między modelem i obserwatorem

• obserwator nagradzany jest za zwracanie uwagi na model

• zachowanie modela jest widoczne i wyróżniające się

• naśladowanie zachowania mieści się w zakresie umiejętności obserwatora

Uczenie się przez naśladowanie -Przyjęcie cudzego zachowania i przejawianie go później bez obserwowania wzoru nazywa się uczeniem przez naśladowanie .

Czynniki wpływające na proces uczenia się:

1. czynniki indywidualne: właściwości os. uczącej się- inteligencja, zdolności specjalne, zainteresowania, nastawienia, poziom aspiracji, motywy uczenia się.

2. czynniki sytuacyjne: wpływ wyuczonych treści na aktualny proces uczenia się ( transwer: pozyt., negat., zerowy)

10.

Pamięć - psychologowie poznawczy badają pamiętanie jako sposób przetwarzania informacji. Rozpatrują je jako proces trójetapowy w którym informacja napływająca przez nasze zmysły jest kodowana, przechowywana , a następnie wydobywana. Przyjmuje się , że istnieją trzy odrębne systemy pamięciowe : pamięć sensoryczna, krótkotrwała i długotrwała.

Funkcje pamięci:

• kodowanie

• przechowywanie

• wydobywanie

3 magazyny pamieci i ich charakterystyka:

Pamięć krótkotrwała(STM) - ma ograniczoną pojemność i informacje są w niej krótko przechowywane.

Pamieć długotrwała(LTM) - nieograniczony zakres i czas przechowywania informacji.

Pamięć sensoryczna - w trakcie kodowania w pamieci sensorycznej energia bodźca zostaje przekształcona w kod neuronowy. Pamięć sensoryczna ma dużą pojemność , lecz bardzo małą trwałość. Uwaga i rozpoznawanie obrazów pomagają informacji sensorycznej dostać się do pamięci krótkotrwałej. (10-15s)

Typy pamięci długotrwałej:

pamięć procedularna- wiemy jak coś przebiega, działa:

pamięć semantyczna-treści zakodowane w strukturze pamięci, dotyczy faktów, wydarzeń; zakodowana w postaci symboli; to wiedza przemyślana, rozumiana.

pamięć epizodyczna-dotyczy wydarzeń, faktów, epizodów z naszego życia. W grę wchodzą emocje.

11.

Inferencja poznawcza - Interferencje czyli zakłócenia ze strony innych bodźców czy doświadczeń oddziałują na przechowywanie nowego materiału i mogą prowadzić do jego zapominania. Wyróżniamy interferencję proaktywną, w której zapamiętana poprzednio informacja zakłóca uczenie się nowej oraz interferencję retroaktywną (wsteczną) polegającą na tym, że uczenie się nowej informacji zakłóca przechowywanie w pamięci materiału wyuczonego wcześniej.

12.

Efekt miejsca w szeregu

efekt pierwszeństwa-mamy do czynienia wówczas, gdy różnica czasu między dwoma komunikatami jest bardzo mała. Efektywność uczenia się następnego w kolejności materiału, nie jest tak efektywne jak uczenie się materiału podanego wcześniej - ponieważ obecność pierwszego przekazu hamuje proces uczenia się.

efekt świeżości- polega na tym, że przechowywanie w pamięci jest największe, i przeważy on, gdy odbiorcy informacji muszą podjąć decyzję natychmiast po wysłuchaniu drugiego przekazu (przeceniane są ostatnie dane lub końcowy fragment informacji).

13.

Mnemotechniki (gr. mneme - pamięć) - ogólna nazwa sposobów ułatwiających zapamiętanie, przechowywanie i przypominanie sobie informacji.

Do sposobów mnemonicznych należy np. kategoryzacja elementów, czyli uporządkowanie i pogrupowanie ich według pewnych zasad: podobieństwa znaczeniowego czy formalnego, skojarzenie ich z innymi elementami, ułożonymi rytmiczne lub mającymi formę logiczną czy żartobliwą, dzięki czemu łatwo je zapamiętać, stosowanie skrótów werbalnych czy zewnętrznych analogii oraz układu wierszowego

14.

Zasady budowy schematów społecznych:
1.Hierarchiczność; opiera się na zasadzie inkluzji (schemat nadrzędny zawiera w sobie schemat podrzędny) Ogólność->szczegółowość lub część->całość (subschemat).
2.Prototypowość-dotyczy tego, że schemat składa się z pewnych aspektów, które są typowe dla rzeczywistości. Oprócz tego zawiera typowe relacje między tymi aspektami.
3.Proceduralność-cecha podobna do prototypowości. Każdy schemat zawiera w sobie procedurę działania. W zależności od tego, jaki schemat zaktywizujemy to taką procedurę przyjmiemy.

Struktury myślenia- Badanie struktury myślenia polega na wyróżnianiu składników budulcowych tego procesu oraz sposobu (reguł) ich łączenia. Jest to szukanie odpowiedzi na pytanie, z czego proces myślenia się składa oraz jaki jest układ tych składników, czy też reguły rządzące powstawaniem i przebiegiem ciągu myślowego. Pod pojęciem struktury myślenia rozumie się też niekiedy etapy i fazy procesu myślenia. Układ faz zależy od tego czemu myślenie służy. Jeśli służy wyciąganiu wniosków, rozwiązaniu problemu czy podjęciu decyzji, można wówczas mówić o fazach rozumowania, rozwiązywania problemów czy podejmowania decyzji.

Struktura poznawcza- to jeden z głównych nurtów teoretycznej psychologii współczesnej, kładący przede wszystkim nacisk na rolę procesów poznawczych (spostrzegania, myślenia, pamięci) i wytworzonych na ich podstawie wewnętrznych struktur (poznawczej reprezentacji świata) w regulacji zachowania się człowieka.

15.

Dysonans poznawczy- popęd spowodowany poczuciem dyskomfortu; pierwotnie definiowana przez Festingera jako niezgodność między elementami poznawczymi(myśli, uczucia, przekonania, bądź wiedza o czymś), następnie określany jako konsekwencja zaangażowania się w działanie, które jest sprzeczne z koncepcją siebie jako osoby przyzwoitej i rozsądnej. np. rzucenie palenia, np. przekonanie siebie, że wiedza na temat związku palenia z rakiem płuc nie jest potwierdzona jednoznacznie,np. przekonanie siebie, że filtry zatrzymują większość substancji smolistych.

16.

Strategie rozwiązywania problemów:

• algorytm - metodyczna procedura „krok po kroku”, która gwarantuje końcowy sukces pod warunkiem wystarczającej ilości czasu i cierpliwości.

• heurystyka - jest nieformalną „regułą kciuka” pozwalającą iść na skróty, redukującą rozwiązywanie złożonych problemów o prostszych operacji osadzania.

Heurystyka dostępności - to kierowanie się łatwością przywołania czegoś w pamięci. Zwykle prowadzi ona do formułowania trafnych ocen, ponieważ zdarzenia częste są bez trudu przypominane. Czasami ta heurystyka bywa myląca, ponieważ nie wszystkie informacje dostępne pamięciowo dotyczą zdarzeń częstych.

Heurystyka zakotwiczenia-dostosowania - to traktowanie jakiejś liczby lub wartości jako prawdziwego punktu wyjścia do oceny i dostosowania tej oceny do takiej „kotwicy”. Na nasze oceny najsilniej wpływają te fakty, o których dowiedzieliśmy się najwcześniej. Informacje otrzymywane w późniejszych etapach rozwiązywania problemu są albo marginalizowane albo ignorowane. Nasza samoocena kształtuje się m.in. na podstawie porównań z innymi ludźmi i ich ocen naszego zachowania się. Jeśli zakotwiczy się w naszej świadomości informacja, iż jesteśmy gorsi, najprawdopodobniej zaczniemy dostosowywać się do takiej kotwicy .

Heurystyka reprezentatywności - to szybkie ustalanie np., kto jest kim, czyli zaklasyfikowanie człowieka na podstawie podobieństwa do przypadku typowego. To całkiem rozsądne założenie - w końcu większość lektorek języka angielskiego (włoskiego, czy hiszpańskiego) wygląda jak lektorki języka angielskiego (włoskiego, czy hiszpańskiego), a większość rolników - jak rolnicy. Opieranie się na reprezentatywności może nas zaprowadzić na manowce. Wnioskowanie o jakimś obiekcie na podstawie kilku jego atrybutów lub wyrywkowych obserwacji, a jednocześnie ignorowanie danych statystycznych na jego temat może okazać się błędem.

Podejmowanie decyzji Decyzję można określid jako celowy, nielosowy wybór jednego z co najmniej

dwóch alternatywnych rozwiązao danego problemu.

Proces podejmowania decyzji jest to poznanie i zdefiniowanie istoty decyzyjnej, wyodrębnienie różnych możliwości, wybór „najlepszej” z nich i wprowadzenie jej w życie.

Inteligencja (od łac. intelligentia - zdolność pojmowania, rozum) - zdolność do postrzegania, analizy i adaptacji do zmian otoczenia. Zdolność rozumienia, uczenia się oraz wykorzystywania posiadanej wiedzy i umiejętności w sytuacjach nowych. Cecha umysłu warunkująca sprawność czynności poznawczych, takich jak myślenie, reagowanie, rozwiązywanie problemów

17.

Emocje- jest to taka klasa procesów, które służą wartościowaniu, czyli odzwierciedlają relacje bodźców w stosunku do naszych potrzeb. Służą subiektywnemu poznawaniu świata. Trzy podstawowe parametry, którymi można scharakteryzować emocje :intensywność , znak ,treść.

• Funkcje emocji.

a) funkcja informacyjna

b) funkcja komunikacyjna

c) funkcja motywacyjna

Reguły okazywania emocji- Dorastając, uczymy się tak zwanych reguł okazywania, czyli obowiązujących w danej społeczności zasad określających, jakie emocje powinny być prezentowane lub maskowane w poszczególnych sytuacjach. (np.W rozwoju samokontroli emocji ogromną rolę odgrywa społeczne środowisko, w którym wychowuje się dziecko. Rodzice i opiekunowie przekazują dziecku społeczne standardy zachowań emocjonalnych i uczą je efektywnych sposobów ich przestrzegania.)

18.

Na czym polega teoria Solomona? Teoria procesów przeciwstawnych. - wywodzi się z obserwacji naprzemiennego przeżywania emocji pozytywnych oraz negatywnych. - pisklę- kontakt z matką (E+); opuszczenie (E-). Kolejne cykle- spadek E+ i narastanie E- ("objaw abscynecyjny") - noworodki- wsadzenie smoczka z pokarmem (E+); wyjęcie (E-)

19.

Motywacja-stan gotowości istoty rozumnej do podjęcia określonego działania, to wzbudzony potrzebą zespół procesów psychicznych i fizjologicznych określający podłoże zachowań i ich zmian. To wewnętrzny stan człowieka mający wymiar atrybutowy.

Motywacja wewnętrzna -odpowiada ona za wykonywanie określonej pracy bazując przede wszystkim na osobistych zainteresowaniach, indywidualnych potrzebach, doskonalenia się i rozwoju. Dzięki tego rodzaju motywacji uczeń odczuwa przyjemność i zadowolenie ze swojej aktywności oraz chętnie rozwija zainteresowania.

Motywacja zewnętrzna -dodatkowe wzmocnienia w postaci nagród czy innych sposobów .

Efekt naduzasadnienia- Może się zdarzyć zadziwiająca rzecz, kiedy ludzie mają zarówno wewnętrzny, jak i zewnętrzny powód dla jakiegoś działania. Jeżeli powód zewnętrzny jest silny i wyraźny, sądzą, że to jest jedyna pobudka ich postępowania, a powód wewnętrzny zostaje w tym procesie zagubiony. Nazywa się to efektem naduzasadnienia.W tym przykładzie ludzie mogą sądzić, że nie zażywają narkotyków tylko z powodu reakcji innych osób na ten fakt, a nie dlatego, że nie potrzebują narkotyków. W rezultacie zainteresowanie narkotykami może się zwiększyć.

20.

Teoria atrybucji- teoria związana z psychologią społeczną, opisująca procesy rozpoznawania i przewidywania przez ludzi zachodzących wokół nich zjawisk, a także wnioskowania o intencjach i cechach charakteru innych osób.

Podstawowy błąd atrybucji-Jest to powszechna skłonność do wyjaśniania zachowania obserwowanych osób w kategoriach przyczyn wewnętrznych i stałych (np. cech charakteru) przy jednoczesnym niedocenianiu wpływów sytuacyjnych, zewnętrznych. Prawdopodobnie ten podstawowy błąd jest efektem automatycznego przetwarzania informacji, bez udziału świadomości. Zjawisko to w znaczący sposób wpływa na nasze codzienne formułowanie ocen na temat innych ludzi (oszczędność poznawcza). W wielu proces rekrutacyjnych błędem popełnianym przez rekruterów jest właśnie wyciąganie daleko idących wniosków w oparciu o przeświadczenie o wewnętrznych determinantach zachowań danej jednostki m.in. biorącej udział w rekrutacji do pracy. Np.
Kandydat pokłócił się z żoną (czynnik zewnętrzny), co negatywnie wpływa na jego samopoczucie i zachowanie, przez co wydaje się osowiały, poddenerwowany. Rekruter prawdopodobnie uzasadni jednak zachowanie potencjalnego pracownika lenistwem, wrodzoną agresją, brakiem profesjonalizmu (czynniki wewnętrzne). Pominie w ocenie fakt, że kandydat może bardzo przeżywać tę kłótnię. Rekruter dostrzeże w kandydacie te stałe cechy charakteru, które uzasadnią jego ocenę (atrybucję). Użycie ich właśnie do uzasadnienia postępowania/nastawienia kandydata jest popełnieniem podstawowego błędu atrybucji.

21.

Zimbardo - eksperyment więzienny ; eksperyment w którym wykazał czym są motywowane szeroko rozumiane zachowania konformistyczne

Milgram -eksperyment posłuszeństwa wobec władzy, „nauczyciele” mieli karać uczniów przez porażenie ich prądem

Bandura - twórca teorii społecznego uczenia się eksperyment z lalką i dziećmi ,gdy aktor bawił się w filmie w sposób agresywny lalką dzieci potem naśladowały go ,a gdy oglądały film w którym nie ma agresji to bawiły się normalnie , a gdy dzieci widzą że aktor otrzymywał nagrodę za agresywną zabawę jeszcze chętniej były agresywne bo też chciały ją dostać

Pawłow -teoria warunkowania klasycznego , eksperyment z psami

Watson -eksperyment na małym Albercie uczenie małego chłopca lęku przed szczurami za pomocą warunkowania klasycznego

Skinner - twórca behawioryzmu, rozwijał teorię warunkowania instrumentalnego

---