PROTOKÓŁY DOŚWIADCZENIA

1. TEMAT: Próba Mastera

Materiał: stopnie wysokości 23 cm., stoper, metronom, tabela zależności: płeć - wiek - masa ciała a tempo wysiłku fizycznego, osoba badana, papier milimetrowy

Warunki i przebieg:

- pomiar tętna spoczynkowego = przed wysiłkiem (czas 0),

- wysiłek fizyczny = zgodnie z tempem wyznaczanym przez metronom wchodzenie i schodzenie po stopniach przez 90 sekund (im ktoś jest lżejszy, tym szybciej musi poruszać się po stopniach),

- pomiar tętna bezpośrednio po wysiłku (czas 90 sekund=1,5 min.),

- pomiar tętna po 2 min. odpoczynku (czas 3,5 min.),

- pomiar tętna po 6 min. odpoczynku (czas 7,5 min.).

Wyniki:

wykres zależności między czasem a wartością tętna:

oś X = czas: 0, 1,5 min., 3,5 min., 7,5 min.

oś Y = wartość tętna

Wniosek:

- po 2 minutach odpoczynku tętno powróciło do wartości spoczynkowej, więc układ krążenia jest sprawny,

- po 2 minutach odpoczynku tętno nie powróciło do wartości spoczynkowej, więc układ krążenia jest niesprawny i nieprzystosowany do wysiłku.

2. TEMAT: Próba Ruffiera

Materiał: stoper, metronom, osoba badana, papier milimetrowy

Warunki i przebieg:

- pomiar tętna spoczynkowego = przed wysiłkiem ( p ),

- wysiłek fizyczny = 30 przysiadów w ciągu 30 sekund,

- pomiar tętna bezpośrednio po wysiłku ( p₁ ),

- pomiar tętna po 1 min. odpoczynku ( p₂ ),

Wyniki: p = p₁ = p₂ =

wskaźnik Ruffiera: IR =

IR: do 5 = ocena dobra

IR: 5-10 = ocena dostateczna

IR: 10-15 = ocena słaba

Wniosek:

zależy od wartości IR

3. TEMAT: Właściwości buforowe surowicy krwi

Materiał: surowica końska rozcieńczona 0,9% NaCl w stosunku 1:10, roztwór 0,9% NaCl, roztwór 0,002M H₂SO_{4 ,} czerwień metylowa (wskaźnik = zmiana barwy z żółtej na czerwoną przy pH = 6,2 ), biureta, zlewki/kolby do miareczkowania, cylindry miarowe

Warunki i przebieg:

próba badana: 2,5 cm³ surowicy + 2 krople czerwieni metylowej,

próba kontrolna: 2,5 cm³ 0,9% NaCl + 2 krople czerwieni metylowej,

każdą próbę miareczkuje się roztworem H₂SO₄ do uzyskania barwy czerwonej.

Wyniki: próba badana: zużyto np. 8,7 cm³ roztworu H₂SO₄

próba kontrolna: zużyto np. 0,9 cm³ roztworu H₂SO₄

Wniosek: Surowica - w przeciwieństwie do roztworu 0,9% NaCl - zawiera układy buforowe (najważniejszy jest wodorowęglanowy), dlatego do zmiany jej pH z 7,4 do 6,4 potrzebna jest większa objętość roztworu H₂SO₄ niż w przypadku roztworu 0,9% NaCl (takie samo pH jak surowica).

4. TEMAT: Komórka Traubego

Materiał: 50cm3 5 % CuSO₄, zlepek kryształków żelazocyjanku potasu, cylinder miarowy, preparat makroskopowy Fucus sp.

Warunki i przebieg: do cylindra wlać około 30 cm³ (objętość nie musi być odmierzona dokładnie), wrzucić zlepek kryształków i obserwować zmiany zachodzące w cylindrze.

Wyniki: powstaje struktura podobna do morszczynu - jest to wynik reakcji zachodzącej między CuSO₄ a żelazocyjankiem potasu, czyli powstawania żelazocyjanku miedzi, który ma postać błony półprzepuszczalnej.

Wniosek: komórka Traubego jest strukturą niebiologiczną, która imituje budowę i wzrost struktury biologicznej, czyli morszczynu, ale morszczyn jest układem regulacji stabilnym, a komórka Traubego układem niestabilnym powstałym w wyniku sprzężenia zwrotnego ujemnego.

5. TEMAT: Ocena parazytologiczna gleby

Materiał: próbka gleby, nasycony roztwór NaCl, cylinder, parowniczka, bagietka, szczypczyki, szkiełka podstawowe i nakrywkowe, mikroskop,

Warunki i przebieg: do gleby w parowniczce wlewamy ok. 30 cm³ nasyconego roztworu NaCl (objętość nie musi być odmierzona dokładnie), dokładnie mieszamy bagietką, na powierzchnię zawiesiny kładziemy szkiełka nakrywkowe i całość pozostawiamy na minimum 30 min. Następnie szczypczykami zdejmujemy szkiełko nakrywkowe i przenosimy je na szkiełko podstawowe. Preparat oglądamy pod mikroskopem 100, 400 lub 600 x poszukując jaj pasożytów.

Wyniki: jajo glisty ludzkiej Ascaris lumbricoides .

Wniosek: gleba jest zanieczyszczona formami rozwojowymi pasożyta, które mogą być inwazyjne dla człowieka.

6. TEMAT: OCENA STOPNIA ZANIECZYSZCZENIA BIOLOGICZNEGO POWIETRZA - metoda Kocha

Analiza mikrobiologiczna powietrza metodą sedymentacyjną Kocha

Materiał: jałowa płytka Petriego z pożywką bakteriologiczną

Warunki i przebieg: otwartą płytkę pozostawiamy na 30 min. w pomieszczeniu zamkniętym lub na terenie otwartym. Następnie płytkę zamykamy i inkubujemy 24 godz. w 37^o C. Po tym czasie liczymy, ile kolonii drobnoustrojów wyrosło i obliczamy biologiczny indeks zanieczyszczeń (ze wzoru Omeliańskiego): A = 530 x a / r²

a - liczba kolonii wyrosłych

r - promień płytki (=4,5 cm)

Wyniki: pomieszczenie zamknięte: a = np. 3 , więc A = (obliczyć)

powietrze atmosferyczne: a = np. 27, więc A = (obliczyć)

Wniosek: powietrze w pomieszczeniu zamkniętym jest - najczęściej - mniej zanieczyszczone drobnoustrojami niż powietrze atmosferyczne.

7. TEMAT: Ocena wrażliwości Paramecium sp. Na wyciąg
z grzybni Aspergillus flavus

Materiał: wyciąg z grzybni Aspergillus flavus, hodowla sianowa Paramecium sp., woda, pipetki, lupa, próbówki, szkiełka z łezką, mikroskop ?

Warunki i przebieg: 2 szkiełka z łezką:

1. = próba badana: kropla hodowli z Paramecium sp. pobrana z górnej warstwy pożywki sianowej (geotaksja ujemna) + 1 kropla wyciągu z grzybni Aspergillus flavus = oglądać pod lupą i ustalić po jakim czasie przestaną się poruszać

2. = próba kontrolna: kropla hodowli z Paramecium sp. (pod lupą obejrzeć poruszające się pierwotniaki) + 1 kropla wody = oglądać pod lupą i sprawdzić, czy się poruszają

Wyniki: 1. = próba badana: pantofelki przestały się poruszać np. po 27 sekundach

2. = próba kontrolna: pantofelki poruszają się cały czas

Wniosek: w wyciągu z grzybni Aspergillus flavus znajdują się mikotoksyny, które mają właściwości bójcze (trujące) wobec organizmów. Wyciąg był bardzo silnie toksyczny, gdyż pantofelki przestały się poruszać przed upływem 3 min. W tej próbie kryterium oceny siły działania mikotoksyn jest czas, po którym przestają się poruszać pantofelki.

8. TEMAT: OCENA STOPNIA SAPROBOWOŚCI WÓD NA PODSTAWIE ORGANIZMÓW WSKAŻNIKOWYCH - RÓŻNE WODY

Wykaz organizmów wskaźnikowych występujących w poszczególnych próbkach wody

wersja 1.

Materiały: próbka wody, pipetka, organizmy wskaźnikowe w utrwalaczu, mikroskop, szkiełka podstawkowe i nakrywkowe

Warunki i przebieg: makroskopowo: określenie rodzaju/ gatunku każdego organizmu wskaźnikowego =saprobiontu

mikroskopowo: preparat bezpośredni z próbki wody, pow.100 x

poszukiwanie poruszających się organizmów

Wyniki: makroskopowo: Tubifex sp. - Rureczki (czerwone „robaczki”)

Larwa Eristalis sp. - larwa muchy ściekowej

Larwa Chironomus sp. - larwa ochotki

mikroskopowo: poruszające się rzęski są zawsze

nieporuszające się okrzemki

Wnioski: jest to woda polisaprobowa, czyli najbardziej zanieczyszczona z zanieczyszczonych, w której są organizmy żywe; BZT₅ = 10 - 100 mg O₂ /l B_i < 0,8

wersja 2.

Materiały: próbka wody, pipetka, organizmy wskaźnikowe w utrwalaczu, mikroskop, szkiełka podstawkowe i nakrywkowe

Warunki i przebieg: makroskopowo: określenie rodzaju/ gatunku każdego organizmu wskaźnikowego =saprobiontu

mikroskopowo: preparat bezpośredni z próbki wody, pow.100 x

poszukiwanie poruszających się organizmów

Wyniki: makroskopowo: Asellus sp. - Ośliczka

Sphaerium sp - Gałeczka (mała muszelka okrągła)

Lymnea sp. - Błotniarka (muszelka ślimaka)
Glossiphonia sp. - Pijawka końska

Hirudo medicinalis - Pijawka lekarska

mikroskopowo: poruszające się rzęski są zawsze

nieporuszające się okrzemki

Wnioski: jest to woda mezosaprobowa, czyli o średnim stopniu zanieczyszczenia ; BZT₅ = 3 - 10 mg O₂ /l B_i = 0,8 - 4,5

wersja 3.

Materiały: próbka wody, pipetka, organizmy wskaźnikowe w utrwalaczu, mikroskop, szkiełka podstawkowe i nakrywkowe

Warunki i przebieg: makroskopowo: określenie rodzaju/ gatunku każdego organizmu wskaźnikowego = saprobiontu

mikroskopowo: preparat bezpośredni z próbki wody, pow.100 x,

poszukiwanie poruszających się organizmów

Wyniki: makroskopowo: Spongilla sp. - gąbka słodkowodna

Gammarus sp. - kiełż

Cloeon sp. - larwa jętki

Isoperla sp. - larwa widelnicy

Dreissena sp. - Racicznica (muszla)

Hydropsyche sp. - chruściki (podobne do kawałka patyczka)

mikroskopowo: poruszające się rzęski są zawsze

nieporuszające się okrzemki

Wnioski: jest to woda oligosaprobowa, czyli najczyściejsza z wód zanieczyszczonych, w której są organizmy żywe; BZT₅ = 0 - 3 mg O₂ /l B_i = > 4,5

9. TEMAT: ANABIOZA FAUNY MCHÓW

Anabioza fauny mchów na skutek odwodnienia

Materiał: wysuszony mech, parowniczka porcelanowa, woda wyjałowiona, pipetka, szkiełka podstawowe i nakrywkowe, mikroskop

Warunki i przebieg: do mchu w parowniczce wlewamy ok. 30 cm³ wody (objętość nie musi być odmierzona dokładnie), aby cały mech był nią zalany. Po 5-10 min i po ok. 90 min. sporządza się preparat mikroskopowy bezpośredni (kropla wody na szkiełko podstawowe + szkiełko nakrywkowe). Preparaty oglądamy pod mikroskopem 100, 400 lub 600 x poszukując poruszających się organizmów.

Wyniki: Preparaty:

- po 5-10 min.: brak poruszających się organizmów

- po ok. 90 min.: orzęski (są zawsze), mogą być nicienie, wrotki

Wniosek: 90 min. to czas wystarczający, aby organizmy - dzięki dostępowi do wody - przeszły ze stanu anabiozy = vita minima (brak ruchu) do stanu pełni życia. Stało się tak dlatego, że nie została zniszczona struktura koloidowa białek.

10. TEMAT: Analiza dryfu genetycznego

Materiał: urna z 40 kulkami (8 czerwonych i 32 białe - symbolizuje pulę genową populacji, w której gen dominujący stanowi 20 %), zapas kulek białych i czerwonych, dodatkowe urny.

Warunki i przebieg:

Założenie: dryf działa 3 razy każdorazowo zmniejszając liczebność populacji o połowę. Po każdym zadziałaniu dryfu liczebność populacji podwaja się, ale nie zmienia się skład jakościowy i ilościowy puli genowej populacji.

Z urny wyjmujemy losowo - za jednym razem - 20 kulek i odkładamy je do dodatkowej urny. Obliczamy, ile jest kulek białych i czerwonych w urnie pierwotnej (= ta, z której wyjmowaliśmy kulki). Obliczamy odsetek kulek czerwonych i odchylenie standardowe tego odsetka, które jest miara dryfu. Do urny pierwotnej wsypujemy tyle kulek białych i tyle kulek czerwonych, ile jest ich w urnie. Czynności te wykonujemy jeszcze 2 razy

Wyniki:

po I zadziałaniu dryfu P(A) = np. 4/20 = 20 % , czyli p = 0,2 q = 0,8 N = 20

= obliczyć !!!

po II zadziałaniu dryfu P(A) = % , czyli p = q = N = 20

= obliczyć !!!

po III zadziałaniu dryfu P(A) = % , czyli p = q = N = 20

= obliczyć !!!

Wniosek: zależny od wyników;

- jeżeli częstość allela dominującego rośnie: dryf okazał się czynnikiem kierunkowym i doprowadził do zwiększenia częstości allela dominującego a zmniejszenia częstości allela recesywnego

- jeżeli częstość allela dominującego maleje: dryf okazał się czynnikiem kierunkowym i doprowadził do zmniejszenia częstości allela dominującego a zwiększenia częstości allela recesywnego

- jeżeli częstość allela raz rośnie, raz maleje: dryf jest czynnikiem losowym bezkierunkowym

- zawsze: istotny efekt oddziaływania dryfu widoczny jest w populacjach o małej liczebności

11. TEMAT: OBLICZANIE POJEMNOŚCI CZASZKI METODĄ LEE PERSONA

Materiał: cyrkiel kabłąkowy, przyrząd do pomiaru wzrostu

Warunki i przebieg:

1. cyrklem mierzymy:

- szerokość głowy: eu-eu;

euryon- punkt położony na czaszce najbardziej bocznie od linii środkowej

- długość głowy: opr-gla;

opisthocranion- punkt położony w miejscu najdalej wysuniętym ku tyłowi czaszki na kości potylicznej w linii środkowej

glabella- punkt leżący w miejscu najbardziej wysuniętym ku przodowi kości czołowej, między łukami brwiowymi, nad nasadą nosa, w linii środkowej

2. przy użyciu przyrządu do pomiaru wzrostu mierzymy:

- wysokość głowy (b-v)-(b-tr)

(b-v) = wzrost

b - basis

v - vertex- najwyżej położony punkt na głowie ustawionej w płaszczyźnie frankfurckiej będący górną granicą wzrostu osobnika

tr - tragion- punkt położony na górnej krawędzi guzka ucha

Wyniki: np. S = 140 mm W = 130 mm D =170 mm

obliczenie pojemności ze wzoru zależnie od płci - jest na tablicy

WZÓR:

Wniosek: klasyfikacja własnej głowy - zależnie od wyniku i płci - jest na każdym stole

12. TEMAT: Ocena własnEGO dermatoglifów

Materiał: płytka pokryta pasta daktyloskopową, linijka, lupa, kartka papieru

Warunki i przebieg: opuszkę palca odciskamy ruchem półkolistym tak, aby cała była nią pokryta. Wykonujemy odbitkę na papierze, czyli daktylogram. Określamy typ wzoru linii papilarnych, wyznaczamy deltę i obliczamy indeks RC.

delta: typowa - rozchylenie dwóch listewek biegnących obok siebie

rozwidlona - rozdwojenie listewki pojedynczej

wzory: łukowy ( bezdeltowy)

pętlicowy (jednodeltowy)

wirowy (dwudeltowy)

linia Galtona - linia łącząca środek delty ze środkiem wzoru papilarnego.

indeks RC - liczba linii papilarnych przeciętych przez linię Galtona

Wyniki: piękny daktylogram: wyraźnie widoczne wszystkie linie i delta

opis: np. palec wskazujący lewy, wzór wirowy, RC₁ = RC₂ =

prawy kciuk, wzór pętlicowy, RC =

Wniosek: wzór linii papilarnych dziedziczy się jako cecha jakościowa, a indeks TRC

( = suma indeksów RC) jako cecha ilościowa. Ten sam palec na obu dłoniach ma różny daktylogram!

13. TEMAT: Doświadczenie Lederbergów

Materiał: hodowla Escherichia coli (płytka = murawa = 1 milion kolonii), jałowa płytka Petriego z pożywką , jałowa płytka Petriego z pożywką i streptomycyną, bloczek drewniany z metalowym bolcem, jałowy aksamit

Warunki i przebieg: na bloczek nakładamy aksamit. Kładziemy na niego płytkę z murawą (płytka matrycowa I), lekko przyciskamy i zaznaczamy na płytce położenie bolca. Następnie na aksamit kładziemy jałową płytkę, lekko przyciskamy i zaznaczamy położenie bolca i w ten sposób uzyskujemy płytkę matrycową II. Teraz na aksamit kładziemy płytkę ze streptomycyną (płytka selekcyjna), lekko przyciskamy i zaznaczamy położenie bolca. Płytki matrycową II i selekcyjną inkubujemy 24 godz. w cieplarce w temp. 37^oC. Po dobie płytki wyjmujemy. Płytka matrycowa II jest repliką płytki matrycowej I, na płytce selekcyjnej wyrosły tylko kolonie bakterii oporne na streptomycynę, czyli mutanty streptomycynooporne.

Wyrosły one w takim miejscu na płytce selekcyjne, w jakim znajdowały się na płytce matrycowej I i na płytce matrycowej II (po to zaznacza się położenie bolca). Z płytki matrycowej II pobieramy bakterie z tego miejsca, gdzie zlokalizowany został dany mutant, dodaje się je do podłoża płynnego, inkubuje i wysiewa na nową jałową płytkę z podłożem (płytka matrycowa III). Z tą płytką postępuje się tak, jak z płytką matrycową I .

Wyniki: na płytce selekcyjnej ze streptomycyną wyrosły np. 3 mutanty .

Wniosek: częstość mutantów streptomycoopornych wynosi: 3 na milion kolonii.

Streptomycyna jest czynnikiem selekcyjnym - a nie mutagennym - eliminując = zabijając bakterie wrażliwe na nią pozwala ujawnić się bakteriom opornym, które były na płytce matrycowej I. Były na niej jako wynik mutacji spontanicznej, która zaszła kiedyś.

14. TEMAT: WYKONANIE WŁASNEGO MORFOGRAMU

Materiał: centymetr, cyrkiel kabłąkowy duży, przyrząd do pomiaru wzrostu, siatka morfogramu właściwa dla płci osoby wykonującej morfogram

Warunki i przebieg: należy wykonać 5 pomiarów zgodnie z wymogami antropometrii.

A - wysokość ciała = wzrost, przyrząd do pomiaru wzrostu, basis - vertex; basis = podstawa, vertex=najwyższy punkt na szczycie głowy, gdy jest ona ustawiona w poziomej frankfurckiej (linia łącząca górny brzeg otworu słuchowego zewnętrznego z dolnym brzegiem oczodołu musi być równoległa do podłoża).

B - długość kończyny dolnej, centymetr, basis - trochanterion (najwyższy punkt krętarza większego kości udowej).

C - szerokość barków, cyrkiel kabłąkowy od tyłu, acromion - acromion (najbardziej bocznie i ku górze położony punkt na zewnętrznej. krawędzi wyrostka barkowego łopatki)

D - szerokość międzykrętarzowa, cyrkiel kabłąkowy od przodu, trochanterion- trochanterion.

E - obwód klatki piersiowej, na bezdechu, centymetr powinien przebiegać przez punkt xiphion (w linii, pośrodkowej ciała na powierzchni mostka, w miejscu połączenia trzonu mostka z wyrostkiem mieczykowatym).

Wyniki: A = cm B = mm C = mm D = mm E = mm

najlepiej na papierze milimetrowym (poprosić): na przerysowanej właściwej siatce morfogramu (jest na każdym stole) zaznaczyć wartości swoich pomiarów i połączyć wszystkie uzyskane punkty i napisać: mój morfogram.

Wniosek: morfogram konkretnej osoby wykreślony na siatce właściwej dla jej płci nigdy nie jest linia prostą. Morfogram danej osoby jest zmienny w czasie.

15. TEMAT: ROZKŁAD CZĘSTOŚCI ZDARZEŃ PRZYPADKOWYCH - KRZYWA ROZKŁADU KULEK W APARACIE GALTONA

Materiał: aparat Galtona, 205 kulek, szkiełko podstawowe, papier milimetrowy

Warunki i przebieg: Kulki należy umieścić w jednej płaszczyźnie w - zamkniętej przez szkiełko podstawowe - komorze trójkątnej aparatu Galtona. Po usunięcie szkiełka kulki powinny losowo wpaść do 11 komór aparatu Galtona. Należy policzyć kulki w każdej z tych komór..

Wyniki: komora: 1= np. 0 kulek 2 = np.2 kulki i tak do 11= np. 1 kulka

W tym samym układzie współrzędnych 2 wykresy (papier milimetrowy - poprosić):

1. krzywa Galtona (doświadczalna):

oś X = nr (1 -11) komory aparatu Galtona

oś Y = liczba kulek w danej komorze

2. krzywa Gaussa (teoretyczna przybliżona)

oś X = nr (1 -11) komory aparatu Galtona

ośY = współczynniki 10 rzędu trójkąta Pascala podzielone przez 5

(są na tablicy: 0 2 9 24 42 51 42 24 9 2 0)

Wniosek: badanie rozkładu kulek w aparacie Galtona to model badania rozkładu w populacji natężenia cech wieloczynnikowych ilościowych; gwoździe w aparacie symbolizują wpływ czynników środowiska na wykształcenie się określonego natężenia cechy.

16. TEMAT: Obliczanie pojemności czaszki metodą Broc'a

Materiał: czaszka, kasza, cylinder, lejek

Warunki i przebieg: do czaszki (zakryte wszystkie otwory naturalne) wsypujemy kaszę aż do jej całkowitego wypełnienia. Wysypujemy kaszę i mierzymy jej objętość. Objętość wysypanej kaszy jest miarą pojemności czaszki.

Wyniki: objętość kaszy wynosi np. 1340 cm³ i taka jest pojemność czaszki

Wniosek: według kategorii pojemności czaszki (jest na każdym stole) badaną czaszkę charakteryzuje małogłowie.

18. TEMAT: OBLICZANIE WSKAŹNIKA SZEROKOŚCIOWO-DŁUGOŚCIOWEGO WŁASNEJ CZASZKI

Materiały: czaszka, cyrkiel kabłąkowy

Warunki i przebieg: cyrklem mierzymy:

- szerokość czaszki: eu-eu;

euryon- punkt położony na czaszce najbardziej bocznie od linii środkowej

- długość czaszki: opr-gla;

opisthocranion- punkt położony w miejscu najdalej wysuniętym ku tyłowi czaszki na kości potylicznej w linii środkowej

glabella- punkt leżący w miejscu najbardziej wysuniętym ku przodowi kości czołowej, między łukami brwiowymi, nad nasadą nosa, w linii środkowej

Obliczamy wskaźnik szerokościowo-długościowy> W = S/D x 100

Wyniki: np. S = 14 cm D = 17 cm W = 82,35

Wnioski: klasyfikacja (jest na każdym stole) na podstawie wartości wskaźnika zależy od płci osoby, od której pochodzi czaszka. W tym przypadku, niezależnie od płci, której nie znamy, osoba była krótkogłowa. Ewolucja sprawiła, ze współcześni ludzie są właśnie głównie krótkogłowi i nadkrótkogłowi.

19. TEMAT: WYKRYWANIE „PAŁECZKI DOBOSZA”

Materiały: jednorazowy, jałowy nożyk, spirytus salicylowy, wata, rękawiczki, szkiełka podstawowe, wanienka do barwienia, roztwór May-Grunwalda, woda destylowana, barwnik Giemsy

Warunki i przebieg:

1. założyć rękawiczki, spirytusem zdezynfekować opuszkę palca, nożykiem przekłuć opuszkę, pierwszą kroplę krwi wytrzeć watą, druga kroplę krwi umieścić na brzegu szkiełka podstawowego i zrobić cienki rozmaz: szkiełko podstawowe o szlifowanym brzegu po kątem 45^o umieścić w kropli krwi i przesuwając szkiełko od siebie rozciągnąć kroplę krwi jak najdalej.

2. preparat z rozmazem krwi położyć na wanience i wysuszyć, a potem barwić:

- roztwór May-Grunwalda (=utrwalacz i barwnik): 3 min., spłukać 3x wodą

- barwnik Giemzy: 30 min., spłukać 3x wodą

- preparat wysuszyć, oglądać pod pow. 1000 x z immersją olejową, znaleźć „pałeczkę dobosza” = grudka chromatyny na nitce odchodzącej od jądra granulocytu obojętnochłonnego

Wyniki: znaleziono „pałeczkę dobosza”, ewentualnie narysować ją

Wnioski: stwierdzamy obecność. „Pałeczkę dobosza” można wykryć w jądrze granulocytu obojętnochłonnego osoby, która ma minimum 2 chromosomy płciowe X, np. 46,XX (kobieta) lub 47,XXY (mężczyzna z zespołem Klinefeltera). Przy większej ilości pałeczek można domniemywać aberrację np. zespół Klinefeltera.

20. TEMAT: WYKRYWANIE FENYLOKETONURII - PRÓBA MOCZOWA

Analiza moczu w kierunku wykrywania fenyloketonurii

Materiały: mocz osoby podejrzanej o fenyloketonurię, mocz osoby zdrowej, roztwór FeCl₃

Warunki i przebieg: do każdej próbki moczu dodać po 1 kropli roztworu FeCl₃ i obserwować barwę moczu

Wyniki: mocz osoby podejrzanej o fenyloketonurię zmienia barwę na ciemnozielononiebieską / szmaragdową . Mocz osoby zdrowej nie zmienia swej barwy

Wnioski: zmiana zabarwienia moczu osoby podejrzanej o fenyloketonurię jest wynikiem reakcji między znajdującymi się w moczu kwasem fenylopirogronowym (nieprawidłowy metabolit fenyloalaniny) a FeCl₃. Reakcja jest dodatnia dopiero w 3-4 tygodniu życia noworodka - nie ma zatem znaczenia w diagnostyce fenyloketonurii.

Analiza moczu w kierunku wykrywania alkaptonurii - nie ma w spisie

Materiał - mocz osoby podejrzanej o alkaptonurię

Warunki i przebieg - próbkę z moczem (ok. 3-5 ml) wystawiamy na działanie powietrza atmosferycznego na ok. pół godziny i obserwujemy jego barwę

Wyniki - mocz osoby podejrzanej o alkaptonurię z upływem czasu ciemnieje (brązowy, prawie czarny).

Wnioski - ciemnienie moczu jest wynikiem utleniania przez tlen atmosferyczny kwasu homogentyzynowego, który wydalany jest z moczem osób, u których brak jest enzymu= diogsygenazy homogentyzynianowej. Brak tego enzymu uwarunkowany jest brakiem dominującego allela warunkującego syntezę enzymu.

21. TEMAT: WYKRYWANIE HETEROAGLUTYNIN - Aglutynacja erytrocytów LUDZKICH surowicą końską

Materiały: 5 % zawiesina erytrocytów człowieka dowolnej grupy w układzie ABO, surowica końska, roztwór 0,85 % NaCl, szkiełka z łezką, pipetki, komora wilgotna, dupa

Warunki i przebieg: szkiełko z łezką + kropla zawiesiny erytrocytów +

- preparat kontrolny: kropla roztworu 0,85 % NaCl

- preparat badany: kropla surowicy końskiej

Każde szkiełko należy delikatnie poruszyć, aby krople się wymieszały, a następnie włożyć do komory wilgotnej na 10-15 min., w temperaturze pokojowej. Po tym czasie należy sprawdzić okiem nieuzbrojonym i pod lupą na którym szkiełku zaszła aglutynacja erytrocytów.

Wyniki: aglutynacja (trwałe zlepienie erytrocytów) zaszła w preparacie badanym, zaś w preparacie kontrolnym zaszła agregacja (nietrwałe połączenie erytrocytów)

Wnioski: surowica końska zawiera przeciwciała - heteroaglutyniny, które łączą się z antygenami erytrocytów człowieka powodując aglutynację erytrocytów.

22. TEMAT: DOLICHOTEST - FITOAGLUTYNINY W OZNACZANIU GRUP KRWI

Materiały: 5 % zawiesina erytrocytów człowieka grupy krwi A₁, 5 % zawiesina erytrocytów człowieka grupy krwi A₂, roztwór 0,85% NaCl, szkiełka z łezką, pipetki, komora wilgotna, odczynnik „dolichotest”

Warunki i przebieg:

1. szkiełko z łezką + kropla zawiesiny erytrocytów grupy krwi A₁ +

- preparat kontrolny: kropla roztworu 0,85 % NaCl

- preparat badany: odczynnik „dolichotest”

2. szkiełko z łezką + kropla zawiesiny erytrocytów grupy krwi A₂ +

- preparat kontrolny: kropla roztworu 0,85 % NaCl

- preparat badany: odczynnik „dolichotest”

Każde szkiełko należy delikatnie poruszyć, aby krople się wymieszały, a następnie włożyć do komory wilgotnej na 10-15 min., w temperaturze pokojowej. Po tym czasie należy sprawdzić okiem nieuzbrojonym i pod lupą na którym szkiełku zaszła aglutynacja erytrocytów.

Wyniki: silna aglutynacja (trwałe zlepienie erytrocytów) zaszła w preparacie badanym z erytrocytami grupy krwi A₁, zaś w preparacie badanym z erytrocytami grupy krwi A₂ zaszła bardzo słaba aglutynacja lub nie zaszła wcale. Na żadnym szkiełku kontrolnym aglutynacja nie zaszła - wystąpiła agregacja (nietrwałe połączenie erytrocytów).

Wnioski: „dolichotest” to preparat zawierający fitohemaglutyniny z rośliny Dolichos biflorus. Są to przeciwciała o charakterze aglutynin, które łączą się z antygenem A z układu ABO. Silna aglutynacja w przypadku erytrocytów grupy A₁ jest wynikiem dużych ilości antygenu A na erytrocycie, a słaba w przypadku erytrocytów grupy A₂ jest wynikiem małych/bardzo małych ilości antygenu A na erytrocycie.

23. TEMAT: OBLICZANIE POWIERZCHNI WŁASNEGO CIAŁA

Materiały: waga, przyrząd do pomiaru wzrostu

Warunki i przebieg:

Ważymy się, czyli określamy swoją masę ciała.

Mierzymy swoją wysokość przy użyciu przyrządu do pomiaru wzrostu
wzrost = b - v

b - basis

v - vertex: najwyżej położony punkt na szczycie głowie ustawionej
w płaszczyźnie frankfurckiej będący górną granicą wzrostu osobnika

Wskaźnik powierzchni ciała: PC = [(P + dH)/100] + 1

P - masa ciała [kg]

dH - różnica wysokości ciała w stosunku do 160 cm

Wyniki: P = np. 61 kg

dH = 176 -160 = 16 cm

PC = 1,77

Wnioski: Moja powierzchnia ciała - klasyfikacja zależna od płci - bardzo duża.

24. TEMAT: OBLICZANIE WSKAŹNIKA ROHRERA

Materiały: waga, przyrząd do pomiaru wzrostu

Warunki i przebieg:

Ważymy się, czyli określamy swoja masę ciała.

Mierzymy swoją wysokość przy użyciu przyrządu do pomiaru wzrostu
wzrost = b - v

b - basis

v - verte: najwyżej położony punkt na szczycie głowie ustawionej
w płaszczyźnie frankfurckiej będący górną granicą wzrostu osobnika

Wskaźnik Rohrera: masa/(b - v)³ x 100

masa ciała [g] B - v = wysokość [cm]

Wyniki: masa ciała: np. 61000 g

wzrost b-v = np. 176 cm

(obliczenie wskaźnika ze wzoru: masa/(b-v)³x100)

61000/ (176)³x100= 1.112

Wyniki: Według wskaźnika Rohrera można określić moje ciało jako: smukłe

25. TEMAT: WYKRYWANIE ANTYGENU D ERYTROCYTÓW LUDZKICH

Odczynnik Rh jest produktem hodowli In vitro komórek hybridoma człowiek - mysz ( linia kom RUM - 1 )

Metoda probówkowa:

Do odpowiednio oznakowanej próbówki dodać 2 krople ( 80 µl ) odczynnika ANTI - D. dodać 1 kroplę ( 40 µl ) 3 % zawiesiny badanych krwinek w PBS. Dokładnie wymieszać i inkubować w temp pokojowej przez 60 sekund. Odwirować z prędkością 1000 obrotów / minutę przez 60 sekund.

Delikatnie poruszając próbówkami odczytać makroskopowo wynik badania obserwując, czy następuje aglutynacja świadcząca o obecności antygenów w krwinkach. Jeśli to konieczne użyć mikroskopu. Brak aglutynacji klasyfikuje krwinki jako Rh-.

Wnioski - w jednej z próbówek doszło do aglutynacji erytrocytów, w próbówce tej musiała być krew z antygenami D układu Rh na erytrocytach.

26. TEMAT : WPŁYW TEMPERATURY NA CZYNNOŚĆ SERCA DAPHNIA SP.

Materiały: mikroskop / lupa, szkiełko z łezką, zlewka z wodą, łaźnia wodna, lód, rozwielitki, papier milimetrowy,

Warunki i przebieg: Najpierw ogląda się rozwielitkę w kropli wody na szkiełku z łezką w powiększeniu 25 lub 100x w temperaturze pokojowej i określa liczbę skurczów na minutę. Następnie kładzie się szkiełko na kostce lodu (temp. ok. 0 stopni) i ponownie oznacza liczbę skurczów serca. Potem ogrzewa się rozwielitkę w zlewce z wodą w łaźni w temp. 30 stopni przez pięć minut i, najszybciej jak to możliwe, określa liczbę skurczów na minutę.

Wyniki: tabelka i wykres zależności. Uwzględnić temperatury graniczne: -4 i +33,5 stopni!

Wnioski: Czynność serca rozwielitki wzrasta wraz z temperaturą. Nie jest to jednak związek w pełni zgodny z regułą Van't Hoffa.

27. TEMAT: WYKRYWANIE SUBSTANCJI GRUPOWYCH UKŁADU AB0 W ŚLINIE

Materiały: odczynnik anti-A (przeciwciała IgM) - niebieski, 5% zawiesina krwinek grupy A w NaCl, wzorcowa ślina grupy A, 0,85% NaCl, dwie probówki, wirówka,

Warunki i przebieg:

Do 1. probówki: 2 krople Anti-A, kropla NaCl, 2 krople krwinek

Do 2. probówki: 2 krople Anti-A, kropla śliny, kropla NaCl, 2 krople krwinek

Odwirować przez 20 sekund z szybkością 1000 obrotów na minutę.

Odczytać wynik makroskopowo.

Wyniki: Kontrola - nastąpiła aglutynacja.

Badana ślina - nastąpiła aglutynacja dla osób bez antygenów A w ślinie, nie nastąpiła aglutynacja dla osób z antygenami A w ślinie.

Wnioski: osoba badana ma/nie ma antygenów układu AB0 w ślinie.

12

---