FINANSE PRZEDSIĘBIORSTW
Analiza ekonomiczno-finansowa
Cel analizy ekonomiczno-finansowej
Podstawowym celem analizy ekonomiczno-finansowej jest przedstawienie zmian obrazu jednostki gospodarczej z określeniem najistotniejszego aspektu jej funkcjonowania - finansów, odniesienie bowiem sukcesu finansowego i przeciwdziałanie ewentualnemu bankructwu są celami nadrzędnymi firmy.
Osoby i instytucje zainteresowane oceną ekonomiczno-finansową firmy to przede wszystkim:
konkurenci (będą szukać słabych stron przedsiębiorstwa),
banki (ocena możliwości spłaty kredytów),
kadra zarządzająca (rozwój firmy),
akcjonariusze i udziałowcy (informacja o zyskowności),
inwestorzy,
organizacje pracownicze (zabezpieczenia socjalne i postulaty płacowe),
fundacje, fundusze powiernicze, firmy ubezpieczeniowe,
Zakres analizy ekonomiczno-finansowej
Celem analizy ekonomiczno-finansowej przedsiębiorstwa jest ocena przedsiębiorstwa pod kontem:
płynności finansowej
zyskowności,
sprawności w zarządzaniu majątkiem przedsiębiorstwa,
wiarygodności kredytowej,
atrakcyjności firmy na rynku kapitałowym,
Zyskowność przedsiębiorstwa - to rentowność lub opłacalności prowadzonej przez przedsiębiorstwo działalności gospodarczej. Ocenę prowadzi się analizując odpowiednie wskaźniki finansowe, które następnie poddaje się interpretacji, która polega zazwyczaj na odniesieniu wielkości globalnych lub wartości poszczególnych wskaźników do poziomów pożądanych (do przeszłości jeżeli badamy zmiany trendu lub analizujemy wyniki podobnych przedsiębiorstw).
Płynność finansowa - to zdolność przedsiębiorstwa do wywiązywania się ze zobowiązań finansowych i kredytowych (krótkoterminowych) wobec dostawców, urzędów skarbowych, ZUS-u, pracowników, banków, itp.
Wiarygodność kredytowa - to zdolność przedsiębiorstwa do wywiązywania się ze zobowiązań finansowych (długoterminowych), głównie kredytów bankowych, leasingu, oraz długoterminowych zobowiązań wobec dostawców. Analizie i ocenie podlega stopień pokrycia zobowiązań długoterminowych w przychodach przedsiębiorstwa (generowania przychodów wystarczających do spłaty zobowiązań) lub jego majątku (stopień zabezpieczenia spłat zobowiązań gdyby bieżące przychody przedsiębiorstwa okazały się niewystarczające)
Efektywność zarządzania majątkiem przedsiębiorstwa (głównie majątkiem obrotowym) - to wykorzystywanie potencjału produkcyjnego i gospodarowanie kapitałem obrotowym (materiały, zapasy surowców i wyrobów gotowych, itp.).
Atrakcyjność przedsiębiorstwa - to określenie efektywności działania firm istniejących w formie spółek akcyjnych. Jest wykorzystywana do oceny opłacalności inwestowania w akcje danej firmy w porównaniu z alternatywnymi możliwościami inwestycyjnymi - akcje innych firm, lokaty terminowe, obligacje, depozyty bankowe.
Analiza bilansu oraz rachunku zysków i strat
Sprawozdania finansowe takie jak bilans czy rachunek zysków i strat dostarcza informacji o sytuacji finansowej i majątkowej przedsiębiorstwa, jego wyniku finansowym oraz o zmianach w pozycji finansowej, które to informacje są niezbędne w zakresie zarządzania i podejmowania decyzji finansowych i ekonomicznych.
Analiza sprawozdań finansowych charakteryzuje się tym, iż jest:
szybką i tanią metodą oceny przedsiębiorstwa, gdyż wszystkie dokumenty te są wcześniej przygotowane dla innych odbiorców (banków, ubezpieczycieli, inwestorów, itp.). Analizy możemy dokonywać własnymi środkami,
oraz
wskazuje na ewentualne niebezpieczeństwa w funkcjonowaniu firmy (wysoki poziom należności, zasobów, zobowiązań, straty).
Informacje zawarte w sprawozdaniach finansowych są szeroko wykorzystywane również do analizy wskaźnikowej.
Analiza pionowa i pozioma bilansu
Analiza pionowa bilansu polega na badaniu struktury aktywów i pasywów (analiza bilansów z poprzednich lat wskazuje zmiany zachodzące w przedsiębiorstwie - badanie trendów występujących w stanie majątkowym i finansowym) i ma na celu porównanie poszczególnych pozycji aktywów i pasywów oraz ich grup na koniec dwóch lub większej liczby okresów sprawozdawczych - obrachunkowych (obrotowych). Porównania te pozwalają na określenie sytuacji majątkowej i finansowej przedsiębiorstwa.
Zmiany te mogą być wyrażone w wielkościach globalnych lub względnych przedstawionych za pomocą wskaźników procentowych w stosunku do poprzedniego okresu, co pozwala analizować tempo i kierunek zmian.
Utrudnieniem analizy bilansu (zwłaszcza poziomej), jest poziom inflacji, który powoduje, że występujące zmiany trudno ocenić bez dodatkowych przeliczeń, stąd różnica w danych opartych na danych nominalnych. Kolejnym problemem występującym przy ocenie obserwowanych zmian (szczególnie analizowanych metodą wskaźnikową) jest przyjęcie za stan lub okres bazowy - stan (okres) nietypowy, np. rok powstania firmy lub rok niekorzystny.
Przykładowy wzór nagłówka - zestawienia wskaźników analizy pionowej i poziomej bilansu (wskaźników struktury i dynamiki) na koniec roku obrotowego w porównaniu z rokiem poprzednim wygląda następująco (patrz - Tab. nr 1).
Wyszczególnienie |
Stan na: |
Zmiany stanu do roku poprzedniego |
||||
|
koniec roku poprzedniego |
koniec roku obrotowego |
|
|||
|
kwota |
% w strukturze |
kwota |
% w strukturze |
kwota |
% (rok poprzedni = 100) |
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
7 |
A 1. A 2. A 3.
|
|
|
|
|
|
|
Tab. nr 1.
W zależności od potrzeb każda z prezentowanych w tabeli wielkości stanowi podstawę oceny i wnioskowania.
Analiza może dotyczyć pozycji zbiorczych, może również być pogłębiona przez analizę (szczegółową) pionową i poziomą bilansu. Przedmiotem badania może być analizowanie przyczyn wzrostu lub zmniejszenia poszczególnych pozycji:
aktywów
środki trwałe (likwidacja, zakup, umorzenie, przeszacowanie, sprzedaż, złomowanie itp.),
zapasy (bieżąca sprzedaż wyrobów gotowych, poprawa gospodarki magazynowo-materiałowej, usprawnienie służb zaopatrzeniowych, skrócenie cyklu produkcyjnego itp.),
pasywów
kapitał własny (zwiększenie kapitału z przeszacowania środków trwałych, emisja nowych akcji, zwiększenie udziałów z dopłat, zwiększenie kapitału z odpisów z zysku itp.),
zobowiązania i kredyty (emisja dłużnych papierów wartościowych - obligacji, płatność gotówką, własne środki pieniężne, zbyt wysoki koszt kredytów, znalezienie innego źródła finansowania majątku firmy, itp.).
Analiza rachunku zysków i strat (pionowa i pozioma)
Analiza rachunku zysków i strat - może być przeprowadzona zarówno w układzie pionowym jak i poziomym. Badanie informacji zawartych w poszczególnych pozycjach rachunku zysków i strat jest bardziej skomplikowane niż w przypadku bilansu dlatego, że konstrukcja rachunku zysków i strat ma charakter bardziej złożony.
Analiza pionowa rachunku zysków i strat - to badanie struktury każdej z jego części:
przychodów i zysków,
kosztów uzyskania przychodów i strat oraz obciążeń wyniku finansowego - podatków,
a także samego wyniku finansowego tzn.:
zysku lub straty ze sprzedaży,
zysku lub straty na działalności operacyjnej,
zysku brutto lub straty brutto na działalności gospodarczej,
zysku lub straty brutto,
zysku lub straty netto.
Analiza pozioma rachunku zysków i strat polega na badaniu wszystkich pozycji obu stron rachunku za dwa lub większą ilość okresów sprawozdawczych (obrotowych), a także na zestawianiu i porównywaniu wielkości postulowanych (planowanych) z osiągniętymi.
Zarówno pionowa i pozioma analiza rachunku zysków i strat może być przeprowadzona w zależności od potrzeb, na podstawie danych szczegółowych charakteryzujących poszczególne rodzaje działalności np. działalność produkcyjna, handlowa, usługowa, itp.
Podstawowe znaczenie dla wyboru wariantu rachunku zysków i strat, na potrzeby jego analizy, ma stosowany przez przedsiębiorstwo sposób ewidencji przychodów ze sprzedaży, a także kosztów działalności. W zakresie przychodów ze sprzedaży można je analizować dość szczegółowo, jeżeli są one w ewidencji księgowej wyodrębnione. W zakresie kosztów wybór ten jest bardziej utrudniony, gdyż mogą one być ewidencjonowane w układzie rodzajowym i kalkulacyjnym, lub w obu tych układach. Tylko w tym ostatnim (trzecim) wypadku wybór wariantu rachunku zysków i strat jest dowolny, natomiast w pozostałych, forma ewidencji kosztów rozstrzyga o wariancie rachunku zysków i strat.
Analiza kosztów w układzie rodzajowym i kalkulacyjnym pozwala na określenie tendencji ich zmian w czasie oraz na wstępne wytypowanie obszarów o największych możliwościach racjonalizacji. Jest także punktem wyjścia (wraz z kształtowaniem się sprzedaży) do oceny osiąganych wyników finansowych.
Przykład - zestawienie wskaźników analizy pionowej i poziomej rachunku zysków i strat (wskaźników struktury i dynamiki) na koniec roku obrotowego w porównaniu z rokiem poprzednim wygląda następująco (patrz - Tab. nr 2).
Wyszczególnienie |
Wartość za rok |
Zmiany wskaźnika roku obrotowego do poprzedniego |
||||
|
poprzedni |
obrotowy |
|
|||
|
kwota |
% |
kwota |
% |
kwota |
% |
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
7 |
|
|
|
|
|
|
|
Tab. nr 2.
Jak już wcześniej wspominano istotnym utrudnieniem analizy poziomej rachunku zysków i strat jest problem inflacji (istnieje tu zagrożenie błędnego wnioskowania).
Analiza wskaźnikowa
Wskaźniki to relacje odpowiednich wielkości ekonomicznych wyrażonych w formie strumienia lub zasobu w formie zależności:
strumienia do strumienia,
strumienia do zasobu,
zasobu do zasobu,
zasobu do strumienia,
Dotyczą one zarówno wartości przepływów finansowych, różnych pozycji bilansu przedsiębiorstwa, jak też odpowiednich pozycji rachunku zysków i strat.
Za pomocą wskaźników można dokonać oceny podstawowych aspektów funkcjonowania przedsiębiorstwa,
tzn. jego:
zyskowności (rentowności),
płynności finansowej,
wiarygodności kredytowej,
sprawności zarządzania majątkiem,
atrakcyjności na rynku kapitałowym.
Wskaźniki stosowane są do bieżącej oceny przedsiębiorstwa (jest ich bardzo dużo) - dlatego dobieramy je w zależności od celu analizy. Czasami wystarczającą jest ocena oparta na kilku podstawowych wskaźnikach, a w innym wypadku, gdzie konieczna jest większa szczegółowość - niezbędne będzie zastosowanie nie tylko wskaźników ogólnych ale i cząstkowych - nie tylko zyskowności ogólnej, ale np. zyskowności poszczególnych rodzajów działalności czy zyskowności uzyskanej na poszczególnych asortymentach.
Wyniki analizy wskaźnikowej wymagają szczegółowej interpretacji, która polega na porównaniu wyliczonych wartości z poziomami przyjętymi powszechnie za: pożądane, wskazane lub graniczne. Możemy je porównywać z wartościami wskaźników z lat ubiegłych (przy badaniach trendu), z poziomem takich samych wskaźników z innych przedsiębiorstw o podobnej działalności (jeżeli mamy do nich dostęp) lub ze średnimi danej branży.
W niektórych przypadkach porównywanie wartości wskaźników ma sens tylko w obrębie tej samej branży, gdyż ich poziom zależy od charakteru działalności.
Wskaźniki zyskowności
Wykorzystując wskaźniki zyskowności (rentowności) dokonuje się oceny prowadzonej przez przedsiębiorstwo działalności gospodarczej lub zaangażowanego w nią kapitału. Brak wartości granicznych powoduje, że wskaźniki zyskowności są trudne do zinterpretowania - wynikami są liczby względne a ich poziom jest zróżnicowany w zależności od branży i rodzaju działalności.
Przy interpretacji wskaźników z tej grupy dokonuje się najczęściej: porównania sytuacji przedsiębiorstwa do sytuacji innych firm z tej samej branży lub do tych, które ze względu na charakter swojej działalności są do niego podobne.
Przy pomocy tej grupy wskaźników dokonać możemy także oceny trendu w sektorze i odnieść to do wyników w analizowanym przedsiębiorstwie.
Wskaźnik zyskowności netto:
wskaźnik zyskowności sprzedaży netto |
= |
zysk netto x 100% |
|
|
sprzedaż netto |
Sprzedaż netto (bez VAT) pomniejszona o należny podatek akcyzowy oraz powiększona o przypadające dotacje przedmiotowe lub subwencje i inne dopłaty do podstawowej działalności (jeżeli podmiot ma prawo do ich otrzymania). Wskaźnik ten pokazuje, jaki procent zysku netto przynosi podmiot ze sprzedaży.
Wskaźnik zyskowności aktywów:
wskaźnik zyskowności aktywów (majątku) |
= |
zysk netto x 100% |
|
|
aktywa (majątek) |
Wskaźnik ten określa wielkość zysku netto jaką przynosi jedna złotówka majątku (aktywów) przedsiębiorstwa.
Wskaźnik w sposób syntetyczny ukazuje efektywność wykorzystania ogółu majątku.
Wskaźnik zyskowności kapitałów własnych:
wskaźnik zyskowności kapitałów własnych |
= |
zysk netto x 100% |
|
|
kapitały własne |
Wskaźnik zyskowności (zwrotu z kapitału) kapitałów własnych - stosunek zysku netto do łącznej kwoty kapitałów własnych lub własnych i zrównanych z własnymi,
Wskaźnik uwzględnia także zysk niepodzielny jednostki gospodarczej w zakresie przeznaczonym na zasilenie kapitałów zasadniczych.
Wskaźnik zyskowności kapitału akcyjnego lub zakładowego:
wskaźnik zyskowności kapitału akcyjnego lub zakładowego |
= |
zysk netto x 100% |
|
|
kapitał akcyjny/zakładowy |
Wskaźnik ten informuje, jaki procent zysku przynosi jedna złotówka kapitału akcyjnego bądź zakładowego.
Zmiana wskaźnika w czasie może wskazywać na zasadność zwiększenia lub zmniejszenia kapitału akcyjnego lub zakładowego. Wskaźnik zyskowności kapitału akcyjnego lub zakładowego informuje o korzyściach akcjonariuszy lub udziałowców, jeśli w stosunku do tego właśnie kapitału określa się potencjalną wysokość dywidendy stanowiącej element podziału zysku netto.
Wskaźnik dzwigni finansowej:
wskaźnik dzwigni finansowej |
= |
zyskowność kapitałów własnych - zyskowność ogółu majątku |
Wskaźnik ten opisuje dodatkową korzyść, jaką firma uzyska w rezultacie wykorzystania obcych kapitałów.
Dzwignia finansowa oznacza dodatkowe korzyści z zaangażowania obcych kapitałów. Jeżeli zyskowność kapitałów własnych byłaby niższa aniżeli zyskowność ogółu majątku - dźwignia nabiera wówczas ujemnego charakteru, co znalazłoby odbicie w odpowiednio niższym zysku lub w wyższych startach w porównaniu do sytuacji, w której majątek byłby w pełni pokryty kapitałami własnymi.
Wskaźniki płynności finansowej.
Wskaźniki tej grupy umożliwiają ocenę zdolności firmy do terminowego spłacania (pokrywania) bieżących zobowiązań lub zobowiązań długoterminowych, których termin spłaty przypada na dany rok.
Wskaźnik bieżący:
wskaźnik bieżący |
= |
aktywa bieżące |
|
|
pasywa bieżące |
Wskaźnik bieżący wskazuje czy firma mogłaby spłacić zobowiązania bieżące (gdyby zaistniała także potrzeba) przy pomocy upłynnienia ogółu posiadanych środków obrotowych (majątku obrotowego).
Przyjmuje się, że wskaźnik ten nie powinien być niższy od 1, a za wartość optymalną przyjmuje się 1,2 - 2,0.
„Posługując się wskaźnikiem bieżącym należałoby także uwzględnić to, że w skład majątku obrotowego (aktywa bieżące) wchodzą pozycje, których okres zamiany na środki pieniężne potrzebne do uregulowania zobowiązań jest różny np. zapasy wyrobów czy towarów w celu uzyskania środków pieniężnych trzeba uprzednio sprzedać-czyli najpierw przekształcić w należności, których zainkasowanie wymaga czasu. Natomiast płynność zasobów pieniężnych (gotówka) jest natychmiastowa. Jeżeli zbyt duży udział w aktywach obrotowych stanowią zapasy, firma może odczuwać trudności w terminowym regulowaniu zobowiązań. Na stopień płynności środków obrotowych znaczący wpływ - często największy - wywiera szybkość inkasa należności i obrotu zapasami”.
Wskaźnik szybki:
wskaźnik szybki |
= |
aktywa bieżące - zapasy |
|
|
pasywa bieżące |
Wskaźnik szybki - wskazuje stan najbardziej płynnych aktywów bieżących (w porównaniu do bieżącego wyłącza się zapasy) np. środki pieniężne, należności, krótkoterminowe papiery wartościowe, itp.
Pominięcie zapasów (surowców, materiałów, wyrobów, produkcji w toku) wynika z tego, że te rodzaje aktywów przedsiębiorstwa nie dają się upłynnić w krótkim czasie lub są odsprzedawane po niższej cenie.
Przyjmuje się, że wskaźnik szybki nie powinien być niższy od 1, wartość 1,2 jest oceniana jako bezpieczna.
Wskaźnik kapitału obrotowego netto (kapitał pracujący):
Część kapitału stałego firmy, (czyli kapitałów własnych i zobowiązań długoterminowych), która finansuje majątek obrotowy nazywana jest kapitałem obrotowym (pracującym) - jest to kapitał z którego finansowana jest bieżąca działalność przedsiębiorstwa ( kapitał ten nie jest kapitałem na stałe zamrożonym w majątku trwałym).
kapitał obrotowy netto = majątek obrotowy - zobowiązania bieżące
Wskaźnik ten mierzy płynność firmy w sposób bezwzględny. Dodatni kapitał obrotowy dobrze świadczy o płynności firmy - możliwości regulowania zobowiązań składnikami majątku obrotowego. Jeśli jest on rosnący, świadczy to o rozszerzeniu zarówno skali działalności jak i wykorzystania kapitału stałego firmy do finansowania obrotowych składników majątku.
Dla porównań z innymi podmiotami w zakresie kapitału obrotowego posługujemy się wskaźnikiem poziomu kapitału obrotowego, który obliczamy za pomocą wzoru:
wskaźnik poziomu kapitału obrotowego |
= |
kapitał obrotowy |
|
|
aktywa ogółem |
Im wyższy jest ten wskaźnik, tym firma posiada większą płynność finansową i odwrotnie - im mniejszy tym płynność finansowa jest mniejsza.
„W przypadku konkretnej firmy możemy wyznaczyć minimalną wielkość kapitału obrotowego, która zapewnia mu płynność finansową. Nie są to jednak wielkości stałe, ich zmiana jest powodowana m.in. przez cykliczne zakupy surowców i materiałów do produkcji, stosowaną politykę w zakresie rozliczeń z kontrahentami, sezonowość produkcji i sprzedaży wyrobów”.
Wskaźniki płynności finansowej ukazują określone relacje finansowe, które podobnie jak bilans są odzwierciedleniem sytuacji finansowej w określonym momencie. Tymczasowe obniżenie się wskaźników płynności nie oznacza natychmiast braku płynności, gdyż bieżąca działalność gospodarcza i rozliczenia z kontrahentami powodują ciągłą zmianę tych relacji. Niepokój budzić może sytuacja, w której wskaźniki płynności utrzymują obniżony poziom przez dłuższy czas (np. przez okres kilku kolejnych sprawozdań).
Wskaźniki stanu zadłużenia.
Grupę wskaźników stanu zadłużenia nazywamy często wskaźnikami wiarygodności kredytowej, gdyż służą one do badania stanu zadłużenia przedsiębiorstwa. Określają one zdolności przedsiębiorstwa do wywiązywania się ze zobowiązań kredytowych - pokazują, jakie jest zabezpieczenie wierzytelności przedsiębiorstwa do spłaty zobowiązań kredytowych z bieżących przychodów.
Zasadniczym znaczeniem stosowania wskaźników stanu zadłużenia jest dokonanie oceny możliwości spłaty długu - a jak wiadomo większe możliwości uregulowania należności i wywiązania się ze zobowiązań zwiększają wiarygodność firmy
Do oceny zadłużenia wykorzystuje się: wskaźniki ogólnego poziomu zadłużenia, wskaźnik zadłużenia długoterminowego oraz np. wskaźnik pokrycia odsetek.
Wskaźnik ogólnego poziomu zadłużenia (informuje, jaki udział w całości aktywów stanowi zadłużenie) - to iloczyn zadłużenia ogółem do aktywów ogółem, co przyjmuje zapis:
wskaźnik ogólnego poziomu zadłużenia |
= |
zadłużenie ogółem |
|
|
aktywa ogółem |
Im wyższa jest wielkość wskaźnika, tym stopień zadłużenia firmy jest wyższy, - co podważa wiarygodność finansową firmy - i odwrotnie, niski wskaźnik wskazuje na wypłacalność przedsiębiorstwa. Natomiast zbyt niski poziom wskaźnika może świadczyć o niewykorzystaniu zewnętrznych źródeł finansowania dla zwiększenia korzyści finansowych firmy.
Wskaźnik zadłużenia długoterminowego:
wskaźnik zadłużenia długoterminowego |
= |
zadłużenie długoterminowe |
|
|
kapitały własne |
Wskaźnik zadłużenia długoterminowego wyliczany jest celem zobrazowania możliwości wypłacalności firmy z należności długoterminowych - długi spłacane w okresie dłuższym niż jeden rok (kredyty długoterminowe, pożyczki hipoteczne) lub np. obligacje - w przypadku podmiotów komunalnych mogą to być obligacje komunalne itp.
Wskaźnik przedstawia poziom zadłużenia długoterminowego do kapitałów własnych.
Wskaźnik wyższy niż 1 (lub wyższy od 100% - gdy jest wyrażony procentach) świadczy, że zadłużenie długoterminowe jest wyższe niż kapitał własny - świadczy o dużym ryzyku udzielania przez pożyczkodawców kredytów.
W praktyce firmy, które przekroczyły wyznaczane przez banki wartości tego wskaźnika nie uzyskają kredytu.
Wskaźnik pokrycia odsetek:
wskaźnik pokrycia odsetek |
= |
zysk przed spłatą (odsetek i przed opodatkowaniem) |
|
|
odsetki |
Wskaźnik informuje ile razy zysk osiągnięty na działalności (przed spłatą odsetek i przed opodatkowaniem) prze-wyższa wartość płaconych odsetek od długów.
Wysokość tego wskaźnika powinna być większa od jedności, wielkość wskaźnika w pobliżu jedności oznacza coraz większe trudności ze spłatą odsetek lub świadczy o dużym ryzyku.
Wysoki poziom wskaźnika świadczy o dużych możliwościach spłaty odsetek.
Wskaźnik pokrycia odsetek i kredytu:
wskaźnik pokrycia odsetek i kredytu |
= |
zysk netto + amortyzacja |
|
|
odsetki + roczna kwota spłaty kredytów |
Wskaźnik ten to stosunek generowanej gotówki (w ciągu roku) do wydatków związanych z obsługą zadłużenia, obejmujący łącznie spłaty raty kredytu wraz z odsetkami.
Wskaźnik ten świadczy o wiarygodności kredytowej firmy. Wysokość wskaźnika powinna przyjąć wartość 1,5. Niższy wskaźnik oznacza podwyższone ryzyko związane z obsługą zadłużenia.
Wskaźniki efektywności zarządzania majątkiem.
Wskaźniki te informują o sprawności gospodarowania poszczególnymi składnikami kapitału obrotowego przedsiębiorstwa. Przybierają one najczęściej postać cykli rotacji (obrotu) składników (zasobów) i stąd są wyrażane w dniach lub razach.
Celem analiz tego typu jest porównywanie wskaźników z wartościami pożądanymi lub typowymi. Bada się na przykład: cykl windykacji należności - czy jest zgodny z przyjętymi okresami rozliczeń, poziom stanu zapasów - czy jest zgodny z optymalnymi uwarunkowaniami produkcyjnymi, możliwościami magazynowymi, transportowymi itp.
Oto następujące wskaźniki z tej grupy:
Wskaźnik obrotu należności:
wskaźnik obrotu należności (w razach) |
= |
sprzedaż netto |
|
|
przeciętny stan należności |
Przeciętny stan należności to stan na początku okresu sprawozdawczego + stan na koniec okresu podzielone przez 2. Wskaźnik ten mówi o ilości cykli inkasa (ich przeciętnego stanu) ustalonego w stosunku do wartości sprzedaży netto. Im wyższa wartość tego wskaźnika, tym szybciej spływają nam należności i odwrotnie - niższa wartość wskaźnika informuje o zbyt wolnym spływaniu należności.
wskaźnik obrotu należnościami (w dniach) |
= |
przeciętny stan należności x 360 |
|
|
sprzedaż netto |
Powyższy wskaźnik wykazuje długość cyklu inkasa (spływu należności) wyrażonego w dniach. Wielkość tego wskaźnika określa w ciągu ilu dni spływają nasze należności - mniejsza jego wartość oznacza krótszy okres spływu należności.
wskaźnik obrotu zapasami (w razach) |
= |
koszty wytwarzania sprzedawanych wyrobów |
|
|
przeciętny stan zapasów |
Wskaźnik obrotu zapasami (w razach i w dniach) stosowany jest dla oceny efektywności gospodarowania zapasami magazynowymi. Im wyższy jest wskaźnik obrotu zapasami w razach tym krótszy jest cykl obrotu zapasami, czyli niższe koszty środków finansowych zaangażowanych w zapasach materiałów do produkcji, surowców, wyrobów gotowych lub towarów itp.
wskaźnik obrotu zapasami (w dniach) |
= |
przeciętny stan zapasów x 360 |
|
|
koszty wytwarzania sprzedawanych wyrobów |
Wskaźnik obrotu zapasami w dniach informuje o szybkości rotacji środków finansowych zaangażowanych lub ulokowanych w zapasach liczonych w dniach. Niższa wartość tego wskaźnika oznacza szybszy obrót zapasami i odwrotnie - wyższa wartość tego wskaźnika wskazuje na zbyt wolną rotację a w konsekwencji na zbyt duże blokowanie środków finansowych np. w zapasach.
Wskaźniki atrakcyjności przedsiębiorstwa na rynku kapitałowym
Wskaźniki tej grupy służą do oceny efektywności funkcjonowania firm działających w formie spółek akcyjnych, których akcje są notowane na giełdzie papierów wartościowych. Wartości wskaźników informują o opłacalności lokowania kapitału w akcjach danej spółki - w porównaniu z akcjami innych firm - lub z alternatywnymi formami inwestowania (obligacje, depozyty bankowe, fundusze powiernicze, itp.)
Giełda papierów wartościowych jest najlepszym barometrem sytuacji przedsiębiorstwa. Pogorszenie sytuacji przedsiębiorstwa natychmiast powoduje (zmianę) zniżkę kursu akcji danej firmy.
„Na giełdzie dochodzi do porównania księgowej wartości przedsiębiorstwa z wartością rynkową, która jest iloczynem liczby akcji do ich aktualnego kursu. Wartość rynkowa opiera się więc na ocenie aktywów przedsiębiorstwa z punktu widzenia efektywności ich wykorzystania. Jeśli przedsiębiorstwo przynosi zyski i ma dobre perspektywy rozwojowe zazwyczaj wartość rynkowa tego przedsiębiorstwa jest większa od księgowej. Jeśli sytuacja jest zła - kurs akcji spada i wówczas możemy mieć do czynienia z sytuacją, że wartość księgowa będzie wyższa od rynkowej”.
Do tej grupy wskaźników zaliczamy:
wskaźnik zysku przypadającego na jedną akcję,
wskaźnik cena/zysk,
wskaźnik cena/dywidenda
wskaźnik zysku przypadającego na jedną akcję |
= |
zysk netto |
|
|
liczba akcji |
Wskaźnik ten informuje o skali potencjalnych korzyści (zysków) akcjonariuszy z tytułu posiadanych akcji.
Korzyści akcjonariusza będą jednak uzależnione przede wszystkim od:
polityki w zakresie wypłat dywidendy (jeżeli w ogóle będą wypłacane),
ewentualnego uprzywilejowania posiadanych akcji co do dywidendy.
wskaźnik cena/zysk |
= |
cena rynkowa 1 akcji |
|
|
zysk netto na 1 akcję |
Wskaźnik ten umożliwia sprowadzenie do wspólnego mianownika akcji różnych firm, a więc umożliwia dokonania oceny opłacalności inwestowania środków pieniężnych w różnych przedsiębiorstwach.
„Wskaźnik ten można zinterpretować jako:
cenę, którą inwestor gotów jest zapłacić za jedną złotówkę zysku osiągniętego przez spółkę,
okres potrzebny do tego aby zyski firmy zwróciły nakłady poniesione na zakup tych akcji”.
Wskaźnik cena/dywidenda:
wskaźnik cena/dywidenda |
= |
kurs akcji |
|
|
dywidenda na 1 akcję |
Wskaźnik ten umożliwia poprawniejsze wyliczenie okresu zwrotu zainwestowanego kapitału w akcje danej spółki niż przy zastosowaniu wskaźnika cena/zysk, okres zwrotu zależy bowiem od wielkości uzyskiwanej dywidendy, a nie od zysku netto, który pokazuje wyłącznie skalę potencjalnych korzyści.
Podsumowanie:
Przedstawione powyżej wskaźniki:
zyskowności,
płynności finansowej,
stanu zadłużenia,
sprawności zarządzania majątkiem,
atrakcyjności przedsiębiorstwa,
są tylko skromnym przykładem sposobów i metod dokonywania ekonomiczno-finansowej analizy przedsiębiorstwa.
W zależności od potrzeb można stosować inne lub konstruować własne wskaźniki, umożliwiające prawidłową ocenę sytuacji firmy.
Studium Menedżerskie
1