615

. Zygmunt Balicki Jeden z głównych ideologów narodowo-demokratycznych, Zygmunt Balicki, urodził się 30 grudnia 1858 r. w Lublinie, jako syn Seweryna i Karoliny z Pruszyńskich. Gimnazjum ukończył w Lublinie, a następnie wydział prawny Uniwersytetu w Petersburgu. Na początku 1881 roku wyjechał do Galicji i mieszkał we Lwowie, gdzie został aresztowany i oskarżony o agitację socjalistyczną. W wyniku procesu (1882), musiał odbyć karę. Ponownie aresztowany, próbował uciec, został pochwycony i odstawiony na granicę rumuńską. Na stałe zamieszkał w Szwajcarii, najpierw w Zurychu, potem w Genewie. W styczniu 1891 r. poślubił Gabrielę Iwanowską. W roku 1896 otrzymał w Genewie tytuł doktora praw na podstawie pracy pod tytułem: L’Etat, comme organisation coercitive de la societe politique. Został następnie członkiem Międzynarodowego Instytutu Socjologicznego w Paryżu. W 1895 r. odbył podróż do Stanów Zjednoczonych. Rok później zamieszkał w Monachium. W 1898 r. przeniósł się do Krakowa, gdzie przebywał do 1905 roku, tj. do swego przeniesienia się do Warszawy. Od stycznia 1898 r. do połowy 1914 r. był redaktorem miesięcznika Przegląd Narodowy. Za umieszczenie w tym piśmie Programu Szymona Konarskiego został skazany na rok więzienia, które odbył we Włocławku. W 1915 roku wyjechał do Petersburga i tam zmarł 12 listopada 1916 roku.
Autor wielu książek w tym m.in. Egoizm narodowy wobec etyki (1902), Parlamentaryzm (1900) i Psychologia Społeczna (1912). Walczył z ideologią rezygnacji (panującą w społeczeństwie polskim po powstaniu styczniowym), dowodząc, że cofanie się przed walką z wrogą przemocą nie jest objawem szlachetności, tylko brakiem poczucia obowiązku narodowego, niedołęstwa i tchórzostwa. Uważał, że 1) sile wrogów trzeba przeciwstawić własną siłę narodową, 2) odpowiedzią na bezwzględność w walce powinna być własna bezwzględność, 3) egoizm narodowy wrogów musi się spotkać z naszym narodowym egoizmem. Po latach Roman Dmowski o tym napisał: „Wystawienie tej zasady było raczej środkiem do obudzenia energii narodowej tych społeczeństw w dobie, w której rola dziejowa jednych i sam byt innych została zagrożona”. Stąd też zasługi Zygmunta Balickiego.

Tadeusz Bielecki Żył w latach 1901 – 1982 Polityk narodowy. Od 1924 r. członek Ligi Narodowej. W 1926 współorganizował Obóz Wielkiej Polski, w latach 1930 – 1935 poseł na Sejm z ramienia Stronnictwa Narodowego. W czerwcu 1936 został prezesem Zarządu Głównego SN. Przywódca SN na emigracji po II wojnie światowej, gdzie do 1966 był prezesem SN. W 1949 z jego inicjatywy powstała Rada Polityczna w Londynie. Autor książki W szkole Dmowskiego (1968).
Ignacy Chrzanowski(1866 – 1940) – historyk literatury polskiej. Autor słynnej Historii literatury niepodległej Polski. 1910 – 1931 prof. Uniwersytetu Jagiellońskiego, w 1931 przeniesiony na emeryturę po podpisaniu protestu w sprawie brzeskiej i działalności w Obozie Wielkiej Polski. 1896 – członek Ligi Narodowej. Od 1936 profesor honorowy. Od 1906 członek PAU. Dr honoris causa Uniwersytetu Jagiellońskiego i Uniwersytetu Poznańskiego. W 1939 aresztowany przez hitlerowców, zmarł w obozie koncentracyjnym w Oranienburgu. Przedmiotem badań Chrzanowskiego była problematyka ideowa literatury polskiej, w tym szczególnie funkcje moralne i patriotyczne. Przyjaźnił się z Romanem Dmowskim, czego dowodzi ich liczna korespondencja. Autor (wspólnie ze Stanisławem Kozickim) pierwszej biografii Romana Dmowskiego, która została opublikowana dopiero w książce Mariusza Kułakowskiego Roman Dmowski w świetle listów i wspomnień t. I (Londyn 1968).
Roman DmowskiTwórca myśli politycznej ruchu narodowego, wskrzesiciel państwa polskiego i budziciel ducha narodowego. Urodził się 9 sierpnia 1864 r. na Kamionku w Warszawie, z ojca Walentego i matki Józefy z Lenarskich. Ukończył gimnazjum w 1886 r. i wstąpił na wydział fizyczno-matematyczny Uniwersytetu Warszawskiego, na sekcję nauk przyrodniczych. W maju 1891 r., po złożeniu rozprawy Przyczynek do morfologii wymoczków włoskowatych otrzymał stopień kandydata nauk przyrodniczych (dziś odpowiednik doktoratu). W listopadzie 1881 r. założył tajną organizację uczniowską "Strażnica". W 1888 r. został członkiem, a potem starszym warszawskiego koła organizacji młodzieży patriotycznej "ZET". W grudniu 1889 r. został przyjęty do Ligi Polskiej, skupiającej działaczy narodowych zarówno na ziemiach polskich jak i na emigracji.. Od listopada 1891 do sierpnia 1892 studiował w Paryżu. l kwietnia 1893 dokonał przewrotu w Lidze Polskiej i stworzył Ligę Narodową, stając na jej czele. W lutym 1895 r. wyjechał do Lwowa i objął redakcję dwutygodnika Przegląd Wszechpolski. W roku 1903 wydał książkę Myśli nowoczesnego Polaka, będącą - jak sam po latach stwierdził - "wyznaniem wiary narodowej". W roku 1904 odbył podróż do Japonii, aby przekonać tamtejszy rząd, że polskie powstanie antyrosyjskie (propagowane przez Piłsudskiego) w Kongresówce byłoby dla Polaków szkodliwe, a Japończykom nic by nie dało. l grudnia 1906 r. objął redakcję Gazety Polskiej. W lutym następnego roku został wybrany posłem do II Dumy (rosyjski sejm) i napisał książkę Niemcy, Rosja i kwestia polska, w której przedstawił położenie polityczne Polski i jej zaborców. Wybrany następnie do III Dumy. W lutym 1909 r. złożył mandat. Gdy wybuchła wojna w 1914 r. przebywał za granicą, następnie przez Szwajcarię i Finlandię wrócił do Warszawy. W listopadzie 1915 r. wyjechał na Zachód - najpierw do Londynu (do 5 sierpnia 1917 r.), a potem do Paryża, jako prezes Komitetu Narodowego Polskiego. 11 sierpnia 1916 roku otrzymał doktorat honoris causa na Uniwersytecie w Cambridge. 23 lutego 1918 r. utworzył Armię Polską we Francji. W tym samym roku odbył też podróż do USA. 28 czerwca 1919 r. podpisał w imieniu Polski Traktat Wersalski, uznający prawo Polaków do niepodległego państwa. Po wojnie mieszkał w Poznaniu, potem w Warszawie, a wreszcie na stałe w Chludowie (od r. 1922) pod Poznaniem. W roku 1934 sprzedał Chludowo i zamieszkał ponownie w Warszawie na ul. Smolnej 14. 11 czerwca 1923 r. otrzymał doktorat honoris causa Uniwersytetu Poznańskiego. Od 28 października do 15 listopada 1923 był ministrem spraw zagranicznych w rządzie Chjeno-Piasta. W 1925 r. wydał arcydzieło literatury politycznej - książkę Polityka polska i odbudowanie państwa, w której opisał swoje życiowe zmagania o odbudowanie państwa polskiego. 4 grudnia 1926 powołał w Poznaniu Obóz Wielkiej Polski, organizację narodową, która w czasie rozwiązania jej przez sanację na początku 1933 r. liczyła ok. 250 tys. członków. W 1927 napisał broszurę Kościół, naród i państwo. Od czerwca do października 1928 tworzył Stronnictwo Narodowe. W 1931 r. wydał Świat powojenny i Polska. W 1933 r. wydał, apelując o samowystarczalność w gospodarce, książkę Przewrót. Roman Dmowski zmarł 2 stycznia 1939 r. w Drozdowie pod Łomżą. Pogrzeb odbył się w sobotę po święcie Trzech Króli. Pochowany został w grobie rodzinnym na Bródnie.
W dniu 8 stycznia 1999 r., w sześćdziesiątą rocznicę śmierci Roman Dmowskiego, Sejm RP docenił Jego zasługi następującą uchwałą:
"W związku z 60 rocznicą śmierci Romana Dmowskiego Sejm Rzeczypospolitej Polskiej wyraża uznanie dla walki i pracy wielkiego męża stanu na rzecz odbudowania niepodległości państwa polskiego i stwierdza, że dobrze przysłużył się Ojczyźnie. W swojej działalności Roman Dmowski kładł nacisk na związek pomiędzy rozwojem Narodu i posiadaniem własnego państwa formułując pojęcie narodowego interesu. Oznaczało to zjednoczenie wszystkich ziem dawnej Rzeczypospolitej zamieszkałych przez polską większość, a także podniesienie świadomości narodowej wszystkich warstw i grup społecznych. Stworzył szkołę politycznego realizmu i odpowiedzialności. Jako reprezentant zmartwychwstałej Rzeczypospolitej na Konferencji w Wersalu przyczynił się w stopniu decydującym do ukształtowania naszych granic, a zwłaszcza granicy zachodniej.
Szczególna jest rola Romana Dmowskiego w podkreślaniu ścisłego związku katolicyzmu z polskością dla przetrwania Narodu i odbudowania państwa.
Sejm Rzeczypospolitej Polskiej wyraża uznanie dla wybitnego Polaka Romana Dmowskiego".
Jędrzej GiertychWybitny historyk, polityk, publicysta i wielki wychowawca ruchu narodowego. Jędrzej Giertych urodził się w Sosnowcu w 1903 roku. Świadectwo wielkiej służby ojczyźnie dał już w młodości. W roku 1920, w zwycięskim natarciu - po piersi w wodzie, z karabinem wzniesionym nad głową - przeszedł na drugi brzeg Wkry, gdzie jako ochotnik walczący w bitwie warszawskiej został ranny, mając zaledwie siedemnaście lat. W latach 1921-1926 studiował na Wydziale Prawa Uniwersytetu Warszawskiego, gdzie uzyskał stopień magistra praw. Ukończył też Wydział Dyplomatyczno-Konsularny Warszawskiej Szkoły Nauk Politycznych. W tym czasie prowadził intensywną działalność w harcerstwie polskim. Organizował m.in. polską młodzież harcerską poza granicami państwa polskiego. W maju 1926 roku, razem z 80 harcerzami, którzy pragnęli wstąpić do wojska, aby bronić prawowitego rządu, zjawił się w warszawskim Belwederze, oblężonym przez rokoszowe hordy Piłsudskiego. Wychował duży zastęp młodzieży harcerskiej i narodowej. Z harcerskich gawęd roku 1929 powstała pierwsza książka Giertycha My, nowe pokolenie! Na jej kartach wyłożył Giertych ideologię młodzieży, do której należał, a więc młodzieży narodowej, wychowanej w ideologii Dmowskiego. Większość narodowców wspominała, że praca ta w duchu patriotycznym i moralnie oddziaływała na postawę ówczesnego młodego pokolenia. Giertych wpajał w serca polskie miłość do ojczyzny i Boga. Służba ojczyźnie to budzenie instynktu narodowego i uświadomienie powinności narodowych. Potężnej organizacji narodu nie będzie bez podniesienia życia religijnego i bez pogłębienia narodowych uczuć, a nade wszystko bez zrozumienia narodowego obowiązku. Formując młodzież w tej ideologii, zrozumiałą staje się kwestia kształtowania charakteru. Charakter zaś wypracować można jedynie poprzez pracę nad sobą i pracę społeczną. Jej początkiem i celem jest wychowanie niewielkich i zdrowych ideowo elit.
Ten duch ożywiał całą późniejszą twórczość pisarską Jędrzeja Giertycha. W powieści W Polsce między wojnami przedstawił życie młodego pokolenia, kierującego się zasadami, o których napisał w My, nowe pokolenie. Wpływ tej powieści „został zdławiony... także i przez to, że niektórzy tzw. ‘postępowi’ katolicy uważali, że zadaniem powieści katolickiej nie jest opisywanie prób życia cnotliwego (rzekomo nieszczere - To nieprawda Grzesiu - oto był tytuł recenzji tej powieści w Kulturze paryskiej), lecz pokazywanie grozy grzechu, którym istota ludzka jest w sposób nieuchronny przytłoczona”. Te same poglądy powtórzył później w „Liście do młodych” z 1967 r.
W roku 1931 Jędrzej Giertych objął stanowisko attaché kulturalnego w polskim konsulacie w Olsztynie i powoli odsuwał się od pracy w harcerstwie, nad którym zaczęły panować władze sanacyjne. Po roku czasu, w ramach czystki przeprowadzonej w MSZ przez płk Becka, Giertych został wyrzucony z pracy. Dzięki bliskiej znajomości z Romanem Dmowskim, od 1929 roku postanowił czynnie zająć się polityką. Aktywnie uczestniczył w pracach Obozu Wielkiej Polski i Stronnictwa Narodowego oraz rozpoczął regularne pisywanie artykułów, m.in. do Myśli Narodowej, Gazety Warszawskiej i Kuriera Warszawskiego. W roku 1935 został członkiem władz naczelnych SN i przedstawiał linię konsekwentnej kontynuacji polityki Romana Dmowskiego, w czym spotkał się z czynnym oporem linii przeciwstawnej ze strony Tadeusza Bieleckiego. Spór pomiędzy nimi rozwinął się w 1938 roku, gdy grupa polityków związanych z Giertychem uważała, że należy podać pomocną dłoń Czechosłowacji w obliczu nadchodzącej konfrontacji z III Rzeszą Niemiecką. Bielecki był zdania, że Polska nic w tej kwestii uczynić nie może.
Na jesieni 1939 roku Giertych wziął czynny udział w kampanii wrześniowej, walcząc jako oficer marynarki na Helu. Po kapitulacji został osadzony w obozie jenieckim, z którego uciekał sześciokrotnie. Zdemobilizowany w 1947 roku, zdecydował się pozostać na emigracji, gdzie pracował najpierw jako niewykwalifikowany robotnik w hucie szkła, u rymarza, w piekarni, wreszcie jako subiekt w angielskich księgarniach. Od połowy 1947 do końca 1948 roku przebywał na Morzu Śródziemnym, gdzie kierował, nadającą do kraju, polską radiostacją „Maria”. W 1961 roku uzyskał z angielskiego ministerstwa oświaty prawo nauczania w angielskich szkołach średnich, gdzie uczył głównie języka francuskiego. Sytuację bardzo utrudniał mu fakt, iż nigdy nie zdecydował się przyjąć obywatelstwa Wielkiej Brytanii. W roku 1961, głównie z inicjatywy Bieleckiego, został usunięty z SN. Zajął się wówczas działalnością we własnym zakresie, głównie w formie publicystyki historyczno-politycznej i pracy wydawniczej. Zmarł 9 października 1992 roku.
Od roku 1946 opublikował około 30 dużych książek i wydawał m. in. Opokę oraz współredagował Horyzonty. Jego prace historyczne mają szczególnie duże znaczenie dla historiografii polskiej, zawierają bowiem wiele odkryć i faktów dotychczas mało znanych, z których najsłynniejsze dotyczą następujących zagadnień: 1) działalności wielkiego polskiego męża stanu, jednego z największych w polskiej historii, Andrzeja Olszowskiego, biskupa i prymasa, który wystąpił z postulatem, aby króla polskiego wybierać spośród Polaków („król – piast”), 2) Canossy w roku 1077, która była w znacznym stopniu rezultatem poparcia polityki papieskiej przez Polskę, 3) 11 listopada 1918 roku – gdy Piłsudski został osadzony przez Niemców jako władza w Polsce, 4) zamordowania prezydenta Narutowicza w 1922 roku, spowodowanego w interesie Piłsudskiego przez Oddział II, który popchnął do dokonania tego czynu nieodpowiedzialnego endeka Eligiusza Niewiadomskiego; Oddział II wiedział kilka godzin wcześniej o zamachu, który miał nastąpić, 5) odbudowania państwa polskiego, które stało się możliwe dzięki polityce Romana Dmowskiego. Prace Giertycha na powyższe tematy są dużej objętości (ponad 300 stron każda). Jak dotąd są one przeważnie tendencyjnie przemilczane.

Władysław Konopczyński Według współczesnego historyka prof. Tomasza Witucha, Władysław Konopczyński był „jak się zdaje, największym polskim historykiem XX w.” Urodził się 26 listopada 1880 roku, jako syn Ignacego i Ludwiki z Obrąpalskich. Zainteresowania humanistyczne rozwinął w nim słynny pedagog, stryj Emilian Konopczyński. Do gimnazjum uczęszczał w Warszawie. W 1899 zdał maturę z bardzo dobrym wynikiem i zapisał się na Wydział Prawny Uniwersytetu Warszawskiego. W latach 1901-1904 na zamówienie Tadeusza Korzona pisywał artykuły do Wielkiej Encyklopedii Ilustrowanej. Od 1917 roku był profesorem Uniwersytetu Jagiellońskiego. W 1922 roku został członkiem Polskiej Akademii Umiejętności. W roku 1935 zainicjował wydawanie Polskiego Słownika Biograficznego, czym zajmował się do 1949 roku. Głównym przedmiotem jego badań były dzieje polityczne i ustrojowe Polski XVII i XVIII wieku. Jedną z jego najbardziej znanych prac są Dzieje Polski nowożytnej (1936). Członek Ligi Narodowej od 1915 r. Poseł na Sejm w latach 1922 – 1927 z ramienia Chrześcijańskiego Zjednoczenia Narodowego. Zdecydowany przeciwnik dyktatury sanacyjnej Józefa Piłsudskiego. W 1939 r. wraz z innym profesorami UJ aresztowany i wywieziony do obozu w Sachsenhausen. Za swoją postawę antykomunistyczną został zdjęty z katedry w 1948 roku.
Związany z obozem politycznym Narodowej Demokracji, prof. Konopczyński był przez ostatnie kilkadziesiąt lat w historiografii polskiej tendencyjnie przemilczany. Będąc pod koniec swojego życia dyskryminowany i szykanowany, bywał określany mianem „zoologicznego antysemity”. Znalazło to zresztą odzwierciedlenie w jednym z prywatnych listów historyka z 1952 roku, w którym napisał: „Z konieczności dzielę ludzi na takich, co mnie unikają, i takich, co nie unikają. Niektórzy z tamtych woleliby nawet, żebym nigdy nie istniał. A ponieważ ja jednak istnieję i będę jeszcze straszył ludzi po śmierci, więc tym większa panika...”. Przez współczesnych nazywany „archiwożercą”, autor „Fryderyka Wielkiego” był jednym z najwybitniejszych znawców archiwów wszystkich stolic europejskich i władał czternastoma językami. Profesor Konopczyński jest również jednym z najwybitniejszych edytorów źródeł dotyczących historii Polski. Zajmował się głównie osiemnastowieczną historią naszej ojczyzny i zagadnieniami prawno-ustrojowymi Rzeczypospolitej. Jednak jego prace obejmują dużo szerszy zakres, o czym świadczy kilka dzieł poświęconych Polsce międzywojennej. Do najważniejszych osiągnięć życiowych profesora Konopczyńskiego należy zainicjowanie Polskiego słownika biograficznego. Natomiast życiowy dorobek uczonego składa się z 62 tomów, zawierających od 320 do 400 stron każdy. Jak dotąd, ogromna część tego dorobku nie ukazała się jeszcze drukiem. Oczywiście, poza nielicznymi wyjątkami. W 1966 r. prof. Emanuel Rostworowski przeforsował wydanie pierwszego tomu Polskich pisarzy politycznych XVIII wieku, a w 1995 r., dzięki zabiegom prof. Macieja Giertycha, ukazała się praca Władysława Konopczyńskiego pt. Historia polityczna Polski 1914-1939. Należy w tym miejscu wspomnieć, iż w 1999 r. Instytut Wydawniczy PAX wznowił najsłynniejszą pracę prof. Konopczyńskiego pt. Dzieje Polski nowożytnej. Ostatnio wydawnictwo „Universitas” wznowiło też pracę Liberum veto. Wciąż jednak dorobek uczonego dostrzegany jest głównie w środowiskach narodowych...

Stanisław Kozicki Wybitny polityk i publicysta ruchu narodowego, Stanisław Kozicki urodził się 4 kwietnia 1876 r. w Łępicach na Mazowszu w rodzinie ziemiańskiej Edwarda i Zofii Kozickich. Uczęszczał w Warszawie do znanej szkoły prywatnej Wojciecha Górskiego. W 1890 r. został członkiem nielegalnego kółka samokształceniowego. W 1892 r., mając zaledwie 16 lat, zdał egzamin maturalny. W Warszawie po raz pierwszy zetknął się z działalnością polityczną, a spore wrażenie zrobiła na nim manifestacja trzeciomajowa zorganizowana przez Romana Dmowskiego w 1891 r. Następnie Kozicki wyjechał do Niemiec na studia w berlińskiej Wyższej Szkole Rolniczej. Tam spotkał się z ks. Piotrem Wawrzyniakiem, słynnym społecznikiem z Wielkopolski. Wkrótce Kozicki przeniósł się do Halle, gdzie pracował w uniwersyteckim instytucie rolniczym. Wtedy też Kozicki zetknął się z prasą narodową - Przeglądem Wszechpolskim. W 1898 r. w Lipsku wstąpił do tamtejszego koła „Zetu”. Rok później przyjechał do Krakowa, gdzie poznał się z Zygmuntem Balickim, Romanem Dmowskim i Janem Popławskim. Podczas pobytu w Krakowie w 1900 r., Kozicki wstąpił do Ligi Narodowej. W jej ramach zajmował się Towarzystwem Oświaty Narodowej, którego celem było szerzenie oświaty narodowej i politycznej zarówno wśród inteligencji jak i chłopów. Wyjeżdżał na prowincję, kierował transportami książek i nielegalnych pism, prowadził zebrania kół okręgowych i powiatowych. Będąc działaczem TON podjął też pracę wśród unitów, przymuszanych wtedy do przejścia na prawosławie. W tym celu powołano w 1903 r. Towarzystwo Opieki nad Unitami. Celem endeków była obrona księży unickich i organizowanie specjalnych misji księży, którzy udając się potajemnie na Podlasie, odprawiali Msze święte i udzielali innych sakramentów w chłopskich chatach i na leśnych polanach. W kwietniu 1904 r. Kozicki był współorganizatorem unickiej pielgrzymki do Rzymu. W grupie przyjętej przez św. Piusa X na audiencji był obecny Stanisław Kozicki. Pomimo ciężkiej pracy politycznej, Kozicki często wyjeżdżał za granicę. I tak w 1904 r. wyjechał na wakacje do Francji. Zamieszkał w Paryżu. Przebywała tam także jego przyszła żona Maria Czajkowska. Pobrali się 30 listopada 1907 r. w kościele Świętego Krzyża w Warszawie. Po ślubie państwo Koziccy wyjechali ponownie do Paryża. Tam Kozicki zafascynował się współczesną myślą narodową słynnego Charlesa Maurrasa. Kiedy w 1910 r. wrócił Kozicki z Francji do Warszawy, Dmowski powierzył Kozickiemu stanowisko redaktora naczelnego Gazety Warszawskiej. Zaś w Przeglądzie Narodowym zajmował się sprawami polityki międzynarodowej. W 1912 r. w charakterze korespondenta wyjechał do Petersburga skąd relacjonował prace Koła Polskiego w Dumie. W maju 1914 r. wyjechał do Paryża. Wkrótce udał się do Petersburga, gdzie wespół z Zygmuntem Wasilewskim redagował Sprawę Polską. Po akcie 5 listopada, w 1917 r. udał się na Zachód. W czerwcu 1917 r. wyjechał z Dmowskim do Paryża. Po utworzeniu 15 sierpnia 1917 r. Komitetu Narodowego Polskiego, Kozicki znalazł się wśród jego członków. Po powrocie do Londynu. Kozicki prowadził prace na rzecz sprawy polskiej. Spotykał się z politykami brytyjskimi, dziennikarzami, m. in. z E.J. Dillonem, autorem książki o konferencji pokojowej w Wersalu, oraz z G.K. Chestertonem i H. Belloc’iem. Po przyjeździe do Paryża w grudniu 1918 r. został mianowany przez Dmowskiego sekretarzem generalnym Delegacji Polskiej na konferencję pokojową w Paryżu. Podobnie jak i inni członkowie Delegacji Polskiej, Kozicki przekonał się o szkodliwych koncepcjach politycznych przybyłych do Paryża piłsudczyków. W maju 1920 r. powrócił do Polski. Zamieszkał w Poznaniu, gdzie kierował Kurierem Poznańskim i Przeglądem Wszechpolskim. W 1922 r. Kozicki został wybrany posłem do Sejmu z listy Związku Ludowo-Narodowego, zostając najpierw członkiem prezydium klubu, potem zaś jego przewodniczącym oraz prezesem Zarządu Głównego ZLN. Od 1924 r. redagował Gazetę Warszawską. 3 lutego 1926 r. objął funkcję ambasadora RP w Rzymie. Od początku piłsudczycy, na czele z Kazimierzem Świtalskim, próbowali zdyskredytować nowego ambasadora, imputując mu poparcie dla włoskiego faszyzmu. W wyniku bezczelnej piłsudczykowskiej kampanii oszczerstw odwołano go z Rzymu 1 grudnia 1926 r. Po powrocie do kraju wyjechał do Gdańska, gdzie przebywał pół roku. 11 marca 1928 r. Kozicki został senatorem. W parlamencie udzielał się w komisji spraw zagranicznych. Głównym tematem jego wystąpień była polityka polska względem Niemiec. Już w końcu lat dwudziestych nie wierzył w możliwość utrzymania pokoju w Europie. Był szczególnie krytyczny wobec Ligi Narodów. Apelował, aby nie zaniedbywać wysiłków na rzecz moralnego i materialnego przygotowania Polaków do wojny. Po 1935 r. Kozicki podjął pracę, jako tłumacz i pisarz historyczny. W chwili wybuchu wojny mieszkał w Warszawie. Wojna i okupacja niemiecka zmusiła Stronnictwo Narodowe do nowego rodzaju działalności. Mianowicie powołano Zarząd Główny SN, do którego Kozicki jednak nie wszedł i wycofał się z czynnej działalności politycznej. Poświęcił się wtedy studiom nad twórczością Mickiewicza, Słowackiego i Krasińskiego, czego owocem stała się praca o polskiej myśli politycznej okresu romantyzmu. Podczas okupacji gen. Stefan Rowecki zaproponował Kozickiemu uczestnictwo w komitecie doradczym. Propozycja Grota została przyjęta. Mając zaufanie do szefa ZWZ popierał Kozicki tzw. akcję scaleniową wszystkich grup politycznych i wojskowych. Po upadku powstania Kozicki opuścił Warszawę. Zaczął publikować w Tygodniku Warszawskim i Tygodniku Powszechnym. Inwigilowany przez UB, Kozicki udał się do Polanicy Zdrój. W marcu 1947 r. został członkiem Instytutu Zachodniego w Poznaniu. Napisał jeszcze kilka artykułów, lecz Tygodnik Powszechny odmawiał ich publikacji. Kozicki powiedział wtedy o tygodniku Jerzego Turowicza: „Endekowstręt panów z TP jest jak się zdaje nieuleczalny”. Później zajął się Kozicki pisaniem książki Historia Ligi Narodowej. Zmarł w Polanicy Zdroju 28 września 1958 r.

Leon Mirecki W poniedziałek 21 lutego (2000 r.), w dniu swych urodzin, zmarł w wieku 95 lat Nestor Ruchu Narodowego, prawnik, wychowawca i działacz polityczny. Urodził się w Krakowcu (dawne woj. lwowskie) jako jedno z ośmiorga dzieci Dominika i Pauliny ze Ścisłowskich. Będąc w V klasie gimnazjum uczestniczył jako ochotnik w wojnie polsko-bolszewickiej, za co w 1990 roku został odznaczony Krzyżem 1920 roku. Od czasów gimnazjalnych Mirecki uczestniczył aktywnie w pracach Obozu Narodowego. Należał do Narodowej Organizacji Gimnazjalnej (tzw. NOG-a), podczas studiów zaś uczestniczył w pracach Młodzieży Wszechpolskiej i Stronnictwa Narodowego (SN). Studia prawnicze na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim stwarzały mu możliwość przebywania i działania na prowincji. Najpierw przeniósł się do Zagłębia Dąbrowskiego, w którym silną pozycję zajęli komuniści (w wyborach do sejmu w 1928 roku na sześciu posłów wybieranych z Zagłębia trzech było komunistami). Później zamieszkał w Zawierciu gdzie wszedł w skład Zarządu Powiatowego SN. Założył też tam ogniwo Obozu Wielkiej Polski i kierował nim. Współpracował ściśle ze zawiązkiem zawodowym „Praca Polska”.
Po ukończeniu studiów w 1933 roku otrzymał, przy poparciu Tadeusza Bieleckiego, propozycję odbycia aplikacji adwokackiej w Ostrowii Mazowieckiej u tamtejszego prezesa SN, mec. Władysława Bereżnickiego. Zygmunt Berezowski, który był wówczas posłem SN z tych okolic, zaproponował mu z kolei stanowisko sekretarza. Mirecki rozwinął powiatową strukturę organizacyjną do tego stopnia, że sieć kół Stronnictwa Narodowego przed wojną liczyła tam ponad 5 tyś członków.
W 1934 został wraz z innymi narodowcami aresztowany na mocy rządowego dekretu, który wysyłał wrogów politycznych sanacji do obozu odosobnienia w Berezie Kartuskiej. Pretekstem do represji był zamach na ministra spraw wewnętrznych Pierackiego, dokonany jednak przez ukraińskich nacjonalistów. Mirecki został tymczasowo osadzony w Centralnym Więzieniu w Łomży i po sześciu tygodniach zwolniony.
Po wybuchu wojny wraz z innymi narodowcami stworzył organizację zbrojną, która weszła w skład Narodowej Organizacji Wojskowej (NOW). Mirecki zostaje pierwszym komendantem powiatowym ostrowskiej NOW, ma wtedy pod sobą 2 tyś. żołnierzy. Wkrótce otrzymuje awans na inspektora NOW części wschodniej Okręgu Warszawskiego. Działając w konspiracji przenosi się do Warszawy, gdzie zostaje powołany do Centralnego Wydziału Organizacyjnego SN jako z-ca kierownika. W pionie wojskowym pełni funkcję inspektora w Komendzie Głównej NOW, a po scaleniu z AK inspektora w Komendzie Okręgu Białostockiego. Organizował w tym czasie także punkty przerzutu poczty i prasy konspiracyjnej werbował nowych ludzi Po trzytygodniowym udziale w powstaniu warszawskim trafił do niemieckiej niewoli, ale udało mu się uciec z obozu w Pruszkowie. W powstaniu zginą kierownik CWO SN i Mirecki, jako jego zastępca, obejmuje tę funkcję. Dzięki temu wchodzi do Zarządu Głównego SN. Na wydział organizacyjny spadło wtedy wiele dodatkowych obowiązków związanych z utrzymywaniem łączności z krajem po upadku Warszawy.
Po podstępnym aresztowaniu przez sowietów 16 przywódców państwa podziemnego, w tym 4 narodowców i wywiezieniu ich do Moskwy, następuje seria aresztowań działaczy SN, które obejmują prawie cały Zarząd Główny. Mirecki unika tego losu, zaś prezesurę ZG SN wskutek jego starań obejmuje ks. Władysław Matus, jego zastępcą zostaje Jan Matłachowski (przedstawiciel SN w Radzie Jedności Narodowej i w Delegaturze Rządu). Łączniczką SN do Delegatury Rządu była siostra Mireckiego – Justyna.
Po rozwiązaniu AK i Delegatury Rządu jedynie SN z tworzących RJN partii pozostaje w konspiracji. W zreorganizowanym Prezydium SN Mireckiemu przypadają dwa wydziały: organizacyjny i finansowy. Wskutek działań bezpieki kierownictwo SN decyduje przenieść się do Krakowa. Mirecki zamierza wyjechać do Londynu po instrukcje, ale wpada w Krakowie razem z innymi narodowcami w połowie sierpnia 1945 roku w „kocioł”. Tu dowiedział się, że dzień wcześniej „wpadli” jego brat Kazimierz z żoną. Jego siostra Maria, komendantka NZW kobiet, została aresztowana dwa tygodnie wcześniej. Podczas śledztwa Leon Mirecki poddawany był brutalnym metodom (bicie, wilgotny, zatęchły karcer). Początkowo bezpieka nie orientowała się, że ma w swych rękach „klucz” do struktury organizacyjnej SN, później Mirecki zostaje przewieziony do stolicy Drugie śledztwo jest jeszcze ostrzejsze, a początkowo kieruje nim płk Józef Światło i Halicki (inny śledczy pochodzenia żydowskiego). O Łabanowskim, który bił Mireckiego mówił Światło po swej ucieczce do Ameryki, że jego jedyną „bezkrwawą” metodą uzyskiwania zeznań było przebieranie się w sutannę i proponowanie skazanym spowiedzi.
Śledztwo trwało ponad rok. Mirecki w procesie zbiorowym został skazany na 5 lat. Odsiedział z nich 2, pozostałe zaś odjęła amnestia. Od razu udał się do rodziny w Racławicach. Poddawany był ciągłej inwigilacji, mimo posiadanych uprawnień nie mógł na skutek utraty praw publicznych uzyskać wpisu na listę adwokacką. Musiał pracować fizycznie. Po 5 miesiącach następuje kolejne aresztowanie pod zarzutem powiązań z Adamem Doboszyńskim. Śledztwo trwa dwa lata, dochodzi również do próby rewizji poprzedniego wyroku, gdyż bezpieka dysponuje pełniejszymi informacjami o roli w konspiracyjnym SN. Na porządku dziennym są „stójki”, karcery i tortury. Mecenas w wiezieniu spędzi 7 lat, kolejno: Mokotów, Rawicz, Strzelce Opolskie.
Po wyjściu na wolność osiada w Krakowie, podejmuje się pracy fizycznej, robi kurs przewodników po Krakowie, ale zostaje skreślony z listy za swą więzienną przeszłość. Wkrótce zostaje ponownie aresztowany pod zarzutem kontaktów z narodowcem przybyłem z Ameryki - adwokatem Sokołowskim. Zatrzymanie trwało 2 dni, potem odpowiadał z wolnej stopy. Niedługo dochodzi do czwartego aresztowania pod zarzutem organizowania „w ramach Stronnictwa Narodowego” konspiracji z udziałem młodzieży akademickiej (w rzeczywistości były to akcje w ramach Ligi Narodowo-Demokratycznej). Śledztwo trwało rok Wśród aresztowanych znaleźli się m.in.: Józef Kossecki, Przemysław Górny, Henryk Klata, Janusz Krzyżewski, Marian Barański.
Mimo 10 lat spędzonych łącznie w więzieniach nie ustawała praca organizacyjno-polityczna Mireckiego. Leon Mirecki nie szczędził czasu, zdrowia ani wysiłku, aby odbudowywać Ruch Narodowy przetrzebiony przez Niemców, Rosjan i Żydów. Swoją pracę wykonywał bez rozgłosu, jak mówiono „krzątał się". Był członkiem reaktywowanego w 1989 roku w kraju Stronnictwa Narodowego, współpracował ze środowiskiem politycznym „Słowa Narodowego”, Instytutem Historycznym im. Romana Dmowskiego i Młodzieżą Wszechpolską. Pełnił od 1978 roku, kiedy zmarł Konstanty Skrzyński, nieformalną funkcję Nestora dla tych wszystkich, którzy poczuwali się do tradycji przedwojennego Stronnictwa Narodowego. Oprócz wspomnianego już wcześniej Krzyża 1920 roku, odznaczony został Krzyżem Akowskim, Srebrnym Krzyżem Zasługi z Mieczami, Krzyżem Walecznych.
W latach 50. Leon Mirecki zawarł związek małżeński z Ireną Szymanowską. Razem przyjęli na wychowanie z domu dziecka dwóch chłopców, którym zapewnili ukończenie nauki. Młodszy Adam ukończył politechnikę, został inżynierem, a starszy Andrzej po ukończeniu szkoły muzycznej obrał stan duchowny. Leon Mirecki znany był ze swej pracy społecznej, m.in. z Towarzystwa Przyjaciół Dzieci, był fundatorem stypendiów społecznych. Za całokształt tej pracy został odznaczony Złotą odznaka „Przyjaciel dziecka”. Uczestniczył wielokrotnie, dopóki pozwalało zdrowie, w pieszych pielgrzymkach na Jasną Górę. Był członkiem Trzeciego Zakonu św. Franciszka. Odszedł wśród bliskich, w rodzinnych Racławicach, namaszczony Świętymi Sakramentami.
Opr. MD. (Tekst powyższy pochodzi z broszury pod red. Michała Dylewskiego pt. 95 lat walki o wielką Polskę. W hołdzie mec. Leonowi Mireckiemu. 1905-2000).

Jan Ludwik Popławski Twórca myśli społecznej i ideologicznej ruchu narodowego. Urodził się 17 stycznia 1854 r. we wsi Bystrzejowice pod Lublinem z ojca Wiktora i matki Ludwiki z Ponikowskich. Do szkoły chodził Lublinie. W roku 1874 wstąpił na Uniwersytet Warszawski. Jako student należał wraz z działaczem patriotycznym Adamem Szymańskim do organizacji politycznej - Konfederacja Narodu Polskiego. W roku 1878 został aresztowany i zesłany do guberni wiackiej. Zwolniony w r. 1882, powrócił do Warszawy i zaczął pisywać w Prawdzie redagowanej przez słynnego filozofa i publicystę Aleksandra Świętochowskiego. Popławski podpisywał swoje artykuły pseudonimem Wiat. W 1886 r. Ludwik Popławski wszedł do nowo założonego Głosu, gdzie stał się jego głównym publicystą. W roku 1884 ożenił się z Felicją Potocką, z którą miał syna i córkę. Za udział w manifestacji zorganizowanej w setną rocznicę powstania kościuszkowskiego (17 kwietnia 1794 r.) w Warszawie został aresztowany. W r. 1895 zwolniono go z cytadeli za kaucją. Korzystając z tego wyjechał do Lwowa, gdzie wraz z Romanem Dmowskim poświęcił się wydawaniu czasopisma politycznego Przegląd Wszechpolski. Na początku roku 1902 Przegląd został przeniesiony do Krakowa. Popławski pozostał jednak we Lwowie i zajął się redakcją dziennika Wiek XX. Potem rozpoczął pracę w Słowie Polskim Zygmunta Wasilewskiego, zajmując się działem politycznym. W swych pismach formułował podstawy myśli narodowej, zwracając uwagę na kwestię awansu społecznego warstw ludowych i kluczowej roli ziem zaboru pruskiego w przyszłym państwie polskim.
W Przeglądzie Wszechpolskim, ukazały się najważniejsze prace Popławskiego. Brał też Popławski udział w organizacji Stronnictwa Demokratyczno-Narodowego w zaborze austriackim. Od roku 1896 prowadził także miesięcznik Polak, wydawany w Krakowie i przeznaczony dla czytelników (głównie warstw ludowych i chłopskich) w zaborze rosyjskim. Później został jednym z założycieli tygodnika Ojczyzna dla Galicji. Po zmianach, jakie nastąpiły na ziemiach polskich po wojnie Rosji z Japonią, powrócił Popławski w r. 1906 do Warszawy i wziął udział w kierownictwie ruchem demokratyczno-narodowym. Wszedł też do redakcji dziennika Gazeta Polska. Zmarł 12 marca 1908 r. Pogrzeb odbył się trzy dni później i zamienił się w wielką manifestację narodową.

Roman Rybarski Twórca myśli ekonomicznej ruchu narodowego, Roman Rybarski, urodził się 3 lipca 1887 roku w Zatorze w powiecie wadowickim. Był synem rodziny mieszczańskiej. Do gimnazjum uczęszczał w Rzeszowie i należał do tajnej organizacji młodzieżowej ZET, założonej przez jednego z głównych ideologów Narodowej Demokracji Zygmunta Balickiego. Wkrótce miał zostać prezesem Zjednoczenia Młodzieży Narodowej, co zaowocowało w niedługim czasie przyjęciem do Ligi Narodowej. Od tego czasu zaczęła się wspólna droga Rybarskiego z obozem narodowym. W roku 1906 zapisał się na Wydział Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego, który ukończył 25 listopada 1910 r. w stopniu doktora praw. W latach następnych, uzyskawszy stypendia, przebywał za granicą: studiował w London School of Economics, w Oksfordzie, École Libre des Sciences Politiques, Columbia University w Nowym Jorku (unikał tylko uniwersytetów niemieckich); słuchał wykładów m. in. Karola Gide’a, Piotra Pawła Leroya - Beaulieu, Emila Durkheima i innych. W czasie wojny aktywnie uczestniczył politycznie pisując artykuły do miesięcznika Rok Polski. Na łamach tej gazety wygłosił m.in. zadnie, że „główne znaczenie Polski będzie tkwiło w dziedzinie pokojowego współżycia. Polska może stać się nie tyle wałem ochronnym przeciw wschodniemu naporowi, ile raczej pośrednikiem handlowym i kulturalnym między wschodem a zachodem”. W 1919 roku Rybarski wszedł w charakterze eksperta w skład polskiej delegacji ekonomicznej na Konferencję Pokojową, gdzie między innymi bronił praw Polski do Śląska. W latach 1919 - 1921 był wiceministrem skarbu. Ministerstwo skarbu zleciło mu zadanie przygotowania emisji waluty polskiej. W tym też okresie był czynny w pracach Związku Ludowo – Narodowego. Wtedy to spotkał się z Romanem Dmowskim i jak zanotował w swych pamiętnikach polityk endecki, Stanisław Rymar: „narzucał swoją wolę klubowi parlamentarnemu poprzez powolne im prezydium i istniejącą jeszcze Ligę Narodową”. Współpracował z Gazetą Warszawską i Myślą Narodową, gdzie pisywał dużo artykułów publicystycznych, politycznych i ekonomicznych. W październiku 1922 roku został mianowany profesorem zwyczajnym. Następnie został odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Polonia Restituta. W roku 1928 został wybrany na posła. Na dwa lata przed II wojną światową Rybarski został wybrany na stanowisko dziekana Wydziału Prawa Uniwersytetu Warszawskiego.
Rybarski walczył z dyktaturą sanacyjną. Był także członkiem Wielkiej Rady Obozu Wielkiej Polski. Napisał broszurę Polityka i gospodarstwo, która ukazała się w ramach Wskazań programowych OWP. W parlamencie górował intelektualnie nad swymi przeciwnikami. Często zabierał głos: w Sejmie II kadencji (1928 - 1930) - 27 razy; w Sejmie III kadencji (1930 - 1935) - 43 razy. Przemawiał dobitnie, dobrą polszczyzną. Doskonale uzasadniał swoje poglądy, potrafił skutecznie polemizować, a nawet ośmieszać swoich adwersarzy. To wszystko działo się w okresie prześladowań sanacji, w czasie Brześcia i Berezy Kartuskiej (gdzie więziono mnóstwo narodowców). Rybarskiego cechowała jednak ogromna odwaga. Swoje poglądy prof. Rybarski wyrażał również na łamach Myśli Narodowej, Polityki Narodowej i innych gazet, a także w książkach. Najbardziej zadziwiająca jest wszechstronność uczonego i zakres poruszanych przez niego tematów.
Po wybuchu II wojny światowej prof. Rybarski nie opuścił Warszawy i został nawet dyrektorem Departamentu Skarbu w Delegaturze rządu na Polskę. W ramach tzw. Akcji A-B został aresztowany przez hitlerowców i przewieziony do Oświęcimia. W czasie Bożego Narodzenia 1941 roku Roman Rybarski zachorował na krwawą dyzenterię. Zmarł 3 marca 1942 roku.
Rybarski opowiadał się za wolnym rynkiem i prywatną własnością środków produkcji przy jednoczesnym zredukowaniu roli państwa jako producenta i regulatora życia do minimum. Współczesny ekonomista Jerzy Chodorowski pisze: „Rybarski chciał, by Polska była normalnym krajem gospodarczo rozwiniętym, dysponującym wszystkimi gałęziami życia gospodarczego, łącznie z wielkim i zmechanizowanym przemysłem, niezbędnym także ze względu na przeludnienie wsi i perspektywy demograficznego rozwoju Polski. Wizja ta przeciwstawiała się statycznemu programowi gospodarczemu ‘młodych’, oscylującemu wokół Gospodarki narodowej Adama Doboszyńskiego i opowiadającemu się za drobną i średnią wytwórczością jako trzonem gospodarki, za zniwelowaniem nierówności materialnych i stworzeniem nowego ustroju, nawracającego do prostszych form gospodarowania, stanowiącego strukturę nową - ani kapitalistyczną, ani socjalistyczną”. Pod względem ideologicznym Rybarski bezdyskusyjnie był wielkim przeciwnikiem liberalizmu.
Podobnie jak Dmowski, Rybarski ostro krytykował ONR, natomiast do „młodych” z SN, jako do przyjaciół z obozu narodowego zwracał się ze słowami przyjaźni.
Pełna bibliografia pism Rybarskiego z zakresu myśli ekonomicznej i zagadnień ustrojowych jest obfita (około 78 prac, w tym artykułów i książek), wziąwszy pod uwagę fakt, że w chwili śmierci Rybarski miał tylko 57 lat. Gdyby nie zaginęła praca uczonego poświęcona czasom króla Zygmunta Augusta, to badania Rybarskiego objęłyby całość dziejów skarbowości Polski przedrozbiorowej. Do najważniejszych prac profesora Rybarskiego zaliczyć można następujące pozycje: Nauka o podmiocie gospodarstwa społecznego (1912), Marka polska i złoty polski (1922), Wartość, kapitał i dochód (1922), Naród, jednostka i klasa (1926) oraz trzytomowe dzieło System ekonomii politycznej (1924, 1930, 1939).
Prof. Rybarski został pośmiertnie odznaczony przez władze PRL Orderem Krzyża Grunwaldu III klasy (1972 rok) i Krzyżem Oświęcimskim (1988 rok).
Oprac. Karol Wojciechowski

Zygmunt Wasilewski Przedstawiciel świata kultury w ruchu narodowym, Zygmunt Wasilewski, urodził się 30 kwietnia 1865 we wsi Siekierno w Świętokrzyskim, jako syn Aleksandra i Marii z domu Ledoux. Gimnazjum ukończył w Kielcach w 1884 r., a następnie wydział prawny (uniwersytetów w Warszawie, Petersburgu i Kijowie) w r. 1889. Z początku zajmował się etnografią. Porzucając karierę adwokacką poświęcił się pracy dziennikarskiej. Był członkiem redakcji Głosu w 1889 - 1891 i sekretarzem kwartalnika naukowego Wisła. Poznawszy jednocześnie podstawy bibliotekarstwa i muzeoznawstwa został od początku r. 1892 bibliotekarzem Muzeum Narodowego w Rapperswilu. Powróciwszy w r. 1894 do Warszawy, zajął się wznowieniem zamkniętego w tym roku Głosu, którego od jesieni 1895 do końca r. 1899 był wydawcą i redaktorem. W latach 1900 - 1901 był sekretarzem Kuriera Warszawskiego. W marcu 1902 roku objął stanowisko naczelnego redaktora Słowa Polskiego we Lwowie. W czerwcu 1915 r. wyjechał wraz z rodziną do Kijowa. Wezwany przez Dmowskiego przeniósł się do Petersburga i tam wespół ze Stanisławem Kozickim redagował tygodnik społeczno-polityczny Sprawa Polska do końca r. 1917. Od początku r. 1918 do września tegoż roku, po przewrocie bolszewickim, redagował w Kijowie dziennik Przegląd Polski. Po powrocie do Warszawy, od listopada 1918 do marca 1925, był naczelnym redaktorem Gazety Warszawskiej, ogólnopolskiego dziennika endeckiego. Od października 1925 do września 1939 był wydawcą i redaktorem tygodnika Myśl Narodowa, poświęconego kulturze twórczość polskiego, gazety o wybitnym poziomie intelektualnym, w którym przedstawiano kulturę polską w opinii twórców ruchu narodowego. Wasilewski był też członkiem „Zetu” i Ligi Narodowej. W latach 1931-35 pełnił urząd senatora RP. Zmarł w Zakopanem w 1948 roku.
Od r. 1898 Wasilewski rozszerzał swoją działalność głównie na polu historii literatury polskiej i krytyki - według St. Kozickiego – „z myślą wytworzenia systemu kultury podmiotowej w duchu nacjonalistycznym”. Pisał rozprawy i książki m.in. o Goszczyńskim, Mickiewiczu, Słowackim, Norwidzie, Żmichowskiej, Kasprowiczu, Żeromskim, Reymoncie. Za pracę o Norwidzie otrzymał nagrodę Akademii Umiejętności w r. 1934 i za całość działalności pisarskiej nagrodę z funduszu czytelników czasopisma Prosto z mostu w r. 1938. W r. 1910 wydał w 4 tomach, opracowane przez siebie, dzieła wszystkie poety romantycznego Seweryna Goszczyńskiego.
Jego najbardziej znane książki to: Na wschodnim posterunku (1919) i O życiu i katastrofach cywilizacji narodowej (1921) oraz Proces Lednickiego (1925). W latach 1929-1939 opublikował ok. 500 felietonów.
Karol Wojciechowski