Bezpieczeństwo w górach

Biorąc pod uwagę statystyki, góry pochłaniają rokrocznie wiele istnień ludzkich. Duży udział stanowią niestety młodzi ludzie. Przyczyną wypadków w górach jest przeważnie brawura, lekko­myślność turystów lub niekompetencja opiekunów. A także: zboczenie ze szlaku, pobłądzenie we mgle, upadek, brak odpowiedniego ekwipunku itp. Pamiętać należy o nagłych zmianach pogody, co w klimacie górskim obser­wujemy wyjątkowo często. Aby uniknąć wszelkich niebezpieczeństw musimy bezwzględnie przestrzegać wszystkich przepisów i zasad, jakie należy zachować w górach (cytujemy je w dalszej części książki),a o których uczestnicy wycieczki powinni być wcześniej dokładnie poinformowani.

Przede wszystkim pamiętajmy, że:

• na szlakach wędrujemy zawsze w tzw. szyku luźnym, a przy wyjątkowo wąskich przejściach poruszamy się jeden za drugim,

• na początku i końcu kolumny idzie osoba dorosła,

• wśród opiekunów jest przynajmniej jedna osoba posiadająca umiejętność udzielenia pierwszej pomocy (podręczną apteczkę którązabieramy ze sobą niesiemy z tyłu grupy),

• grupę ustawiamy w ten sposób, że jej początek stanowią osoby najmniej wprawione w pokonywaniu szlaków górskich, a koniec osoby silne i wytrzymałe kondycyjnie,

• tempo marszu musi być dostosowane do wieku i kondycji uczestników wycieczki,

• co pewien czas należy zarządzić odpoczynek. Na początku wycieczki robimy odpoczynki krótkie i często, po przebyciu połowy trasy zatrzymujemy się na dłużej w celu spożycia posiłku,

• wyruszając w góry planujemy dokładnie trasę oraz czas pokonywania poszczególnych jej etapów. Wskazane jest, aby większą część trasy pokonać przed południem. Określając czas przemarszu pamiętamy,

że czas podawany w przewodnikach obliczany jest na siły i tempo przeciętnych turystów pokonujących trasę bez odpoczynku. Grupy z zasady poruszają się wolniej niż pojedyncze osoby, a odpoczynek grupy zajmuje często więcej czasu niż przewidujemy.

Dokładne rozplanowanie trasy i czasu jej przebycia jest jednym

z warunków udanej wyprawy w góry i zapewnienia bezpieczeństwa jej

uczestnikom.

W celu zachowania bezpieczeństwa poruszamy się zawsze po

wyznaczonych szlakach - zbaczanie z nich grozi zabłądzeniem lub

zaginięciem, dlatego jest całkowicie zabronione.

Organizatorom wycieczek górskich przypominamy:

1. Wycieczki w góry organizujemy w ciepłe, pogodne dni, zawsze
   jednak pamiętając o zabraniu ciepłego ubioru wobec kaprysów
   górskiej aury.

2. Konieczne jest również dobre okrycie od deszczu. Wszystkie
   potrzebne rzeczy staramy się nieść w plecaku, bowiem najlepiej
   nadaje się on na długie wycieczki górskie.

3. Oprócz ubioru powinny znaleźć się w nim również: okulary przeciw­
   słoneczne, latarka, pojemnik z piciem i inne niezbędne w górach
   drobiazgi.

4. Wycieczki w wyższe partie gór, tj. powyżej 600 m n.p.m. wymagają
   odpowiedniego ubioru, skutecznie chroniącego przed wiatrem
   i chłodem. Niezbędne jest również odpowiednie obuwie,
   gwarantujące bezpieczną wędrówkę.

5. Wyprawy w wyższe partie mogą odbywać się wyłącznie pod
   nadzorem osoby posiadającej pełne uprawnienia przewodnika
   turystyki górskiej.

6. Rozpoczynając wędrówki górskie musimy pamiętać, aby zawsze
   zaczynać od szlaków łatwiejszych. Jest to szczególnie wskazane dla
   uczestników mniej zaprawionych w chodzeniu po górach. Dopiero po
   kilku dniach wędrówek po niższych partiach gór i zaaklimatyzowaniu
   się, możemy wybrać się z grupą na trudniejsze szlaki.

7. Nad grupą dzieci wyruszających w góry powinien czuwać jeden
   opiekun na 10 uczestników.

91

8. Wychodząc zostawiamy zawsze w miejscu zakwaterowania listę
   uczestników wycieczki, a także informacje o jej trasie i godzinie
   powrotu.

9. Na wędrówkę wyruszamy wcześnie rano, tak, aby przed
   zapadnięciem zmroku powrócić do miejsca zamieszkania.

Pogoda w górach jest najlepsza rano i w godzinach dopołudniowych. Koło południa nawet przy dobrej pogodzie mogą pojawić się chmury.

Zostawiamy numer telefonu komórkowego kierownika grupy, przewodnika lub opiekuna

Postępowanie podczas poruszania się zimą w warunkach zagrożenia lawinowego

Każdej zimy w lawinach giną ludzie. Wielu z nich mogłoby przeżyć gdyby znali i przestrzegali podstawowych zasad poruszania się w terenie zagrożonym lawinami.

Najważniejszym, a w zasadzie jedynym środkiem zabezpieczenia przed lawinami jest unikanie ich za wszelką cenę. Aby tego dokonać należy:

• odpowiednio zaplanować wyprawę (skład i wyposażenie uczestni­
  ków wędrówki), unikać samotnych wędrówek przy zagrożeniu
  lawinowym, przewidzieć ewentualną zmianę trasy gdyby warunki
  pogorszyły się,

• odpowiednio wybrać cel wyprawy, uwzględniając sytuację śniegową,
  lawinową, ekspozycję zboczy, miejsca niebezpieczne lawinowo
  (stromizny, wąskie żleby, rozległe nierozczłonkowane zbocza,
  zbocza pod nawisami śnieżnymi),

• zabezpieczyć uczestników w mapy, busole, wysokościomierz, GPS,
  szkic trasy z zaznaczoną awaryjną trasą wycofywania się podczas
  załamania pogody.

Podczas planowania wędrówki należy bezwzględnie zasięgnąć informacji o aktualnym stopniu zagrożenia lawinowego w tym rejonie. W zasadzie powyżej 2 stopnia zagrożenia, osoby o małym doświad­czeniu nie powinny planować wycieczek w rejony zagrożone.

Udając się na zimową wycieczkę w terenie śnieżnym, należy:

• włączyć urządzenie nadawczo - odbiorcze PIPS (jeżeli je
  posiadamy),

• przechodzić lub przejeżdżać przez teren zagrożony lawinami szybko
  i pojedynczo (pozostali uczestnicy obserwują osobę pokonującą ten
  teren),

• na miejsce odpoczynku wybieramy miejsca bezpieczne,

• pokonując strefę niebezpieczną należy: pozamykać zamki kurtek,
  założyć rękawice i czapki, odpiąć pasy biodrowe plecaków
  i paski u nart (jeżeli je jeszcze stosujemy), nie wkładać dłoni w pętle
  kijków.

Jeżeli mimo zachowania tych środków ostrożności dojdzie do zejścia lawiny i zostaniemy porwani, należy:

• uwolnić się od nart, kijków i plecaka,

• wszelkimi sposobami starać się pozostać na powierzchni lawiny,

• starać się przejść do pozycji kucznej, a w końcowej fazie pozostać
  w pozycji bocznej lub na plecach,

• jeżeli próby samodzielnego uwolnienia nie dadzą efektu, należy
  starać się stworzyć wokół ciała możliwie dużą pustkę - przestrzeń
  oddychania,

• zachować spokój, oszczędzać tlen.

W tym czasie nasi towarzysze wędrówki powinni:

• obserwować lawinę do momentu jej zatrzymania,

• zapamiętać punkt porwania ofiar i ich zniknięcia,

• zapamiętać wszelkie inne charakterystyczne punkty odniesienia,
  umożliwiające szybkie zlokalizowanie zasypanych,

• jak najszybciej przystąpić do poszukiwań, jednocześnie informując
  wyspecjalizowane służby o zaistniałej sytuacji.

Informacje na temat szans przeżycia w lawinie w ostatnich czasach uległy zmianie. Analizując dane dotyczące narciarzy porwanych przez lawiny stwierdzono, że prawdopodobieństwo przeżycia zależy głównie od czasu przebywania w lawinie:

• do 15 minut, prawdopodobieństwo przeżycia wynosi prawie 90 %,

• w 35 minucie spada do 30 % szans na przeżycie.

Przebywanie w lawinie nawet do 90 minut daje nadal szansę na

przeżycie szczególnie, gdy porwany posiada wokół ciała komorę

powietrzną. Osłona śniegu zapobiega gwałtownemu wychłodzeniu, przy

jednoczesnym zagwarantowaniu pewnej ilość tlenu.

Tak więc w przypadku braku obrażeń ciała, szybkość wydobycia

zasypanego i obecność kieszeni powietrznej są czynnikami decydującymi

o jego przeżyciu. Z tego też powodu wzrasta niebywale rola pomocy

towarzyszy lub innych bezpośrednich obserwatorów tragedii.

W Alpach lawiny pochłaniają rocznie około 150 ofiar. W Polsce notuje się

kilka wypadków lawinowych w sezonie zimowym. Główne rejony

zagrożone lawinami to: Tatry, Karkonosze, Bieszczady i rejon Babiej

Góry w Beskidach.

Wychłodzenia i zamarznięcia

Do niedawna, w potocznej opinii, głównym zagrożeniem podczas

zimowej wędrówki była możliwość odmrożeń.

Praktyka ratownictwa górskiego wykazała, że znacznie częściej w zimie

spotykamy się z bardzo groźnymi w skutkach przypadkami wychłodzeń.

Odmrożenia dotyczą zazwyczaj tylko wybranych miejsc organizmu

(palce, stopy, uszy). Dzięki postępowi medycyny z odmrożeniami takimi

można sobie poradzić, a poza tym stwarzają one głównie „zagrożenie

estetyczne".

Wychłodzenie organizmu spowodowane jest długą ekspozycją na zimno,

wilgoć, wiatr. Może nastąpić również przy dodatnich temperaturach.

Wilgoć i wiatr w poważnym stopniu przyśpieszają wychłodzenie.

Znakomicie również przyśpiesza wychłodzenie: alkohol, nikotyna,

niektóre lekarstwa oraz obrażenia.

W przypadku znacznego wychłodzenia organizmu, gdy ustało już typowe

drżenie mięśni, a wychłodzony wykazuje osłabioną świadomość i kontakt

z otoczeniem, należy zadbać o izolację od zimna, chroniąc go przed

dalszym wychłodzeniem. Poszkodowany nie powinien się poruszać,

nie należy go również masować (szczególnie kończyn).

Wybierając się na wycieczkę należy sprawdzić aktualne warunki nie tylko

pogodowe, ale również warunki na szlakach i trasach narciarskich.

Informacje te można uzyskać w Internecie na stronach:

www.qopr.pl lub www.zakopane.pl/topr.

Góry mogą nas zaskoczyć swoim pięknem, niedostępnością, ale i niebezpieczeństwem występującym w najmniej oczekiwanym momencie. Najczęściej spotykane zagrożenia to:

• pogoda (jej gwałtowne zmiany, wyładowania atmosferyczne),

• uderzenie spadającym odłamkiem skalnym,

• problemy związane z reakcją organizmu na wysokość,

• wyczerpanie (brak kondycji).

Dlatego przed każdą wyprawą w góry

zapoznaj się z prognozą pogody, warunkami śniegowymi

oraz informacjami na temat lawin podawanymi przez GOPR.

Nie ignoruj tych informacji.

Niebezpieczeństwa w górach
Wyładowania atmosferyczne - burze Rozpoznanie

Obserwacja pogody i słuchanie komunikatów meteorologicznych:

• sygnały ostrzegawcze: duszne powietrze, pęczniejące chmury,
  niskie ciśnienie,

• sygnały alarmowe: pęczniejące chmury z ciemnym spodem
  i strzępiastymi brzegami, dalej odgłosy grzmotów (to już się staje
  bardzo ryzykowne),

• uważaj na następujące komunikaty: „Burze cieplne" - najczęściej
  spotykane wiosną z nagłą, szybką burzą. Tam gdzie była piękna
  pogoda z błękitnym niebem, bardzo szybko tworzą się kłębiaste
  chmury i w krótkim czasie mogą wystąpić silne burze!

• ładunek elektryczny w powietrzu (zakłócenia w pracy sprzętu RTV,
  trzaski elektryzujących się włosów,...).

Działanie

Jedynym sposobem na wyładowania atmosferyczne jest znaleźć się w bezpiecznym miejscu! Żadna burza nie nadchodzi nagle! Jeśli rzeczywiście chcecie optymalnego bezpieczeństwa należy zaplano­wać swoją wyprawę w odpowiednim czasie, tak aby w południe, ewentualnie wczesnym popołudniem być w bezpiecznym miejscu (hotel, schronisko, auto, autobus).

Najbardziej zagrożony jesteś:

• na szczytach i graniach,

• w pobliżu samotnie rosnących drzew,

• cieków wodnych,

• u podnóża ścian skalnych,

• w pobliżu wejścia do jaskiń,

— w pobliżu przewodów wysokiego napięcia.

Uwaga: istnieje niebezpieczeństwo spadnięcia (wielu błyskawica zrzuca w dół).

Najbezpieczniej w górach podczas burzy jest u

w dolinach i kotlinach (obniżenia terenu), lub w odległości 15 metrów od skały, w pozycji kucznej, pod workiem biwakowym, (najlepiej usiąść na plecaku i złączyć nogi).

Uderzenia spadającym odłamkiem skalnym Rozpoznanie zagrożonego terenu

Teren stromy, bądź ściana z kruchych, odłupującymi się kamieni.

Ślady osuwiska kamieni - oderwana skała,

leżące wokół świeże kamienie (jaśniejsze od

starych, już zwietrzałych).

Nowe wyłamania - rozpoznawalne po

jaśniejszym kolorze i po świeżym rumowisku.

Co powoduje osuwisko kamieni?

Wspinający się ludzie. Uważaj na to,

czy ktoś z waszej grupy jest powyżej

ciebie i zachowaj szczególną ostrożność

podczas zejścia.

Zwierzęta - np. kozice podczas ucieczki

często powodują lawiny kamieni.

Ocieplenie w ciągu dnia - gdy słońce operuje

na skalną ścianę, mogą uwalniać się kamienie.

Nasze zachowanie:

1.

Unikać i obchodzić tereny rumowisk skalnych i zboczy z luźnych

kamieni.

2.

Przez takie odcinki przechodzić bardzo ostrożnie i bez

zatrzymywania.

3.

Szczególnie istotny jest wybór bezpiecznego miejsca odpoczynku! Wysokość

Chorobę wysokościową można odczuć już na poziomie 2500 m. n.p.m. szczególnie wtedy, gdy zbyt szybko pokona się większą wysokość, np. samochodem , wyciągiem. Symptomy: - boli Cię głowa,

• czujesz się bardzo zmęczony,

• masz mocno przyśpieszony puls.
  Reakcja organizmu:

• osłabienie,

• złe decyzje,

• gorsza pewność kroku,

• wyczerpanie.

Wyczerpanie Zasadniczo nie zawsze trzeba mieć dobrą kondycję.

Również najsilniejszy kondycyjnie alpinista może się przeforsować,

przemęczyć aż straci wszystkie rezerwy. Kto nie czuje się fizycznie

całkiem dobrze, potrzebuje jedynie zredukować tempo i poszukać sobie

„łagodniejszych" celów.

UWAGA!

Wsłuchaj się w sygnały własnego ciała. Jeśli nastąpi:

• bardzo silny ból głowy,

• duszność ( bez wysiłku),

• suchy kaszel,

• lub prawie „rzężenie" w płucach.
  Zejdź natychmiast w dół!

pamiętaj-tylko gotowi Idą w góry

Słowo „gotów" rozumiane jest tu w znaczeniu „stosowny, odpowiedni".

Opr. na podstawie materiałów GOPR i TOPR

ADRESY GRUP REGIONALNYCH GOPR:

Grupa Beskidzka

43-370 Szczyrk, ul. Dębowa 2

0338296900,8178986

tel. alarmowy 985

Grupa Bieszczadzka

38-500 Sanok, ul. Mickiewicza 49 0134632204,4649804

Grupa Jurajska

42-425 Kroczyce, Podlesice 5

O 34 31 52 000, 31 52 099

tel. alarmowy 985

Grupa Karkonoska

58-500 Jelenia Góra, ul.Sudecka 79

O 75 75 247 34 tel. alarmowy 985

Grupa Krynicka

33-380 Krynica Zdrój, ul. Halna 18 0184712933,4777444

Grupa Podhalańska

34-700 Rabka Zdrój, Al. 1000 -cia 1

0182676880,2676458

tel. alarmowy 985

Grupa Wałbrzysko-Kłodzka

58-303 Wałbrzych, ul. Poznańska 6

0748423414 tel. alarmowy 985

Zarząd Główny GOPR

34-500 Zakopane, ul. Piłsudskiego 65 0182061550

Tatrzańskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe

34-500 Zakopane, ul. Piłsudskiego 63 telefon [phone]

Od września 2003 istnieje wspólny nr alarmowy dla wszystkich grup GOPR oraz TOPR

0601100300

---