OPRACOWANIE PYTAŃ  

  

  

1)                   Istota mechanizmu rynkowego (popyt, podaż, równowaga rynkowa)? 

  

RYNEK 

 miejsce na ogół instytucjonalnie zorganizowane, gdzie sprzedający i kupujący dokonują transakcji wymiany czynników produkcji (zasobów) oraz wytworzonych dóbr; 

 ogół transakcji kupna i sprzedaży dokonujących się w sposób dobrowolny i ciągły, w wyniku których zostają określone ceny nominalne oraz ilości nabywanych i sprzedawanych towarów (usług). 

  

Mechanizm rynkowy to ogół wzajemnych zależności pomiędzy popytem, podażą i cenami wszystkich rynkowych dóbr i usług oraz procesów dostosowawczych między nimi[O1] , których działanie prowadzi do równowagi rynkowej. Jest regulatorem produkcji, tzn. poziom i zmiany cen rynkowych są dla producentów sygnałem do zmian wielkości produkcji poszczególnych dóbr. W ten sposób mechanizm rynkowy wpływa na rozmiary i strukturę asortymentową produkcji, dostosowując ją do potrzeb nabywców.  

  

Popyt - jest to ilość dobra, jaką nabywcy są w stanie kupić po określonej cenie i w określonym czasie.  

  

Prawo popytu - wraz ze wzrostem ceny produktu, ceteris paribus (Cp), spada ilość popytu na dany produkt,  a wraz ze spadkiem ceny ilość popytu rośnie. 

  

Podaż     - jest to ilość produktów oferowanych na rynku po danej cenie w danym okresie. Podstawowym czynnikiem wpływającym na podaż jest cena. 

  

Prawo podaż - wzrost ceny rynkowej prowadzi, Cp, do wzrostu oferowanych ilości danego dobra, spadek ceny prowadzi do zmniejszenia ilości podaży. 

  

Równowaga rynkowa zachodzi wtedy, gdy popyt jest równy podaży, czyli wszystkie oferowane są nabywane przez konsumentów. 

 Możliwe są 3 sytuacje, tj.: 

 ilość popytu < ilość podaży (Q_D<Q_S) - nadwyżka; Jeżeli cena prowadzi do nierównowagi, to by zbyć nadwyżki ceny muszą zostać obniżone. mechanizm rynkowy prowadzi do tego, że  wypadają z rynku producenci, których ceny nie pokrywają kosztów wytworzenia. 

 ilość popytu > ilość podaży (Q_D>Q_S)-niedobór; W trakcie dostosowywania się ceny popytu i podaży odbywa się selekcja konsumentów 

 ilość popytu = ilość podaży   (Q_D=Q_S)- równowaga 

  

  

2)                   Elastyczność (definicja, przykłady)? 

  

Elastyczność popytu - jest to stosunek procentowej zmiany wielkości popytu do procentowej zmiany czynnika wpływającego na popyt. Wyróżnia się elastyczność: 

  

a)              cenową - jest to stosunek względnej zmiany popytu na dane dobro do względnej zmiany ceny tego dobra, elastyczność cenowa może przybierać wartości od zera do nieskończoności, tzn. jeśli  

|Ep|=   popyt doskonale elastyczny 

|Ep|>1    popyt stosunkowo elastyczny (elastyczny) np. obniżka ceny o 5% spowoduje wzrost popytu o 10% czyli siła reakcji jest większa, a współczynnik równa się 2. 

|Ep|=1    elastyczność jednostkowa (wzorcowa) np. cena rośnie o 2%, to  popyt spada o                 2% 

|Ep|<1    popyt stosunkowo nieelastyczny (nieelastyczny) - procentowa zmiana popytu jest mniejsza niż procentowa zmiana ceny np. obniżka ceny o 5% spowoduje wzrost popytu o 2% to wsp. elast. równa się 0,4.  Popyt nieelastyczny występuje dla żywności 

|Ep|=0    popyt doskonale nieelastyczny (sztywny) np. sól, chleb, lekarstwa              

  

b)             dochodową - stosunek procentowej zmiany popytu na dane dobro do procentowej zmiany dochodu 

E_I<0 dla dóbr podrzędnych 

E_I>0 dla dóbr normalnych 

E_I=0 popyt jest sztywny i nie reaguje na zmianę dochodu 

dobra normalne

E_I>1 popyt jest wysoce elastyczny dla dóbr wyższego rzędu (luksusowe)  

E_I w przedziale od 0 do 1  dla dóbr podstawowych            

  

c)              mieszaną - stosunek procentowej zmiany wielkości popytu na dane dobro do procentowej zmiany ceny drugiego dobra; elastyczność mieszana dotyczy dóbr komplementarnych i substytucyjnych 

E_C>0 dla dóbr substytucyjnych 

E_C<0 dla dóbr komplementarnych 

E_C=0 dla dóbr niezależnych (np. telewizor i skarpetki) 

  

Elastyczność cenowa podaży - jest to stosunek procentowej zmiany wielkości podaży danego dobra do procentowej zmiany ceny tego dobra. Może przybierać wartości od zera do nieskończoności tzn., jeśli: 

E_S=0  podaż doskonale nieelastyczna, krzywa podaży jest pionowa, np. dzieła sztuki, mieszkania w krótkim okresie 

  

E_S=  podaż doskonale elastyczna, przy pewnej cenie podaż przybiera dowolne rozmiary np. piasek (krzywa podaży jest pozioma) 

                                                                                

E_S=1  podaż wzorcowa, zmiana podaży jest taka sama jak zmiana ceny 

  

E_S>1  podaż elastyczna względem ceny, procentowa zmiana podaży jest większa od procentowej zmiany ceny, krzywa podaży przecina oś rzędnych 

                 

E_S<1  podaż nieelastyczna, procentowa zmiana podaży jest mniejsza od procentowej zmiany ceny, krzywa podaży jest nietypowa, ma nachylenie pozytywne, przecina oś odciętych 

  

  

3)                   Czynniki wpływające na popyt konsumenta?        

                                                                      

 Cena - to wartość towaru wyrażona w pieniądzu.  

Wywołuje 2 efekty tj. dochodowy -przy nie zmienionych dochodach i równoczesnym wzroście cen możemy kupić mniej produktów, czyli maleje siła nabywcza naszego dochodu; substytucyjny - jeżeli cena rozważanego dobra rośnie to kupujemy go mniej, gdyż staje się ono relatywnie droższe, zastępujemy je innymi, relatywnie tańszymi. 

 Dochody - wraz ze wzrostem dochodów popyt na dobra konsumpcyjne rośnie, na ogół zależność między dochodem, a popytem jest zależnością dodatnią, na niektóre produkty popyt spada wraz ze wzrostem dochodów. 

 Ceny dóbr komplementarnych np. samochód i benzyna 

 Ceny dóbr substytucyjnych 

 Substytuty - dwa dobra są substytutami, jeżeli zmiana ceny (wzrost, spadek) na jeden z produktów, przy niezmienionej cenie drugiego, przesuwa popyt konsumentów w kierunku dobra tańszego. Klasycznym przykładem jest masło i margaryna.  

 Dobro komplementarne - dwa dobra są komplementarne, jeżeli wzrost (spadek) ceny danego dobra wywołuje spadek (wzrost) popytu na drugie dobro. Wzrost (spadek) ceny mieszkań wpływa na spadek (wzrost) popytu na meble, sprzęt gosp. domowego itp. 

 Zmiany cen dóbr komplementarnych i substytucyjnych 

 Czynniki demograficzne tj. płeć, wiek, wykształcenie, liczba konsumentów, pozycja społeczno-zawodowa 

 Moda, postęp cywilizacyjny 

 Gusty i preferencje - każdy z kupujących posiada własne gusty lub preferencje odnoszące się do kupowanych dóbr. Każdy z nas posiada ulubiony kolor i chętniej kupuje tą odzież. Pojawiają się tzw. modne kolory. Wywiera to znaczny wpływ na gusty i preferencje kupujących odzież właśnie w kolorach modnych. W rezultacie popyt rynkowy na modną odzież przesuwa się w górę. 

  

Efekty związane z popytem (odmienne zachowania konsumentów): 

  

 Efekt snobizmu występuje wówczas, gdy wielkość popytu na dane dobro zgłaszana przez konsumenta zmienia się w odwrotny sposób w porównaniu do zmian wielkości popytu pozostałych konsumentów. 

 Efekt Veblena mówi o tym, że im większa cena danego dobra tym większy popyt na to dobro. 

 Giffena - wraz ze wzrostem cen podstawowych artykułów żywnościowych rośnie popyt ze strony najuboższych grup ludności 

 Naśladownictwa - popyt indywidualny zmienia się w takim samym kierunku w jakim zmienia się popyt większości (efekt owczego pędu lub efekt przyłączenia się do większości) 

  

4)      Produktywność przeciętna i krańcowa (pojęcie i interpretacja)? 

  

Produkt całkowity to całkowita wielkość produkcji wytworzonej w jednostce czasu. 

  

Produktywność przeciętna (AP) - jest to ilość produktu całkowitego przypadająca na jednostkę czynnika wytwórczego. 

  

Interpretacja: (czyli np. ile wyprodukowanych krzeseł przypada na jednego pracownika). 

  

Produktywność krańcowa (MP) - jest to stosunek przyrostu wielkości produkcji całkowitej do przyrostu zatrudnienia o 1 jednostkę. 

  

Interpretacja: (czyli np. o ile więcej krzeseł wyprodukuje zakład jeśli zatrudni dodatkowego pracownika).    

 

  

)       Kategorie kosztów (rodzaje, definicje)? 

  

Koszty  - wyrażona w pieniądzu wartość nakładów (praca, kapitał) zużyta w celu wytworzenia określonego produktu lub usługi. 

Rodzaje: 

A) koszty w krótkim okresie: 

 całkowite koszty stałe - są ponoszone przez przedsiębiorstwo niezależnie od wielkości, koszty te występują nawet wtedy, gdy produkcja wynosi zero (ochrona majątku, konserwacja, dzierżawa lokal i gruntów, amortyzacja budynków fabrycznych, płace kierownictwa).  

 całkowite koszty zmienne związane z wykorzystaniem w procesie produkcji czynników zmiennych, których ilości wzrastają lub zmniejszają się w zależności od rozmiarów produkcji. Tempo wzrostu jest nierównomierne, początkowo rośnie wolniej następnie po przekroczeniu pewnego poziomu zaczyna rosnąć szybciej. Koszty zmienne obejmują płace pracowników zatrudnionych przy produkcji, materiały, majątek ruchomy i zaopatrzenie biurowe. Przykład produkcyjnych kosztów zmiennych stanowią koszty materiałów bezpośrednich i energii. Przykłady pozaprodukcyjnych kosztów zmiennych to marża handlowa, która zmienia się wraz z wartością sprzedaży i koszt paliwa, zależny od ilości przejechanych kilometrów. 

 koszty całkowite - stanowią sumę kosztów stałych i kosztów zmiennych przy każdym poziomie produkcji, krzywa kosztów całkowitych zaczyna się w początku krzywej kosztów stałych całkowitych.  

 przeciętne koszty stałe - (koszt stały jednostkowy) podzielenie kosztów: stałego całkowitego przez wielkość produkcji koszt stały przeciętny zmniejsza się nieustannie wraz ze wzrostem rozmiarów produkcji, oznacza to, że na każdy produkt przypada coraz mniej całkowitych kosztów stałych 

 przeciętne koszty zmienne to stosunek kosztu zmiennego całkowitego do wielkości produkcji. Koszt zmienny przeciętny zmniejsza się wraz ze wzrostem produkcji, a następnie po przekroczeniu pewnej wielkości zaczyna rosnąć 

 przeciętne koszty całkowite - podzielenie kosztu całkowitego przez jednostkę produkcji (wykres w stosunku do ostatniego jest przesunięty w górę) 

 koszty marginalne (krańcowe) - jest to koszt ponoszony w związku z produkcją dodatkowej jednostki dobra.  

  

B) koszty w długim okresie: 

 długookresowe koszty całkowite  

 długookresowe koszty  

 długookresowe koszty marginalne  

  

6)                   Formy działalności gospodarczej (rodzaje, ogólna charakterystyka)? 

  

Przedsiębiorstwo - to jednostka gospodarcza, działająca na własne ryzyko, posiadająca wyodrębnione zasoby ludzkie, rzeczowe i finansowe użytkowania w celu realizacji określonych zadań. Przedsiębiorstwo to podstawowa forma działalności.  

Cechy przedsiębiorstwa: 

 odrębność prawna - przedsiębiorstwo ma prawo do nabywania praw i zaciągania zobowiązań oraz ponosi odpowiedzialność za wyrządzone szkody zarówno osobą fizycznym jak i prawnym 

 odrębność ekonomiczna - przedsiębiorstwo rozwija swój majątek wyłącznie z swojego wypracowanego zysku, koszty pokrywa z osiągniętych przychodów, samodzielnie ustala wynik finansowy i sporządza sprawozdawczość finansową oraz prowadzi rachunkowość 

 odrębność organizacyjna - przedsiębiorstwo ma własne kierownictwo i strukturę organizacyjną 

 odrębność techniczno - produkcyjna - przedsiębiorstwo dysponuje posiadanymi środkami produkcji, realizuje proces produkcyjny lub jego część 

 odrębność terytorialna - przedsiębiorstwo korzysta z wydzielonego terytorium 

  

Podział przedsiębiorstw: 

A)  ze względu na wielkość: 

mikro - w których przedsiębiorca co najmniej w jednym z ostatnich 2 lat obrotowych: 

 zatrudniał średniorocznie mniej niż 10 pracowników 

 osiągnął roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych nieprzekraczający równowartości w złotych 2 milionów euro, lub sumy aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyły równowartości w złotych 2 milionów euro 

 małe - w których przedsiębiorca co najmniej w jednym z ostatnich 2 lat obrotowych: 

 zatrudniał średniorocznie mniej niż 50 pracowników 

 osiągnął roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych nieprzekraczający równowartości w złotych 10 milionów euro, lub sumy aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyły równowartości w złotych 10 milionów euro 

średnie - w których przedsiębiorca co najmniej w jednym z ostatnich 2 lat obrotowych: 

 zatrudniał średniorocznie mniej niż 250 pracowników 

 osiągnął roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych nieprzekraczający równowartości w złotych 50 milionów euro, lub sumy aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyły równowartości w złotych 43 milionów euro  

B)                  spółki osobowe i kapitałowe (podział ze względu na formę organizacyjno-prawną, do tego dochodzą jeszcze osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą)  [O1]  

  

Cecha	Spółki kapitałowe	Spółki osobowe
Osobowość prawna	posiadają	nie posiadają
Struktura organizacyjna	posiadają organy określone prawem	jest dowolna
Majątek	stanowi własność spółki	stanowi współwłasność wspólników
Prowadzenie spraw spółki i reprezentowanie	należy do zarządu	należy do wspólników (komplementariusze)
Odpowiedzialność za zobowiązania spółki	odpowiada spółka, nie odpowiadają wspólnicy i akcjonariusze	odpowiadają wspólnicy całym swoim majątkiem

  

Podział ze względu na formę własności 

A)                  przedsiębiorstwo państwowe - przedsiębiorstwo, którego wyłącznym właścicielem jest państwo, a ściślej rzecz biorąc Skarb Państwa. Jest osobą prawną, może zostać przekształcone w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa w drodze komercjalizacji, która jest zazwyczaj etapem poprzedzającym prywatyzację.  

B)                  przedsiębiorstwo prywatne 

C)                  komunalne - to wyodrębniona jednostka użyteczności publicznej powołana do życia w celu zaspokojenia potrzeb lokalnej społeczności. 

D)                  spółdzielnie - podmiot gospodarczy czyli osoba prawna prowadząca przedsiębiorstwo, ustanowiona na zasadach prawa spółdzielczego, odmiennego nieco od prawa spółek handlowych; posiada majątek odrębny od majątku członków, - cel: usprawnienie dochodu wszystkich członków, - osiąganie zysku nie jest celem samym w sobie, - spółdzielnia odpowiada jako twór prawny, całym majątkiem, a członkowie tylko do wysokości swoich udziałów, - majątek spółdzielni to społeczna własność, jest niepodzielny i należy do wszystkich członków, - o nadwyżkach i ich przeznaczeniu decydują członkowie 

  

7)       Inflacja (istota, przyczyny, skutki)? 

  

Inflacja jest zjawiskiem gospodarczym przejawiającym się trwałym wzrostem ogólnego poziomu cen w określonym czasie 

Przyczyny inflacji: 

 niespodziewany i gwałtowny wzrost kosztów produkcyjnych, który prowadzi do ograniczenia zagregowanej podaży np. embargo na import ropy naftowej. Inflacja taka nazywa się inflacją kosztową. 

 wzrost zagregowanego popytu w gospodarce. Inflacja taka nazywa się inflacją popytową. 

Skutki inflacji: 

 powoduje wiele negatywnych skutków ekonomicznych: względne zmniejszenie się dochodów osób, których nominalne dochody są stałe; konsumentom łatwiej jest porównywać ceny oferowane przez różnych sprzedawców, gdy inflacja jest niska; warunkach wysokiej inflacji ludzie dążą do utrzymywania mniejszych zasobów gotówki, co związane jest z pewnymi kosztami, jak np. koszty dojazdu do bankomatu 

 negatywne oddziaływanie na gospodarkę zależy od skali inflacji i długości utrzymywania się zjawisk inflacyjnych, najbardziej niebezpieczna jest inflacja nieoczekiwana (występuje nieoczekiwanie i ma zmienną skalę wzrostu) 

 efekty inflacji są wysoce nieprzewidywalne, inflacja bowiem zniekształca istniejący układ dochodów i aktywów dokonując losowej redystrybucji dochodów 

 w dłuższym okresie czasu inflacja zjawiska nieantycypowanego staje się zjawiskiem antycypowanym czyli czynniki zaczynają się do niej dostosowywać 

  

8)            Bezrobocie (pojęcie, rodzaje)? 

  

Bezrobocie to zasoby siły roboczej pomniejszone o zatrudnionych. Bezrobocie oznacza taką sytuację na rynku pracy, kiedy nie wszyscy zdolni do pracy, ale chcący pracować znajdują zatrudnienie. 

Rodzaje: 

 frykcyjne - związane z przemieszczaniem siły roboczej w układzie przestrzennym pionowym i poziomym 

 dobrowolne - „nie chcę, nie pracuję”, pozostawanie bez pracy osób, które nie podejmują pracy, bo obowiązujące na rynku pracy stawki płacy są ich zdaniem zbyt niskie 

 przymusowe - chcę, ale nie mogę, tzn. pozostawanie bez pracy osób, które podjęłyby prace za obowiązującą na rynku stawkę, ale nie ma dla nich wolnych miejsc pracy 

 sezonowe - jest jedną z form bezrobocia strukturalnego; wynika z sezonowości zapotrzebowania na określony rodzaj pracy; np. rośnie na zimę, gdy zamierają prace budowlane 

 długookresowe - rodzaj bezrobocia, który obejmuje osoby pozostające bez pracy przez 6 do 12 miesięcy 

 chroniczne (długotrwałe) - to podrodzaj bezrobocia długookresowego. Bezrobocie chroniczne dotyczy ludzi, którzy pozostają bez pracy przynajmniej 12 miesięcy 

 strukturalne - powstaje, gdy struktura zapotrzebowania przedsiębiorstw na pracę nie odpowiada jej podaży 

 bezrobocie koniunkturalne (cykliczne) - występuje wtedy, kiedy łączny popyt na pracę jest niski. Wynika to ze spadku koniunktury w gospodarce. Gdy obniżają się globalne wydatki i spada produkt to bezrobocie rośnie praktycznie wszędzie 

 naturalne - frykcyjne łącznie z strukturalnym 

 technologiczne - jest odmianą bezrobocia strukturalnego; związane jest z postępem technologicznym; towarzyszy wprowadzaniu innowacji technicznych dających znaczne oszczędności pracy żywej. 

 nieefektywnego popytu - powstaje jako wynik niedostatecznego popytu na dobra, które mogą być wytworzone przy pełnym wykorzystaniu siły roboczej 

 płacowe lub klasyczne 

  

  

9)            PKB, dochód narodowy? 

  

Produkt krajowy brutto - jest miarą produkcji wytworzonej przez czynniki wytwórcze zlokalizowane na terytorium danego kraju niezależnie od tego, kto jest ich właścicielem.  

  

PKB w cenach rynkowych jest miarą produkcji krajowej łącznie z podatkami pośrednimi na dobra i usługi. 

  

PKB w cenach bazowych jest miarą produkcji krajowej z pominięciem podatków pośrednich. 

PKB nominalne jest obliczane wg bieżącej wartości pieniądza. PKB realne jest obliczane wg realnej wartości pieniądza, czyli uwzględnia inflację (w cenach stałych z wybranego roku bazowego). 

  

Produkt Narodowy Brutto (dochód narodowy brutto) - jest miernikiem całkowitych dochodów osiąganych przez obywateli danego kraju, niezależnie od miejsca (kraju) świadczenia usług przez czynnik produkcji. PNB jest równy PKB skorygowanemu o dochody netto z tytułu własności za granicą.  

  

Dochód narodowy - są to wszystkie dochody otrzymywane przez gospodarstwa domowe, na które to dochody składają się płace, renty, odsetki i zyski. 

  

Dochód narodowy to produkt narodowy netto - miernik efektów rocznej działalności gospodarczej, obliczany poprzez odjęcie amortyzacji od produktu narodowego brutto.  

  

PNB nominalny mierzy się w cenach bieżących, tj. takich, które istniały w okresie, gdy osiągano składające się na PNB dochody. 

  

PNB realny ( PNB w cenach stałych) koryguje nominalny PNB o skutki inflacji i wyraża go w cenach istniejących w pewnym okresie, najczęściej określanym jako rok bazowy lub podstawowy.  

  

10)          Funkcje Banku Centralnego? 

  

Bank Centralny spełnia funkcje bankiera w stosunku do banków komercyjnych oraz odpowiada za ustalenie poziomu stóp procentowych. 

 Bank emisyjny - wyłączne prawo emitowania znaków pieniężnych, określa wielkość emisji oraz moment wprowadzenia pieniądza gotówkowego do obiegu, organizuje obieg pieniężny i reguluje ilość pieniądza w obiegu 

 Bank banków:  

-                                              NBP organizuje system rozliczeń pieniężnych 

-                                              prowadzi bieżące rachunki międzybankowe 

-                                              sprawuje kontrolę nad działalnością banków komercyjnych (przestrzeganie przepisów prawa bankowego) 

 centralny bank państwa - prowadzi obsługę bankową budżetu państwa, prowadzi rachunki bankowe rządu i centralnych instytucji państwowych oraz realizuje ich zlecenia płatnicze 

 inne działania: 

-                                              zarządzanie rezerwami dewizowymi 

-                                              działalność statystyczno - analityczna 

-                                              działania na rzecz systemu płatniczego 

 kształtuje zasady rozliczeń pieniężnych w gospodarce 

 dba o płynność i bezpieczeństwo finansowe systemu płatniczego 

  

11)          Podatki (pojęcie, rodzaje)? 

  

Podatek - to przymusowe, bezzwrotne i nieodpłatne świadczenie pieniężne o charakterze powszechnym, nakładane z mocy prawa przez państwo lub inne organy władzy publicznej na osoby prawne i fizyczne. 

Rodzaje: 

a)                   wg przedmiotu opodatkowania: 

 podatki przychodowe - opierają się na cechach świadczących o osiąganych dochodach (wartości) i jeśli np. rozpatrując podatek gruntowy, to jego kwota jest wyznaczana na podstawie ilości i jakości gruntu, a nie na podstawie rzeczywistych dochodów otrzymanych dzięki posiadaniu tego gruntu, np. podatek rolny, podatek leśny 

 podatki dochodowe - mają charakter osobisty, czyli naliczane są od nadwyżki przychodów nad poniesionymi kosztami uzyskania tych przychodów, np. podatek dochodowy od osób prawnych, podatek dochodowy od osób fizycznych, podatek od wzrostu wynagrodzeń 

 podatki majątkowe - są bardzo zróżnicowane i mają za zadanie uzupełniać podatki dochodowe, np. podatki od posiadania majątku (podatek od nieruchomości, dywidendy), podatki od przyrostu majątkowego (podatek od spadków i darowizn), podatki od obrotu majątkiem (opłata skarbowa od czynności cywilnoprawnych) 

 podatki od wydatków konsumpcyjnych - płacone są w momencie płacenia za kupowane dobro lub usługę, np. podatki od wydatków (podatek od towarów i usług VAT, podatek akcyzowy, podatek od gier) 

b)                   wg stosunku przedmiotu opodatkowania do źródła podatku: 

 podatki pośrednie - są jednym ze składników cen produktów i są płacone w momencie dokonywania zakupów, np. podatki od obrotu majątkiem i wydatków 

 podatki bezpośrednie - opodatkowaniu podlegają dochody podatnika oraz posiadany przez niego majątek, np. podatki przychodowe i dochodowe oraz majątkowe 

c)                    wg podziału dochodów podatkowych: 

 podatki państwowe np. podatek od towarów i usług, podatek akcyzowy, podatek od gier, podatek od wzrostu wynagrodzeń, dywidenda 

 podatki samorządowe np. podatek rolny, podatek leśny, podatek od nieruchomości, podatek od środków transportowych, podatek od posiadania psów, podatek od spadków i darowizn 

 podatki wspólne stanowią: podatek dochodowy od osób fizycznych, którego 85% przypada budżetowi państwa, a 15% gminom, oraz podatek dochodowy od osób prawnych, którego 95% przypada budżetowi państwa, a 5% gminom 

  

Zależność między stopą opodatkowania a dochodami budżetu opisuje krzywa A. Laffera. Po przekroczeniu pewnej granicy dalszy wzrost stóp opodatkowania jest nieskuteczny, bo zamiast do wzrostu prowadzi do spadku dochodów.  

  

  

  

  

12)                Polityka fiskalna (cele, instrumenty)? 

  

Polityka fiskalna to zbiór decyzji podejmowanych przez rząd dotyczących opodatkowania i wydatków.  

Polityka fiskalna jest rodzajem polityki gospodarczej, na którą składają się wydatki rządów, podatki i transfery oddziałujące na poziom zagregowanych wydatków w gospodarce. 

Ekspansywna polityka fiskalna to wysokie wydatki państwa lub niskie podatki lub oba składniki jednocześnie. Restrykcyjna polityka fiskalna oznacza niskie wydatki państwa lub wysokie podatki lub oba składniki jednocześnie. Najczęściej w celu zachowania równowagi ekspansywna polityka fiskalna wymaga twardej restrykcyjnej polityki pieniężnej i odwrotnie. 

Cele: 

 redystrybucja dochodów 

 stabilizacja gospodarki - wykorzystywanie dochodów i wydatków budżetu państwa do pobudzania lub hamowania aktywności gospodarki odpowiednio do potrzeb wynikających z przebiegu cyklu gospodarczego 

Instrumenty: 

 wyróżnia się możliwość bezpośredniego i pośredniego oddziaływania narzędzi polityki fiskalnej na gospodarkę 

 możliwość bezpośredniego oddziaływania można podzielić na 2 grupy: 

 po stronie dochodów budżetowych: podatki bezpośrednie - dochody od osób fizycznych i prawnych, ulgi i zwolnienia  podatkowe, skale podatkowe; podatki pośrednie - VAT, akcyzowy, importowy 

 po stronie wydatków budżetowych: dotacje na finansowanie bieżących zadań gospodarczych, wydatki gospodarcze bieżące w sferze budżetowej, wydatki majątkowe 

  możliwości pośrednie: 

 finansowanie różnic stop oprocentowania kredytów 

 dekapitalizowanie banków komercyjnych 

 udzielanie poręczeń i gwarancji 

 dofinansowywanie inwestycji publicznych 

 zamówienia publiczne 

  

  

13)          Polityka monetarna (cele, instrumenty)? 

  

Polityka monetarna to zbiór decyzji władz monetarnych dotyczących ilości pieniądza. Polega na regulowaniu stopy wzrostu podaży pieniądza w celu wspierania rozwoju gospodarczego oraz stabilizacji poziomu produkcji (cen) i zatrudnienia. 

  

Cele polityki monetarnej: 

 regulowanie podaży pieniądza - dostosowywanie jej do poziomu przewidywanej aktywności gospodarczej oraz nieuniknionego wzrostu cen za pomocą: 

 bazy monetarnej (pieniądza wielkiej mocy), która obejmuje gotówkę znajdującą się w obiegu oraz rezerwy gotówkowe banków komercyjnych; jej wielkość wpływa na podaż pieniądza poprzez mnożnik kreacji pieniądza, którego wielkość zależy od współczynnika rezerw banków komercyjnych oraz od stosunku ilości gotówki do ilości depozytów;  

 podaż pieniądza = wskaźnik kreacji pieniądza * baza monetarna;  

 stopy procentowej polegającej na ustalaniu stopy procentowej i dostarczaniu odpowiedniej ilości pieniądza w formie kredytów dla banków komercyjnych;  

 operowanie zmianami stopy procentowej - określanie "ceny" kapitału; stopa procentowa pełni funkcję wskaźnika-informatora o polityce pieniężnej państwa oraz funkcję bodźca (wpływa na zachowania przedsiębiorstw i gospodarstw domowych); 

 oddziaływanie na kurs walutowy (stabilizacja). 

  

Instrumenty polityki monetarnej: 

 stopa dyskontowa - określanie stopy procentowej stosowanej przez bank centralny przy udzielaniu pożyczek bankom komercyjnym;  

 operacje otwartego rynku - działania polegające na kupowaniu i sprzedawaniu przez bank centralny publicznych papierów wartościowych i wywieraniu w ten sposób wpływu na rezerwy gotówkowe banków komercyjnych;  

 rezerwy obowiązkowe - część rezerw, która nie może być wykorzystywana przez banki komercyjne do udzielania pożyczek (wyraża się ją w procentach wartości depozytów złożonych w danym banku) 

  

Polityka pieniężna (monetarna) może być: 

 ekspansywna (miękka) polityka pieniężna - zwiększanie podaży pieniądza (obniżanie stopy dyskontowej, zakupy na otwartym rynku, obniżanie poziomu rezerw obowiązkowych). 

 restrykcyjna (twarda) polityka pieniężna - zmniejszanie podaży pieniądza (podwyższanie stopy dyskontowej, sprzedaż na otwartym rynku, podwyższanie poziomu rezerw obowiązkowych). 

 selektywna polityka kredytowa polega na modyfikowaniu zachowania instytucji kredytowych celem ułatwienia pewnym obszarom gospodarki dostęp do kredytów (kredyty preferencyjne, gwarancje kredytowe, racjonowanie kredytów). 

  

14)          Funkcje handlu zagranicznego w gospodarce?[JS2]  

  

Handel zagraniczny - jest to wymiana towarów i usług pomiędzy krajem a jego otoczeniem. 

Eksport - wywóz towarów i usług za granicę. 

Import - przywóz towarów i usług z zagranicy. 

Eksport + Import = Obroty handlu zagranicznego 

Eksport - Import = Saldo handlu zagranicznego. 

  

Wyróżniamy 2 funkcje handlu zagranicznego: 

 funkcja efektywnościowa: 

 wykorzystanie przewagi danego kraju pod względem kosztów absolutnych, jak i względnych, co umożliwia zwiększenie łącznej produkcji i konsumpcji, 

 zwiększenie rozmiarów produkcji, co wpływa na obniżenie jednostkowych kosztów (efekt skali),  

 koncentrację środków na wybranych dziedzinach (szybszy postęp techniczny), 

 rozszerzenie asortymentu towarów, 

 zaostrzenie konkurencji 

  

 funkcja zasobotwórcza - handel zagraniczny przyczynia się do poprawy efektywności w gospodarce, im więcej efektu na jednostkę nakładu tym sytuacja jest lepsza. Handel zagraniczny wpływa zarówno na globalne rozmiary produktu krajowego brutto, jak i na wartość jego poszczególnych składników, produkcji, inwestycji, akumulacji i konsumpcji. Oddziałując na stopę inwestycji i pośrednio na tempo wzrostu gospodarczego, handel zagraniczny spełnia funkcję zasobotwórczą. 

  

Handel zagraniczny może spełniać funkcję: 

 pasywną - jest to charakterystyczne dla gospodarki zamkniętej - niewielki import uzupełnia produkcję krajową, eksport dostarcza środków na import. 

 aktywną - prowadzenie gospodarki otwartej pozwala na wykorzystanie funkcji efektywnościowej handlu. 

  

15)          Części składowe „kompleksu gospodarki żywnościowej” (agrobiznes)? 

  

Agrobiznes - to zespół tych działalności człowieka, które bezpośrednio uczestniczą w wytwarzaniu finalnych produktów żywnościowych, począwszy od pozyskania surowców pierwotnych, a skończywszy na gotowej żywności konsumenta.  

Agrobiznes składa się z 3 agregatów: 

 zaopatrzenie: 

-                                              środki produkcji dla rolnictwa 

-                                              usługi 

-                                              środki produkcji dla przemysłu spożywczego + usługi 

 rolnictwo: 

-                                              produkujące żywność 

-                                              nierolnicze jednostki gospodarcze produkujące żywność (łowiectwo czy leśnictwo) 

 przetwórstwo + obrót: 

-                                              przetwórstwo + usługi 

-                                              obrót surowcami oraz finalnymi produktami żywnościowymi 

-                                              usługi materialne, jednostki sfery agrobiznesu 

  

Agregat I - zaopatrzenie:
Zaopatrzenie rolnictwa w środki produkcji:
- rynek nawozów sztucznych i środków ochrony roślin
- rynek maszyn rolniczych
- rynek nośników energii
- rynek nasion

Zaopatrzenie przemysłu spożywczego w środki produkcji:
- rynek opakowań
- rynek maszyn i urządzeń
- rynek nośników energii
- rynek metalurgiczny

Przemysł i usługi:
- przemysł paliwowo - energetyczny, elektromaszynowy, metalurgiczny
- chemiczny
- drzewno - papierowy
- mineralny
- lekki
- know - how
- usługi mechanizacyjne
- usługi transportowe
- usługi lecznicze 

  

Agregat II - rolnictwo:
Cechy rynku żywnościowego i rolniczego:
- nieelastyczny popyt na żywność
- nietrwałość surowców rolniczych  i produktów żywnościowych
- rozproszenie przemysłu spożywczego: organizmy żywe, ziemia, sezonowość, mała towarowość, samoprodukcja, wpływ warunków przyrodniczych, rozdrobnienie

 

Główne kierunki przemian we współczesnym rolnictwie:
- pogłębianie społecznego podziału pracy (dotyczy: przetwarzania, zaopatrzenia, zbytu, produkcji, konserwacje i naprawy, specjalizacja)
- technizacja rolnictwa
- intensyfikacja organizacji produkcji i wytwarzania
- integracja pionowa i pozioma
- koncentracja produkcji i jednostek produkcyjnych
- rosnący wpływ postępu naukowo - technicznego 

  

Agregat III - przetwórstwo i obrót:
- obrót produktami rolnymi
- obrót żywnością
- przetwórstwo (pierwotne, przemysłowe)
- import
- eksport
Przetwórstwo:
- dominacja wielkich przedsiębiorstw (państwowych: cukrownie, zakłady tłuszczowe, mięsne, ziemniaczane, gorzelnie), fizyczny podział przedsiębiorstw, reprywatyzacja firm, tworzenie nowych przedsiębiorstw
- sektor przetwórstwa prywatnego 

 

16)          Podstawowe czynniki produkcji (zasoby, nakłady, koszty)? 

  

Zasoby wykorzystywane do produkcji dóbr i usług to praca, ziemia, kapitał (niekiedy wlicza się technologię). 

  

Praca to świadoma i celowa działalność człowieka skierowana na środowisko przyrodnicze  w celu przystosowania go do własnych potrzeb (jest to zarówno wysiłek fizyczny jak                    i psychiczny). Zasoby pracy w przedsiębiorstwie można scharakteryzować ilościowo                        i jakościowo. Czynnik pracy nie jest jednorodny, z jednej strony to liczba osób zdolnych do pracy pomnożona przez czas pracy, a drugiej strony to kapitał ludzki czyli wiedza i umiejętności.  

  

Ziemia to obszar ziemi i wszystko to, co w naturze jest użyteczne w procesie produkcji: obszar, szczególnie warunki przyrodnicze. W rolnictwie ziemia jest zarówno przedmiotem i środkiem produkcji. Specyficzne cechy ziemi to: nieprzemieszczalność / nieruchomość, ograniczoność / niepomnażalność, niezniszczalność, zróżnicowanie produkcyjne. 

  

Kapitał to wszystkie środki materialne oraz zasoby pieniężne zaangażowane w procesie produkcji. Wyróżniamy kapitał rzeczowy i finansowy. W odróżnieniu od pracy i ziemi, kapitał nie jest czynnikiem pierwotnym, lecz wyprodukowanym. Kapitał utożsamiany jest ze środkami technicznymi, które obejmują ogół środków trwałych i obrotowych zastosowanych produkcyjnie.  

  

Nakłady (kapitał, praca) to zespół środków produkcji, które w procesie wytwórczym zostały skierowane (lub będą skierowane - nakłady planowane) do produkcji w okresie przyjętym za podstawę do oceny wyników.  

Ponoszenie nakładów oznacza: 

 wydatkowanie pracy ludzkiej 

 zużycie środków trwałych 

 zużycie i przetwarzanie środków obrotowych i usług 

Specyficzne cechy nakładów: 

 mają charakter materialny i formę rzeczową 

 można je przedstawić w jednostkach naturalnych (właściwych dla poszczególnych czynników) lub (rzadziej) w jednostkach materialnych 

 oznaczają wydatkowanie materii i energii 

 są zawsze związane z wytwarzaniem (produkcją) 

  

Koszty to: 

 obiektywna kategoria ekonomiczna rozwiniętej gospodarki towarowej, w której wszystkie czynniki produkcji mają swoje ceny związane ze sferą finansową produkcji 

 to wyrażona w pieniądzu wartość nakładów (praca, kapitał) zużyta w celu wytworzenia określonego produktu lub usługi 

  

Wyróżniamy koszty: 

 całkowite - stanowią sumę kosztów stałych i kosztów zmiennych przy każdym poziomie produkcji. 

 jednostkowe - koszt wytworzenia jednostki danego dobra 

 marginalne - jest to dodatkowy koszt ponoszony w związku z produkcją dodatkowej jednostki określonego dobra, wykonywaniem danej czynności lub świadczeniem usługi. 

  

17)          Efektywność wytwarzania (definicje, rodzaje mierników efektywności)? 

  

Efektywność = Efekt/Nakład 

  

  

 

                Osiągnięty skutek    Przyczyna wywołująca skutek 

  

Efektywność mówi o wysokości osiągniętego skutku jako efektu działania określonego nakładu. 

Kryteria podziału efektywności: 

 sposób wyrażania efektu i nakładu: 

-                                              efektywność techniczna   EF = E/N    [j.n./j.n.] 

-                                              efektywność ekonomiczna    EF = E/N    [j.w./j.w.] 

-                                              efektywność techniczno- ekonomiczna   EF = E/N    [j.n./j.w.] 

-                                              efektywność ekonomiczno- techniczna   EF = E/N    [j.w./j.n.] 

 rachunkowo-analityczne: 

-                                              przeciętna (cały efekt przez cały nakład), jest to efektywność średnia krańcowa (marginalna, przyrostowa) jest to efektywność dodanych (dodatkowych) jednostek nakładu; efektywność krańcową można liczyć w 3 formach: 

 jako efekt. ostatniej jednostki zastosowanego nakładu np. efektywność 150 kg NPK 

 jako efekt. kolejnych jednostek  nakładów np. od 70 do 150 kg NPK 

 średnią efektywność krańcową w danym przedziale nakładów (czyli mieszanka krańcowej i przeciętnej) 

 treść rzeczowa: 

-                                              produkcja/zasoby = efektywność produkcyjna zasobów czynników produkcji 

-                      produkcja/nakłady = efektywność produkcyjna nakładów 

-                                              dochód/zasoby =  efektywność ekonomiczna zasobów czynników produkcji 

-                      dochód/nakłady = efektywność ekonomiczna nakładów 

  

Produkcja (fizyczne rozmiary produkcyjne) 

EFEKT 

                               Dochód, zysk (przyrost wartości) 

  

                               Zasoby czynników produkcji (praca, ziemia, kapitał) 

NAKŁAD 

                               Nakłady, koszty (uruchomione zasoby) 

  

Cząstkowe mierniki efektywności - mierzą stopień realizacji I zasady gospodarności              tzn. zasady maksymalizacji efektu: 

 produktywność ziemi 

 produktywność kapitału 

 ekonomiczna wydajność pracy 

 techniczna wydajność pracy 

  

Cząstkowe mierniki zasobochłonności i nakładochłonności - mierzą stopień realizacji II zasady gospodarności  tzn. zasady minimalizacji nakładów: 

 ziemiochłonność produkcji 

 kapitałochłonność produkcji 

 pracochłonność produkcji 

  

18)          Podstawowe kategorie produkcji rolniczej? 

Produkcja to działalność ludzka, mająca na celu przystosowanie zasobów i sił przyrody do wytworzenia dóbr, które nazywa się produktami. 

  

Produkcja globalna (P_G) w produkcji rolniczej to produkcja roślinna tj. surowce, produkty pochodzenia roślinnego oraz produkcja zwierzęca tj. produkcja żywca rzeźnego oraz surowych produktów pochodzenia zwierzęcego. 

  

Produkcja końcowa (P_K) obejmuje jedynie te produkty, które w rozpatrywanej jednostce wychodzą ze sfery wytwarzania czyli wychodzące na zewnątrz jednostki (produkcja towarowa) oraz te, które w niej zostały skonsumowane przez ludzi w gospodarstwach z pominięciem sfery obrotu (zużycie konsumpcyjne). Obie te pozycje dają produkcję końcową zrealizowaną w danym czasie. Sposoby obliczania P_K: 

 P_K = produkcja towarowa (P_T) + zużycie konsumpcyjne (ZP) +/- różnica w stanie zapasów produktów rolnych, zwierząt gospodarskich i produkcji roślinnej w toku 

 P_K = produkcja globalna - produkty zużyte w wewnętrznym obrocie produkcyjnym 

  

Produkcja końcowa netto (P_Knetto)  jest mniejsza od produkcji końcowej o sumę zakupionych przez daną jednostkę środków produkcji pochodzenia rolniczego np. pasze, prosięta, materiał siewny, sadzeniaki. 

  

Produkcja towarowa (P_T) obejmuje te produkty, które wychodząc na zewnątrz gospodarstwa nabierają cech towaru. 

  

Produkcja towarowa netto (P_Tnetto) jest mniejsza od produkcji towarowej o zakupione z zewnątrz i zużyte w procesie produkcji materiały pochodzenia rolniczego. Obejmuje tę część produkcji towarowej, która jest wyłącznym rezultatem działalności analizowanej jednostki. 

  

Produkcja czysta - stanowi wielkość produkcji nowo wytworzonej przez pracę w rolnictwie i konkretnym gospodarstwie rolnym, możemy ją obliczyć jedynie wartościowo w złotych. 

  

Towarowość produkcji informuje nas, jaka część produkcji przyjęła formę towaru (w %): 

 Towarowość poszczególnych produktów  

Wskaźnik towarowości = P_T/P_G *100% 

 Towarowość całej produkcji rolniczej 

Wskaźnik towarowości = P_T/P_K*100% 

  

19)          Wspólna Polityka Rolna (cele, zasady)? 

  

WPR jest to pierwsza wspólna polityka rolna prowadzona przez kraje UE. WPR to wszystkie przedsięwzięcia dotyczące sektora rolnego, podejmowane przez Wspólnotę Europejską              w celu wypełnienia postanowień zapisanych w Traktatach Rzymskich. Obejmuje: rolnictwo, leśnictwo uprawę winorośli oraz ogrodnictwo. 

  

Cele: 

 odpowiednie zaopatrzenie rynków w produkty rolne 

 podnoszenie produktywności rolnictwa poprzez wspieranie postępu technicznego, racjonalizację produkcji i optymalizację zastosowań czynników produkcji 

 zapewnienie ludności rolniczej godziwych warunków życia, głównie poprzez zwiększanie dochodów osób czynnych w rolnictwie 

 stabilizacja poszczególnych rynków 

 zapewnienie konsumentom zakupu produktów rolnych po rozsądnych cenach 

Zasady: 

 zasada wspólnego rynku - oznacza swobodny przepływ produktów rolnych między państwami członkowskimi 

 zasada preferencji wspólnoty - oznacza pierwszeństwo zbytu na rynku Wspólnoty produktów rolnych wytwarzanych na jej terenie i ochronę rynku wewnętrznego przed tańszymi produktami pochodzącymi z importu 

 zasada solidarności finansowej - zobowiązuje wszystkie kraje członkowskie do solidarnego uczestnictwa w kosztach funkcjonowania polityki rolnej 

  

20)          Funkcje zarządzania? 

  

Zarządzanie - zestaw działań obejmujący planowanie, podejmowanie decyzji, organizowanie, kontrolowanie skierowany na zasady organizacji ludzkie, finansowe, rzeczowe i informatyczne. 

  

 Planowanie - to pierwsza pierwotna funkcja zarządzania o charakterze koncepcyjnym. Cechy: 

 dotyczy ona działania wykonawczego 

 odnosi się do przyszłości 

 ma charakter informacyjny 

 warunkuje realizację działań zarządczych oraz działania wykonawczego 

 rezultatem planowania jest plan 

Planowanie to wzorzec informacyjny.  

Procedura planowania: 

 co uzasadnia istnienie organizacji i do czego zmierzają jej poszczególne działania 

 jak osiągnąć ustalony cel (sposoby osiągania poszczególnych celów zależą od techniki, technologii, od czynników zewnętrznych i wewnętrznych) 

 jakie zasoby są potrzebne do przeprowadzenia działań wykonawczych i jak je pozyskać 

 jak poszczególne działania będą rozłożone w czasie 

 kto i w jakim zakresie uczestniczy w procesach wykonawczych 

 Organizowanie - zespół działań zarządczych zmierzających do osiągnięcia i utrzymania stanu gotowości organizacji do prowadzenia działań wykonawczych zgodnie z planem. Wyróżniamy 2 rodzaje organizowania: 

 bezpośrednie - odnosi się do etapu wstępnego działań wykonawczych 

 pośrednie - odnosi się do przygotowania organizacji do skutecznego wykonania planu w płaszczyznach kadrowej, technologicznej, materiałowej, informatycznej, finansowej, inwestycyjnej 

Zadaniem organizowania jest koordynowanie działań i zasobów, czyli kształtowanie struktury działania poprzez przyznanie odpowiednim jednostkom w organizacji odpowiednich kompetencji oraz uprawnień dyspozycyjnych wliczając w to budowę systemu komunikacji, który przekazuje utworzonym stanowiskom niezbędne do spełnienia zadań informacje. Organizowanie: co?, ile?, gdzie?, kiedy?, kto? 

  

 Przewodzenie (kierowanie) - obejmuje zespół działań zarządzających, które towarzyszą równolegle działania wykonawcze. Istotą funkcji przewodzenie jest bieżące oddziaływanie sfery zarządzania na sferę wykonania. Przewodzenie spełnia 3 role: 

 międzyludzkie - stosunki interpersonalne, które kształtują klimat, wpływają na kształtowanie zachowań indywidualnych i grupowych  

 informacyjne - koncentracja na poszukiwaniu, rozpowszechnianiu i przetwarzaniu różnych informacji (chodzi o skuteczność i formy komunikowania) 

 decyzyjne - polegają na wyborze stosownych wariantów decyzyjnych 

 Kontrolowanie - częściowo towarzyszy funkcji przewodzenie i odnosi się do fazy wykonania jako całości. Istota kontroli sprowadza się do wykonania następujących operacji zarządczych:  

 pomiar rezultatów 

 porównanie rezultatów z planem 

 ustalenie odchyleń 

 analiza i ocena odchyleń i rezultatów 

Wyróżniamy kontrolę wstępną, regulującą i końcową. Skrajne formy kontroli to kontrola biurokratyczna i angażująca podwładnych (samokontrola). 

  

 W praktyce kontrolowanie sprowadza się do trzech grup czynności: ustalenie mierników (norm, standardów), pomiaru i oceny osiągnięć oraz korekty wypaczeń (podejmowanie działań korygujących).  

  

 Doskonalenie - istota tej funkcji sprowadza się do działań korekcyjnych i naprawczych. Sama regulacja zachodzi wówczas, kiedy w procesach zarządzania wykorzystuje się wyniki kontrolowania do korygowania ciągłych, powtarzalnych procesów wykonawczych. Zarządcze działania naprawcze odnoszą się do sytuacji, gdy zachodzi konieczność powtórzenia fazy lub jej części albo do podjęcia działań wykonawczych poprawiających jej rezultaty. 

Funkcje współczesnego zarządzania: 

 utrzymywanie kompleksowego spojrzenia na organizację jako system i jej bieżącą sytuację 

 formułowanie celów i strategii organizacji jako całości 

 organizowanie podsystemu technicznego i podsystemu struktury 

 projektowanie systemu informacyjno-decyzyjnego 

 kształtowanie systemu kierowania ludźmi 

 usprawnianie funkcjonowania organizacji 

  

1

---