6313


Podstawy epidemiologii:

I. Kulturowe, społeczne i ekonomiczne uwarunkowania zdrowia publicznego:

Higiena społeczna - nauka zajmująca się wyjaśnieniem wpływu niekorzystnych czynników natury ekonomiczno-społecznej: przede wszystkim ubóstwa, złych warunków mieszkaniowych, niedostatecznego lub wadliwego żywienia na stan zdrowia, który następnie zaczęto utożsamiać z terminem medycyna społeczna. Termin ten mieści się w pojęciu zdrowia publicznego- to „ustalane przez społeczeństwo formy zorganizowanych wysiłków zmierzających do ochrony, promowania i przywracania zdrowia. Jest to połączenie wiedzy naukowej, umiejętności, przekonań państw, ukierunkowanych na podtrzymanie i poprawę zdrowia wszystkich ludzi - poprzez różnorodne społeczne działania.”

nowe zdrowie publiczne - reguluje style życia poprzez działania promocyjne, przy założeniu, że jednostka może przyjąć odpowiedzialność za własne zdrowie.

Zdrowie to jak najdłuższa możliwość samodzielnego, aktywnego i twórczego życia bez chorób i niepełnej sprawności.

Styl życia ma 50% wpływu na stan zdrowia.(środowisko - 21%, dziedziczność - 16%, opieka zdrowotna - 10%)

Czynniki kształtujące stan zdrowia:

  1. Ekonomiczne: związane z nierównomiernym podziałem dóbr i zasobów

  2. Społeczne: związana z życiem w społeczeństwie - podstawę stanowi rodzina, później praca, szkoła itp.

  3. Kultura (całokształt duchowego i materialnego dorobku społeczeństwa), dziedziny kultury:

* czyli np. czynniki związane z dostępem do kultury - kino, teatr, książki - dają możliwość rozwoju i samorealizacji, dostepność osiągnięć techniki, normy moralne, swoboda wyznania, kultura fizyczna, otyłość może być uwarunkowana kulturowo, to jak się ubieramy (np. burka może powodować przegrzanie organizmu),

Z zeszytu: stan zdrowia kształtują:

Zdrowie publiczne poprzez promocję zdrowia może wpływać na poprawę warunków społecznych, ekonomicznych i kulturowych np. poprzez badanie i ograniczanie zdrowotnych skutków bezrobocia.

  1. Podstawowe pojęcia dotyczące zdrowia i choroby:

WHO: zdrowie to całkowity dobrostan fizyczny, psychiczny i społeczny, a nie wyłącznie brak choroby lub niedomagania.

czyli człowiek może osiągnąć zdrowie tylko w pełnej harmonii psycho-fizycznej i społecznej, ważny jest też składnik kulturowo-społeczny, zdrowie oznacza tu pełną integrację ustroju, brak bólu, brak obniżonej sprawności.

J. Hołówka: zdrowie jest zjawiskiem wielowymiarowym, zakładającym harmonijne funkcjonowanie psychiki i ciała oraz harmonijne dostosowanie ich do środowiska.

M. Kasprzak: zdrowie to nie tylko brak choroby lub niedomagań, ale i dobre samopoczucie oraz taki stopień przystosowania biologicznego, psychicznego i społecznego jaki jest osiągalny dla danej jednostki w najkorzystniejszych warunkach.

Zdrowie znajduje się w ciągłej zmianie i oscyluje między optymalnym funkcjonowaniem a śmiercią. Dobre samopoczucie ma na nie duży wpływ.

Rozróżnia się zdrowie:

Zdrowie determinują: czynniki genetyczne, środowisko naturalne, środowisko społeczne, styl życia, medycyna naprawcza.

Kryteria oceny zdrowia:

  1. Subiektywne - własne odczucia jednostki związane z jej zdrowiem; fakt, że ktoś czuje się chory ma ważny wpływ na ocenę zdrowia, (odczucia pacjenta pomagają lekarzowi w postawieniu diagnozy)

  2. Obiektywne - podstawą oceny są zjawiska fizjologiczne lub patofizjologiczne występujące w ustroju (np. trawienie, wydzielanie moczu, czynność serca, wydolność fizyczna, sposób zachowania) - stwierdzenie odchyleń świadczy o chorobie

zdrowie uwarunkowane (dzięki postępowi medycyny) - np. ludzie z cukrzycą, u których w wyniku leczenia nie ma objawów choroby

  1. Społeczne - wpływ choroby na pełnienie pewnych ról w społeczeństwie, duże znaczenie ma tu zdolność do wykonywania pracy

W dalszych opracowaniach - mierniki stanu zdrowia.

Choroba - do niedawna definiowano chorobę jedynie jako odwrotność zdrowia.

Nowa definicja: Choroba jest takim stanem organizmu, kiedy to czujemy się źle, a owego złego samopoczucia nie można jednak powiązać z krótkotrwałym, przejściowym uwarunkowaniem psychologicznym lub bytowym, lecz z dolegliwościami wywołanymi przez zmiany strukturalne lub zmienioną czynność organizmu. Przez dolegliwości rozumiemy przy tym doznania, które są przejawem nieprawidłowych zmian struktury organizmu lub zaburzeń regulacji funkcji narządów.

Czynniki chorobotwórcze są następujące:

Klasyfikacja chorób:

  • czynniki fizyczne

  • starzenie się organizmu

  • uraz mechaniczny

  • uraz psychiczny

  • wada genetyczna

  • czynniki chemiczne (zatrucia)

  • czynniki zakaźn

  • czynniki środowiskowe

  • choroby zakaźne

  • choroby genetyczne

  • choroby wywołane urazem lub przeciążeniem

  • choroby psychiczne

  • choroby autoimmunologiczne

  • choroby z niedożywienia, przekarmienia lub niedoborów pokarmowych

  • choroby hormonalne

  • choroby pasożytnicze parazytozy

  • choroby o nieznanej przyczynie (etiologii)

3 główne czynniki odpowiedzialne za wystąpienie choroby to:

Markery biologiczne ekspozycji i choroby:

markery biologiczne są zmianami komórkowymi, biochemicznymi lub molekularnymi, które wskazują na to, że pojawiły się już pewne zaburzenia w systemie biologicznym człowieka. Dzieli się je na 3 klasy:

Znaczenie biomarkerów we współczesnej epidemiologii jest bardzo duże - informują one wcześnie o zdarzeniach biologicznych pod wpływem ekspozycji i służą za wyznaczniki pewnego ciągu zdarzeń „ekspozycja - choroba”. Ciąg zdarzeń zaczyna się od ekspozycji na substancję chemiczną w środowisku zewnętrznym, zaabsorbowanie dawki (bezpośredni pomiar substancji lub jej metabolitów w komórce dzięki markerom). Dawka skuteczna - ilość wchłoniętej substancji wchodzącej w reakcje komórkowe lub tkankowe. Markery wyrażają interakcję substancji chemicznej ze składnikami komórkowymi. Wyróżnia się markery: ekspozycji i odpowiedzi biologicznej - te informują o zmianach strukturalnych lub biochemicznych w komórce pod wpływem danej substancji - O biomarkerach też w wykładach..

III. Definicje, przedmiot i funkcje epidemiologii.

Dzięki epidemiologii możliwe jest zapobieganie chorobom, rozwijanie zdrowia społeczeństwa, przedłużanie aktywności życia jednostek (zadania medycyny zapobiegawczej).

Epi - nad

demos - ludność

logos - nauka

Epidemiologia jest nauką wywierającą wpływ na stan ludności i jej zdrowie.

Jej zadaniem jest wykrywanie przyczyn i źródeł epidemii oraz ich zwalczanie. W krajach rozwiniętych również: choroby przewlekłe, wypadki, zatrucia i inne.

DEFINICJE:

(K. F. Maxcy) epidemiologia jest gałęzią nauki, która zajmuje się badaniem wpływu różnych czynników i warunków środowiskowych na częstość i rozprzestrzenianie się chorób zakaźnych i niezakaźnych lub w ogóle różnych stanów fizjologicznych wśród ludności.

(Kostrzewski) nauka o rozpowszechnianiu, czyli o częstości występowania i rozmieszczenia chorób, inwalidztwa, zgonów i ewentualnie innych zjawisk biologicznych w populacjach ludzkich oraz o czynnikach wpływających na ich rozmieszczenie lub warunkujących ich występowanie. Dyscyplina ta ma swój udział w rozszerzaniu wiedzy medycznej, określając rozmiary problematyki zdrowotnej, ustalając czynniki etiologiczne oraz służąc ocenie wyników działalności leczniczej i profilaktycznej.

wg WHO:

Przedmiotem epidemiologii są czynniki i warunki związane z powstawaniem i szerzeniem się chorób zakaźnych oraz innych schorzeń i zaburzeń zdrowia w populacji

ZADANIA:

- epidemiolodzy celem poznania przyczyn i praw pojawienia się i szerzenia chorób liczą, mierzą i analizują zjawiska zdrowotne występujace w ludzkiej populacji.

EPIDEMIA: Pojawienie się na danym obszarze, równocześnie lub krótszym odstępie czasu dużej liczby zachorowań na daną chorobę zakaźną lub niezakaźną.

ENDEMIA: Występowanie przypadków tej samej choroby zakaźnej (np. ospy, cholery, dżumy) lub niezakaźnej (np. wola endemicznego, awitaminozy), na określonym terenie, utrzymujące się nawet przez wiele lat na tym samym poziomie.

PANDEMIA: Epidemia obejmująca rozległe obszary, np. cały kontynent lub nawet świat; epidemia danej choroby zakaźnej, występująca w tym samym czasie w różnych krajach i na różnych kontynentach (np. grypa Hiszpanka a obecnie AIDS). Przyczyną pandemii jest zazwyczaj pojawienie się nowej odmiany antygenowej patogennego szczepu, np. grypy, na który populacja jest nie odporna, drugą przyczyną jest możliwość szybkiego przemieszczania się ludzi i przenoszenia drobnoustrojów.

IV. Podstawowe typy badań stosowanych w epidemiologii: epidemiologia opisowa, badania obserwacyjne retrospektywne, badania obserwacyjne prospektywne, badania eksperymentalne i badania przesiewowe - są opisane niżej.

  1. To chyba jest epidemiologiczna triada opisowa (osoba, miejsce, czas) bo jest tu o tych elementach:

Epidemiologia opisowa - jej głównym zadaniem jest określenie wartości liczbowej współczynników chorobowości, zapadalności i umieralności w różnych populacjach i w różnych podgrupach ludności. Jest to niezbędne przy formułowaniu hipotez wyjaśniających uwarunkowania stanu zdrowia populacji. Opisu częstości występowania choroby w populacji dokonuje się na podstawie cech charakterystycznych odnoszących się do:

      1. osób: wiek, płeć, grupa etniczna, stan cywilny, zawód, stan społeczno-ekonomiczny (czyli kto zachorował?)

      2. czasu: zmiany chwilowe ( dzienne, godzinowe), sezonowe, inne zmiany cykliczne, zmiany długofalowe (czyli kiedy zachorował?)

      3. miejsca: kraj, województwo lub powiat, miasto, wieś, gromada (czyli gdzie zachorował?)

VI. Typy zmiennych , wartości średnie, miary rozrzutu i ich znaczenie.

Zmienne (cechy statystyczne) - to określone właściwości charakteryzujące jednostkę statystyczną - nas interesuje człowiek. Istnieją zmienne ilościowe (mierzalne) i niewymierne (można jedynie określić obecność tej cechy lub jej brak np. zawód)

Typy zmiennych: płeć, wiek, charakter pracy, miejsce zamieszkania, migracja ludności itp. :

Charakterystyka osób:

Zmienność czasowa - zmienność występowania chorób w czasie:

Okres w którym liczba przypadków nowych zachorowań przekracza wartości przewidywane dla danej grupy ludności, nazywamy okresem epidemicznym.

Nagły wzrost zachorowań może świadczyć o punktowym źródle infekcji - np. zakażenie bakteryjne żywności. Wyróżniamy:

Zmienność w zależności od miejsca:

A teraz cos super - matematyka (w kserach od Doroty w dziale statystyka możecie się zaczytywać) ja podaje definicje!

wartość średnia: Średnia wartość, przeciętna wartość, w statystyce miara przeciętnego poziomu mierzalnej cechy jednostek zbiorowości statystycznej. W zależności od celu badań lub rodzajów zbiorowości statystycznych do ich charakterystyki stosuje się wiele odmian średniej wartości.
Ich ogół dzieli się na średnie matematyczne, wśród których najczęściej stosowane są: średnia arytmetyczna, średnia geometryczna i średnia harmoniczna oraz średnie pozycyjne - dominanta i mediana.

Miarą rozrzutu jest jest zazwyczaj średnie odchylenie względem pewnej wartości centralnej (np. przeciętne odchylenie, odchylenie standardowe)

  1. Rodzaje badań epidemiologicznych:

Badania wymagają starannego przygotowania, precyzyjnego określenia celu, ustalenia hipotez, które będą podlegały weryfikacji.

Badania można podzielić na :

  1. przekrojowe i długofalowe - ze względu na czas prowadzenia obserwacji,

  2. obserwacyjne i eksperymentalne - uwzględniają rodzaj badanej populacji, mogą to być osoby chore - badania przypadków; lub osoby zdrowe - badania terenowe (pozwala na wczesne wykrycie choroby)

Badania przekrojowe:

Badania długofalowe:

Badania obserwacyjne:

to takie badania, w których nie zmieniamy naturalnego biegu zdarzeń, nie wprowadzamy żadnych dodatkowych czynników ani modyfikatora zdarzeń. Dzielimy je na opisowe i analityczne.

Badania eksperymentalne:

Polegają na aktywnym włączeniu się osoby badającej. Celem jest sprawdzenie, czy eliminacja lub włączenie domniemanego czynnika etiologicznego zwiększy lub zmniejszy zapadalność na daną jednostkę chorobową. Często takie badania są prowadzone w celu sprawdzenia nowych metod leczenia. Powinny się odbywać zgodnie z zasadami etyki lekarskiej. (inne nazwy: losowe badania kontrolowane, badania randomizowane). Podział osób uczestniczących w eksperymencie musi odbywać się w sposób losowy. Uczestnicy nie mogą wiedzieć, czy należą do grupy badanej, czy kontrolnej. Podwójnie ślepa próba - ani pacjent, ani badacz nie wie, kto należy do jakiej grupy - pozwala to na eliminację błędów. Grupa kontrolna zamiast leku otrzyma placebo.

Badania przesiewowe: - to też kolejne zagadnienie

wykonywane w celu uzyskania informacji o stanie zdrowia ludności, a jednocześnie pozwalających na możliwie wczesne wykrycie choroby. To proste, łatwe do wykonania, operatywne testy, których celem jest wyselekcjonowanie z populacji osób zdrowych prawdopodobnie chorych lub dotkniętych określoną wadą. To nie jest badanie diagnostyczne (dzielące na zdrowych i chorych)! Test przesiewowy dzieli na grupę z dodatnim wynikiem - prawdopodobnie chorych oraz z ujemnym - prawdopodobnie zdrowych.

Stosowanie badań przesiewowych jest uzależnione od tego czy:

Test przesiewowy powinien być: prosty, łatwy do wykonania, tani, akceptowalny dla pacjentów, bezpieczny.

W Polsce objęta jest populacja w wieku rozwojowym oraz osób dorosłych.

Jest kilka form badań przesiewowych:

Korzyści: zmniejszenie zapadalności na daną jednostkę chorobową, umieralności.

Jednym z najtańszych, najprostrzych badań przesiewowych jest „autobadanie piersi” - profilaktyka raka sutka. (rodzaje testów - tabela str. 548)

Specjalny rodzaj badań, które opierają się na wynikach wykonywanych przez różne ośrodki, ale z zastosowaniem takiej samej metodyki są badania wykorzystujące meta-analizę, która polega na:

np. ocena leczenia fibrynolitycznego w zawale serca

Przykładowe badania przesiewowe to: u noworodków: badania fizykalne w patologii rozszczepu podniebienia, pomiar obwodu głowy w wodogłowiu. U dzieci np. badanie słuchu metodą szeptu, badanie wysokości i masy ciała, pomiar ciśnienia. U dorosłych: wymaz z pochwy - rak szyjki macicy, mamografia - rak sutka, choroby układu krążenia EKG.

  1. MIERNIKI STANU ZDROWIA:

to określone wskaźniki (współczynniki) struktury, natężenia i poglądowości, na podstawie których można określić zdrowotność społeczeństwa lub zdrowie jednostki. Dzielą się na negatywne - mierniki ryzyka oraz na pozytywne.

NEGATYWNE:

  1. ZAPADALNOŚĆ (zachorowalność) - liczba nowych zachorowań na określoną chorobę w stosunku do liczby ludności na określonym terenie, stwierdzona w określonym przedziale czasu (miesiąc/rok), wyrażona współczynnikiem.

  1. CHOROBOWOŚĆ - liczba chorych ogółem z określoną chorobą w grupie ludności narażonej na zachorowanie stwierdzona w danym przedziale czasu (przeważnie rok).

chorobowość punktowa - liczba chorych na określoną chorobę ogółem w krótkim okresie w stosunku do liczby ludności narażonej na zachorowanie.

  1. UMIERALNOŚĆ - liczba zgonów w stosunku do ogólnej liczby ludności na określonym terenie, stwierdzona w określonym przedziale czasu (miesiąc, rok). Umieralność dotycząca części populacji np. grup płci i wieku lub określonej choroby nazywa się szczegółową lub specyficzną.:

  1. ŚMIERTELNOŚĆ - liczba zgonów z powodu danej choroby w stosunku do liczby zachorowań na tę chorobę, przeważnie określana w odsetkach:

  1. ABSENCJA CHOROBOWA

  1. PRZECIĘTNY CZAS TRWANIA PRZYPADKU ABSENCJI: liczba dni niezdolności do pracy orzeczonych z powodu choroby w danym czasie/ liczba przypadków w danym czasie

POZYTYWNE MIERNIKI ZDROWIA:

OSOBY: - wszystkie stwierdzane stany normalne, charakterystyczne dla określonej fazy życia organizmu

POPULACJI:

  1. przeciętna, średnia długość życia (w Polsce wynosi ok. 71 lat dla mężczyzn i ok. 79 lat dla kobiet)

  2. PŁODNOŚĆ KOBIET:

  1. PRZYROST NATURALNY:

  1. WYDOLNOŚĆ FIZYCZNA

  2. PARAMETRY FIZYCZNE ROZWOJU DZIECI I MŁODZIERZY

  3. DODATNI PRZYROST NATURALNY

IX. Zasady i sposoby doboru prób badawczych, reprezentatywność próby.

Wybór metody badania będzie zależał od:

Próba reprezentatywna - część populacji, wybrana do badania metodami statystycznymi, w założeniu badacza, zachowująca strukturę wyróżnionych cech populacji przy założonym poziomie istotności. To badanie ma dużą wartość, gdyż wyniki uzyskane tą metodą można z dużym prawdopodobieństwem uogólniać na całą zbiorowość.

Badanie statystyczne wykorzystuje statystyczne właściwości rozkładu parametrów, cech danej populacji. Na podstawie parametrów zbadanego, niewielkiego fragmentu populacji można orzekać o całej populacji ze znanym prawdopodobieństwem, wynikającym z założeń badania. Prawdopodobieństwo prawdziwości wyników badania jest wyrażone przez parametr poziomu ufności.

Dobór próby to w badaniach statystycznych jeden z etapów badania. Polega na wyborze odpowiednich (zazwyczaj możliwie reprezentatywnych itp.) elementów populacji, które zostaną poddane badaniu.

Dobranie odpowiedniej próby pozwala na wnioskowanie o całej populacji bez konieczności (badania) wszystkich jej desygnatów z określoną, wystarczająco wysoką pewnością rezultatów. Rezultat badania statystycznego wyrażony jest statystycznie i służy dalszemu opracowaniu oraz interpretacji w kontekście tematu badań.

Błędy doboru próby powodują brak odzwierciedlenia rozkładu cech populacji w próbie. Rzutują na całe badanie: błędnie dobrana próba skutkuje nieprzydatnością badania do opisu zjawisk i prawidłowości w populacji. Hipotezy sformułowane wstępnie pozostają nierozstrzygnięte. Skutki są podobne do przekłamań w zebranych danych, np. efektu tzw. "sufitu".

Wykrycie błędu doboru próby jest trudne i wymaga prześledzenia metodologii badań oraz znajomości realiów tematu badania.

Badacz eksperymentuje na próbie, która jest podzespołem populacji po to aby nie badać całej populacji (populacje są zwykle bardzo liczne). W związku z tym zależy mu na tym aby próba była jak najbardziej podobna do populacji (była miniaturką populacji). Jeśli próba jest taką miniaturką, to badacz może spodziewać się, że wyniki eksperymentu uzyskane na próbie byłyby takie same jak wyniki uzyskane na populacji. Można powiedzieć, że badacz stara się na podstawie własności próby (wartości estymatorów) oszacować własności populacji (wartości parametrów).

Tego rodzaju wnioskowanie jest obarczone błędem wynikającym z przybliżenia (cechy próby będą jedynie przybliżone do cech populacji). Na wyniki uzyskane przy pomocy doboru losowego wpływa też błąd systematyczny wynikający z niewłaściwego próbkowania i innych możliwych systematycznych błędów. Błędy doboru próby nie występują w próbie o wielkości równej wielkości populacji.

Ponieważ dobór celowy jest doborem nieprobabilistycznym (za pomocą metod nie losowych), reprezentatywność wyników otrzymanych z prób celowych jest trudna do określenia i niższa niż w przypadku doboru losowego

XI. Pojęcia:

Randomizacja - rozlosowanie, przydział losowy badanych obiektów do grupy doświadczalnej i kontrolnej: losowanie proste, losowanie systemowe, losowanie warstwowe, losowanie zespołowe)

Próba podwójna ślepa - procedura polegająca na tym, że ani badany, ani obserwator nie wiedzą, kto z badanych należy do grupy doświadczalnej, a kto do grupy kontrolnej. Celem eksperymentu ślepego jest wyeliminowanie obciążeń i uprzedzeń chorych i eksperymentatora.

Próba ślepa - jeśli eksperymentator zna zasady przydziału do grup, ale chory ich nie zna.

placebo - środek imitujący lek lub zabieg imitujący zabieg leczniczy

czynnik zakłócający - jest określony jako czynnik związany zarówno z czynnikiem ryzyka jak i z efektem zdrowotnym; zniekształca czynnik analizy przyczynowo-skutkowej

XII. Rodzaje błędów w badaniach epidemiologicznych:

Z wykładu :

        1. Błąd pomiaru: błędy przypadkowe (mają charakter losowy), błędy systematyczne

        2. Źródła innych błędów: „efekt zdrowego pracownika” - pewnie chodzi o to, że ktoś jest zdrowy, ale nie chce mu się pracować istymuluje ;), zmienność wewnątrzosobnicza/ międzyosobnicza, „pułapka ekologiczna”

ograniczenie wpływu czynników zakłócających:

* Nie zawsze możliwa jest powtarzalność wyników, nieodpowiedni dobór próby, np. przy próbie ślepej eksperymentator może wpłynąć na wynik próby.

Bez wielkiej przesady można powiedzieć, że u podstaw epidemiologii jako nauki

leżą dwa problemy: pierwszy to problem wiarygodności (validity) wyników analiz

dokonanych na próbie z populacji, a drugi to problem uogólnienia (generalizability)

tych wyników na populację, z której pobrana była próba, na inną, podobną populację

lub odpowiednio zdefiniowany podzbiór którejś z tych populacji. Wiąże się to z reprezentatywnością próby. Cel doboru próby reprezentatywnej na ogół nie budzi zastrzeżeń. Jednak o wiele mniejsza zgoda panuje co do sposobu doboru próby reprezentatywnej, a nawet co do samego znaczenia pojęcia reprezentatywności próby. Powinna spełniać cechy:

1. Nieobecność czynników selektywnych w doborze próby

2. Miniatura populacji

3. Przypadki typowe lub idealne

4. Odwzorowania różnorodności populacji

5. Specyficzna metoda dobierania próby

6. Próba pozwalająca na dobre oszacowania badanych parametrów

7. Próba odpowiednia dla celu, któremu ma służyć.

Niespełnienie tych cech można uważać za błędy w badaniach. Podstawowe błędy to: stronniczość doboru próby (selection bias) stanowi systematyczny błąd w badaniach epidemiologicznych groźny dla wiarygodności i możliwości uogólnienia wyników, metoda losowa nie zawsze odtwarza miniaturę populacji (może na przykład zostać wylosowanych więcej kobiet niż mężczyzn), liczebność próby, która oddawałaby prawdopodobieństwo rozkładu choroby poja­wiającej się w populacji raz na sto tysięcy musiałaby wynosić kilka milionów. Kolejny problem stanowi kryterium zgodności rozkładów populacji i próby. Aby orzec tę zgodność musielibyśmy znać rozkłady wszystkich cech populacji, a to wykracza poza cel najambitniejszych nawet badań.

X. ŁAŃCUCH EPIDEMICZNY: to kolejne etapy przenoszenia zarazka; może być:

ZASADY OPRACOWANIA OGNISKA EPIDEMICZNEGO I ZASADY ROZPOZNAWANIA EPIDEMII:

z wykładu: wykrycie chorych, wykrycie czynnika etiologicznego, likwidacja ogniska.

Ognisko epidemiczne to chory człowiek lub zwierzę wraz z jego otoczeniem, w którym istnieją warunki do przenoszenia czynnika chorobotwórczego na osobniki wrażliwe.

Choroba zakaźna rozwija się w wyniku zakażenia ustroju czynnikiem zakaźnym. A przez zakażenie rozumiemy wniknięcie do ustroju gospodarza i rozwój lub rozmnażanie się określonego czynnika chorobotwórczego (wirus, bakteria, pierwotniak).

Choroba zaraźliwa ma charakter udzielający się, tzn., że czynnik chorobotwórczy może przenosić się pośrednio lub bezpośrednio z osoby, albo zwierzęcia zakażonego na osobę zdrową.

Proces epidemiczny prowadzący do powstania epidemii jest złożony pod względem biologicznym, ekonomicznym i społecznym.

Do pojawienia się epidemii choroby zakaźnej konieczne są 3 elementy:

    1. źródło zakażenie

    2. drogi szerzenia się zakażenia

    3. osoby wrażliwe na zakażenie

Zasady epidemiologicznego opracowania ogniska choroby zakaźnej:

Celem epidemiologicznego opracowania ogniska choroby zakaźnej jest:

  1. możliwie szybkie ustalenie źródła zakażenia i jego unieszkodliwienie,

  2. określenie dróg szerzenia się choroby i ich przecięcie

  3. zidentyfikowanie osób, które były eksponowane na zakażenie w celu zabezpieczenia ich przed zachorowaniem oraz aby nie stały się źródłem dalszych zachorowań,

  4. uodpornienie pozostałej populacji (zdrowych).

Podstawowe znaczenie ma szybkie ustalenie rozpoznania choroby. Epidemiolog powinien osobiście zbadać przynajmniej część chorych. Wykaz chorych i dane od nich zebrane w wyniku przeprowadzonego dochodzenia epidemiologicznego powinny być kompletne. Jedną z pierwszych czynności musi też być aktywne wykrywanie i wyszukiwanie zachorowań na terenie objętym epidemią. Od samego początku epidemii należy stale i na bieżąco analizować zgłoszenia przypadków zachorowań, zgonów i ewentualne kalectwo po przebytej chorobie. Informacje te należy uporządkować i sporządzić graficzną ilustrację krzywej epidemii. Z krzywej można łatwo wytypować grupy, które zachorowały w pierwszym okresie. Analiza pierwszych zachorowań pozwala na ustalenie pierwotnego źródła zakażenia i dróg szerzenia choroby. Dalsze zachorowania ukazują dynamikę epidemii. Po uporządkowaniu chronologicznym należy nanieść wykryte przypadki na mapę według miejsca zamieszkania, pracy lub nauki osób chorych. Geograficzna lokalizacja może ułatwić sformułowanie wstępnych hipotez o prawdopodobnych źródłach zakażenia. Kolejnym etapem jest opis częstości zachorowań według wieku, , płci, miejsca i charakteru zatrudnienia oraz ustalenia w przybliżeniu jaka grupa jest narażona na dalsze zachorowania. Na podstawie informacji dotyczących osób, czasu i miejsca zachorowań epidemiolog powinien sformułować wstępne hipotezy dotyczące źródła zakażenia i prawdopodobnej etiologii schorzenia. Badania laboratoryjne ostatecznie zweryfikują hipotezy. Następnym krokiem jest opracowanie planu likwidacji ogniska choroby i nadzorowanie jego realizacji. Kierunki zwalczania to: zlokalizowanie źródła zakażenia, przecięcie dróg szerzenia się infekcji, uodpornienie wrażliwej populacji. Chorych i nosicieli należy odizolować i leczyć. Izolacja szpitalna trwa do zakończenia okresu zaraźliwości i przeprowadzenia dezynfekcji końcowej. Osoby zdrowe, które stykały się z chorymi podlegają nadzorowi epidemiologicznemu lub kwarantannie. Zlikwidowanie źródła zwierzęcego choroby polega na zabiciu tych zwierząt i dokonaniu sanitarnego ich zniszczenia. Sposoby przecięcia dróg choroby zależą od rodzaju i charakteru tych dróg. Dotyczą poprawy warunków sanitarnych i higienicznych środowiska, systematycznej dezynfekcji zapobiegawczej, dezynsekcji (zwalczanie owadów), deratyzacji oraz nadzoru sanitarnego nad żywnością.

Skutecznym sposobem zwalczania chorób jest uodpornienie populacji wrażliwej dzięki:

W Polsce prowadzi się szczepienia masowe przeciw gruźlicy, błonicy, tężcowi, krztuścowi, durowi brzusznemu, odrze.

Wytyczne do opracowania ogniska epidemiologicznego:

        1. Rozpoznanie epidemii (weryfikacja rozpoznania choroby, porównanie obserwowanych współczynników zapadalności z oczekiwanymi)

        2. Wyszukiwanie w terenie nowych oraz nie zgłoszonych zachorowań (izolowanie chorych, przeprowadzenie dezynfekcji, badania w kierunku nosicielstwa, zmiana pracy)

        3. Wstępny opis epidemii.

        4. Sformułowanie wstępnych hipotez.

        5. Sformułowanie badań zmierzających do weryfikacji hipotez.

        6. Analiza wyników i ustalenie źródła oraz sposobu szerzenia się zachorowań.

        7. Przeprowadzenie działań, mających na celu opanowanie epidemii.

        8. Przygotowanie sprawozdania z opracowanego ogniska epidemiologicznego.

Zasady rozpoznawania epidemii:

Z wykładu - działania w przypadku choroby zakaźnej:

  1. udzielenie pierwszej pomocy lekarskiej chorym i ich izolacja.

  2. Nawiązanie kontaktu ze specjalistą chorób zakaźnych i epidemiologii

  3. Zgłoszenie do najbliższej SSE.

  4. Wykrycie pozostałych chorych lub osób podejrzanych o daną chorobę przez: wywiad, poszukiwanie nieujawnionych przypadków.

  5. SSE: zatrzymanie i niszczenie prawdopodobnych nośników zakażenia, weryfikacja wstępnego rozpoznania choroby

  6. Obserwacja ogniska przez 14 dni.

  7. Działanie profilaktyczne - nosicielstwo, higiena.

*Nadmierną zapadalność stwierdza się po porównaniu z danymi z innego terenu, np. liczba zgonów z powodu wieńcowej choroby serca w USA w porównaniu z Afryką, albo po porównaniu z danymi z lat ubiegłych.

Rozpoznawanie epidemii jest możliwe dzięki współpracy lekarzy z odpowiednimi placówkami epidemiologicznymi (państwowa inspekcja sanitarna i odpowiednie stacje sanitarno-epidemiologiczne).

Włączenie się władz sanitarnych i rozpoczęcie badań. Zebranie informacji na temat osób, miejsca, czasu.

Rozpoznawanie choroby:

Określenie początku choroby, zakończenia oraz jej zdefiniowanie i sklasyfikowanie. W chorobach ostrych zwykle łatwo jest określić początek i koniec choroby, trudności występują natomiast w chorobach przewlekłych (początek choroby może być skryty, trudno jest też oznaczyć moment zakończenia choroby).

Lekarz opiera rozpoznanie choroby na następujących rodzajach badań:

  1. opinia osoby badanej o stanie zdrowia

  2. badanie fizykalne przeprowadzone przez lekarza (tzw. badanie przedmiotowe)

  3. badania dodatkowe (ekg, rtg, laboratoryjne)

*Epidemia ospy we Wrocławiu w 1963 - ostatnia w Polsce epidemia ospy prawdziwej (łac. Variola vera, zwanej też po polsku czarną ospą), która wybuchła latem 1963 roku we Wrocławiu, zawleczona tutaj przez osobę podróżującą wcześniej po Indiach. Zachorowało 99 osób, z których siedem zmarło. Miasto zostało na kilka tygodni sparaliżowane i odcięte od reszty kraju kordonem sanitarnym.

Pierwszą śmiertelną ofiarą epidemii we Wrocławiu była pielęgniarka, córka salowej, sprzątającej izolatkę chorego z Indii. Salowa zachorowała na lekką odmianę ospy prawdziwej (pierwotnie zdiagnozowanej jako ospa wietrzna) i wyzdrowiała, a u jej córki rozpoznano pierwotnie białaczkę o niespotykanie gwałtownym przebiegu. Następnym chorym był syn salowej, kolejnym lekarz, u którego salowa szukała porady. Ospy prawdziwej wciąż nie rozpoznano, wysypkę na ciele chorych przypisywano ospie wietrznej (łac. Varicella zoster).

Dopiero półtora miesiąca po pierwszych zachorowaniach, 15 lipca 1963, w mieście ogłoszono stan pogotowia przeciwepidemiologicznego. Spostrzeżenie, że w mieście rozprzestrzenia się epidemia variola vera przypisuje się doktorowi Bogumiłowi Arendzikowskiemu z Miejskiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej, analizującego pod względem epidemiologicznym wszystkie dotychczasowe trudne do wyjaśnienia przypadki.

Wśród tych trudnych do zdiagnozowania przypadków był i ten, gdy u czteroletniego chłopca, świeżo wyleczonego z ospy wietrznej, ponownie pojawiła się na skórze ospowa wysypka, gdy tymczasem zachorowanie na tę chorobę (potocznie zwaną "wiatrówką") uodparnia na nią do końca życia i ponowne zachorowania zdarzają się bardzo rzadko. Uznaje się, że właśnie to zachorowanie okazało się przełomem w rozpoznaniu epidemii.

Kryteria epidemiologicznej oceny stanu zdrowia populacji z uwzględnieniem stanu zdrowotnego jamy ustnej

XI. Kryteria epidemiologicznej oceny stanu zdrowia populacji z uwzględnieniem stanu zdrowotnego jamy ustnej:

Ocena stanu zdrowia zbiorowości jest możliwa dzięki zastosowaniu mierników, wyżej przeze mnie opisanych, czyli:

Można te wskaźniki porównać ze wskaźnikami innych krajów oraz śledzić przebieg zmian na przestrzeni lat, aby zobaczyć postęp.

W ocenie stanu zdrowia jamy ustnej będą miały znaczenie mierniki: chorobowośći, zachorowalnośći, w przypadku poważniejszych chorób również śmiertelności (ale to w mniejszym stopniu). Porównywalne międzynarodowe wykładniki stanu zdrowia jamy ustnej (DMFT, CPI, odsetki populacji zdrowej, odsetki korzystających z opieki, dostępność do opieki, akceptacja opieki, wykładniki jakości życia, itp. Ponieważ największym problemem w stomatologii jest próchnica - najlepsze kryterium oceny stanowi chorobowość. Konkretnie w ocenie stanu zdrowia jamy ustnej można brać pod uwagę: obecność próchnicy, ilość zębów objętych próchnicą, braki w uzębieniu, klasę zgryzu, występowanie chorób przyzębia i błon śluzowych, wad wrodzonych oraz innych.

* DMFT and DMFS (znalazłam to tylko po angielsku) describe the amount - the prevalence - of dental caries in an individual. DMFT and DMFS are means to numerically express the caries prevalence and are obtained by calculating the number of (to wyrażone liczbą: próchnica, braki zębowe I ilość wypełnień)

*Community Periodontal Index (CPI) Indicators. Three indicators of periodontal status are used for this assessment: (wskaźnik 3 elementów przyzębia)

  1. gingival bleeding (krwawienie dziąseł)

  2. calculus (osad)

  3. periodontal pockets (kieszonki dziąsłowe)

A specially designed lightweight CPI probe with a 0.5-mm ball tip is used, with a black band between 3.5 and 5.5 mm and rings at 8.5 and 11.5 mm from the ball tip.

teeth (T) or surfaces (S).

* Program monitorowania stanu zdrowia jamy ustnej populacji polskiej w latach 2007-2009 (ze strony ministerstwa zdrowia :D):

II Streszczenie


Celem głównym programu jest ocena tendencji próchnicy w Polsce oraz analiza występujących w kraju różnic w nasileniu tej choroby i związanych z tym potrzeb profilaktyczno-leczniczych, jak również analiza ekspozycji dzieci i młodzieży oraz starszych wiekiem grup populacji na czynniki ryzyka próchnicy wynikające z uwarunkowań społecznych i ekonomicznych oraz organizacyjnych polskiego systemu opieki stomatologicznej jak również zachowań zdrowotnych jednostki.

Celami szczegółowymi badań prowadzonych w 2007 roku są:

•

Określenie odsetka dzieci w wieku 12 lat bez próchnicy i ich struktury w siedmiu regionach Polski;

•

Określenie średniej wartości wskaźnika próchnicy w uzębieniu stałym u badanych dzieci;

•

Określenie stopnia zaspokojenia potrzeb leczenia zachowawczego próchnicy u dzieci;

•

Określenie nasilenia próchnicy zębów u dzieci w wieku 12 lat i rozkładu odsetkowego dzieci o różnej ciężkości przebiegu choroby;

•

Określenie odsetka dzieci z zębami stałymi usuniętymi z powodu próchnicy i rozkładu odsetkowego tych dzieci w poszczególnych regionach;

•

Określenie stanu próchnicy i potrzeb leczniczych dzieci z grupy o najcięższym przebiegu choroby;

•

Identyfikacja szeregu zjawisk (czynników) zarówno systemowych, jak i indywidualnych w okresie wdrożenia konkretnego programu profilaktycznego;

•

Określenie odsetka dzieci w wieku 12 lat objętych programem zapobiegania próchnicy;

•

Ocena uwarunkowań próchnicy w badanej populacji;


Celami badania socjomedycznego będzie określenie:

•

Jakie czynniki społeczne, ekonomiczne, organizacyjne i behawioralne są odpowiedzialne za stwierdzone w obecnym badaniu zmiany stanu zdrowotnego młodzieży w wieku 12 lat

•

Określenie barier obniżających dynamikę spadku próchnicy w kraju, w porównaniu z krajami rozwiniętymi

•

Poszukiwanie najskuteczniejszych programów i rozwiązań profilaktycznych ukierunkowanych na opanowanie barier

•

Poszukiwanie skutecznych metod kreowania wzorców zachowań wśród dzieci

dalsza część związana z promocją zdrowia:

III Zdefiniowanie problemu, określenie potrzeby.


Rozwój systemów gromadzenia informacji umożliwiających ilościową ocenę postępów w promocji zdrowia jamy ustnej i zapobieganiu chorobom inspirowany od dziesięcioleci przez WHO nabrał nowego znaczenia wobec sformułowania nowych celów zdrowia do osiągnięcia w 2020 roku w skali globalnej i w regionie europejskim, podlegającym wyzwaniom m.in. procesu integracyjnego.
Jednym z niezaprzeczalnych osiągnięć WHO jest wprowadzenie i rozwinięcie systemów gromadzenia danych, które umożliwiają monitorowanie wzorców i tendencji chorób jamy ustnej. Dane te są gromadzone w Globalnym Banku Danych Stomatologicznych WHO funkcjonującym od 1967 roku. Decydenci i osoby zajmujące się planowaniem zdrowia jamy ustnej obok danych epidemiologicznych potrzebują również informacji o czynnikach ryzyka chorób jamy ustnej, jakości życia związanej ze zdrowiem jamy ustnej, dostępności, wykorzystaniu i jakości systemów opieki zdrowotnej, a nawet o określonych procedurach administracyjnych. Początkowo, gromadzone dane służyły planowaniu opieki zdrowotnej i formułowaniu programów interwencyjnych. W późniejszym okresie stały się podstawą porównań międzynarodowych i propagowania najlepszych rozwiązań systemowych dzięki opracowaniu i upowszechnieniu standardowej metodologii, narzędzi badawczych i wprowadzeniu indeksowych grup wieku. Ostatnio wprowadzono również standardowy kwestionariusz pomocny w zbieraniu informacji, które dotyczą modyfikowalnych czynników ryzyka chorób przewlekłych. W latach 90-tych wysiłki Europejskiego Biura Regionalnego WHO skupiły się na wykorzystaniu Telematyki do poprawy jakości opieki i zdrowia jamy ustnej. Opracowano projekt Europejski Oratel, który wykorzystano do stworzenia podstaw systemu monitorowania zdrowia jamy ustnej m.in. w Polsce (badania pilotażowe prób populacji prowadzone były w 1996 roku). Wobec dowiedzionej wysokiej użyteczności systemów monitorowania zdrowia jamy ustnej i efektów programów prewencyjnych, funkcjonujących w krajach wysokorozwiniętych potrzeba rozszerzenia tego typu działalności na wszystkie kraje stała się oczywista. Międzynarodowe Organizacje i Instytucje formułując cele zdrowia jamy ustnej do realizacji do 2000 roku jako jedno z zadań przyjęły wdrożenie systemu monitorowania zdrowia jamy ustnej w każdym kraju.
W Polsce przy współpracy WHO system taki wdrożono w roku 1997.
Wdrożone znacznie wcześniej, niż w Polsce systemy monitorowania zdrowia jamy ustnej w Skandynawii, Wielkiej Brytanii, Holandii umożliwiły m.in. szybkie upowszechnienie informacji o spektakularnej redukcji chorób jamy ustnej i ułatwiły szybkie wykorzystanie osiągnięć i doświadczeń wymienionych krajów w skali międzynarodowej. Zbierane w każdym kraju dane epidemiologiczne są okresowo włączane do Globalnej Bazy Danych w naszym przypadku przy współpracy regionalnego WHO Collaborating Centre w Malmö.
Badania prowadzone do chwili obecnej w ramach programu MZ monitorowania stanu zdrowia jamy ustnej populacji polskiej wykazały, że w okresie transformacji systemowej państwa i przekształceń systemu opieki zdrowotnej, którym towarzyszyło załamanie tradycyjnie ukierunkowanej szkolnej opieki stomatologicznej, nie doszło w kraju do dramatycznego i trwałego pogorszenia się podobnego do obserwowanego w końcu lat 80-tych bardzo złego stanu zdrowotnego uzębienia dzieci i młodzieży w Polsce. Przeciwdziałały temu funkcjonujące od roku 1993/4 w szkołach podstawowych na terenie kraju różne programy edukacji prozdrowotnej, finansowane w dużej części przez przemysł, jak również wzrost świadomości zdrowotnej społeczeństwa związany z dostępnością informacji medycznej oraz szeroką dostępnością środków do domowej pielęgnacji zębów, szczególnie past do zębów z zawartością fluoru. Ważnym elementem służącym poprawie stanu zdrowotnego dzieci szkolnych był też realizowany w latach 1999-2002 program profilaktyczny dla grupy wysokiego narażenia na czynniki ryzyka próchnicy. U młodzieży w wieku 12 lat w tym okresie obserwowano obniżenie się wskaźnika próchnicy DMFT z 4,8 do 3,5.
Wyniki dotychczas prowadzonych badań wykazały również, że istotnej poprawie stanu zdrowia jamy ustnej obserwowanej u młodzieży szkolnej towarzyszy obniżenie występowania chorób przyzębia. Obok opisanych pozytywnych zmian stanu zdrowotnego odnotowuje się również niepokojące zjawiska, do których zalicza się utrzymujące się na niezmiennie wysokim poziomie występowanie u dzieci próchnicy wczesnej. W Polsce blisko połowa dzieci w wieku 3 lat ma już zęby zaatakowane próchnicą. Średnio u dziecka w tym wieku stwierdza się około 3 zęby wymagające leczenia zachowawczego próchnicy. Szczególnie niekorzystnie przedstawia się fakt, nie podejmowania leczenia uzębienia mlecznego u dzieci w wieku przedszkolnym. Zgromadzone dane wskazują również na to, że w kraju nie wykorzystuje się należycie metody profilaktyki fluorkowej próchnicy. W roku 2003 nie więcej niż 20% dzieci szkolnych w kraju korzystało regularnie z programów profilaktyki fluorkowej próchnicy. Odsetek dzieci w wieku przedszkolnym korzystających z grupowych form profilaktyki jest jeszcze niższy.
Kolejnym niepokojącym zjawiskiem, obserwowanym w populacji osób dorosłych jest wzrost odsetka osób z całkowitym bezzębiem. Prowadzone w ramach monitoringu stanu zdrowia jamy ustnej badania epidemiologiczne wykazały podwojenie się odsetka osób w wieku 35-44 lata z całkowitym bezzębiem oraz istotny, kilkuprocentowy wzrost odsetka osób z całkowitym bezzębiem w grupie wieku 65-74 lata.
Zjawisko to może być związane z przyjętymi zasadami finansowania przez NFZ leczenia stomatologicznego, które nie przewidują refundacji kosztów leczenia endodontycznego zębów bocznych u osób dorosłych, oraz kosztów leczenia protetycznego protezami stałymi.
Wobec faktu, iż naczelnym zadaniem służb stomatologicznych jest tworzenie warunków umożliwiających każdemu utrzymanie zębów w ciągu całego życia odnotowany wzrost bezzębia zmusza do przeciwdziałania.
Odnotowana w kraju w drugiej połowie lat 90-tych tendencja spadkowa próchnicy i zapaleń dziąseł u dzieci szkolnych w wieku 12 lat winna znaleźć odbicie w poprawie zdrowotności młodzieży w wieku 18 lat. Podejmowane badania pozwolą na zweryfikowanie tej hipotezy.
Problemem zdrowotnym, który nie doczekał się dotąd w kraju obiektywnej oceny umożliwiającej racjonalne planowanie ortodontycznej opieki prewencyjnej i leczniczej są nieprawidłowości ustawienia zębów i wady zgryzu. Nasilenie wspomnianych nieprawidłowości i wad jest we wszystkich populacjach bardzo zróżnicowane. Koszty leczenia ortodontycznego są wysokie i związane z nasileniem wady/nieprawidłowości oraz wiekiem pacjenta w którym podejmuje się leczenie. Ogólnie przyjmuje się, że nie wszystkie wady czy nieprawidłowości wymagają leczenia oraz że leczenie tylko części wad zgryzu powinno być finansowane ze środków publicznych. Koszty leczenia ortodontycznego rosną ze wzrostem ciężkości wady i mogą być obniżone w wyniku wczesnej interwencji terapeutycznej. Wprowadzony w połowie lat 90-tych Wskaźnik Potrzeb Leczenia Ortodontycznego (ang. Index of Ortodontic Treatment Needs- IOTN) jest obecnie w wielu krajach szeroko wykorzystywany do planowania opieki zdrowotnej. Powinien on znaleźć podobne zastosowanie także w Polsce służąc poprawie efektywności i jakości opieki stomatologicznej. W związku z powyższym planuje się rozszerzenie zakresu badań epidemiologicznych prowadzonych w roku 2008 o ocenę potrzeb leczenia ortodontycznego dzieci w wieku 12 lat. Zgromadzone dane pozwolą na opracowanie do końca 2008 roku nowej propozycji zasad organizacji i finansowania leczenia ortodontycznego młodzieży szkolnej w kraju
Stan zdrowia jamy ustnej dzieci w wieku przedszkolnym w Polsce jest alarmująco zły, mimo pewnej poprawy tego stanu notowanej wśród dzieci i młodzieży szkolnej. Poszukiwanie skutecznych rozwiązań umożliwiających poprawę stanu zdrowia populacji krajowej jest sprawą szczególnej wagi ze względu m.in. na niekorzystny wpływ chorób jamy ustnej na ogólny stan zdrowia człowieka.
Próchnica i zapalenie dziąseł oraz przyzębia są chorobami związanymi ze stylem życia i mogą być opanowane na drodze zmiany zachowań zdrowotnych uzupełnionych konsekwentnie prowadzonym zapobieganiem profesjonalnym. Samo leczenie tych chorób nie eliminuje ryzyka przyrostu objawów choroby i jest ogromnie kosztowne. Próchnica jest na czwartym miejscu wśród chorób, których leczenie jest najkosztowniejsze.

XII. Działania programowe - Narodowy Program Zdrowia.

Narodowy Program Zdrowia na lata 2007 - 2015
przyjęty Uchwałą Nr. 90/2007 Rady Ministrów z dnia 15 maja 2007 r.
w sprawie Narodowego Programu Zdrowia na lata 2007 - 2015

Narodowy program zdrowia na te lata obejmuje następujące cele strategiczne:

  1. Zmniejszenie zachorowalności i przedwczesnej umieralności z powodu chorób naczyniowo-sercowych, w tym udarów mózgu.

  2. Zmniejszenie zachorowalności i przedwczesnej umieralności z powodu nowotworów złośliwych.

  3. Zmniejszenie częstości urazów powstałych w wyniku wypadków i ograniczenie ich skutków.

  4. Zapobieganie zaburzeniom psychicznym przez działania prewencyjno-promocyjne

  5. Zmniejszenie przedwczesnej zachorowalności i ograniczenie negatywnych skutków przewlekłych schorzeń układu kostno-stawowego.

  6. Zmniejszenie zachorowalności i przedwczesnej umieralności z powodu przewlekłych chorób układu oddechowego

  7. Zwiększenie skuteczności zapobiegania chorobom zakaźnym i zakażeniom

8. Zmniejszenie różnic społecznych i terytorialnych w stanie zdrowia populacji

CELE DOTYCZĄCE CZYNNIKÓW RYZYKA I DZIAŁANIA W ZAKRESIE PROMOCJI ZDROWIA:

  1. Zmniejszenie rozpowszechnienia palenia tytoniu

  2. Zmniejszenie i zmiana struktury spożycia alkoholu oraz zmniejszenie szkód zdrowotnych spowodowanych alkoholem

  3. Poprawa sposobu żywienia ludności i jakości zdrowotnej żywności oraz zmniejszenie występowania otyłości

  4. Zwiększenie aktywności fizycznej ludności

  5. Ograniczenie używania substancji psychoaktywnych i związanych z tym szkód zdrowotnych

  6. Zmniejszenie narażenia na czynniki szkodliwe w środowisku życia i pracy oraz ich skutków zdrowotnych i poprawa stanu sanitarnego kraju

CELE OPERACYJNE DOTYCZĄCE WYBRANYCH POPULACJI

  1. Poprawa opieki zdrowotnej nad matką, noworodkiem i małym dzieckiem

  2. Wspieranie rozwoju i zdrowia fizycznego i psychospołecznego oraz zapobieganie najczęstszym problemom zdrowotnym i społecznym dzieci i młodzieży

  3. Tworzenie warunków do zdrowego i aktywnego życia osób starszych

  4. Tworzenie warunków dla aktywnego życia osób niepełnosprawnych

  5. Intensyfikacja zapobiegania próchnicy u dzieci i młodzieży

NIEZBĘDNE DZIA ANIA ZE STRONY OCHRONY ZDROWIA I SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO:

  1. Aktywizacja jednostek samorządu terytorialnego i organizacji pozarządowych na rzecz zdrowia społeczeństwa

  2. Poprawa jakości świadczeń zdrowotnych w zakresie skuteczności, bezpieczeństwa i akceptowalności społecznej, w tym przestrzegania praw pacjenta

  3. Usprawnienie wczesnej diagnostyki i czynnej opieki nad osobami zagrożonymi chorobami układu krążenia, udarami mózgowymi, nowotworami, powikłaniami cukrzycy, chorobami układu oddechowego oraz chorobami reumatycznymi, szczególnie przez działania podstawowej opieki zdrowotnej.

  4. Zwiększenie i optymalne wykorzystanie systemu ochrony zdrowia oraz infrastruktury samorządowej dla potrzeb promocji zdrowia i edukacji zdrowotnej.

  5. Zmniejszenie liczby urazów powstałych w wyniku wypadków i ograniczenie ich skutków.


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
6313
6313
6313
6313
6313
6313
6313
6313
6313

więcej podobnych podstron