POŁĄCZENIA KOŚCI:

• Połączenia ścisłe

Dzielimy w zależności od tkanki, która łączy kości:

• Więzozrosty - elementem łączącym jest tkanka łączna.

• Chrząstkozrosty- elementem łączącym jest chrząstka,

• Kościozrosty- powstają w wyniku kostnienia więzozrostu, lub chrząstkozrostu

• Połączenia ruchome (stawy)

Podstawowym elementem każdego stawu są:

- powierzchnia stawowa,

- jama stawowa,

- torebka stawowa.

W stawach występują też elementy dodatkowe, jak obrąbki, łąkotki, więzadła, krążki stawowe, dzielące jamę stawową na 2 części, kosmki, fałdy.

Podział stawów:

1° Ze względu na liczbę kości tworzących staw:

• Stawy proste- utworzone przez 2 kości,

• Stawy złożone- utworzone przez więcej niż 2 kości.

2° Ze względu na kształt powierzchni stawowych i ruchomość:

• Stawy 1- osiowe- ruch odbywa się wzdłuż 1 osi , np.:

• Staw obrotowy - w którym odbywają się ruchy obrotowe, czyli odwracania i nawracania, np. staw promieniowo- łokciowy bliższy i dalszy.

• Staw zawiasowy - z rucham zginania i prostowania.

• Staw szczytowo- obrotowy- jest to tzw. staw śrubowy. Wykonywane są w nim ruchy obrotowe głowy, ale przy obrocie następuje zbliżanie lub oddalanie powierzchni stawowych.

• Stawy 2- osiowe- ruch odbywa się wzdłuż 2 osi.

• staw kłykciowy (eliptyczny)- np.

- staw promieniowo- nadgarstkowy- z ruchami zginania, prostowania, odwodzenia, przywodzenia, obwodzenia(jako kombinacja poprzednich ruchów).

- staw szczytowo- potyliczny głowy- z ruchami zgięcia, prostowania i z ruchami bocznymi.

• staw siodełkowy- np.

- staw nadgarstkowo- śródręczny kciuka- z ruchami przeciwstawiania i

odprowadzania, przywodzenia i odwodzenia, z ruchem obwodzenia kciuka.

• Stawy wieloosiowe- ruchy odbywają się w wielu osiach.

1. staw kulisty wolny- panewka jest płytka i obejmuje niewielką powierzchnię głowy kości ramiennej, np.

- staw ramienny- z ruchami zginania i prostowania, odwodzenia i przywodzenia, odwracania i nawracania, obwodzenia.

2. staw kulisty panewkowy- panewka jest głęboka i obejmuje ponad połowę głowy kości udowej, np.

- staw biodrowy- ruchy jak w stawie ramiennym, ale o mniejszym zakresie.

• Stawy nieregularne- mają nieregularne powierzchnie stawowe, a pod względem ruchomości zalicza się je do stawów wieloosiowych, np.

1. stawy obojczyka: barkowo- obojczykowy, mostkowo- obojczykowy.

• Stawy płaskie- posiadają wszystkie podstawowe elementy stawów, ale maja bardzo małą ruchomość, np.staw krzyżowo- biodrowy

BUDOWA STAWÓW

Typowymi elementami stawu są:

powierzchnia stawowa - czyli główka (część wypukła) i panewka stawowa (część wklęsła), bywają także powierzchnie stawowe płaskie - kość krzyżowa z miednicą

Torebka stawowa - otacza cały staw, ograniczając go od otoczenia;zapobiega nadmiernym przesunięciom kości oraz stabilizuje staw

jama stawowa

Staw może również zawierać:

• więzadła stawowe

• obrąbek stawowy

• łąkotki

• kaletki maziowe

• trzeszczki

• kosmki maziowe

• fałdy maziowe

STAW KRZYŻOWO- BIODROWY

Staw krzyżowo-biodrowy (łac. articulatio sacroiliaca) - staw tworzony przez kość krzyżową i kość biodrową. Powstaje z połączenia ich powierzchni uchowatych; jest to połączenie wolne płaskie.

Staw ten ma bardzo krótką torebkę stawową, która blokuje kości przed przemieszczaniem. Wewnątrz tego stawu występują dodatkowe więzadło krzyżowo-biodrowe międzykostne - ligamentum sacroiliaca interossa więzadło biodrowo-krzyżowe-brzuszne - ligamentum sacroiliacum ventrale więzadło biodrowo-krzyżowe-grzbietowe - ligamentum sacroiliacum dorasalia pośrednio staw ten wzmacniają więzadła: biodrowo-lędźwiowe - lig. iliolumbale, krzyżowo-guzowe - lig. sacrotuberale, krzyżowo-kolcowe - lig. sacrospinale.

Staw krzyżowo-biodrowy jest bardzo silnym aparatem więzłowym; ruchy w tym stawie są minimalne; czynnościowo jest to połączenie podobne do spojenia.

STAW BIODROWY

Cechy:

• Staw prosty,

• Staw jednojamowy,

• Staw kulisty, panewkowy, wieloosiowy,

• Powierzchnie stawowe:

- głowa kości udowej,

- panewka kości miednicznej.

• Ruchy:

- zgięcie, wyprost, przywodzenie, odwodzenie, rotacja wewnętrzna, zewnętrzna

• WIĘZADŁA:

- w. biodrowo- udowe, (łac ligamentum iliofemorale; ligamentum Bertini) - jedno z więzadeł stawu biodrowego znajdujące się na jego przedniej powierzchni.

Przyczepia się w okolicy kolca biodrowego przedniego dolnego oraz brzegu panewki stawowej. Składa się z dwóch pasm:

• górnego (poprzecznego) Pasmo poprzeczne biegnie wzdłuż szyjki kości udowej i przyczepia się do górnej części kresy międzykrętarzowej. Stanowi najsilniejsze więzadło ciała ludzkiego.

• dolnego (podłużnego) Pasmo podłużne przyczepia się do dolnej części kresy międzykrętarzowej dochodząc do krętarza mniejszego.

Funkcje; poszczególne pasma więzadła biodrowo-udowego działają antagonistycznie w stosunku do siebie.

• pasmo poprzeczne:

• hamowanie ruchów obrotowych uda na zewnątrz

• ograniczenie przywodzenia

• ograniczenie przeginania do tyłu

• pasmo podłużne:

• hamowanie prostowania uda

• hamowanie ruchów obrotowych uda do wewnątrz

- w. kulszowo- udowe, (więzadło kulszowo-torebkowe) (łac. ligamentum ischiofemorale; ligamentum ischiocapsulare) - jedno z więzadeł stawu biodrowego znajdujące się na jego tylnej ścianie.Swój początek bierze na tylnym brzegu panewki kości kulszowej. Biegnie skośnie ku górze i bocznie. Część włókien dochodzi do przedniego brzegu krętarza większego kości udowej, a pozostała splata się z warstwą okrężną.Funkcje to ograniczanie przywodzenia uda, hamowanie obrotu uda (w położeniu zgięciowym) do wewnątrz

- w. łonowo- udowe,(więzadło łonowo-torebkowe) (łac. ligamentum pubofemorale; ligamentum pubocapsulare) - jedno z więzadeł stawu biodrowego znajdujące się na jego przyśrodkowo-dolnej powierzchni. Swój początek bierze na trzonie i górnej gałęzi kości łonowej. Część włókien dochodzi do górnego brzegu krętarza mniejszego kości udowej. Pozostałe łączą się z włóknami warstwy okrężnej.

- w. głowy kości udowej (stabilizuje głowę w panewce) (łac. ligamentum capitis femoris; ligamentum teres femoris) - więzadło wewnątrzstawowe stawu biodrowego. Więzadło bierze swój początek na obu końcach powierzchni księżycowatej i więzadle poprzecznym panewki jako dwa powrózki. Biegnie ku górze i dochodzi do dołka głowy kości udowej. Jest objęte błoną maziową torebki stawowej. Funkcje więzadła głowy kości udowej są nie do końca poznane. Postuluje się jego udział w:

• hamowaniu przywodzenia i ruchów obrotowych uda na zewnątrz

• zwilżaniu głowy kości udowej mazią stawową

- warstwa okrężna, (łac. zona orbicularis; zona Weberi) - jedno z więzadeł stawu biodrowego, znajdujące się na wewnętrznej powierzchni torebki włóknistej stawu. Więzadło tworzy okrężną warstwę włókien biegnącą dookoła szyjki kości udowej w jej najwęższym miejscu. Jest zaopatrywane przez włókna z pozostałych więzadeł stawu biodrowego (biodrowo-udowego, łonowo-udowego i kulszowo-udowego).Funkcja to wzmacnianie położenia głowy kości udowej w panewce

STAW KOLANOWY

Cechy:

• Staw złożony (tworzą go 3 kości),

• Staw jednojamowy, ale dwupiętrowy, gdyż wewnątrz stawu znajdują się 2 łąkotki: boczna i przyśrodkowa, które dzielą jamę stawową na 2 piętra ( ale nie na 2 oddzielne jamy).

• Powierzchnie stawowe:

- nadkłykcie kości udowej,

- kłykcie kości piszczelowej,

- rzepka.

• Staw zawiasowy zmodyfikowany, bądź zawiasowo- obrotowy, gdyż głównymi ruchami wykonywanymi w tym stawie są:

• Ruchy:

- zginanie, prostowanie,

• przy lekko zgiętym kolanie możemy wykonywać nieznaczne ruchy obrotowe

ŁĄKOTKI

Łąkotki (łac. menisci) - dwa włóknisto-chrzęstne, półksiężycowate twory, znajdujące się na powierzchni stawowej kości piszczelowej. Ich zadaniem jest pogłębienie powierzchni stawowej stawu kolanowego. Obie łąkotki ustawione są swoimi rogami do środka powierzchni stawowej, gdzie przytwierdzone są do kości piszczelowej przy pomocy pasm łącznotkankowych. Na przekroju poprzecznym łąkotki mają kształt trójkąta prostokątnego, zwróconego podstawą na zewnątrz, zrośniętego z torebką stawową. Powierzchnia przylegająca do kości piszczelowej jest płaska, górna przylegająca do kłykci kości udowej jest wklęsła.

• Łąkotka boczna

• łąkotka boczna (łac. meniscus lateralis) - krótsza, bardziej zakrzywiona, tworzy prawie pełny pierścień; początkowy przyczep łąkotki znajduje się ku przodowi od guzka międzykłykciowego bocznego, a końcowy ku tyłowi od guzka międzykłykciowego przyśrodkowego

• Łąkotka przyśrodkowa

• łąkotka przyśrodkowa (łac. meniscus medialis) - dłuższa, szersza, kształtem przypomina sierp; przyczep początkowy znajduje się ku przodowi przed polem międzykłykciowym przednim, a końcowy ku tyłowi od pola międzykłykciowego tylnego

WIĘZADŁA:

Związane z rzepką:

- w. rzepki, więzadło przyczepia się dolnego brzegu i przedniej powierzchni rzepki. Biegnie ku dołowi, kończąc się przyczepem do guzowatości piszczeli. Jego długość wynosi około 5-8 cm.Pomiędzy tylną powierzchnią więzadła a błoną maziową stawu kolanowego znajduje się tkanka tłuszczowa. W dolnej części więzadło od kości piszczelowej oddziela kaletka maziowa podrzepkowa dolna (bursa intrapatellaris profunda).

- troczki rzepki, Troczki rzepki stanowią przedłużenie włókien głowy przyśrodkowej i bocznej mięśnia czworogłowego uda tworząc odpowiednio troczek przyśrodkowy (retinaculum patellae mediale) i troczek boczny (retinaculum patellae laterale). Kończą się przyczepem do przednich powierzchni kłykci kości piszczelowej.

Więzadła poboczne:

- w. poboczne piszczelowe, jego włókna przebiegają w dwóch grupach - powierzchownej i głębokiej. Biegnie ono od nadkłykcia przyśrodkowego kości udowej do części przyśrodkowej brzegu podpanewkowego i stąd dalej ku dołowi do kości piszczelowej. Wzmacnia ścianę tylną torebki stawowej. Główną funkcją tego więzadła jest ograniczenie nadmiernej koślawości oraz rotacji zewnętrznej piszczeli.

- w. poboczne strzałkowe, główna rola tego więzadła polega na ograniczaniu szpotawości kolana. Rozpoczyna się na nadkłykciu bocznym kości udowej i kończy się na głowie strzałki.

Więzadła krzyżowe:

- w. krzyżowe przednie, rozpoczyna się na powierzchni przyśrodkowej kłykcia bocznego kości udowej i biegnie ku dołowi, przodowi i środkowi, przyczepiając się na polu międzykłykciowym przednim kości piszczelowej. Najważniejsza rola tego więzadła polega na ograniczaniu przedniego względem kości udowej, ograniczaniu nadmiernego zgięcia i wyprostu oraz forsownego koślawienia i szpotawienia w wyproście i w zgięciu.

- w. krzyżowe tylne, biegnie od powierzchni bocznej kłykcia przyśrodkowego kości udowej do pola międzykłykciowego tylnego. Więzadło to składa się z dwóch oddzielnych części zróżnicowanych anatomicznie i funkcjonalnie. Taka budowa więzadła gwarantuje jego podstawową funkcję, jaką jest zabezpieczenie tylnego przemieszczania piszczeli oraz ograniczanie maksymalnego wyprostu i zgięcia.

Więzadła podkolanowe:

- w. podkolanowe skośne, wzmacnia ścianę tylną torebki stawowej. Jest to mocne, płaskie więzadło biegnące z okolicy kłykcia bocznego kości udowej skośnie ku dołowi. Jego włókna częściowo gubią się w torebce stawowej, a częściowo przechodzą w ścięgno mięśnia półbłoniastego. Więzadło to hamuje nadmierne prostowanie stawu i ruchy obrotowe.

- w. podkolanowe łukowate, przebiega w kształcie łuku wypukłego ku dołowi od kłykcia bocznego kości udowej do ściany tylnej torebki. Od więzadła tego dwiema zbieżnymi odnogami odchodzi pasmo które przyczepia się do głowy strzałki; nosi ono nazwę troczka więzadła łukowatego.

Więzadło poprzeczne kolana ( łączy ze sobą obie łąkotki).

Więzadło łąkotkowo-udowe przednie - jedno z więzadeł stawu kolanowego. Więzadło przyczepia się w okolicy tylnego przyczepu łąkotki bocznej. Biegnie ku górze i przyśrodkowo do przodu od więzadła krzyżowego tylnego. Przeważnie łączy się z nim kończąc się w miejscu jego przyczepu do wewnętrznej powierzchni kłykcia przyśrodkowego kości udowej.

Więzadło łąkotkowo-udowe tylne (łac ligamentum meniscofemorale posterius; ligamentum Wrisbergi) - jedno z więzadeł stawu kolanowego. Więzadło przyczepia się w okolicy tylnego przyczepu łąkotki bocznej. Biegnie ku górze i przyśrodkowo do tyłu od więzadła krzyżowego tylnego. Przeważnie łączy się z nim kończąc się w miejscu jego przyczepu do wewnętrznej powierzchni kłykcia przyśrodkowego kości udowej.

STAW PISZCZELOWO-STRZAŁKOWY BLIŻSZY;

• półścisły

• Powierzchnie stawowe; głowa strzałki, pow. stawowa strzałkowa k. piszczelowej

• Ruchy; nieznaczne przesunięcia w kierunku poprzecznym i pionowym, możliwy również nieznaczny obrót

STAW PISZCZELOWO-STRZAŁKOWY DALSZY;

• Staw włóknisty, więzozrost
  Struktury budujące staw: pow. przyśrodkowa dalszego końca strzałki i wcięcie strzałkowe dalszego końca k. piszczelowej
  Ruchy: zespalanie obu kostek, przy prostowaniu grzbietowym w stawie skokowym górnym rozwidlenie kostek rozchyla się nieznacznie

STAW SKOKOWY GÓRNY:

• Powierzchnie stawowe znajdują się na:

- k. piszczelowej,

- k. strzałkowej,

- k. skokowej.

• Staw złożony (2 kości),

• Staw jednoosiowy

• Ruchy: zginanie grzbietowe i podeszwowe stopy.

Są to 2 kostki ( boczna od strzałki, przyśrodkowa od piszczeli) oraz bloczek k. skokowej i dolna powierzchnia stawowa końca dalszego piszczeli.

STAW SKOKOWY DOLNY (SKOKOWO- PIĘTOWO- ŁÓDKOWY):

• Powierzchnie stawowe:

- Na kości piętowej wyróżniamy powierzchnie stawowe skokowe przednią, środkową i tylną. Łączą się one z powierzchniami stawowymi piętowymi na kości skokowej: przednią, środkową i tylną. Oprócz tego łączy się głowa kości skokowej z kością łódkowatą.

• Staw złożony,

• Staw wieloosiowy,

• Staw sprzężony ze stawem skokowym górnym,

• Ruchy: zginanie grzbietowe i podeszwowe, supinacja i pronacja, odwodzenie i przywodzenie, obwodzenie.

STAW PIĘTOWO- SZEŚCIENNY

• Staw płaski.

STAW POPRZECZNY STEPU:

• To tzw. staw Choparta,

• Powierzchnie stawowe: jest to połączenie stawu skokowo- łódkowego ze stawem piętowo- sześciennym.

• Ruchy; nieznaczne ruchy ślizgowe, podeszwowo-grzbietowe oraz ruchy minimalne obrotowe. Zabezpieczenie sklepienia podłużnego stopy (staw płaskostopia)

STAWY MIĘDZYSTĘPOWE:

• To stawy płaskie, półścisłe

• pow. stawowe między kośćmi klinowatymi i łódkowatą

• nieznaczne ruchy stopy zniekształconej przy do dopasowywaniu się do podłoża np. przy chodzeniu

STAWY STĘPOWO- ŚRÓDSTOPIE:

• To stawy płaskie, stawy półścisłe

• trzy między kośćmi klinowatymi a podstawami trzech pierwszych kości śródstopia i między przednią pow. kości sześciennej a podstawami IV i V kości śródstopia

• nieznaczne ruchy ślizgowe grzbietowo-podeszwowe oraz minimalne skręcenie przodostopia

STAWY ŚRÓDSTOPNO- PALICZKOWE:

• Stawy kuliste, ale ze względu na kształt powierzchni stawowych.

STAWY MIĘDZYPALICZKOWE:

• Stawy zawiasowe,

• Stawy jednoosiowe.

• Zginanie, prostowanie

---