PRZESTĘPCZOŚĆ I PATOLOGIE NIELETNICH' 2005
Charakterystyka przestępczości nieletnich
Przestępczość wśród nieletnich zmalała zarówno w ilości czynów karalnych, jak i ilości sprawców czynów karalnych. W 2005 roku policjanci zatrzymali 3 234 nieletnich sprawców (mniej o 62 niż w poprzednim roku), którzy popełnili 5 681 czynów karalnych (mniej o 262 niż w 2004 roku). Było to m.in.:
501 kradzieży cudzej rzeczy (o 61 mniej niż 2004 r.),
489 kradzieży z włamaniem do różnych obiektów (o 172 więcej niż w 2004 r.),
565 rozbojów i wymuszeń rozbójniczych (o 230 mniej),
145 bójek i pobić (o 39 mniej),
1148 przestępstw z ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii (o 845 mniej niż w 2004 r.).
Największy wzrost odnotowano w kategorii “zgwałcenie” - z 4 czynów popełnionych w 2004 roku do 16 popełnionych w 2005 r. Dynamika w tym zakresie wyniosła 400%.
Niepokój budzi fakt, że od kilku lat przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu są pozycją dominującą wśród czynów popełnionych przez nieletnich sprawców.
Z ustalonych 3234 nieletnich sprawców:
354 dokonało rozbojów i wymuszeń rozbójniczych (o 2 mniej niż w 2004 roku),
295 dokonało uszczerbku na zdrowiu (o 33 więcej niż w 2004 roku),
303 dokonało bójek lub pobić (o 23 więcej niż w 2004 roku).
Czyny popełniane przez nieletnich nacechowane są zarówno dużą agresją, bezlitosnym zachowaniem, jak również zuchwałością i bezmyślnością wobec osób, do których są kierowane.
Dla nieletnich liczy się tylko własna korzyść, a nie dobro i prawa drugiego człowieka. Dominują przede wszystkim pobicia i rozboje w szkołach oraz terenach do nich przyległych. Związane z tym zastraszanie ofiar powoduje niezgłaszanie tego rodzaju przestępstw, co skutkuje wzrostem “ciemnej liczby” oraz bezkarnością i rozzuchwaleniem nieletnich sprawców.
Często dopiero po spotkaniu z policjantem w szkole, który omawia m.in. poszczególne kategorie przestępstw ze szczególnym zwróceniem uwagi na rozboje, wymuszenia rozbójnicze, bójki czy pobicia, uszkodzenie ciała - młodzi ludzie uświadamiają sobie, że sytuacje jakich doświadczają ze strony kolegów nie powinny mieć miejsca i że ich sprawcy powinni zostać ukarani.
Charakteryzując nieletnich sprawców czynów karalnych z naszego województwa należy stwierdzić, iż większość to chłopcy w wieku od 13 do 16 lat, uczący się, karani już wcześniej za podobne czyny. Udział dziewcząt w wieku 14 - 16 lat w dokonywanych czynach jest coraz powszechniejszy i dotyczy głównie pobić i kradzieży sklepowych.
Poniższa tabela charakteryzuje sposób działania nieletnich.
Pieniądze, przedmioty wartościowe, papierosy, alkohol, sprzęt elektroniczny - telefony komórkowe, odzież firmowa
pieniądze, rowery, przedmioty wartościowe sprzęt elektroniczny, papierosy, buty sportowe, kurtki, odzież firmowa, żywność
papierosy, alkohol, sprzęt elektroniczny - radioodtwarzacze samochodowe, sprzęt RTV, odzież pieniądze, rowery, art. spożywcze, komputery
Wykorzystanie przewagi fizycznej, groźby karalne, zastraszanie przy użyciu noża, broni gazowej.
wykorzystanie nieuwagi i naiwności innych osób, pod osłoną nocy, wykorzystując tłok w miejscach publicznych.
przy użyciu łomów, metalowych prętów, kamieni, własnych kończyn, pod osłoną nocy, przy pomocy dopasowanych lub właściwych kluczy.
wykorzystanie przewagi fizycznej
rzucanie kamieniami w samochody, graffiti na ścianach i innych miejscach
przyjmowanie środków w formie wziewnych itd..
Dworzec PKP, PKS, przystanki autobusowe, tereny przyległe do szkół, szkoły, podwórka, boiska, okolice kompleksów handlowych, deptaki.
miejsca publiczne zatłoczone, domy letniskowe, szkoły, targowiska, bazary
mieszkania, sklepy, garaże, piwnice źle zabezpieczone, samochody zaparkowane na niestrzeżonych parkingach
tereny przyległe do szkół, przystanki autobusowe, dworce, boiska, podwórka
parkingi, kompleksy handlowe, targowiska, tereny obiektów państwowe i prywatne
dyskoteki, parki, boiska, piwnice, strychy
Zła sytuacja rodzinna, namowa kolegów, dorosłych, chęć posiadania pieniędzy czy innych korzyści materialnych, dominowanie nad słabszym, poczucie bezkarności za wcześniejszą działalność przestępczą, akceptacja grupy.
zła sytuacja materialna, chęć posiadania danej rzeczy, zaimponowanie rówieśnikom, akceptacja grupy, powielanie wzorców z domu rodzinnego
zła sytuacja rodzinna, chęć posiadania przedmiotów, powielanie wzorców i zachowań mających swoje źródło w domu rodzinnym, poczucie bezkarności za wcześniejsza działalność przestępczą, akceptacja grupy, zastraszanie przez starszych.
zemsta, "szpan", poszukiwanie akceptacji u innych, chęć zaimponowania powielanie rodzinnych wzorców,
zemsta, szpan, chęć zaimponowania innym, zwróceniem uwagi, chęć przebywania w grupach nieformalnych
ucieczka od zmartwień, niepowodzeń niezaspokajanie potrzeb emocjonalnych dziecka, brak akceptacji i oparcia w domu rodzinnym, rozładowanie napięcia powstałego w domu, szkole
Wiek 12-17 lat, z rodzin najczęściej patologicznych, z ośrodków wych. zakładów popr. i domów dziecka.
wiek 8 - 16 ubogie rodziny, nieletni z ośrodków wychowawczych i resocjalizacyjnych,
wiek 15-17 lat, z ośrodków wychowawczych, poprawczych, rodziny patologiczne,
uczniowie szkół podstawowych i gimnazjalnych
wiek 8 - 17 lat z rodzin o wyższym statusie materialnym
wiek 13-17 lat, uczniowie szkół gimnazjalnych i licealnych,
Małoletni uczniowie szkół podstawowych i gimnazjalnych, z rodzin o wysokim statusie materialnym.
osoby dorosłe, bezradne, starsze, o dobrym statusie materialnym, małoletni ze szkół podstawowych i gimnazjalnych
osoby zamożne, właściciele sklepów, firm, samochodów dobrych marek wraz ze sprzętem elektronicznym, obcokrajowcy.
bezradni, nie potrafiący się zaaklimatyzo-
wać w środowisku, dobrzy uczniowie
osoby, które weszły w konflikt ze sprawcami, właściciele lokali handlowych domów, samochodów
rodzice, dzieci i młodzież
Ofiarami nieletnich sprawców czynów karalnych są ich rówieśnicy - znani ze szkoły czy też dzielnicy, w której wspólnie zamieszkują - świadczy to o poczuciu bezkarności nieletnich sprawców i ich lekceważącym stosunku do niejednokrotnie orzeczonych wcześniej przez sąd środków wychowawczych, np. nadzór kuratora.
Do popełniania czynów karalnych dochodzi najczęściej na tle nieporozumień szkolnych (przezywanie, obmawianie, pomówienia, zastraszanie, szantażowanie, grożenie, ubliżanie). Często takie zachowanie spowodowane jest nieznajomością przepisów prawa.
Spośród czynników sytuacyjnych wpływających na powstanie agresji u nieletniego należy wymienić przede wszystkim działanie w grupie. Wzajemne oddziaływanie między członkami grupy, fakt anonimowego działania i często stan nietrzeźwości wyzwalają poczucie braku odpowiedzialności i wzmagają przemoc fizyczną.
Przestępstwa popełnione indywidualnie
przez dorosłego wspólnie z nieletnim
w grupie 3 lub więcej osobowej: dorośli i nieletni
w grupie tylko nieletnich powyżej 3 osób
Liczba nieletnich, którzy weszli ponownie w konflikt z prawem w 2005 roku wynosi 3234, z tego za podobne przestępstwa 210, za inne 113. Z tego 118 nieletnich popełniło czyn pod wpływem alkoholu, a 3 pod wpływem narkotyków.
Przykłady spektakularnych spraw z udziałem nieletnich:
W Gdyni trzej chłopcy w wieku 10 lat po znalezieniu martwego kota zaczęli go kopać, uderzać w niego piłką do nogi, po czym po zepchnięciu go do rowu oddali na niego mocz i wrzucili do strumienia.
W Gdyni 14-letni uczeń stojąc w kolejce przed stołówką szkolną podpalił zapalniczką włosy na głowie małoletniej, uczennicy tej szkoły.
W Gdańsku na terenie domu dziecka 4 nieletnich w wieku 12, 14 i 15 lat przebywających na ucieczce, uszkodziło samochód wychowawcy placówki w ten sposób, że na przemian każdy z osobna kopał błotniki, rzucał kamieniami w lampy, urywał lusterka, kołpaki i wycieraczki oraz skakał po karoserii.
W Gdańsku 14-latek i 12-latek dokonali rozboju na 14-latku grożąc nożem, który próbowali wbić w nogę, doprowadzili poszkodowanego do stanu bezbronności i ukradli czapkę “bejsbolówkę”, wspólnie dokonali także rozboju na 9-latkach w ten sposób, że grożąc pobiciem doprowadzili do stanu bezbronności i ukradli im gumy do żucia.
W Lęborku 15-latek dokonał przeszło 25 włamań do piwnic i altanek w poszukiwaniu cennych przedmiotów w tym rowerów, urządzeń elektronicznych i złomu.
W Lęborku 16-latek ugodził nożem w mieszkaniu trzy osoby - nastolatka i dwie kobiety. Chłopak przyszedł do mieszkania znajomego rówieśnika z zamiarem zdobycia pieniędzy, wziął ze sobą nóż, kiedy kolega otworzył mu drzwi - wtargnął do mieszkania i zaczął atakować nożem będące tam osoby - 16-latka, jego obłożnie chorą 52-letnią matkę oraz opiekunkę chorej w wieku 55 lat.
W Słupsku na terenie szkoły, 14-latek pokopał w szyję w okolice szyi swoją koleżankę. Nieletnia doznała przemieszczenia kręgów szyjnych, została umieszczona w szpitalu.
W Słupsku 14-letni chłopiec poprzez kopanie i bicie po całym ciele 11- latka doprowadził go do stanu bezbronności, po czym dokonał rozboju, zabierając mu balonik wartości 1 zł.
W Kościerzynie 13-letni uczeń na terenie szkoły dokonał szeregu wymuszeń rozbójniczych oraz zmuszeń do określonego zachowania, przez 3 miesiące wymuszał drobne sumy pieniędzy przy użyciu siły fizycznej oraz groził pobiciem.
W Bytowie uczeń II klasy gimnazjum zmusił przemocą i groźbami ucznia klasy I do mierzenia zapałką szyby w drzwiach sali gimnastycznej.
W Starogardzie Gdańskim nieletni uciekinier z placówki wychowawczej ukradł w sposób zuchwały i przy użyciu siły 7 telefonów komórkowych.
W Starogardzie Gd. 3 grupy nieletnich (łącznie 9 osób) z terenu huty szkła, ukradły 11 metalowych form odlewniczych i innych przedmiotów wartości 25000 zł.
Działania profilaktyczne policji w zakresie zwalczania i zapobiegania przestępczości nieletnich.
Na terenie województwa pomorskiego realizowanych jest 19 programów edukacyjnych, każdy program zawiera podprogramy, w ramach których prowadzone są działania prewencyjne kierowane do rodziców, dzieci i młodzieży, uczące jak postępować, aby uniknąć zagrożeń i nie zostać poszkodowanym w wyniku przestępstwa.
KWP Gdańsk - W ramach tych realizacji programu “Wspólnie przeciw patologiom” w 2005 roku wydano materiał pod taką samą nazwą - efekt pracy zespołu monitorującego realizację zadań przeciwdziałania zjawiskom patologii społecznej województwa pomorskiego i lokalnych - powiatowych zespołów interdyscyplinarnych. W materiale tym zawarte są wyjaśnienia przydatnych pojęć i terminów z tego zakresu, omówienie kompetencji i zadań poszczególnych podmiotów, propozycje procedur postępowania poszczególnych służb w przypadku zaistnienia konkretnego zdarzenia patologicznego.
KPP Kwidzyn realizuje program “Bezpieczna dyskoteka”, w ramach którego wspólnie ze Strażą Miejską, SANEPID-em, powiatowym inspektorem nadzoru budowlanego prowadzone są działania nastawione na ujawnianie nieletnich zagrożonych demoralizacją, kontrolę sprzedaży i podawania alkoholu nieletnim, handel narkotykami itd.
KMP Gdańsk realizowała program “Bezpieczna rodzina-Bezpieczny Gdańsk” w oparciu o “Program zapobiegania niedostosowaniu społecznemu i przestępczości wśród dzieci i młodzieży”.
KMP Gdynia opracowała i wdrożyła program prewencyjny “Bezpieczna Przystań - Gdynia”. Program ten traktuje w sposób kompleksowy działania, mające na celu przede wszystkim zwiększenie poczucia bezpieczeństwa mieszkańców miasta oraz osób przyjezdnych. Założono w nim, że na ograniczenie przestępczości mają wpływ nie tylko działania policji, ale przede wszystkim wykonywanie statutowych zadań przez inne podmioty mające wpływ na podniesienie bezpieczeństwa obywateli. Działania takie na terenie Gdyni nie są jednorazowymi, ale mają charakter perspektywiczny i są uwzględniane w sposób stały w podejmowanych przedsięwzięciach. Warunkiem powodzenia tych działań była szeroko rozumiana akceptacja oraz współpraca ze strony obywateli na rzecz poprawy stanu bezpieczeństwa. Podejmowane wcześniejszych działań uzależnione było przede wszystkim od aktywności Policji i czyniły z niej główny podmiot inicjujący w podejmowanych przedsięwzięciach. Obecnie Policja jest współpartnerem i wykonuje w tym zakresie jeden ze swoich ustawowych obowiązków.
KPP Lębork - “Bezpieczny Powiat Lęborski” - Program ma na celu między innymi ograniczenie przestępczości i uświadamianie społeczeństwa o istniejących zagrożeniach i uczenie unikania zagrożeń występujących w środowiskach szkolnych i nie tylko, propagowanie zdrowego stylu życia bez substancji uzależniających. W ramach tego programu przeprowadzono i zarejestrowano szereg spotkań ze społeczeństwem powiatu lęborskiego, w tym młodzieżą, nauczycielami w szkołach gimnazjalnych i podstawowych, rodzicami uczniów, pedagogami, dyrektorami szkół pod kątem przeciwdziałania przemocy i zjawiskom patologicznym.
KPP Starogard Gdański - w ramach programu “Bezpieczny powiat” zorganizowano wspólnie z Zarządem Spółdzielni Mieszkaniowej Kociewie akcję “Legalne ściany graffiti”. Wyznaczono na osiedlach specjalnie przygotowane ściany, pozwalające wykonywać tam rysunki i graffiti. Własnymi środkami spółdzielnia okresowo odnawia te ściany tworząc tym samym miejsce na powstawanie kolejnych graffiti.
KPP Wejherowo - realizowano program “Trzy x minus”, którego celem jest wczesne informowanie policji przez szkołę o przejawach demoralizacji ucznia oraz natychmiastowe reagowanie w przypadku stwierdzenia popełnienia czynu karalnego. W ramach tego programu przeszkolono wszystkich nauczycieli, pedagogów i dyrektorów szkół w zakresie postępowania w sytuacjach trudnych oraz przeprowadzono pogadanki z uczniami, na których przekazano podstawowe informacje o odpowiedzialności karnej za popełnienie czynu karalnego. W szkołach gimnazjalnych omówiono z uczniami niektóre zagadnienia z Kodeksu Karnego, Kodeksu Wykroczeń i Ustawy o Postępowaniu w Sprawach Nieletnich.
KPP Człuchów - przeprowadzono działania “Bezpieczny Gimbus”, których celem było zwiększenie bezpieczeństwa dzieci dowożonych do szkół autobusami. W akcji udział wzięli dzielnicowi, sekcja ruchu drogowego oraz zespół ds. nieletnich i patologii. W ramach działań skontrolowano autobusy szkolne dowożące dzieci do szkół na terenie gminy Człuchów. Przeprowadzono rozmowy z kierowcami autobusów i dyrektorami szkół.
Najczęstsze zjawiska patologiczne występujące wśród dzieci i młodzieży.
Powszechna dostępność alkoholu oraz negatywne wzorce czerpane głównie ze środków masowego przekazu powodują, że po alkohol sięgają już nawet kilkunastoletnie dzieci. Zdarzały się przypadki spożycia alkoholu przez niespełna dziesięciolatki.
Na policji spoczywa obowiązek podejmowania działań ukierunkowanych na zwalczanie patologii alkoholizmu. Działania te przebiegają na dwóch płaszczyznach. Pierwsza z nich to egzekwowanie przepisów związanych ze spożywaniem i wprowadzaniem do obrotu alkoholu, druga zaś to pomoc osobom uzależnionym i ich rodzinom.
Odzwierciedleniem zaangażowania policji w działania ukierunkowane na zwalczanie wykroczeń związanych ze spożywaniem alkoholu wbrew przepisom Ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi może być ilość mandatów i wniosków do sądów grodzkich za naruszenie art. 43' ust 1 i ust. 2 tejże Ustawy. Jak wynika z wyliczeń statystycznych, dynamika samych wykroczeń tzw. “alkoholowych” wyniosła w skali naszego województwa w roku 2005 w stosunku do roku 2004 aż 145,1 %. Tendencja taka świadczy o znacznym zintensyfikowaniu działań policji na tej płaszczyźnie. Jeśli chodzi o nieletnich to:
w izbach wytrzeźwień umieszczono 92 nieletnich (w tym 13 dziewcząt),
podejrzani nieletni pod wpływem alkoholu - 44,
ujawniono nietrzeźwych nieletnich - 885,
ilość wniosków o cofnięcie koncesji na sprzedaż alkoholu ogółem - 43, w tym za sprzedaż alkoholu osobom w wieku poniżej 18 lat - 29.
Opis spektakularnych przypadków:
W lutym trzech nieletnich chłopców uczęszczających na zajęcia do MOPS w Kościerzynie zjawiło się na nich w stanie nietrzeźwym. Swoim zachowaniem uniemożliwiali prowadzenie zajęć. Posługiwali się wulgaryzmami oraz lekceważyli podstawowe zasady funkcjonowania tej placówki.
W lutym w Gdańsku funkcjonariusze podczas interwencji domowej zgłaszanej przez nieletniego ustalili, że 16-letni chłopiec będąc pod wpływem alkoholu (0.48 promila) chciał wyrzucić przez okno swoją będącą w ciąży dziewczynę. W nabyciu dwóch butelek wódki pomógł mu n/n mężczyzna.
W Bytowie ujawniono siedmiu nieletnich, z których kilku, po spożyciu wspólnie około 3 litrów wódki, trafiło do szpitala z objawami zatrucia alkoholem.
W Kartuzach doszło do zdarzenia, w trakcie którego grupa czternastolatków opuściła towarzystwo w trakcie imprezy urodzinowej, aby w parku wypić alkohol. Jedna z dziewczynek z objawami zatrucia alkoholowego została przewieziona do szpitala. Pozostała młodzież wróciła do domu solenizanta. Uroczystość przerwał ojciec dziewczynki, zbulwersowany faktem zachowania jej koleżanek i kolegów - obojętności wobec tego, co się stało.
Współpraca z podmiotami pozapolicyjnymi na rzecz przeciwdziałania alkoholizmowi.
Na terenie całego województwa prowadzona była kampania “Alkohol - Nieletnim wstęp wzbroniony” przy współudziale wielu instytucji, między innymi Straży Miejskiej oraz pracowników ośrodków pomocy społecznej oraz komisji rozwiązywania problemów alkoholowych.
KPP w Kościerzynie wraz z miejscowym ośrodkiem pomocy społecznej realizuje program profilaktyczny mający na celu przeciwdziałanie alkoholizmowi. W ramach programu, w 2005 roku opracowano i wydrukowano 2 tysiące kartek pocztowych o tej tematyce. Policjanci z KPP uczestniczą w organizowanych przez miejscowe ośrodki kulturalne imprezach plenerowych. W ich trakcie funkcjonariusze przeprowadzają konkursy i kolportują materiały profilaktyczne wśród mieszkańców, jak również szerokiej rzeszy turystów odwiedzających powiat kościerski,
Przy UM w Starogardzie Gdańskim funkcjonowała w 2005 roku Komisja ds. Przestrzegania Zasad Handlu i Obrotu Alkoholem, w skład której wchodzili m.in. f-sze tamtejszej jednostki. Wspólnie dokonywane były kontrole placówek handlowych i obiektów gastronomicznych pod kątem obowiązujących przepisów.
KPP w Kwidzynie wspólnie z UM i komisją rozwiązywani problemów alkoholowych rozpoczęła w 2005 roku kampanię pt. “Trzeźwy kierowca”. We wrześniu ubiegłego roku w szkołach ogłoszono konkurs na logo kampanii. W grudniu wyłoniono zwycięzcę, wydrukowano znaczki z logo ”Dziękuję za trzeźwość - twój samochód” oraz ulotki, które są rozdawane kierowcom w trakcie kontroli drogowej.
Kierownicy posterunków policji powiatu wejherowskiego są członkami komisji rozwiązywania problemów alkoholowych, uczestniczą w posiedzeniach komisji, rozpatrujących wnioski o skierowanie na leczenie antyalkoholowe.
F-sze KPP w Kartuzach realizują wspólnie z pracownikami instytucji pomocowych z terenu Kartuz szereg przedsięwzięć mających na celu edukację z zakresu szkodliwości spożywania alkoholu i szeroko pojętej profilaktyki. W ramach programu profilaktycznego “Żyj normalnie” organizowane są pogadanki wśród uczniów kartuskich szkół. Dzięki współpracy z GKRPA zorganizowano cykliczny już festyn pn. “Wspólnie Bezpieczniej”, w trakcie którego zaprezentowała się m.in. hip-hopowa formacja.
W 2005r. zatrzymano 1946 podejrzanych o popełnienie przestępstw z Ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii, 224 to osoby nieletnie (222 uczy się), 14 z nich było karanych za podobne czyny.
Najpopularniejszymi środkami odurzającymi zażywanymi przez młodzież woj. pomorskiego były: marihuana, haszysz, amfetamina, heroina (brown sugar), tabletki ecstasy, rzadziej inhalanty (kleje, rozpuszczalniki).
Handel narkotykami odbywa się przeważnie w okolicach lokali rozrywkowych, w pobliżu miejsca zamieszkania kupującego, bądź innych stałych miejscach ustalonych między dilerem a nabywcą. Dilerów narkotykowych można spotkać wszędzie - w szkołach i terenach do niej przyległych, dyskotekach, klubach, osiedlach mieszkaniowych - czyli wszędzie tam, gdzie gromadzi się młodzież. Zamówić narkotyk często można również przez telefon.
Według policyjnych statystyk narkotyki najczęściej zażywają osoby pomiędzy 17 a 29 rokiem życia, lecz eksperymentowanie zaczyna się często znacznie wcześniej, nawet na poziomie szkoły podstawowej.
Jak wynika z policyjnego rozpoznania dużym problemem jest heroina tzw. “brown sugar”, która powoduje uzależnienie już nawet po pierwszym zażyciu. Z uwagi na jej wysoką cenę, a jednocześnie konieczność stałego brania i zwiększającą się tolerancję, młodzi ludzie, często uczący się i nie posiadający dochodów, są sprawcami wielu przestępstw (kradzieże, tzw. “wyrwy”, rozboje, kradzieże z włamaniem), popełnianych w celu zdobycia środków pieniężnych na zakup tego narkotyku.
Coraz częściej ujawnia się nieletnich będących pod wpływem narkotyków, w chwili popełnienia przestępstwa. Nieletni sprawcy dopuszczają się często rozbojów i wymuszeń rozbójniczych, pobić, kradzieży cudzej rzeczy, kradzieży z włamaniem i innych przestępstw.
W zakresie patologii narkotykowej działania policji na terenie woj. pomorskiego w 2005 roku polegały na rozpoznaniu skali zagrożeń narkotykami na terenie szkół, a następnie eliminowaniu działań przestępczych dotyczących tego zjawiska oraz ograniczeniu dostępności do środków odurzających. Prowadzono edukację dzieci i młodzieży (świadomość prawna) oraz dorosłej części społeczeństwa, w tym rodziców, pedagogów i nauczycieli (rozpoznawanie zażywania, rodzaje narkotyków itd.). W trakcie tych spotkań: prezentowano filmy edukacyjne, omawiano sankcje karne wynikające z Ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii, skalę zagrożenia narkomanią, zasady współpracy szkół i opiekunów z Policją, konsekwencje i skutki zażywania narkotyków, wskazywano (podawano numery telefonów i adresy) różne placówki zajmujące się pomocą osobom uzależnionym.
Liczbę spotkań profilaktycznych w zakresie patologii z podziałem na rodzaj uczestników przedstawia poniższe zestawienie:
z dziećmi i młodzieżą - 7222,
Specjaliści d/s nieletnich i prewencji kryminalnej utrzymują stały kontakt i współpracują z poradniami terapii uzależnień, Polskim Towarzystwem Zapobiegania Narkomanii, miejskimi i gminnymi ośrodkami pomocy społecznej i innymi instytucjami zajmującymi się tą problematyką.
Przykłady ciekawszych inicjatyw własnych jednostek terenowych w 2005 r.:
Wciąż realizowane są zawarte w 2004 r. porozumienia w Gdańsku, Sopocie, Gdyni i Słupsku z rektorami wyższych uczelni, które określają zasady współpracy między stronami w zakresie podnoszenia poziomu wiedzy studentów i kadry akademickiej na temat środków odurzających, zwalczania niedozwolonego obrotu, wytwarzania i posiadania narkotyków, informowania o odpowiedzialności karnej za przestępstwa określone w Ustawie o przeciwdziałaniu narkomanii. Ponadto warunki porozumienia określają zasady powiadamiania policji o fakcie produkcji bądź dystrybucji substancji psychotropowych.
Na terenie KMP w Gdyni policja uczestniczyła w naradach dyrektorów placówek oświatowych, podczas których omawiano procedury postępowania w przypadku ujawnienia ucznia m. in . będącego pod wpływem środków odurzających, zgodnie z treściami zawartymi w dokumencie “Wspólnie Przeciw Patologiom”.
W KMP w Słupsku zwrócono się do władz samorządowych o sfinansowanie badań dotyczących rozpoznania narkomanii w szkołach gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych, zarówno w mieście jak i powiecie słupskim. Badania te mają na celu wskazanie aktualnych zagrożeń i posłużą do prowadzenia odpowiedniej profilaktyki w szkołach, jak i jej monitorowania.
W KPP w Malborku w ramach programu prewencyjnego “Nie biorę” prowadzone są pogadanki z dziećmi i młodzieżą. W trakcie tych spotkań prezentowane są filmy pt. “Marihuana a organizm człowieka”, “Epitafium dla narkomana”, “Asertywność”.
W KPP w Chojnicach powołano zespół ds. zwalczania narkomanii w chojnickich szkołach, w skład którego wchodzą przedstawiciele poszczególnych szkół, policji, przedstawiciele instytucji zajmujących się profilaktyką uzależnień oraz placówek, które leczą osoby uzależnione. Zespół opracował swój program działań zapobiegających uzależnieniom wśród młodzieży i harmonogram pracy.
Przemoc wobec dzieci i młodzieży
W 2005 roku w stosunku do roku 2004 nastąpił wzrost ilości małoletnich pokrzywdzonych w wyniku przemocy. Dane statystyczne dotyczące przemocy w rodzinie, opracowane na bazie “Niebieskich Kart” wskazują, że nastąpił wzrost ilości pokrzywdzonych w wyniku przemocy nieletnich w przedziale wiekowym do lat 13 i od lat 13 do 18
Jak określa Polska Karta Praw Ofiary, pokrzywdzonym jest każdy nieletni będący świadkiem przemocy domowej. Bycie pokrzywdzonym w wyniku przemocy przez fakt przebywania w “toksycznym” środowisku ogarniętego najczęściej patologią alkoholizmu domu rodzinnego to nie wszystko. Dzieci z rodzin dotkniętych przemocą rzeczywiście doświadczają jej w takim samym stopniu jak osoby, na które bezpośrednio jest skierowany atak agresora.
Przemoc psychiczna wobec dziecka może nieść za sobą więcej następstw, niż przemoc psychiczna wobec osoby dorosłej. Poprzez życie ciągłym stresie dzieci mają problemy w nauce, często zapadają na choroby mające związek z psychiką. Nie są akceptowane w środowisku szkolnym. Często “uczą się” w takich warunkach przemocy, stosując ją na zewnątrz wobec rówieśników.
Przemoc rówieśnicza w szkołach stanowi problem, który nie powinien być traktowany obojętnie przede wszystkim przez nauczycieli i kierownictwo szkoły. Rolą policji może być tutaj przekonywanie dyrektorów szkół, że ukrywanie za murami budynków problemów szkoły jest błędem. Wyeliminowanie przemocy czy też innych przejawów demoralizacji nieletnich wymaga zdiagnozowania ich przyczyn, poddania ocenie różnych instytucji, w tym policji. Kiedy już poznamy z czym mamy do czynienia, możemy wspólnie postarać się temu zaradzić. W tym celu funkcjonariusze Policji naszego województwa prowadzą w szkołach pogadanki przybliżające dzieciom i młodzieży pojęcie odpowiedzialności za popełniony czyn.
W 2005 roku w województwie pomorskim były dwa przypadki, gdzie sprawcami przemocy domowej byli nieletni po spożyciu alkoholu.
Przemoc nieletnich wymaga zaangażowania wielu instytucji w taki sposób, aby możliwa była kompleksowa pomoc w jak najszerszym zakresie. Przykładem takich działań może być coraz szersza współpraca funkcjonariuszy policji, głównie z zespołów ds. prewencji kryminalnej nieletnich i patologii, w ramach świetlic socjoterapeutycznych.
Na terenie KPP w Człuchowie w spotkaniach uczestniczy także zastępca komendanta KPP. W KPP w Wejherowie realizowany jest program “Trzy x minus”, w ramach którego policjanci otrzymują informacje o przemocy wśród dzieci i młodzieży.
W 2005 roku małoletni doznali przemocy oraz byli jej sprawcami m.in. w takich kategoriach przestępstw:
naruszenie czynności organizmu do 7 dni - 58,
uszczerbek na zdrowiu łącznie - 265,
udział w bójce lub pobiciu - 110,
porzucenie osoby poniżej 15 lat - 10,
kradzież cudzej rzeczy- 222.
Działania, jakie podjęto w tym zakresie na terenie woj. Pomorskiego, doprowadziły do ujawnienia 140 (258 - 2002 r.,126 - 2003, 309 - 2004) małoletnich/nieletnich przynależących do subkultur młodzieżowych.
Do najliczniejszych grup subkulturowych na terenie woj. pomorskiego należy zaliczyć “szalikowców” (pseudokibiców), którzy uaktywniają się podczas imprez sportowych, szczególnie meczy piłkarskich. Ich działalność ma charakter zbiorowy, charakteryzuje się wszczynaniem awantur na trybunach i w pobliżu stadionów. Biorą oni czynny udział w bójkach, szczególnie z fanami klubów przeciwnych, niszczą mienie, obrzucają kamieniami pociągi. Niejednokrotnie głównym motywem ich obecności jest konfrontacja zarówno z uczestnikami imprezy, jak i z siłami policji. Rejony ich działalności to przede wszystkim aglomeracja trójmiejska i Słupsk. Notowane są nieliczne przypadki na terenach innych powiatów.
Wzorem lat ubiegłych policja bazując na rozpoznaniu poszczególnych grup podejmuje działania ukierunkowane na eliminację zachowań agresywnych w miejscach zagrożonych.
Na terenie działania KMP w Gdańsku wobec 30 został orzeczony zakaz wstępu na imprezy masowe, a 16 z nich dodatkowo ma obowiązek stawienia się przed meczem w KMP. Z kibicami są prowadzone rozmowy profilaktyczne. Celem promowania aktywnego trybu życia w myśl zasady “wychowanie poprzez sport” funkcjonariusze KMP w Gdańsku współpracują z Towarzystwem Przyjaciół Sportu zajmującym się szkoleniem młodych piłkarzy wywodzących się z rodzin niewydolnych wychowawczo, a następnie zachęcaniem innych młodych ludzi do uprawiania sportu poprzez organizowanie spotkań pokazowych i zawodów z udziałem chętnych drużyn.
W Gdyni zakazem stadionowym objętych jest 46 osób, które zobowiązane są do stawiennictwa w KMP przed rozpoczęciem imprez masowych. Dla zapewnienia przekazu treści resocjalizacyjnych osobom objętym sądowym zakazem wstępu na imprezy masowe przy współudziale funkcjonariuszy Sekcji Prewencji jest realizowany program skierowany do ww. osób, który obejmuje teren KMP Gdańsk i KMP Gdynia.
W ostatnim roku nie odnotowano żadnych incydentów z udziałem członków subkultury skinheadów.
Na terenie woj. pomorskiego z inicjatywy KWP w Gdańsku wszystkie jednostki zostały zobligowane do podjęcia i prowadzenia wzmożonych działań i przedsięwzięć, które przyczynią się do rozpoznania środowiska blokersów oraz wyeliminowania ich nieporządanych zachowań i przestępczej działalności (wybryki chuligańskie, wandalizm, spożywanie alkoholu w miejscach publicznych, kradzieży, pobić, zażywania narkotyków). W wyniku tych działań zauważono wyraźną poprawę bezpieczeństwa na osiedlach mieszkalnych.
Ponadto na terenie województwa pomorskiego aktywne szczególnie na obszarach dużych aglomeracji są subkultury skejtów i graficiarzy - w niektórych jednostkach policji zostały podjęte przedsięwzięcia profilaktyczne dla osób mogących identyfikować się z tą subkulturą, np. w KP IX w Gdańsku zorganizowano konkurs graffiti dla uczniów szkół podstawowych i gimnazjalnych pn. "Nie narkotykom i alkoholowi". Zadaniem młodych ludzi było narysowanie na specjalnie przygotowanej ścianie budynku własnej wizji będącej sprzeciwem zażywania alkoholu i narkotyków. Podobne przedsięwzięcia planuje się w przyszłości.
W ramach inicjatyw na rzecz poprawy poczucia bezpieczeństwa społeczeństwa i zapewnienia młodym ludziom czasu wolnego prowadzono rozmowy z przedstawicielami osiedli, pracownikami spółdzielni mieszkaniowych oraz organizacjami samorządowymi celem rozpatrzenia możliwości udostępnienia pomieszczeń spółdzielczych z przeznaczenia na utworzenie klubów osiedlowych. Ponadto na terenie Słupska w celu ułatwienia kontaktu społeczeństwa z policją utworzono przy współudziale Urzędu Miejskiego infolinię "Pomóżmy sobie", która ma pomagać ludziom w przekazywaniu różnych informacji m.in. o pojawieniu się i działalności "blokersów" i innych subkultur.
Prostytuowanie się osób, które nie ukończyły 18. roku życia, zgodnie
z przepisami Ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich, jest jednym z przejawów demoralizacji. Wejście na drogę prostytucji może stać się bardzo groźne dla dalszego rozwoju dziecka, powodując niekorzystne zmiany w osobowości i zachwianie jego systemu wartości.
Przyczyny prostytuowania się nieletnich są bardzo złożone. Trudne jest też ujawnianie tego procederu. Osoby dorosłe korzystające z tego typu usług są zainteresowane tym, by nie zostało to w żaden sposób ujawnione. Również nieletni czerpiący z tego procederu korzyści finansowe dążą do nie ujawniania swojej działalności.
Funkcjonariusze zajmujący się problematyką nieletnich w przypadku zatrzymania nieletniego uciekiniera z domu rodzinnego lub placówki opiekuńczej zmierzają do ustalenia czy nieletni nie utrzymywał się z tego procederu.
Zagrożenie prostytucją wśród dzieci i młodzieży należy rozpatrywać
w kategoriach problemu społecznego, na który wpływ ma wiele czynników, między innymi:
zachwianie systemu wartości,
niewydolność wychowawcza rodzin,
bezrobocie i związane z nim ubożenie społeczeństwa,
patologia społeczna w rodzinie nieletniego,
brak właściwych wzorców zachowań w środowisku dziecka,
zbyt wczesna inicjacja seksualna,
wpływ środków masowego przekazu itp.
Na terenie woj. pomorskiego w 2005 roku ujawniono 3 przypadki nieletnich dziewcząt trudniących się nierządem, tj.
W Malborku odnotowano 2 przypadki prostytucji nieletnich. W styczniu w agencji towarzyskiej ujawniono 16-latkę wykorzystywaną do świadczenia usług seksualnych. Taki sam przypadek odnotowano w październiku w innej agencji na terenie Malborka. W obu przypadkach przeprowadzono postępowania z art. 204 § 3 KK (stręczycielstwo i sutenerstwo osoby małoletniej).
W Sopocie odnotowano 1 przypadek prostytuowania się nieletniej. Dotyczył 13-latki, która przez około rok świadczyła usługi seksualne 68-latkowi za drobne kwoty pieniężne lub srebrne precjoza. Materiały w sprawie nieletniej przesłano do Sądu Rodzinnego i Nieletnich, natomiast wobec osoby dorosłej toczy się postępowanie w prokuraturze.
W ostatnich latach problem prostytucji dotyka bardzo często kobiet, które wyjeżdżają do innych krajów do pracy, a na miejscu zmuszane są do uprawiania nierządu. W związku z tym policjanci, w ramach spotkań w szkołach, informują młode dziewczęta - zwłaszcza w ostatnich klasach szkół ponadgimnazjalnych - o zachowaniu ostrożności przy wyborze pośredników oferujących pracę za granicą.
Przy zapobieganiu prostytucji nieletnich niezmiernie ważne są spójne działania instytucji i organizacji ukierunkowanych na pomoc nieletnim i ich rodzinom.
Działania policji w tym zakresie polegają na rozpoznawaniu zjawiska, prewencji i represji. Kontrolowane są miejsca zagrożone, w których osoby nieletnie mogłyby uprawiać prostytucję tj. lokale, dyskoteki, parki, place, agencje towarzyskie, trasy przelotowe itp.
Ponadto w ramach współpracy ze szkołami prowadzone są rozmowy z pedagogami szkolnymi, wychowawcami i dyrektorami, a także z uczniami i ich rodzicami, by na bieżąco informowali o wszelkich niepokojących zjawiskach świadczących lub mogących świadczyć, że dziecko prostytuuje się.
W przypadku nieletnich każdorazowo po ujawnieniu faktu prostytuowania się nieletnich powiadamiany jest Sąd Rejonowy Wydział Rodzinny i Nieletnich.
Wykorzystywanie seksualne małoletnich
W 2005 r. skala zjawiska przestępczości seksualnej skierowanej wobec małoletnich przedstawia się następująco:
zgwałcenia - 22, w tym ze szczególnym okrucieństwem - 2,
obcowanie płciowe z osobą poniżej lat 15 - 148,
zmuszanie do określonego zachowania - 130,
produkcja i rozpowszechnianie pornografii osobom poniżej lat 15 - 4.
Powyższe dane nie obrazują w pełni zjawiska. Ujawnienie przypadków nadużyć seksualnych wobec dzieci jest jednym z trudniejszych zadań wykrywczych. Przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajności są zazwyczaj ukrywane zarówno przez same ofiary, jak i przez członków rodziny. Do podstawowych trudności podczas realizacji zadań w tym zakresie należy problem tzw. “otwartego mówienia o zaistniałym problemie”. Główną przeszkodą jest zamieszkiwanie w małych środowiskach, gdzie “wszyscy o wszystkich wiedzą wszystko”, co naraża rodziny pokrzywdzone na przykre konsekwencje. Dzieci niechętnie mówią o zaistniałych sytuacjach, natomiast reakcje rodziców są różne, zazwyczaj pełne obaw i wstydu. Ukryty charakter zjawiska jest głównym ograniczeniem możliwości faktycznego zdiagnozowania problemu.
Policja w celu skuteczniejszego ujawniania i zapobiegania przestępstwom
o charakterze seksualnym wobec małoletnich w 2005 roku podejmowała działania ukierunkowane na:
inspirowanie i współuczestniczenie w tworzeniu wielu inicjatyw na rzecz pomocy ofiarom przemocy, np. policyjne telefony zaufania, świetlice socjoterapeutyczne, hostele, centrum interwencji kryzysowej
rozpoznanie skali zjawiska poprzez ujawnianie rodzin patologicznych i osób mogących stanowić zagrożenie;
prowadzenie w szkołach spotkań profilaktycznych z młodzieżą, nauczycielami
i rodzicami z zakresu “konieczności przeciwstawiania się sprawcom, zawiadamiania odpowiednich osób i instytucji o zaistniałym zdarzeniu”, ponadto uświadamiano osoby co do ich praw nietykalności cielesnej;
wnioskowanie przez specjalistów ds. nieletnich do Sądu Rodzinnego o podjęcie działań w przypadku każdorazowego stwierdzenia zaniedbywania obowiązków opiekuńczo-wychowawczych lub nadużywania władzy rodzicielskiej;
podnoszenie świadomości o zagrożeniach i kształtowanie bezpiecznych zachowań ze szczególnym uwzględnieniem profilaktyki, np.:
W Kwidzynie zorganizowano spotkanie z pedagogami, przedstawicielami Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie, Sądu Rodzinnego, ośrodków pomocy społecznej celem wypracowania procedur postępowania w przypadku seksualnego wykorzystywania nieletnich. Opracowane materiały instruktażowe przekazano do instytucji pomocowych z terenu Kwidzyna.
W Gdańsku przeprowadzono cykl spotkań w szkołach oraz w szpitalu dziecięcym z wychowawcami, lekarzami i pielęgniarkami z zakresu wykorzystywania seksualnego oraz przeciwdziałania tego typu sytuacjom.
W Słupsku policjanci podczas pobytu w szkołach przeprowadzili pogadanki i prelekcje w ramach kontynuowania akcji “Zły Dotyk” skierowaną do uczniów klas I - III szkół podstawowych, podczas których uczyli dzieci prostych reguł, pomagających chronić ich intymność. Ponadto w Słupsku wydano razem ze Stowarzyszeniem Bezpieczny Region Słupski ulotkę pt. “Molestowanie seksualne - gwałt na miłości”. W ulotce zawarto informacje wyjaśniające co to jest nadużycie seksualne, jak zachowuje się dziecko, które zostało wykorzystane seksualnie, co czują dzieci wykorzystywane seksualnie oraz kilka zasad, które rodzice winni nauczyć swoje dziecko i jak pomóc dziecku wykorzystywanemu seksualnie. Ulotka rozdawana jest rodzicom podczas różnych spotkań w szkołach.
|